جزوه آموزشي علوم تجربي سوم راهنمايي

بسمه تعالي

جزوه آموزشي علوم تجربي سوم راهنمايي
قسمت اول

توضيح مختصري از فصل1 تا3 علوم تجربي سوم راهنمايي
همراه با تصاوير

مدرسه راهنمايي شهيد محلاتي شهرستان هيرمند

دانش آموزان عزيز مي توانيد به آدرس اينترنتي وبلاگ علوم پورشمس الدين جهت رفع اشکال هاي خود مراجعه نماييد.
آدرس وبلاگ:poorshamsoloom.blogfa.com
اين وبلاگ شامل مطالب کتاب ، انيميشين ، پاسخ فکر کنيدها ، توضيحات دروس همراه با عکس و انيميشين و مطالب علمي
بسمه تعالي
ستايش و سپاس خداوند منان را که در پرتو لطف و عنايت بي کران او تهيه جزوه آموزشي حاضر ميسر شد.
علوم تجربي را به چهار موضوع مهم فيزيک،شيمي، زيست شناسي و زمين شناسي تقسيم بندي کرده اند ، به عنوان يکي از درس هاي پايه شماست وموضوعات گوناگون علوم تجربي در زندگي ما بسياربا اهميت است، به ويژه اگر در دبيرستان به رشته هاي رياضي فيزيک ويا علوم تجربي گام بگذاريد. حتي در بسياري از رشته هاي فني و حرفه اي نيز از دروس پايه شماست.
جزوه آموزشي حاضر نگاهي گذرا به مطالب و موضوعات علوم تجربي دوره ي سوم راهنمايي مي پردازد،لذا اين مجموعه در 4 قسمت جداگانه تهيه و تنظيم شده است. و به تدريج در طول سال در اختيار شما دانش آموزان عزيز قرار مي گيرد.
در اين جزوه سعي شده تا خلاصه مباحث علوم تجربي دوره ي سوم راهنمايي گردآوري شود و در هر مبحث تلاش بر اين بوده است که مطالب تا حد ممکن با توضيحات لازم و مفاهيم درس ها را به زبان ساده و روان ، به صورت خلاصه و مختصر همراه با تصاوير و شکل هاي ساده بيان کنم ودر اين مرحله نيز گاهي نکته ها و مثال ها و .... نيز به فراخور آن مفهوم آورده شده است.
دانش آموزان عزيز بايد توجه کنند اين جزوه را همراه با کتاب درسي مطالعه نمايند ،تهيه اين جزوه به اين معنا نيست که ديگر به کتاب درسي رجوع نشود بلکه اين جزوه مکمل کتاب و در کنار مطالعه کتاب درسي به يادگيري بهترو در ک بهتر مفاهيم درسي، شما را ياري مي کند زيرا موضوعات کتاب را در اين جزوه به صورت خلاصه و به زبان ساده و همراه تصاوير و شکل ها آورده ايم.
آرزوي موفقيت را در تمامي امور براي شما دانش آموزان عزيز و آينده سازان مملکت خواهانم.

                                                                                                دبير علوم تجربي دوره راهنمايي
                                                                                                       پورشمس الدين مطلق
                                                                                      پاييز89

عدد جرمي(A ): مجموع تعداد پروتون ها و نوترون هاي هسته يک اتم عدد جرمي مي گويند در گوشه بالا و سمت چپ نماد شيميايي نوشته مي شود .

عدد اتمي ( z ): به تعداد پروتونهاي هر اتم(به تعداد بارهاي مثبت اتم)عدد اتمي مي گويند عدد اتمي را گوشه پايين سمت چپ نماد شيميايي مي نويسند .
جدول تناوبي عناصر:
ليستي از كليه عناصري است كه تا كنون شناخته شده را به ترتيب افزايش عدد اتمي درکنارهم قرار دهيم جدولي به دست مي آيد جدول تناوبي عنصرها مي ناميم. اين جدول كه بوسيله مندليف دانشمند روسي تنظيم شده است.
ايزوتوپ يا هم مکان: اتمهايي که عدد اتمي آنها يكسان است ولي عدد جرمي متفاوت دارند.و در جدول تناوبي در يک مکان قرار دارند.    مثلا هيدروژن داراي سه ايزوپ است.
  ايزوتوپ هاي اتم هاي يک عنصر در تعداد نوترون و در نتيجه عدد جرمي با هم تفاوت دارند
  ايزوتوپ هاي يك عنصر خواص فيزيكي (جرم و چگالي) متفاوت اما خواص شيميايي يكسان دارند

مدل اتمي تامسون (مدل کيک کشمشي): بارهاي منفي در درياي بار مثبت پراکنده شده اند.

