پرتقال
موضوع : پرتقال
پرتقال از خانواده RUTACEAEبوده و به انگلیسی Orange نامیده می شود. منشأ آن را از چین و آسیای جنوب شرقی می دانند و این میوه در طب سنتی چینی کاربردهای فراوانی داشته است. هم اکنون به طور وسیعی در سراسر دنیا پرورش داده می شود و مشهورترین مرکبات است.
درختان یا درختچه های همیشه سبزی که مرکبات بر روی آنها رشد می کنند، می توانند به 10 متر یا بیشتر هم برسند. مرکبات به لحاظ اینکه سرشار از «ویتامین ث» هستند معروف می باشند. دانشمندان کشف کرده اند که این میوه ها همچنین از انواع وسیعی از مواد مغذی گیاهی و انواع مختلف فیبر غذایی برخوردار هستند.
پرتقال يكي از قديمي ترين ميوه هايي است كه بشر از آن استفاده مي كرده است و در حدود ۵۰۰ سال قبل از ميلاد مسيح كنفوسيوس از آن نام برده است .
در حال حاضر بيشتر از ۲۰۰ نوع پرتقال در آمريكا كشت مي شود و آمريكا نصف كل محصول پرتقال دنيا را توليد مي كند .
پرتقال اوليه ، كوچك ، تلخ و پر از هسته بوده است كه در اثر تربيت مهندسي ژنتيكي و همچنين انتخاب نوع بهتر و كود كافي درشت تر و شيرين تر شده است .
ریشه پرتقال از جنوب شرقی آسیا (چین و هند) میباشد. نوع ایرانی PersianOrange که ایتالیاییها از قرن 11 میلادی کشت آن را در جنوب اروپا رایج کردند تلخ بود و جای خود را از قرن 15 میلادی به نوع شیرین تر داد که تاجران کشور پرتغال از هندوستان وارد و کشت کردند. برای همین هم در بسیاری از زبانهای دنیا (یونانی، ترکی، ایرانی، عربی، بلغاری، گرجی و زبان جنوب ایتالیا) امروزه هنوز لغت میوه پرتقال با کشور پرتغال تشابه اسمی دارد. البته ریشه لغت انگلیسی (Orange) از نارنگ (سانسکریت) آمده و هم ریشه لغت نارنج (فارسی) و لغتهای مشابه در ارمنی، اسپانیایی، عربی و غیره میباشد. در بعضی زبانها هم (نظیر هلندی و آلمانی) آن را سیب چینی (بواسطه مبداء این میوه) می خوانند.
مشخصات
پرتقال درختی است یا به عبارت بهتر درخت کوچکی است دارای برگ های سبز، گل ها و میوه آن معطر و گل های آن به رنگ سفید و میوه آن متوسط (در برخی ارقام درشت)، پوست آن نارنجی کمی ناصاف و گوشت آن شیرین و یا ترش و بسته به انواع مختلف دارای رنگ زرد، زرد تیره و قرمز می باشد.
درخت پرتقال و به طور کلی مرکبات، درجه حرارت پایین را تحمل نمی کنند و باید در مناطق نیمه حاره ای و در آب و هوای مدیترانه ای با زمستان های نسبتا گرم کاشته شوند. درجه حرارت کمتر از 4 تا 5 درجه سانتی گراد در مدت طولانی به آنها صدمه می زند.
در مناطق شمال ایران و همچنین در جنوب ایران کاشته می شود. ارقام مختلف پرتقال را با پیوند شکمی روی پایه های نارنج که از بذر حاصل شده باشند، به دست می آورند. در برخی موارد برای به دست آوردن ارقام جدید با کاشتن بذر پرتقال نیز برای تکثیر آن استفاده می شود. نهال های بذری خیلی دیر بارور می شوند، ولی پوست میوه آنها نازک تر و طعم آنها نیز شیرین ترمی شود.
