موضوع پروژه: مدیریت تلفیقی زنگ زردوسیاه گندم

استاد راهنما:جناب آقای مهندس شاهرخی

توسط:ساسان خدامرادی

فهرست مطالب

پیشگفتار*****************************************3

بخش اول:گندم

معرفی گندم وشرایط رشدی وآفات وبیماریهای گندم************************5

بخش دوم:زنگها

معرفی زنگها (رده ،راسته ،وخانواده )ونحوه ی فعالیت آنها********************9

بخش سوم:زنگ زرد یانواری یاخطی گندم

(علائم ونشانه ها،عامل بیماری،زیست شناسی،بقا،نحوه ی

خسارت،*****************************************12

بخش چهارم: بیماری زنگ سیاه گندم

(علائم ونشانه ها،زمستانگذرانی قارچ ،سیکل زندگی،شرایط

مناسب رشدی**************************************17

روشهای کنترل*************************************22

مدیریت تلفیقی زنگ ساقه********************************23

مدیریت تلفیقی زنگ زرد********************************26

منابع:***************************************28

پیشگفتار:زندگی انسان به سلامتی گیاهان وابستگی کاملی دارد.حدود90درصدغذای انسان ازنباتات تاءمین می شودکه بیش از70درصدآن ازبیش ازده گونه ی گیاهی که مهمترین آنهاگندم وبرنج هستند به دست می آید.

گندم به عنوان یکی ازمهمترین گیاهان زراعی درسطح جهان وکشورکشت وموردمصرف انسان واقع می گرددکه توجه به سلامتی این گیاه درکشاورزی اهمیت بسزایی دارد.دربین بیماریهایی که موجب خصارت به محصول گندم می شوندزنگ ها اهمیت بسزایی دارندوجزومهمترین وزیان آورترین عوامل ایجادخسارت درگندم می باشندکه درسالهایی باشرایط آب وهوایی مناسب بروز،به صورت اپیدمیک خسارات جبران ناپذیری راواردمی نمایند.

1)اهمیت بالای گندم درزندگی انسان وبیشترین سطح زیرکشت این محصول درکشور

2)بزرگ ترین تهدیدکننده ی محصول گندم پس ازسن گندم درکشوروبخصوص درسطح استان کرمانشاه که به عنوان یکی ازبزرگترین تولیدکننده های گندم درسطح کشورشناخته شده است

3)اهمیت بیش ازحدزنگ زرد وسیاه گندم نسبت به زنگ قهوه ای (برگی) وهمچنین تجربه ی شخصی وشناخت کافی اینجانب ازگندم بواسطه ی کاشت مداوم آن ازمهمترین دلایل ایجادانگیزه درجمع آوری اطلاعات مربوط به این دونوع زنگ می باشد

ساسان خدامرادی

پاییز92

بخش اول:گندم(L.( triticum aestivum

گندم عمده ترين محصول زراعي كشور است ومنشاءپیدایش آن جنوب غرب آسیا(فلسطین وسوریه )می باشدکه پس ازآن به مصروبین النهرین وسپس به ایران واردشده ،آنگاه درایران تکامل یافته وبه سایرنقاط مختلف دنیاازجمله هندوستان وروسیه واروپاراه یافته است.

اهمیت غذایی گندم باهیچ فراورده ی غذایی وصنعتی دیگری قابل مقایسه نیست،امروزه بالغ بر235میلیون هکتاراراضی زیرکشت دنیاونزدیک به5/ 6تا7میلیون هکتارازاراضی کشور گندم است که نشان ازاهمیت بالای آن ازنظرغذایی واقتصادی می باشد.

گندم گیاهی یکساله تک لپه ای وازخانواده ی گندمیان است ،دارای دونوع ریشه ی اولیه وثانویه است،ریشه های اولیه ازجنین منشاءمی گیرندو نقش آنهابیشتردرمراحل اولیه ی رشدگیاه است ،ریشه های ثانویه که ازطوقه ی گیاه منشاءمی گیرندطویل،قطوروافشان هستندونقش اصلی رادرزندگی گیاه دارند،ساقه یاسوفارگندم معمولاءبه ارتفاع 70تا140سانتی متروگاهاءبه بیش ازدومترمی رسند

گندم ، گل آذین سنبله‌ای دارد. از هر گره آن معمولا یک سنبلچه متشکل از دو گلوم و سه گلچه بوجود می‌آید. گاهی تعداد گلچه‌ها به 9 هم می‌رسد.دانه گندم بین دو پوشش قاشق مانند به نامهای پوشک بیرونی (لما) و پوشک درونی (پائولا)قرار گرفته است. برگهای گندم مانند برگهای سایر غلات (به جز ذرت و ارزن) ، نازک و کم عرض بوده و زبانه‌های کوچکی دارند.

میوه گندم :

میوه گندم با توجه به گونه آن ، 3 تا 10 میلیمتر طول و 3 تا 5 میلیمتر هم قطر دارد و شامل بخشهای زیر است.

گیاهک: یا رویان که تقریبا 5/2 درصد وزن دانه را تشکیل می‌دهد و سرشار از پروتئین و چربی است که این بخش را معمولا در تهیه آرد گندم جدا می‌کنند.