مدل اتمي بور(مدل منظومه شمسي):چرخيدن الکترون روي مدارهاي خاصي اطراف هسته

مدل اتمي رادرفورد: بارهاي مثبت در مرکز اتم در هسته و بارهاي منفي آزادانه به دور هسته مي چرخند.
  فصل 2 – اتم ها و تركيب هاي شيميايي
فرمول شيميايي: نمايش نمادي تعداد و نوع اتم هاي يک مولکول مثال آب از يک اتم اکسيژنo و دو اتم هيدروژنH ساخته شده است. و فرمول شيميايي آب H2O است.
فرمول شيميايي يک ماده دو چيز را به ما نشان مي دهد: 1-آن ماده از چه اتمهايي ساخته شده     2-از هر اتم چند جرء وجود دارد.
اسيدها و بازها دسته مهمي از تركيب هاي شيميايي هستند . سركه، آب ليمو، جوهر نمك، آسپرين و حتي ويتامين ث از جمله اسيدها هستند. گرد باز كننده لوله هاي فاضلاب ، مايع سفيد كننده، جوش شيرين و مايعي كه بر اثر فشار از پوست پرتغال بيرون مي آيد از جمله بازهايي هستند كه روزانه با آنها سر و كار داريد.
اسيدها دسته اي از مواد با خواص مشابه اند. همه ي اسيدها مزه ترش دارند و با فلزها و بازها واكنش مي دهند. در حالي كه بازها همه تلخ مزه اند و آغشته شدن پوست دست به آن ها حالتي صابون مانند بوجود مي آورد.
محلول بازها و اسيدها در آب جريان برق را از خود عبور مي دهد و به اين علت، اسيدها و بازها را مي توان جزو الكتروليت ها بشمار آورد.
– پيوند كووالانسي:نوعي نيروي جاذبه است كه اتم ها را در يك مولكول محكم كنار هم نگه مي دارد.
تركيب مولكولي: از كنار هم قرارگرفتن شمار زيادي از يك نوع مولكول ماده اي بدست مي آيد كه تركيب مولكولي گفته مي شود.مثل قطره آب
اتم به رغم داشتن الكترون و پروتون ذره اي خنثي است زيرا تعداد الكترون ها و تعداد پروتون ها در هر اتم با يكديگر برابر است.
موادي كه يون ذره هاي سازنده ي آن ها هستند. به اين مواد تركيب هاي يوني مي گويند.
ماده اي كه محلول آن جريان برق را از خود عبور مي دهد الكتروليت و ماده اي كه محلول آن در آب جريان برق را از خود عبور نمي دهد، غيرالكتروليت نام دارد.
شناساگر: موادي هستند که براي شناسايي اسيدها و بازها به کار مي روند.مثل کاغذ تورنسل
يون: به ذره هاي با ردار يون گويند
انواع يون:   1-يون مثبت         2-يون منفي
موادي كه يون ها ذره هاي سازنده آن هستند تركيب يوني مي گويند مثل سديم كلريد همان نمك خوراكي است.
اثر يون ها بر يکديگر: همانطور كه در قطب هم نام دو آهن ربا، يكديگر را دفع و دو قطب ناهم نام آن ها، يكديگر را جذب مي كنند. بارهاي الكتريكي نيز چنين رفتاري دارند. دو بار الكتريكي هم نام يكديگر را ميرانند و دو بار الكتريكي ناهم نام يكديگر را مي ربايند.
يك ويژگي مهم تركيب هاي يوني : هنگامي كه يك تركيب يوني در آب حل مي شود پيوندها به آساني شكسته مي شوند. در واقع مولكول هاي آب سبب مي شوند كه اين يون ها از يكديگر جدا و در محلول پراكنده مي شوند و آرادانه حرکت کننداين عامل موجب رسانايي الكتريكي محلول مي شود.
جاذبه در ميان يون هاي با بار نام هم نام نوعي پيوند شيميايي ايجاد مي كند كه پيوند يوني معروف است.

