اريگامی یا هنر کاغذ و تا چيست؟

تاريخچه كاغذ درسال 105 ميلادی (حدود 1900 سال قبل) توسط آقای تسايی لون كه وزيركشاورزی چين بود، اختراع شد. چند سال بعد از آن بود كه توليد كاغذ افزايش يافت و دراختيار توده مردم قرارگرفت. ازاين زمان بود كه هنرتا دادن كاغذ درچين شروع شد. آنها چندين قرن اسرارتوليد كاغذ و تا دادن آنرا نزد خود حفظ نمودند ، تا بعد به كره و ژاپن راه يافت ، در ژاپن بود كه كار تا دادن كاغذ كاملتر شد و به صورتی رواج پيدا نمود كه جزئی اززندگی مردم گرديد، وسالها بعد ازآن بود كه به كشورهای اروپايی راه پيدا نمود. دركشورهای اروپايی اين هنربا علم مدرن آميخت وبا حمايت دانشگاهها و تشكيل انجمنهای بزرگ و قوی اريگامی (مانند دانشگاه معروف ام. آی. تی در آمريكا، دانشگاه كمبريج در انگلستان و ... ) تحولی جديد يافت. درایران، دانشگاه صنعتی شریف ازمراکزآموزش عالیی است که هرساله ساخته های کاغذی و طرحهای جدید اوریگامی دانشجویان را در قالب همایش و مسابقات فرهنگی معرفی می کند.

Crane پرنده دريایی سمبول اريگامی است. پرنده دريايی نماد اوريگامی است، كه سمبل بين المللی صلح نيز می باشد. در ژاپن هر بچه ای عاقبت ساختن پرنده دريايی رامی آموزد .درزیرنمونه ای ازمراحل ساخت پرنده دریایی را می بینید