درخت پرتقال در بین دیگر مرکبات بیشتر کشت شده و درختی نسبتا بزرگ بوده که ارتفاع آن به 5 تا 9 متر می رسد و چوب آن ( اسکلت بندی ) محکم می باشد . عمر اقتصادی درخت پرتقال بین 50 تا 60 سال است . به طور معمول تا 8 سالگی محصول اقتصادی ندارد . درخت پرتقال در سال های اول شاخه هایی را تولید می کند که دارای تیغ های بزرگی هستند ( مرحله نونهالی Juvenility ) . پهنک برگ ( سطح برگ ) به رنگ سبز تیره ، نوک تیز و گوشواره های آن نسبتا باریک و کوچک می باشد . سرشاخه ها در مرحله جوانی زاویه دار بوده و در محل اتصال برگ ها خار کوچکی قرار دارد . گل ها در پرتقال به رنگ سفید و خودبارور می باشد ( نیاز به گرده افشانی توسط حشرات و ... ندارد ) . برخی از واریته های پرتقال ( انواع ) دارای تخمدان استریل ( عقیم ) بوده و میوه های بدون بذر و کم بذر تولید می کنند . شکل میوه به طور معمول کروی تا کشیده می باشد . پوست میوه نسبتا صاف ولی بر حسب رقم و شرایط آب و هوایی متغییر است . پرتقال جنوب پوست ضخیم تر و گوشت راحت تر از پوست جدا می شود و در محل هایی که هوا در فصل رسیدن میوه خنک است ( شمال ) رنگ پوست و گوشت تیره تر است.
در نواحی خشک و بیابانی میوه شیرین تر و عطر آن بیشتر است . بارندگی بالا و درجه حرارت بالا سبب کاهش کیفیت میوه می گردد . بذر ها از لیمو ، نارنگی بزرگتر ولی از گریپ فرود کوچکتر است و رنگ لپه آن سبز می باشد . بذر ها در پرتقال اکثرا به صورت چند جنینی ( Polyembryo ) می باشند . در شمال پرتقال ها ترش تر و اسید آن بیشتری دارند و دلیل آن کم بودن نور و آفتاب بوده و درخت قادر به ذخیره کردن مواد قندی نمی باشد .
طبقه بندی پرتقال
1 – انواع گرد و معمولی ( Raund )
۲– گره نافدار ( Novel )
3 – خونی یا توقرمز ( blood orange )
۴ – گروه بدون اسید ( اسیدلس ) ( acidless )
بیشتر انواع تجاری پرتقال عبارتند از : Valencia – Pilencia – Pineapple – Hamline – Marrsearly – Salvsiana
گروه پرتقال های Novel به گونه ای می باشند که درون میوه اصلی یک میوه کوچکتری به وجود می آید ( بچه میوه ) – مانند انواع واشنگتون ناول ، جیلت ناول.
پرتقال های خونی برای اینکه رنگ قرمز که همان رنگیزه آنتوسیانین می باشد در آنها تشکیل شود بایستی در زمان رسیدن شب های خنکی را داشته باشند . مانند تارکو ( Taraco ) ، سانجین ، سانگیونلا ( Sanguinella) ، Morro
انواع بدون اسید ارزش اقتصادی نداشته و فقط در کشور های عربی مانند مصر و الجزایر طرفدارانی دارد.
انواع بدون بذر تقریبا وجود ندارد و به طور معمول پرتقال هایی را که بین 0 تا 5 بذر داشته باشند را بدون بذر ( Seedlease) گویند . مانند ناول ، والنسیا ، Juffa ، Amling
انواع بذر دار پرتقال بین 15 تا 20 بذر دارند . مانند Pineapple ، Pursenbrown و انواع پرتقال های محلی ایران.
پرتقال را علاوه بر روش های فوق می توان به سه دسته زودرس ، میان رس و دیر رس طبقه بندی کرد :
زودرس :
اوایل آذر ماه میوه قابل برداشت است . مانند Navel ، Pursen brown ، Hamline ، Marsseady ، Salvstiana
میان رس :
از آذر تا بهمن ماه میوه قابل برداشت است . مانند Juffa ، Queen ، Pineapple ، پرتقال های محلی ایران.