سبوس: همان پوسته دانه است و تقریبا 14 درصد از وزن دانه را تشکیل می‌دهد. سبوس را هم همچون گیاهک در مرحله آرد سازی از دانه جدا می‌کنند و معمولا برای خوراک دام مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آندوسپرم: حاوی مواد نشاسته‌ای دانه گندم است و تقریبا83 تا 87 درصد از کل دانه را شامل می‌شود. آندوسپرم دارای دانه‌های نشاسته‌ای و مواد پروتئینی می‌باشد که دانه‌های نشاسته آن بوسیله گلوتن که یکی از پروتئینهای موجود در دانه است، بهم چسبیده‌اند. همین میزان گلوتن گندم است که مرغوبیت آن را تعیین می‌نماید.

آب و هوای مناسب برای رشد گندم :

شرایط ایده‌آل برای رشد گندم ، آب و هوای خنک در دوره رشد رویشی ، آب و هوای معتدل در دوران تشکیل دانه و آب و هوای گرم و خشک در زمان برداشت محصول می‌باشد. بنابراین در مناطقی که زمستانهای سخت دارند، کشت گندم با مشکلاتی از قبیل سرما‌زدگی زمستانی مواجه می‌شود. البته باید بدانیم که گندم در برابر خشکی مقاومت چندانی ندارد و نمی‌تواند به مدت طولانی ، خشکی و کم آبی را تحمل نماید. اما قادر است خود را با شرایط خشک تا حدی تطبیق داده و باتشکیل یاخته‌های کوچکتر که در نهایت سبب تشکیل برگهای کوچک شده و در نتیجه روزنه‌ها کوچکتر می‌شود، سطح تعریق را کاهش دهد و از اثرات سوکم آبی تا حدی محفوظ بماند.

انواع گندم :

معمولا گندمها را به دو دسته کلی گندم بهاره و گندم پاییزه تقسیم بندی می‌کنند. این دو نوع علاوه بر آن که دانه‌هایشان از نظر رنگ ، بافت ، شکل و ... باهم فرق دارد شرایط رشد و نمو آنها نیز باهم تفاوت می‌کند. این دو نوع گندم را در دو زمان مختلف در سال کشت می‌نمایند. دانه گندم ، دارای شیاری است که در طول دانه قرار می‌گیرد. عمق این شیار در گندمهای پاییزه زیاد و در گندمهای بهاره کم است. طرفین این شیار در گندمهای بهاره گرد و در گندمهای پاییزه گوشه‌دار می‌باشد.

شرایط مناسب برای رشد گندم :

خاک شنی و رسی عمیق با زهکشی خوب ، برای رشد گندم مناسب است. اصولا میزان عملکرد گندم در شرایط دیم (آبیاری با باران) ، در خاکهای ریز بافت بیشتر است. چون این قبیل خاکها قادرند آب را بهتر و به مدت طولانی‌تر در خود نگهدارند.اما در شرایط آبی (که کشاورز خود گیاه را آبیاری می‌کند) ، معمولا گندم زیاد تحت تأثیر بافت خاک خود قرار نمی‌گیرد. گندم هم مانند سایر گیاهان نمی‌تواند در خاک خشک جوانه بزند.

گندم بهاره به دلیل ذخیره شدن رطوبت زمستانی در خاک ، همواره رطوبت مورد نیاز خود را دارد. اما رطوبت خاک گندمهای پاییزه معمولا فرایند جوانه‌زنی را با مشکل مواجه می‌نماید. اگر برای جوانه زنی یا رشد اولیه جوانه ، خاک رطوبت کافی نداشته باشد بذرها ممکن است بپوسند یا در معرض صدمات ناشی از سرما قرار گیرند

مهم ترين عوامل تآثيرگذار در كاهش عملكرد گندم كشور :

1) پايين بودن آگاهي و دانش علمي و عملي كشاورزان

2) نارسايي در تآمين و توزيع به موقع نهاده هاي كشاورزي(بذر، كود، سم و …)

3)بالا بودن ميزان ضايعات در مراحل مختلف

4)محدود بودن منابع آب و يا عدم وجود نظام صحيح آبياري در اغلب مناطق كشور

5)خسارت آفات، بيماريهاي گياهي، علف هاي هرز و عدم مديريت صحيح كنترل آنها

6)عدم مصرف صحيح و بهينة كودهاي شيميايي و يا كمبود و عدم توزيع به موقع آنها

7)كاربرد غير اصولي و نامنظم ماشين آلات و ادوات كشاورزي

8)عدم توسعة مكانيزاسيون كشاورزي در بسياري از نظام هاي بهره برداري

9)كمبود وسايل، ابزار و اعتبار در زمينه هاي مختلف تحقيق، ترويج و آموزش كشاورزي

10)كمبود سرمايه گزاري در توليد محصولات كشاورزي

11)نارسايي سياست ها و برنامه هاي كشور براي توليدمحصولات كشاورزي

دراد امه به دلیل حجم بالای مواردفوق تنهادربین عوامل بیماریزابه زنگهاکه زنگ زردوسیاه درکشوراهمیت بیشتری دارندمی پردازیم

بخش دوم:زنگها(Rusts):

زنگهای گیاهی معلول قارچهای راسته ی uredinales،رده ی بازیدیو میستهاواز زیان آورترین بیماریهای گیاهی هستند.