فصل چهارم) سرگذشت زمين
شواهدي براي تعيين وضعيت گذشته هاي زمين: 1- از لايه هاي سنگهاي رسوبي   2-فسيل ها
  اصولاً لايه هاي زيرين قديمي تر از لايه هاي بالايي هستند. اما در صورتي كه سنگ ها چين خورده باشند، نمي توانيم اصل بالا را درست بدانيم
  براي پاسخ به اين سؤال كه چه جانداراني بر روي زمين زندگي مي كردند بايد از فسيل ها كمك گرفت.
  به آثار و بقاياي موجودات قديمي كه در بين برخي از مواد تشكيل دهنده ي پوسته زمين پيدا مي شوند فسيل مي گويند.
  جانداراني امكان فسيل شدن دارند:
در ميان جانداران گذشته ي زمين آن هايي كه داراي اعضاي سخت مانند استخوان، دندان، صرف ، كيتين با بافت چوبي بوده اند. امكان فسيل شدنشان وجود داشته است. اين جانداران بايد بلافاصله پس از مرگ در محلي قرارگيرند تا در معرض تجزيه و فساد قرار نگيرند.
مكان هاي مناسب براي فسيل شدن :
براي فسيل شدن،‌محيط هاي رسوبي مانند درياها و درياچه ها مناسب تر از ساير مناطق اند.

? استفاده از فسيل ها :
1- سوخت هاي فسيلي مانند زغال سنگ و نفت بطور مستقيم در تأمين انرژي و برخي مواد كاربرد فراوان دارند.     2-تعين محل بعضي از مواد معدني       3-در تشخيص آب و هواي گذشته
? برخي از فسيل ها كه مانند زغال سنگ و نفت كه به آن ها سوخت هاي فسيلي نيز گفته مي شود
? ترتيب پيدايش جانداران از بي مهره ها به مهره داران ساده و خونسرد و سپس مهره داران خونگرم، يعني پرنده ها و پستانداران است.
? نطريه لامارك دانشمند فرانسوي: استفاده يا استفاده نكردن اندام ها را عامل بروز تغيير مي دانست و عقيده داشت كه وقتي اندامي زياد بكار برده شود، قوي خواهد شد و برعكس اندامي كه كار نكند، رشد چنداني نخواهد داشت . به عقيده لامارك اين صفات اکتسابي قابل به ارث رسيدن نيز خواهند بود. پس چون زرافه گردن خود را براي خوردن برگ هاي درختان بالا كشانده نسل به نسل بر طول گردنش اضافه شده است.
? نظريه ي چارلز داروين:
داروين زيست شناس انگليسي در مورد چگونگي تغيير گونه ها ، نظريه ي انتخاب طبيعي خود را در كتابي به نام منشأ انواع انتشار داد.
انتخاب طبيعي: به اين معناست كه طبيعت در هر محيط افراد سازگارتر را انتخاب مي كند و آن هايي را كه براي زيستن در آن محيط مناسب نيستند، از ميان مي برد.

? نطريه دووريس :
دانشمند هلندي به نام دووريس نظريه ي جهش را اائه داد. دووريس معقتد بود، صفاتي بطور ناگهاني در يك فرد ظاهر مي شوند و اين صفات قابل انتقال به نسل هاي بعدي نيز هستند.
جهش: صفاتي بطور ناگهاني در يك فرد ظاهر مي شوند و قابل ارثي شدن هستند.
? ه صفات ارثي از طريق كروموزوم ها داخل هسته به ارث مي رسند.
? دووريس جهش را عامل ايجاد کننده صفات ثانويه در جانداران مي دانست.
? ماده ي اصلي کروموزوم ها، مولكول هاي DNA است كه در سلول هاي همه ي جانداران وجود دارد
? DNA عوامل بوجود آورنده صفات مختلف در همه ي جانداران مي باشد.
? DNA مولكولي بسيار با ثبات است و ساختمان كم تر دچار تغيير مي شود
عواملي كه سبب بروز تغيير در ساختمان مولكول DNA يعني جهش مي شوند:
1-مواد راديو اكتيو 2-مواد شيميايي 3- مواد دارويي

در مجموع مشاهدات انجام شده بين جانداران نشان دهنده آن است كه :
1-جانداران از اجداد قديمي و مشتركي بوجود آمده اند.
2-تغييرات در جمعيت هاي جانداران پديد مي آيند نه در افراد، زيرا فرديكه پس از مدت كم و بيش كوتاهي مي ميرد اما نسل و جمعيت باقي مي ماند.
3-زندگي از حالت ساده و ابتدايي به صورت پيچيده تري تحول يافته است.