دیررس :
از ظهور گل تا رسیدن میوه یکسال طول می کشد . مانند Valencia که دارای بهترین رنگ و کیفیت در بین تمام پرتقال ها می باشد و میوه آن در فروردین و اردیبهشت قابل برداشت است . این پرتقال بهترین پرتقال جهان می باشد و عیب آن یکی دیررس بودن آن می باشد و دیگری اینکه پوست میوه و گوشت میوه به سختی به هم چسبیده اند و به همین دلیل برای تازه خوری مناسب نمی باشد.
کود دهی درخت پرتقال
به طور کلی در مرکبات به دلیل استفاده زیاد آهن به طور معمول کمبود عنصر آهن مشاهد می گردد و علائم آن بدین شکل می باشد که رگبرگ ها به رنگ سبز باقی مانده و سطح برگ بیرنگ می گردد .در منزل با استفاده از کود های کامل و در سطح باغ های تجاری با استفاده از کلات آهن این کمبود را رفع می کنند . البته درخت پرتقال برای یک محصول دهی مناسب به کود های دیگر همچون فسفر ، پتاسیم و ازت نیازمند است که می توان با استفاده از کود دامی تا حد زیادی آن را مرتفع ساخت ولی در سطوح تجاری استفاده از کودهای شیمیایی الزامی است .
كشت پرتقال
سطح زيركشت اين محصول درايران 208699 هكتار و توليد ساليانهآن 3481172 تن ميباشد. كشور ايرانمقام هشتم در دنيا از نظر سطحزيركشت و مقام پنجم را از نظر توليداين محصول داراست. بر اساسارزيابيهاي صورت گرفته در سال 76تا 77، سطح زيركشت مركبات باروردر مناطق جيرفت و كهنوج حدود29399 هكتار و با توليد 458773 تنو متوسط عملكرد 15605 كيلوگرم درهكتار بوده است.
فاكتورهايي كه در رشد و تكاملدرخت پرتقال دخالت دارند عبارتنداز :
الف) آب و هوا :
درجه حرارتمحيط براي رشد مطلوب پرتقال 16 تا20 درجه سانتيگراد است كه اگرتعادل درجه حرارت محيط به همبخورد و دما كمتر يا بيشتر از درجهاستاندارد باشد صدمات جبرانناپذيري به آن وارد ميشود.
ب) خاك:
خاكهاي دارايپروفيل نسبتا يكنواخت، با حوزهريشهزايي به علت سهولت حركت آبو گستردگي ريشه و همچنين خاكهايعميق با زهكشي خوب و بافت شني،بهترين خاك براي توليد هستند و PHايدهال براي اين محصول 6/5 تا 7/5 ميباشد.
ج) رطوبت:
وجود رطوبت درخاك طي دوره فعاليت به علت هميشهسبز بودن آن از اهميت خاصيبرخوردار است. ميزان آب مورد نيازدر شرايط مختلف متفاوت است. درآبياري قطرهاي حدود 12000 مترمكعب در هكتار و در آبياري كرتيبين 20000 تا 30000 متر مكعب درهكتار در سال ميباشد.
د) نيازهاي غذايي:
درختهميشه سبز پرتقال نياز غذايي خاصيدارد كه بايستي در طول سال در اختيارآن قرار گيرد كه شامل عناصرپرمصرف و كم مصرف ميباشند.
عناصر پرمصرف شامل
الف - ازت يا نيتروژن:
يكي ازعناصر تشكيل دهنده - پروتئين -كلروفيل و ساير تركيبات مورد نيازگياهان است. كمبود ازت باعثخشكيدگي سرشاخهها - توقف كاملگل دهي و تشكيل ميوه ميشود. زمانمصرف كودهاي ازته در نيمه دومبهمن ماه تا نيمه اول اسفند، ميباشد.
ب - فسفر:
باعث تحريك ريشههاي موئين و افزايش كيفيت ميوهميشودكمبود آن باعث كاهش تشكيلميوه، ريزش ميوههاي تشكيل شدهضخيم شدن پوست ميوه، كمآبي وبدشكلي آن ميشود.