الينور كوئر (Eleanor Coerr)كسی است كه با نوشتن كتاب "ساداكو و هزار پرنده دريايی كاغذی ، به اين سمبل عموميت داد. اين كتاب كه بصورت گسترده ای منتشرگرديد ، داستان دخترجوانی بنام ساداكو را بازگومی كند كه دراثر تشعشعات راديواكتيو بمب باران اتمی ژاپن توسط آمريكا درجنگ جهانی دوم ، صدمه ديده بود. درپايان جنگ او دربيمارستانی تحت درمان قرارگرفت. چند سال بعد سرطان خون او عود كرد . دوست او با دردست داشتن يك پرنده دريايی كاغذی به ملاقاتش رفت. اوبه ساداكو گفت كه پرنده دريايی سمبل سلامتی است واگر او بتواند هزار پرنده دريايی بسازد ، حالش خوب خواهد شد. دوست او ساخت پرنده دريايی را به او آموخت. كار ساده ای نبود ، اما وقتی كه ساداكو درساخت اولين پرنده دريايی مهارت يافت، شروع كرد به ساختن 999 تای ديگر. او دليرانه مصمم شده بود كه آنها را بسازد. ساختن پرنده دريايی چنان فكراو را بخود مشغول می كرد كه بيماريش را ازياد برده بود. مصمم بودن او وكارش توجه پرسنل بيمارستان و بازديدكنندگان را به خود جلب نمود و آنها نيزمجلات ، پاكتهای عكسهای راديوگرافی و ديگر كاغذهايی كه بدستشان می رسيد را برای او می آوردند تا او بتواند كارش را كامل كند. وقتی ديدكه بيماران ديگرنيز به اين كار علاقه مند شده اند او كارش را متوقف كرد و شروع به آموزش ساختن پرنده دريايی به ديگربيماران نمود تا آنها هم بتوانند اين كار را انجام دهند. جنگ موجب بيماری او شده بود ، ساداكو همانطوركه پرنده دريايی را می ساخت، پيام صلحش را به همه جا گسترش می داد. بزودی او صد پرنده دريايی را ساخت. حال او بهتر شده بود وتوانست از بيمارستان مرخص شده و به خانه برگردد. اما بيماری او مجدداً عود کرد . توانش به حدی كاهش يافت كه متاسفانه ديگر قادرنبود كارساختن بقيه پرنده های دريايی را تمام كند. باكمتراز700 پرنده دريايی كامل شده ، ساداكو به حالت كما افتاد و سپس مرد. وقتی همكلاسی هايش فهميدند كه اوقادرنبوده رويای خودش راكامل كند ، همه تصميم گرفتند تا درست كردن پرنده دريايی را بياموزند. بزودی آنها توانستند كارساختن هزار پرنده دريايی ساداكو را تمام كنند وبه رويای او تحقق بخشند. بچه ها تصميم گرفتند به تمام كودكان ديگر ژاپنی نامه نوشته و داستان ساداكو را به آنها گفته و ازآنها بخواهند با جمع آوری پولهايشان بنای ياد بودی برای ساداكو و گسترش پيام صلح او بسازند. وقتی دولت ژاپن ازاين طرح مطلع شد تصميم گرفت يك پارك درهيروشيما را بنام پارك صلح تغيير نام دهد. آنها دراين پارك روی بنای عظيمی مجسمه ای شبيه پرنده دريايی ساداكو ساخته و روی اين بنا قرار دادند. همكلاسيهای او تصميم گرفتند بخاطر احترام گذاشتن به ساداكو نوشته ای بر روی پايه اين بنای ياد بود نصب نمايند . اين متنی است كه آنها انتخاب كردند " :اين فرياد ماست. اين خاسته ی ماست. صلح در دنيا "
فايده و كاربردهای اريگامی 1- ايجاد ارتباط عاطفی دريكی ازبررسیهای انجام شده حدود ده خانواده درنظرگرفته شد. به افراد خانواده ها اطلاعات اوليه اريگامی و ساخت چند شكل ساده آموزش داده شد ، با توجه به رفتار و لغات بكار برده شده درگفتگوی بين اعضای خانواده درقبل از آموزش وبعد ازآن ، مراوده های بين اعضای خانواده خلاق و دوستانه ترشده بود. همين كاربا چند گروه دانش آموز و بعد به صورت تك نفره نيز صورت گرفت. ايجاد روابط اجتماعی دوستانه تر و ايجاد علاقه به شكل ساخته شده ازطرف سازنده ی آن نيز به خوبی قابل مشاهده بود.

2- تمام انسانها به حل مشكل يا معما علاقه مند هستند، بخصوص انسانهای اهل علم ، طراحی، مهندسی ، گرافيك ، رياضی ، فيزيك و غيره كه عاشق حل مسائل علمی و ذهنی می باشند . دنيای اوريگامی از اين بابت يكی ازسرآمد ترين وهيجان انگيزترين علم و هنری است كه بشربه آن دست يافته است. صرف نظر از كارآمدی و كارآيی آن برای بسياری ازعلوم ، تمرين بسيارخوبی برای ايجاد خلاقيت وذوق مثبت و سازنده درتمامی افراد ازكودكان تا بزرگسالان است. اريگامی بيش از آنكه يك علم يا يك هنر باشد، يك نياز برای انسانی است كه می خواهد خلاق وپويا باشد. ما چه بخواهيم و چه نخواهيم اريگامی جزء مهمی از دنيای حال ومخصوصاً آينده ی ما خواهد بود.

3- رشد نظم و ترتيب بهتر دركارها . 4- افزايش مهارت دست ها . 5- هماهنگی انديشه و عمل. 6- ايجاد علاقه به ساخت شكل ها و مدلهای اوريگامی و ترجيح دادن آن به انجام بعضی بازیهای كامپيوتری و ديدن برنامه های مختلف تلويزيونی و ... 7- ارزان بودن با توجه به زمينه ها ی گسترده شكل های اوريگامی ( كاغذ و تا ) و ارزان بودن و حتی مجانی بودن ابزار ( كه كاغذ است و حتی مجلات و روزنامه ها و كاغذهای باطله نيزقابل استفاده اند.) می توان با دسته بندی اين اشكال آنها را در سنين مختلف و دردرسهای مختلف بكاربرد. اين درسها می توانند زندگی حيوانات ، هندسه ، زيست شناسی ، دنيای دايناسورها وانواع جعبه ها و... باشند . بديهی است تركيب كاراريگامی با ديگرهنرها و وسايل آموزشی و آزمايشگاهی ، فرآيند آموزشی را متنوع تر، شاد و اثر بخش تر خواهد نمود.