این بیماریهامی توانندموجب قحطی شوندواموراقتصادی مناطق وسیعی ازجهان رابه تباهی کشند.بیشترین اثرتخریبی این بیماریهابرغلات وبخصوص گندم است.

قارچهای مولدزنگ بیشتربه برگ وساقه هجوم می برندعفونت های زنگ معمولاءبه صورت لکه های متعددبه رنگ زنگ آهن ،نارنجی زردیاحتی سفیدبروزمی کنندوباعث پارگی اپیدرم میزبان می شوند.

این قارچهاپارازیت اجباری بین سلولی هستندوموادغذایی موردنیازخودراازطریق فرستادن هوستوریوم به داخل سلول میزبان جذب می کنند.اندام رویشی آنهاریسه های هتروکاریوت است .دراین رده بازیدیوکارپ وجودنداردوبازیدی هاروی تلیوسپورهاتشکیل می شوندوبازیدیوم ازنوع دیواره داراست.

میزبان آنهامعمولاءگیاهان تک لپه ای است.

سیکل زندگی:

سیکل زندگی زنگهادارای پنج مرحله است که هرمرحله ایجاداسپورهای خاصی می کند

1)مرحله ی تشکیل اسپرموگونیوم(پیکنیدیوم)

2)مرحله ی تشکیل اسیوم(که زیربافت میزبان تشکیل می شودومنشاءآن اسپرموگونیوسپوراست)

3)مرحله ی تشکیل اوردینیوم(اندام جوش مانندی است به رنگ زرد،قهوه ای روشن یاتیره که زیراپیدرم میزبان تشکیل می شودوسیکل ثانوی این بیماری توسط این اسپورهاتضمین می شود)

4)مرحله ی تشکیل تلیوم(به صورت جوش زیراپیدرم قسمتهای سبزدیده می شوند)

5)مرحله ی تشکیل بازیدیوم(تولیدبازیدیوسپوروتکرارسیکل بیماری می کنند)

زنگهایی که تمامی مراحل پنجگانه رادارندماکروسیکلیک(زنگ سیاه گندم)وزنگهایی که فاقدیکی یاهرسه مرحله ی اول هستندمیکروسیکلیک (زنگ زردگندم)نام دارند.

زنگهایی که تمامی مراحل راروی یک میزبان می گذرانندرامنوییک(زنگ لوبیا)وزنگهایی که مراحل موجودراروی بیش ازیک میزبان سپری می کننددیوییک (زنگ سیاه)می نامند.

Pucciniaقارچهای این جنس باعث ایجادبیماری های شدیدوبیشتراوقات مصیبت باردرمیزبانهای بی شمارمی شوندوخسارت سالانه ی آنهاحدود10/.کل محصول غله درجهان راشامل می شود.زنگهاممکن است گیاهان جوان رامنهدم سازندولی دربیشترمواردباکاستن از میزان فتوسنتز،افزایش میزان تنفس وکاهش انتقال موادنورساختی ازبافتهای آلوده وبالعکس انتقال این موادبه بافتهای عفونی موجب کاهش برگساره وریشه وهمچنین عملکردمی شوند.

تشكيل حفره هاي قرمز يا سياه كه حاوي اسپورهاي توليد مثل در سطح ساقه، برگ، غلاف و... هستند از علائم اين بيماري مي باشند. اين قارچ ها از كارآيي گياه در مصرف آب مي كاهند، بافت هاي گياه را تخريب مي كنند و تعداد دانه هاي موجود در سنبله را مانند زماني كه گياه به كمبود آب دچار شده، كاهش مي دهند.

زيان زنگها علاوه بر كاهشمحصول ، ارزش علوفه را نيز تقليل داده و گياه را نسبت به شرايط نامساعد زمستان وابتلا به ساير بيماريها آسيب‌پذير مي‌سازد. از قدرت رشد گياه و ريشه‌زايي آنمي‌كاهد و گاهي مي‌تواند براي دامها نيز سمي باشد.

شرايط محيطي مساعد برايايجاد اين نوع بیماری، آب و هواي گرم تا گرم مرطوب مي باشد. اپيدمي زنگ قبل از گل يا در آن موقع اتفاقمي‌افتد و آلودگي خوشه زيان فراواني به بار مي‌آورد.

قارچهای جنس pucciniaعامل ایجادسه نوع زنگ زرد(نواری یاخطی)،زنگ ساقه(سیاه)،وزنگ قهوه ای(برگی)درگندم می باشندکه درادامه به معرفی دونوع ازآنهامی پردازیم


مطالب مشابه :


موضوع پروژه: مدیریت تلفیقی زنگ زردوسیاه گندم

آفات گیاهان زراعی ایران(دکترخانجانی) قارچ شناسی(دکتراشکان) بيماريهاي گياهان زراعي ايران



برچسب :