ج - پتاسيم:
تنظيم تنفس -سوخت و ساز هيدارتهاي كربن،افزايش مقاومت در مقابل هوايخشك و آفات و امراض با وجودپتاسيم صورت ميگيرد. مشخصترينو ثابتترين علامت كمبود پتاسيمتوليد ميوههايريز است. زمان مصرفمانند كودهاي ازت از نيمه دوم بهمنماه تا نيمه اول اسفند ميباشد.
د - منيزيم:
عنصري است كه درساختمان كلروفيل شركت دارد. كمبودمنيزيم در اواخر تابستان و يا پاييزظاهر ميشود و لكه هايي نامنظم وزردرنگ در اطراف برگها و ميوههاديده ميشود. عناصر كم مصرف: شاملآهن - روي - منگنز ميباشند.
انواع پرتقال
خونی
ماندارین
بیروتی
تامپسون
والنسیا
معروفترین گونه اصلاح شده پرتقال در دنیا تامسون ناول میباشد. بیروت، پایتختلبنان نیز یکی از معروفترین مکانهای پرورش آن درجهان میباشد که پرتغال بیروتی آننیز معروف است.
در ۱۰۰ گرم پرتقال پوست كنده مواد زير موجود است :
ـ آب ۸۶ گرم
ـ پروتئين ۱ گرم
ـ نشاسته ۰/۲ گرم
ـ كلسيم ۱۲ گرم
ـ فسفر ۴۰ ميلي گرم
ـ آهن ۲۰ ميلي گرم
ـ سديم ۰/۴ ميلي گرم
ـ پتاسيم ۱ ميلي گرم
ـ ويتامين آ ۲۰۰ ميلي گرم
ـ ويتامين ب ۱ ۲۰۰ واحد
ـ ويتامين ب ۲ ۰/۱ واحد
ـ ويتامين ب ۳ ۰/۰۴ ميلي گرم
ـ ويتامين ث ۵۰ ميلي گرم
در صد گرم پوست پرتقال مواد زير موجود است :
ـ آب ۷۰ ميلي گرم
ـ پروتيئن ۱/۵ ميلي گرم
ـ مواد چربي ۰/۲ ميلي گرم
ـ مواد نشاسته اي ۲۵ ميلي گرم
ـ كلسيم ۱۶۰ ميلي گرم
ـ فسفر ۲۰ ميلي گرم
ـ آهن ۰/۸ ميلي گرم
ـ سديم ۳ ميلي گرم
ـ پتاسيم ۲۱۰ ميلي گرم
ـ ويتامين آ ۴۲۰ واحد
ـ ويتامين ب ۱ ۰/۱۲ ميلي گرم
ـ ويتامين ب ۲ ۰/۱ ميلي گرم
ـ ويتامين ب ۳ ۱ ميلي گرم
ـ ويتامين ث ۱۳۵ ميلي گرم
اسانسی که از گلهای پرتقال گرفته میشود بنام روغن نرولی Neroli Oil معروف است که دارای بوئی بسیار مطبوع بوده و خیلی گران است و در عطر سازی از آن استفاده میشود .
آب پرتقال
این آبمیوه را می توان به طور تازه و یا به صورت بسته بندی شده و فرآیند شده مصرف نمود. یک لیوان معمولی آب پرتقال تازه، تأمین کننده 800 میلی گرم «ویتامین ث» و 400 میلی گرم فولات می باشد. به هنگام مصرف مداوم روزانه میوه و سبزیجات، یک لیوان آب پرتقال به عنوان یک «واحد» میوه محسوب می گردد.
خواص و کاربرد پرتقال
مصارف سنتی:
پوست و آب پرتقال تقویت کننده معده، ضد نفخ، محافظت کننده از بروز عوارض کمبود «ویتامین ث» و ادرارآور می باشد. مصرف جوشانده پوست آن برای آرام کردن سرفه، رفع سرماخوردگی و سوء هاضمه مفید می باشد. پوست آن به عنوان مرهم برای اگزما و ناراحتی های پوستی مفید است. جوشانده برگ های پرتقال مانند سایر مرکبات برای شستشوی ورم ها و کاهش درد آنها نافع است. پرتقال به طور کلی ضد اسپاسم و آرام بخش است.
