ساختمان و كار دستگاه گوارش
« بسم الله الرحمن الرحیم »
ساختمان و كار دستگاه گوارش
دستگاه گوارش انسان در واقع يك اندام لوله‌اي شكل بلند است كه از دهان تا
مقعد ادامه داشته و در هر قسمت اعمال و وظايف خاصي را انجام مي دهد. دهان،
مري، معده، روده كوچك و روده بزرگ بخش هايي از اين لوله بلند هستند كه غذا از
آن ها مي گذرد. تقريباً تمامي قسمت‌هاي اين لوله بسيار بلند قابليت انجام حركات
عضلاني موجي شكلي را دارند كه حركات دودي ناميده شده و غذا را در طول لوله به
جلو مي رانند. چند اندام مهم ديگر همچون كبد، لوزالمعده و كيسه صفرا هم بخصوص با
ترشح مواد مهمي به درون اين لوله نقش كمكي در هضم غذا دارند.
دهان:
در دهان كه در واقع ورودي اين دستگاه به شمار مي رود غذا جويده شده و با بزاق
مخلوط مي شود تا راحت‌تر بلعيده شود. جويدن غذا به مدت كافي كمك بزرگي به
هضم غذا در مراحل بعدي مي كند.
مري:
غذا پس از عبور از حلق وارد يك اندام لوله‌اي شكل به نام مري مي شود. طول مري
در افراد بزرگسال بين 23 تا 30 سانتيمتر متغير است. قسمت مهمي از مري در گردن
و قفسه سينه قرار دارد. مري با حركات دودي و موجي شكل ديواره‌اش غذا را بلافاصله
به معده انتقال مي دهد. در مري تقريباً هيچ عملي در رابطه با هضم غذا انجام نمي شود.
در محل اتصال مري به معده يك دريچه عضلاني وجود دارد كه از برگشت غذا از معده
به مري جلوگيري مي كند.
معده :
معده عضوي شبيه يك كيسه است كه ديوارهاي عضلاني دارد. داخل اين عضو كيسه‌اي
شكل نيز از يك لايه بافت مخاطي پوشيده شده است كه وظيفه اين لايه ترشخ اسيد و
آنزيم‌هاي گوارشي است. آنزيم‌هاي گوارشي موادي هستند كه به هضم غذا و شكستن
ملكول‌هاي بزرگ غذا به ملكول‌هاي كوچكتر قابل جذب كمك مي كنند. معده نيز حركات
موجي شكل خاصي خود را داراست كه باعث مخلوط شدن غذا با اسيد و آنزيم‌هاي
گوارشي شده و همينطور در خرد كردن و آسياب كردن ذرات غذايي كمك مي كنند.
در معده غذا حدود نيم تا 2 ساعت ذخيره شده و تا حدودي عمليات هضم غذا روي آن انجام
مي گردد سپس معده با حركات موجي شكل خود غذا را به روده كوچك كه متصل به آن
است تخليه مي كند.
روده كوچك:
روده كوچك كه در واقع يك لوله 6 متري پيچ در پيچ مي باشد بيشترين نقش را در
هضم و جذب غذا ايفا مي كند. چند سانتيمتر اول اين لوله را دئودنوم يا همان اثني عشر
گويند. 100 سانتيمتر بعدي اين لوله ژژنوم و 150 سانتيمتر انتهايي روده كوچك را ايلئوم
مي نامند. انسان براي ادامه حيات به حداقل 100 سانتيمتر از روده كوچك خود احتياج دارد.
قسمت اول يا دئودنوم به معده متصل بوده و غذا مستقيماً از معده وارد آن مي شود.
شيره‌هاي گوارشي شامل آنزيم‌هاي هضم كننده از يك غده نزديك به نام لوزالمعده به
دئودنوم وارد مي شوند. صفرا هم كه در واقع مايعي است كه توسط كبد ساخته مي شود
از طريق كيسه صفرا و مجراي صفراوي به داخل دئودنوم ريخته مي شود. خود ديواره روده
كوچك هم آنزيم‌هاي گوارشي ترشح مي كند. به اين ترتيب عمليات اصلي هضم غذا ابتداي
روده كوچك يعني دئودنوم شروع مي شود و ملكول‌هاي بزرگ غذا به ملكول‌هاي كوچك تر
تبديل مي شوند.
همينطور كه غذا در روده كوچك جلو رانده مي شود بيشتر و بيشتر هضم شده و آماده
جذب شدن مي شود. از قسمت مياني روده كوچك كه ژژنوم نام دارد غذاي هضم شده
از طريق ديواره روده كوچك به جريان خون وارد مي شود تا به مصرف سلول‌هاي بدن
رسيده و يا در نقاط لازم ذخيره شود. قسمت سوم روده كوچك ايلئوم نام دارد، قسمت
مهمي از جذب مواد مهمي چون كلسيم ويتامين B12 و ... در آنجا انجام مي شود. غذا
پس از ايلئوم كه قسمت انتهايي روده بزرگ مي باشد از طريق يك دريچه عضلاني به روده
بزرگ وارد مي شود.