در مطالعه ي تاريخچه زمين، سنگ هاي رسوبي بهتر از بقيه ي اقسام سنگ ها هستند، دليل چيست؟
سنگ هاي رسوبي از بسياري جهات پرارزش اند، از جمله اينكه در آنها غالباً بقاياي گياهان و حيوانات پيدا مي شود كه آنها را فسيل مي نامند. دانشمنان با استفاده از فسيل ها تاريخ گذشته ي زمين را معلوم مي كنند. سنگ هاي رسوبي شواهد مربوطه به تاريخچه ي گذشته ي زمين را در بردارند و نشان مي دهند كه وضع درياها و خشكي ها، رشته كوه ها و غيره در گذشته چگونه برده است.
يك جاندار پس از مرگ بايد دور از چه عواملي قرار گيرد تا همه يا قسمتي از جسد آن باقي بماند؟
اين جاندار بايد بلافاصله پي از مرگ، در محلي قرار گيرد تا در معرض تجزيه و فساد قرار گيرد. مثلاً اگر داراي اعضاي نرم يا فاقد اسكلت سخت داخلي يا خارجي است. نبايد در مجاورت هوا يا زير آب قرار گيرد چون در اين حالت تجزيه گرديده و يا خوراك جانداران ديگر مي شود. در حالت كلي خشكي جاي خوبي براي فسيل شدن نيست.
1 – به كمك جاي پاي جاندار ،‌چه اطلاعاتي درباره آن جاندار مي توان كسب كرد؟
وزن ، بزرگي جثه، نوع جاندار، نوع تغذيه
2 – وجود زغال سنگ در يك منطقه چه اطلاعاتي درباره آب و هواي گذشته ي آن جا مي تواند در برداشته باشد؟
وجود زغال سنگدر يك منطقه نشان ميدهد كه شرايط آب و هوايي در آن منطقه براي پيدايش جنگل هاي انبوه مناسب بوده است.
3 – آيا مي توان به كمك فسيل ها مناطق مختلف درياهاي گذشته را از نظر عمق شناسايي كرد؟
بله زيرا در هر منطقه از دريا متناسب با .... فاصله از ساحل ، جنس رسوبات فرق مي كند و از طرفي هر لايه ي فسيل هاي ويژه اي دارد كه با فسيل هاي لايه هاي بالايي و پائيني متفاوت است.
4 – آيا مي توان به كمك فسيل ها، درياچه آب شيرين را از درياچه آب شور تشخيص داد؟
بله، برخي از فسيل هاي مربوط به جانوران ساكن درياچه آب شيرين اند، پس سنگ هاي محتوي آثار آن ها بايد در محيط آب شيرين تشكيل شده باشد.
از ترتيب پيدايش جانداران در روي زمين چگونه مي توانند به قديم يا جديد بودن لايه هاي رسوبي چين خورده پي ببرند؟
فسيل ها نشان دهنده ي طرز تكامل حيات در روي زمين اند، و چون جانداران ابتدايي و ساده تر در مقايسه با جانداران پيچيده و پيشرفته قدمتي زيادتر دارند، با مقايسه نوع فسيل هاي موجود در سنگ ها مي توان ترتيب قدمت هاي لايه رسوبي را معلوم كرد.
1 – نوع سازگاري هر كدام از جانداران زير را مشخص كنيد:    گاو -مار -كاكتوس -اردك -بوته ي كدو –
1 – گاو :   ناخن اندام هاي حركتي تبديل به سم شده است. معده چهار قسمتي است دندان هاي آسيا رشد بيشتري دارند.
مار : داشتن پولك هاي ضخيم در سطح خارجي پوست كه سبب مي شود آب بدن از بين نرود و نياز جانور به آب كم باشد.
كاكتوس :    سطح پهنك برگ ها فوق العاده كاهش يافته و تبديل به خار شده است و تعداد روزنه ها كم است.
اردك :    دستگاه گوارش داراي بخش هاي ويژه اي بنام چينه دان و سنگدان است
بوته كدو:   طول ريشه بدليل نياز زياد گياه به آب زياد است و در اطراف پخش مي شود.
2 – آيا مهاجرت مي تواند يكي از عوامل ايجاد تغيير در جمعيت هاي جانداران باشد؟ براي گفته خود دليل بياوريد؟
مهاجرت عبارت است از جابجايي از مكاني به مكان ديگر . مهاجرت ها مي توانند بر افزايش يا كاهش جمعيت ساختمان سني جمعيت و ... اثر بگذارد به عنوان مثال وقتي روستاييان به شهرها مهاجرت مي كنند چون اغلب مهاجرين .... كار و فعاليت هستند باعث افزايش جمعيت سالخوره و يا در مورد زنان در روستا مي شوند.
اين جمله را تفسير كنيد:
«جهش بوجود آورنده تغييرات در جانداران و انتخاب طبيعي گسترش دهنده ي آنها در جريان جمعيت ها ست.»
جهش سبب پيدا شدن صفات جديد مي شود اما به تنهايي قادر به تغيير چهره ي جمعيت نيست زيرا ميزان جهش بسيار كم است ولي انتخاب طبيعي يا انتخاب انواع جديد و حذف انواع ديگر امكان گسترش اين صفت را فراهم مي كند. به بيان ديگر جهش ايجاد كننده ي صفت جديد در فرد و انتخاب طبيعي افزايش دهنده اي فراواني اين صفت است.