اسانس پرتقال اثر ضد عفونی کننده دارد و از پوست آن گرفته می شود، اما چون خیلی زود فاسد می شود، همیشه باید تازه مصرف شود و اگر نگهداری شود برای مدت کم، در جای تاریک و خنک باید گذاشته شود.
در هند معتقدند که میوه پرتقال خون را تصفیه می کند و تشنگی را فرو می نشاند و اشتها می آورد. آب پرتقال برای رفع ناراحتی های صفراوی و اسهال های صفراوی نافع است. در چین تخم پرتقال را له کرده و شب روی پوست صورت می گذارند و معتقدند که برای برطرف نمودن چین و چروک صورت نافع است. برگ پرتقال در هندوچین به عنوان مسکّن و در فیلیپین در موارد هیستری و سکسکه کاربرد دارد. دم کرده گل ها و شکوفه آن در موارد آشفتگی و دل به هم خوردگی مفید و مسکّن و آرام بخش است و سوء هاضمه را رفع می کند.
در طب چینی پرتقال به منظور تحریک دستگاه گوارش و درمان یبوست به کار می رود. آنها معتقدند که پرتقال در مقابله با اسهال خونی، سوء هاضمه و تشکیل بیش از حد مخاط مفید است. در موارد استرس و بی خوابی برای آرام کردن اعصاب پرتقال داده می شود. از دیرباز پرتقال را برای توانایی آن در مبارزه علیه اسکوروی (کمبود ویتامین ث) و حفظ استحکام لثه ها می شناخته اند.
مصرف پرتقال سبب قلیایی نمودن خون شده و اعمال عضلات را تسهیل می کند. به علاوه بدن را در برابر ابتلا به انواع عفونت حفظ می کند. عصاره پرتقال گاهی در کیک سازی مورد استفاده قرار می گیرد.
فواید کلیدی پرتقال
به مبارزه علیه بیماری های قلبی کمک می کند.
در افراد سیگاری، به حفظ مقدار «ویتامین ث» بدن کمک می کند.
با سرماخوردگی مقابله می کند.
نقش حفاظتی در برابر ابتلا به سرطان دارد.
چه مقدار مصرف کنیم؟
یک پرتقال متوسط به وزن 160 گرم، 25 درصد دریافت توصیه شده روزانه بزرگسالان برای فولات (از جمله ویتامین های گروه B) و بیش از دو برابر نیاز به دریافت «ویتامین ث» را تأمین می کند.
انتخاب و نگهداری
ـ انواعی از پرتقال را که دارای پوست نازک بوده و نسبت به اندازه شان، سنگین هستند، انتخاب کنید.
ـ پرتقالی را که دارای قسمت های نرم است، انتخاب نکنید چون نشانگر خرابی آن است.
ـ در صورتی که پوست آن شل و چروک خورده باشد، نشانگر ماندگی میوه است.
نحوه مصرف
ـ ترجیحا میوه را به صورت تازه مصرف کنید.
ـ به سالاد میوه یا سبزیجات، پرتقال اضافه کنید.
ـ در کنار انواع غذاهای گوشتی، به منظور افزایش جذب آهن غذا، از پرتقال یا آب آن استفاده کنید. خصوصا افزودن آب پرتقال به مرغ آب پز بسیار طعم خوبی به غذا خواهد داد.
ـ داخل کیک، میلک شیک (مخلوط با شیر) و انواع شربت از پرتقال استفاده کنید. به علاوه از آن در تهیه مارمالاد می توانید استفاده نمایید.
خواص ویژه
* تخریب کلسترول:
مطالعه بر روی جوامع در سراسر دنیا نشان داده است که رژیم های غذایی سرشار از ویتامین C، به حفاظت در برابر بیماری های قلبی کمک می کند. ویتامین مشابه همراه ویتامینی از LDL در برابر تخریب اکسیداتیو توسط رادیکال های آزاد که مواد سرطان زایی هستند، حفاظت می کند. LDL تخریب شده سبب انسداد شریان ها و ابتلا به بیماری های قلبی می گردد.