8- ازمزيتهای بسيارمهم اريگامی زياد شدن شوق و علاقه به طبيعت و موجودات زنده است. تا وقتی خود ما يك درخت کاغذی را نساخته ايم پی به اهميت زندگی وحياط او نمی بريم، ولی هنگامی كه برای ساخت آن زحمت زيادی كشيديم ازآفريدن نوع كاغذی آن بسيار لذت خواهيم برد و تازه پی می بريم كه يك گیاه چه عظمت و حقوقی دارد. دراين صورت نه تنها هرگز راضی به اذيت و آزار آنها نخواهيم شد بلكه بيش از پيش به آنها عشق خواهيم ورزيد . برای اينكه مردم به طبيعت ، به حيوانات وبه انسانها عشق بورزند بايد نخست ازيك جايی تمرين عشق ورزی را شروع نمايند يكی ازمهمترين ، ارزان ترين وساده ترين راه ها ، ساخت شكل ها توسط اوريگامی يا كاغذ وتا است. برای نتيجه گيری مطلوبتر بايد به عنوان يك واحد درسی از پيش دبستانی تا انتهای دانشگاه به گونه مناسبی در محتوی درسها گنجانده شود.
9- می توان انجمن های غير دولتی متفاوتی ازدوستاران اريگامی تشكيل داد وبا حمايت های دولت، اين هنررا عمومی تر نمود. اين انجمنها می توانند يكی ازبهترين مكانها برای گذراندن اوقات فراغت تمام اقشارجامعه ازكودكان تا بزرگسالان باشد. اوريگامی تنها علم و هنر مورد نيازبشر نيست، لذا بايد پاسخگوی نياز جامعه به علوم و ديگرهنرها نيز بود.
10- اريگامی را می توان براحتی جايگزين بسياری از اسباب بازی هايی نمود كه نقشی در رشد خلاقيت وكارايی افراد ندارند. وقتی بصورت آزمايشی دروس اوريگامی به افراد مختلف تدريس می شود به وضوح ملاحظه می گردد كه افراد كاربا اوريگامی رابه بسياری ازبازی های ديگر ترجيح می دهند. 11- بسياری اوقات انسانها دردنيای تصورات خودشان زندگی می كنند نه دردنيای واقعی . كار با اريگامی وموجودات ساخته شده با آن می تواند دنيای خيال انگيز و آرامی را فراهم كند. انسانها به چنين آرامشی برای مقابله با برخی استرسهای دنيای واقعی نياز دارند.

12- تمركزحواس ، مديتيشن وذن ازديگر كاربردهای مفيد و مهم اوريگامی است دراين حالت است كه امكان تلقينهای مثبت فراهم می شود وفرصتی بدست می آيد تا خلاقيت های درونی شكوفا شود و قابليتهای خودشان را آشكار نمايند.
13- كمك به ساخت الگوهای هنری و صنعتی به دليل قابليت آسان شكل گيری و به عمل در آمدن ايده ها از ديگرمزايای اريگامی است.
14- اريگامی بر اساس گسترش صلح ودوستی بين تمام ملتها رواج پيدا نمود. معمولاً كسانی كه درزمينه اريگامی فعاليت می كنند انسانهای صلح جويی هستند و اوريگامی نيز به شدت اين حس را تقويت می كند.