نظريه وگنر در مورد جا به جاييقاره ها:
يك دانشمند آلماني به نام «وگنر» اظهار داشت كه حدود 200 ميليون سال پيش تمام خشكي ها به هم متصل بوده و خشكي يك تكه اي را ساخته اند. اين خشكي عظيم رفته رفته به دو خشكي بزرگ تقسيم شد و پس از ميليون ها سال هر يك از دو خشكي قطعه قطعه شده و قاره هاي امروزي را بوجود آوردند.

دلايلي که قاره ها به هم قبلاَ متصل بوده اندعبارتند از:
1-وجود فسيل هاي مشابه دربعضي از قاره ها   2-تشابه برخي سنگ هاي قاره هابه هم   3-تشابه شکل کناره هاي دو قاره با هم

? نظريه زمين ساخت ورقه اي: بر اساس اين نظريه، سنگ كره ي زمين يك تكه نيست. بلكه از تعدادي ورقه هاي كوچك و بزرگ تشكيل شده است. برخي از اين ورقه ها در زير اقيانوس ها -برخي در زير قاره ها - و بعضي هم در زير اقيانوس ها وهم در زير قاره ها قرار دارند.
  همه ي ورقه ها كه تا عمق حدود 20 تا 150 كيلومتري ادامه دارند
  ورقه ها به سه شكل مختلف مي توانند نسبت به هم جابه جا شوند:
1 – ورقه هاي دور شونده     2- ورقه هاي نزديك شونده       3- ورقه هايي كه در كنار هم مي لغزند

? دانشمندان عقيده دارند كه دما و فشار در زير سنگ كره به اندازه اي است كه سنگ ها حالتي شكل پذيرو خمير مانند دارند.
? چون ورقه هاي نزديك شونده خصوصيات فيزيكي و شيميايي مختلفي دارند . پديده هاي حاصل به يكي از صورت هاي زير خواهد بود.
? الف – برخورد ورقه هاي اقيانوسي با ورقه قاره اي :
1-در اين محل ها ورقه ي اقيانوسي به زير ورقه ي قاره اي كشيده مي شود و با خم شدن لبه ي ورقه ها، گودال عميق اقيانوسي به موازات قاره و در داخل اقيانوس بوجود مي آيد. 2- سبب بوجود آمدن كوههاي آتش فشاني بر روي قاره ها مي شوند. 3- وقوع زلزله هاي شديد
? ب – برخورد ورقه هاي اقيانوسي :
1-در اين محل ها، يكي از ورقه ها به زير ديگري فرو مي رود و با خم شدن لبه ورقه ها، گودال عميق اقيانوسي بوجود مي آيد. 2- تشکيل جزاير قوسي 3- محل وقوع زلزله هاي شديد
o جزاير قوسي: به مجموعه ي جزايري که بر اثر فعاليت آتش فشان ها سر از آب بيرون مي آورند
? پ – برخورد دو ورقه اي قاره اي :
در اين محل ها، ورقه اي به زير ورقه ديگر فرو نمي رود، زيرا جرم هر دو كم و مساوي است نتيجه چنين برخوردي،‌ايجاد كوه و زلزله هاي شديد است.

o ورقه هايي كه در كنار هم مي لغزند: در اين محل ها نه پوسته ي جديدي بوجود مي آيد- و نه ورقه اي تخريب مي شود- گاهي سبب زلزله هاي شديدي مي شود.

مطالب مشابه :

جزوه آموزشي علوم تجربي سوم راهنمايي

علوم تجربي را به چهار موضوع مهم فيزيک،شيمي، زيست شناسي و زمين دفع و دو قطب به سم شده است

علوم سوم راهنمایی1 * بخش اول ماده و تغییرات آن ب* خش دوم زمین زیستگاه ما

همانطور كه در قطب هم نام دو آهن ربا، يكديگر را دفع و دو قطب و مواد مذاب حاصل دانلود و

برچسب :
دانلود كتاب قطب سم شناسي و شيمي مواد خوراكي