* کمبود ویتامین ث:
مقدار توصیه شده دریافت روزانه «ویتامین ث»، 40 میلی گرم می باشد. متخصصان تغذیه که توصیه به دریافت «مطلوب تغذیه ای» دارند، دریافت 400 میلی گرم برای افراد بین 25 تا 50 سال و 800 میلی گرم برای افراد بالای 50 سال را دارند. پرتقال و آب آن نقش مفیدی در تأمین این نیازمندی های روزانه «ویتامین ث» ایفا می کنند.
* سرماخوردگی:
دریافت کافی «ویتامین ث» به کاهش شدت علایم سرماخوردگی و طول مدت آن کمک می کند.
* سرطان:
پرتقال و آب آن سرشار از ماده مغذی گیاهی هسپریتین هستند. در تحقیقات آزمایشگاهی، عصاره هسپریتین سبب مهار رشد سلول های سرطانی سینه و تشکیل تومور گشته است. هسپریدین (یکی از انواع هسپریتین) به پیشگیری از بروز سرطان حفره دهانی کمک می کند. پوست پرتقال دارای مواد مغذی گیاهی به نام نوبیلِتین و تَنجِرِتین است که سبب متوقف کردن حملات سلول های سرطانی می شود. آب پرتقال سرشار از ماده مغذی گیاهی لیمونوئید است که آن هم دارای خواص ضد سرطانی می باشد.
همچنین تحقیقات نشان داده است افرادی که به طور منظم از مرکبات استفاده می کنند، تا 60 درصد کمتر به سرطان معده مبتلا می شوند. احتمالاً «ویتامین ث» در مرکبات سبب مهار تشکیل مواد سرطان زا در معده می شود. در یک تحقیق به منظور مقایسه میزان ابتلا به سرطان در اشخاصی که خیلی فراوان پرتقال می خورند با اشخاصی که خیلی کم مصرف می کنند، مشخص شده است که خطر ابتلا به سرطان نای در افراد گروه اول 50 درصد کمتر از افراد گروه دوم است.
«ویتامین ث» به پیشگیری از گاستریت (نوعی التهاب لایه های پوششی دیواره معده) که خود عاملی برای تشکیل سلول های سرطانی در معده است، کمک می کند.
فیبر مرکبات از نوع نامحلول است. بنابراین به افزایش حجم مدفوع و سرعت بخشیدن به حرکت آن در دستگاه گوارش کمک می کند. به این ترتیب یکی از روش های پیشگیری از ابتلا به سرطان روده بزرگ، مصرف منظم و فراوان انواع مرکبات است.
* بسته نشدن لوله عصبی در جنین:
پرتقال دارای فولات است که به همراه قرص های اسیدفولیک به پیشگیری از بروز اِسپینا بیفیدا (بسته نشدن لوله عصبی) در جنین کمک می کند. لذا به مادران باردار مصرف منابع اسیدفولیک از جمله پرتقال توصیه می شود.
* آب مروارید:
عدسی های چشم انسان به طور طبیعی حاوی مقادیر بالایی از «ویتامین ث» می باشد. افرادی که کمتر از 125 میلی گرم «ویتامین ث» در روز مصرف می کنند، 4 برابر بیشتر با خطر ابتلا به آب مروارید، در مقایسه با افرادی که بیش از 500 میلی گرم در روز مصرف دارند، مواجه می باشند. بنابراین مصرف مرکبات به حفاظت از عدسی ها در برابر آب مروارید کمک می کند.
* کم خونی:
«ویتامین ث» به افزایش جذب آهن در رژیم غذایی کمک می کند. خصوصا در افراد گیاهخوار افزایش مصرف غذاهای غنی از «ویتامین ث» از قبیل مرکبات، برای کاهش خطر ابتلا به کمبود آهن که سبب کم خونی می شود ضروری است.
پرتقال به طور خاص به دلیل دارا بودن فولات برای پیشگیری از کم خونی ناشی از کمبود اسیدفولیک مفید می باشد.