روده بزرگ (كولون) :
روده بزرگ يك لوله كلفت تر اما كوتاه‌تر از روده كوچك است كه يك متر و نيم طول دارد.
روده بزرگ را كولون نيز مي نامند ابتداي روده بزرگ در قسمت پايين و راست شكم شروع
شده ابتدا سمت بالا مي رود اين قسمت كولون صعودي يا بالارو نام دارد سپس روده
بزرگ عرض شكم را سمت چپ طي مي كند كه در اين قسمت كولون عرضي ناميده
مي شود. قسمت بعدي كولون نزولي يا پايين رو است كه در واقع به يك قسمت مارپيچ
شكل به اسم كولون سيگموئيد مي چسبد كولون سيگموئيد هم به ركتوم رسيده و ركتوم
نيز به معقد كه انتهاي لوله بلند گوارشي است ختم مي شود.
وظيفه اصلي روده بزرگ جذب مجدد آب موجود در غذا و همينطور بعضي از مواد لازم ديگر
است. در واقع مدفوع در روده بزرگ تشكيل مي شود و سپس از طريق ركتوم و مقعد به
خارج دفع مي شود حركت غذا در روده بزرگ هم با حركات دودي و موجي شكل انجام
مي گردد هر چه غذا بيشتر در كولون بماند آب آن بيشتر جذب شده و مدفوع سفت‌تر مي شود
بعضي بيماري ها ازجمله عفونت‌ها با ايجاد التهاب و يا توليد سموم حركات روده را سريع‌تر
مي كنند كه اين خود باعث عدم فرصت كافي براي بازجذب آب و در نتيجه دفع مكرر مدفوع
يا همان اسهال مي گردد.
كبد، لوزالمعده و كيسه صفرا :
همان طور كه در بالا گفته شد كبد، لوزالمعده و كيسه صفرا نيز از اعضاي مهم گوارشي
هستند. البته كبد و لوزالمعده علاوه بر اعمال مربوط به هضم غذا وظايف متعدد ديگري هم دارند.
كبد در قسمت راست و بالاي شكم و درست در نقطه مقابل معده ( بالا و چپ شكم )واقع شده است. خون از تمامي دستگاه گوارش به كبد وارد شده و پس از انجام عمليات
پيچيده شيميايي و تصفيه روي آن به جريات خون عمومي بدن مي پيوندد. كبد در توليد
صفرا نيز نقش اساسي دارد. صفرا در هضم چربي ها نقش كمكي دارد.
لوزالمعده كه در واقع در زير و پشت معده ابتداي روده كوچك قرار دارد قسمت مهمي ازآنزيمهاي گوارشي را توليد مي كند كه نقش بسيار مهمي در هضم چربي‌ها، قندها و
پروتئين‌ها دارا مي باشد.
كيسه صفرا كيسه اي گلابي شكل است كه عمدتاً نقش ذخيره صفرا را دارد و در هنگاملزوم صفرا را به درون روده كوچك مي فرستد.
مطالب مشابه :
ساختمان معده
- ساختمان معده - scientific سلولهای اصلی این سلولها در تنه و قاعده غدد یافت می‌شوند.
ساختمان و اعمال معده (از طرف سارای کبیر)
زیست شناسی - ساختمان و اعمال معده (از طرف سارای کبیر) -
ساختمان و عملکرد معده
خبر نگار(2012) - ساختمان و عملکرد معده - - خبر نگار(2012)
ساختمان و عملکرد معده
علوم آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی قم - ساختمان و عملکرد معده - Laboratory science of Azad university of qom
معده
ساختمان و عملکرد معده تا به حال با خود انديشيده‌ايد که غذايي که مي‌خوريد و مي‌بلعيد، به
ازدرون معده شما چه خبر؟
×××نسخه اسمان××× - ازدرون معده شما چه خبر؟ - - ×××نسخه ساختمان معده.
ساختمان معده ی گاو (نشخوار کنندگان)
فومن علوم - ساختمان معده ی گاو (نشخوار کنندگان) - آموزش موضوعات علمی و سوالات امتحانی درس
ساختمان و كار دستگاه گوارش
ساختمان و كار دستگاه مري، معده، روده كوچك و روده بزرگ بخش هايي از اين لوله بلند هستند كه
ساختمان وکار دستگاه گوارش
نگاهی نو به جهان - ساختمان وکار دستگاه گوارش - آموزش نوین علوم تجربی - نگاهی نو به جهان
برچسب :
ساختمان معده