15- به قول تاكتوشی نوجيما مدرس دانشگاه كيوتو و استاد اريگامی « تئوری اوريگامی را می توانيم برای همه چيز استفاده كنيم چونكه همه جا هست.» او مردم را در حالی تصورمی كند كه درمبلهای تاشو خود نشسته اند و درهنگام زلزله خانه های آنها بجای فرو ريختن، فقط مقداری تا می شوند . نوجيما با استفاده از اصول اريگامی ، درحال كار روی طرحی است كه استفاده انرژی در ماهواره ها را بهينه می سازد.
16- آچيروهاگيوارا دانشمند ژاپنی، درحال پيدا نمودن راهی است كه قسمت تاشونده ای در خودروها ساخته شود تا انرژی تصادف بجای تخريب درآن قسمتها جذب شود. 17- رابرت لنگ كيسه هوايی برای خود روها طراحی نموده است که براحتی درهنگام تصادف بازشده و سرنشينها را ازصدمه ديدن محافظت می كند. 18- ساختارتلسكوپی معروف كه بزرگترين تلسكوپ فضايی جهان است وبنام چشم شيشه ای هم نام برده می شود براساس اوريگامی طراحی گرديده است. مساحت اين تلسكوپ بيشترازمساحت يك زمين فوتبال می باشد. اين تلسكوپ بر اساس نرم افزار « تری ميكر» كه استاد بنام اريگامی و پژوهشگرسابق ناسا آقای رابرت لنگ آنرا طراحی نموده است با همكاری دانشمندان لابراتوار لارنس ليورمور دركاليفرنيا ساخته شد. ازاوریگامی برای طراحی تلسكوپی قابل حمل استفاده كردند كه آن تلسكوپ مثل يك گل بازمی شود. 19- ساختمان كتابخانه عمومی شهر سياتل بر اساس اوريگامی ساخته شده است. طراحان اين بنا، رم كولهاس آلمانی و جوشا راموس هستند. يكی از كاربردهای اوريگامی ساخت بناهای زيبا و مقاوم دربرابر زلزله است. 20- اريگامی درساخت نقشه ها، چادرها، ظرفهای غذا وگنبد استاديوم ها كمك شايان توجهی كرده است. 21- اوريگامی دنيای رياضيات، مهندسی و علوم و هنرهای ديگر را دچار تحول كارآمدتری نموده است. يافته های جديد اوريگامی فوايد زيادی دارد از جمله ، هماهنگی بين چشم و دست ، مهارت در كارهای فكری كه نيازبه انجام ترتيب و توالی خاص دارد، مهارت در دقت ، افزايش شكيبايی و صبر، افزايش مهارتهای خاص جسمانی ، افزايش نتيجه گيری های منطقی و رياضی و ... وقتی مشغول ساخت مدلهای اوريگامی هستيد چون مجبوريد با هردو دست كاركنيد ، تمام مغز شما درحال فعاليت است. طبق آخرين تحقيقاتی كه دكتركاترين شماكوف و يوری شماكوف روی مغز انجام داده اند ، وقتی هردو دست مشغول انجام كاری هستند ، مغزپالسهای محرك بيشتری را دريافت می كند. درنتيجه كرتكسهای مغزافزايش يافته وموجب خلاقيتهای بيشتری، درافرادی كه اوريگامی كار می كنند ، خواهيم بود.

مدتی است که بخش روانشناسی بیمارستان محک ( مرکز حمایت ازکودکان سرطانی ) با آموزش اریگامی به کارشناسان روانشناسی مستقردرآن بیمارستان، اعم ازبخشهای نقاهتی و درمانی ، باهدف کمک و التیام بخشی روحی وروانی به مادران وبعضاً پدران منتظرپشت درهای اتاقهای شیمی درمانی که ساعات سختی را می گذرانند ؛ توانسته موجب آرامش آنها شود . این مهم تا حدی مفید واقع شده که کودکان بیماروهمراهان آنها به محض دیدن کارشناسان روانشناسی بیمارستان ، ازایشان می خواهند تا برایشان جعبه ، حیوانات وگلهای کاغذی بسازند یا به آنها آموزش دهند .

درایران اریگامیست های متعددی وجود دارند که بعضی ازآنها طراح اشکال اریگامی نیزهستند وبرخی ازآنها کتابهایی تألیف ویا ترجمه کرده اند که در بازارِکتاب موجود می باشد.