یک دستور غذایی مفید
خوراک مرغ با آب پرتقال:
مواد لازم:
مرغ، 1 عدد (حدود 5/1 کیلوگرم)
بادمجان دلمه ای، 5 عدد
پیازداغ، 1 فنجان
پیاز خردشده، 1 عدد
آب پرتقال، 1 فنجان
رب گوجه فرنگی، 2 قاشق غذاخوری
برگ بو، 1 عدد
نمک و فلفل، به مقدار لازم
دارچین، 1 قاشق مرباخوری
روغن مایع سرخ کردنی، به مقدار لازم
طرز تهیه:
مرغ را پس از پاک کردن، 8 قسمت کنید و با پیاز خرد شده و برگ بو و 5/1 لیوان آب و کمی نمک بپزید. بادمجان ها را پوست گرفته و حلقه حلقه کنید و در روغن سرخ نمایید (در صورت تمایل می توان از بادمجان قلمی کباب شده استفاده کرد) در داخل یک قابلمه بادمجان ها را بچینید و سپس مرغ های پخته شده را بگذارید. روی آن را پیازداغ بریزید. رب گوجه فرنگی را در آب پرتقال حل نموده و روی مواد فوق بریزید و مواد حاصله را روی حرارت کم بپزید. نمک و فلفل آن را اندازه کنید تا بپزد. پنج دقیقه قبل از آنکه خوراک را بکشید، دارچین را اضافه کنید و دو دقیقه بعد از جوشیدن، خوراک آماده است.
منابع:
http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=5177
http://www.hamshahrionline.ir/news-42766.aspx
http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84
http://www.niksalehi.com/news/archives/003234.php
http://www.unknown.ir/index.php?module=subjects&func=viewpage&pageid=72
http://www.irteb.com/herbal/plantbank-orange.htm
http://myisfahan.com/articles/isfahan_articles232.html
http://mihanfa.com/health/profit-and-properties-medicinal-orange/
http://a_paradays2.p30well.net/post-11.php
http://www.salamatsite.ir/articles/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84-1735.html
http://pharmc.ir/pharmacognosy/6-maghalat-gihan-darooyee/10-1388-10-19-21-14-05.html
http://horticulture.persianblog.ir/post/30
http://agro.tejarat-jonub.com/articletext.php?id=36
http://www.shabnamak.ir/post/563
http://www.nature-age.ir/post/359
http://novin67.nikblog.com/post-16071.html
http://www.mazraehdaran.com/%D8%A8%D8%A7%D8%BA%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C/1982-gardening
http://www.vista.ir/?view=article&id=202916
http://forum.persianv.com/archive/index.php/t-23368.html?s=54ade0f7ffb01e6f923119a875a366f5
http://fa.parsiteb.com/actions.php?nid=249&action=print
مطالب مشابه :
پرتقال
پرتقال یا مالته میوهای از خانواده مرکبات میباشد.درخت آن همیشه سبز است و ارتفاع آن تا ۱۰
پرتقال
عمر اقتصادی درخت پرتقال بین 50 تا 60 سال است . به طور معمول تا 8 سالگی محصول اقتصادی ندارد .
پرتقال Citrus sinensis تخصصی عمومی -درخت پرتقال:
منابع ارشد دکتری 1394 - 1393 - پرتقال Citrus sinensis تخصصی عمومی -درخت پرتقال:
×× پرتقال
گل و گیاه زینتی نهال درخت و خواص گیاهان - ×× پرتقال فروش کوکوپیت و پرلیت و خاک گیاهان
درخت پرتقال
پرورش زنبورعسل و مسائل مهم زنبورداري - درخت پرتقال - مطالب کلی و جامع در مورد پرورش زنبورعسل
پرتقال
گیاهان دارویی - پرتقال - گیاهان دارویی - گیاهان فارسی: درخت پرتقال.
پرتقال
اگر درخت پرتقال در خانه داشتيد خوب است چون خانواده را گرد خود جمع مي کنيد بخصوص اگر آن درخت
برچسب :
درخت پرتقال