تفسیر نقاشی کودکان

نقاشی و گذر عاطفی کودک

نقاشی برای کودک فقط یک وسیله بیان برای تجزیه و تحلیل یا توضیح و تشریح موجودات واشیاء نیست بلکه وسیله ای است برای بیان زندگی عاطفی او . هنگامی که کودک به طور آزاد نقاشی می کند در حالیکه از بیان تجارب خود احساس رضایت می کند ، خطوط مخصوص شخصیتش را نیز هویدا می کند.

نقاشی های کودکان هر چقدر هم پیش پا افتاده باشد باز هم شناخت و تجارب کودک از دنیا و نیز شکل گیری تدریجی شخصیت او را هویدا می کند . هر اتفاقی که در مدرسه و خانواده رخ می دهد ، بوسیله کودک جذب می شود و در موقعیتهای خاص به نوبه خود ظاهر می گردد .

نقاشی های کودکان سر شار از پیام هایی هستند . مثلا حذف نقاشی پدر بطور مکرر در نقاشی کودک ممکن است به علت طولانی شدن غیبت از محیط خانواده باشد . اگر در زندگی کودک تجربه کافی از لحاظ رساندن خوراک به تخیلات او وجود نداشته باشد ، آن تخیلات هرگز پرورش نخواهد یافت .

هر کودکی دارای عوامل وراثتی متفاوت با دیگری است و نیز تجارب فردی او مخصوص به خود اوست ، هیچ کودکی مطلقا با کودک دیگر شبیه نیست و لی از طرف دیگر از آنجایی که کودک وابسته به یک نوع فرهنگ و محیط اجتماعی – اقتصادی مشخصی است بنابراین بی شک دارای یک نوع رفتار و طرز فکری است که با رفتار و طرز فکر هم سالانش شباهت دارد . (اوليور فراري ،1368 )

در نخستین مراحل یادگیری کودک خطوطی را به جهات مختلف رسم می کند . این خطوط معمولا تمام صفحه کاغذ را در بر می گیرد . و یا تا جایی که بازوانش اجازه می دهد نیم دایره رسم می کند . البته این امر به موقعیت کودک که نشسته یا ایستاده است و اینکه مداد را چگونه در دست گرفته است نیز بستگی دارد . کودک تا مدتی ( حدود 6 ماه پس از شروع خط نگاری ) رابطه ای بین حرکات دست خود و آثار و علائمی که پدید می اورد کشف می کند .

خطوط در هم و برهمی که کودک در سنین 18-16 ماهگی رسم می کند کم کم جایش را به ؟ مشخص تر می دهد که یکی خط نوشتنی و دیگری خط نگاری است. در این زمان کودک بی آنکه بخواهد تصویر واقعی اشیاء را بدست دهد نقاشی می کند و نباید او را مجبور به کشیدن اشیاء حقیقی کرد.

زیرا خط خطی کردن بی نظم و نامفهوم برای او به منزله نوعی بازی است که از آن لذت می برد . او در سنین 2 تا 3 سالگی برای شکل هایی که می کشد اسم می گذارد . این بدان معنا است که او می خواهد با محیط اطراف خود ارتباطی با مفهوم پیدا کند .

اختلاف و تفاوت فردی از همان ابتدا نمایان می شود و چون دوران خط نگاری قبل از نقاشی تمثیلی است بنابراین چیزی که در این دوره نمایان می شود خود نمایاندن کودک در مقابل حقیقت بیرونی یک امر کلی است .

این خط خطی ها به صورت های مختلف یا با دقت و ظرافت و یا در قسمت محدودی از کاغذ و یا در تمام قسمتهای آن با خطوط مداوم و مقطع با رنگهای و اشکال مختلف ظاهر می شوند که همه با هم تفاوت دارند و نشانگر شخصیت کودک از نظر خلق و خو و قدرت او هستند .

به طور مثال برنسون مطرح می کند که در هنگام نخستین دوره خط نگاری اگر کودکی تمام صفحه کاغذ را با خطوط پر کند بدین وسیله تمایلش را به تصاحب مکان بیشتر در قلب مادرنشان می دهد. (اوليور فراري ،1368 )

مراحل تکامل خط خطی کردن

آنچه کودک به صورت خط خطی عرضه می دارد به دلایل تکاملی با هم متفاوت است . خط خطی کردن های یک کودک 1 ساله از نظر گستردگی و ساختار با نقش و خط هایی که یک کودک 3 ساله می کشد ، خواه نا خواه فرق اساسی دارد.

کودکان در1 سالگی مداد را دردست خود نگه می دارند وبه جای خط کشیدن فقط به کاغذ ضربه می زنند وحدود 18-12 ماهگی به طور کامل موفق به خط کشیدن می شوند. . بررسی های گلوک ثابت کرده در میان کودکان جهان نقاشی ها از نقش های ساده گرفته تا مبانی بنیادی یکی هستند و پیدایش روح نقش نگاری با عوامل رشد عضلانی و عصبی کودکان ارتباط مستقیم دارد.

تکامل نقش نگاری در نزد کودکان طی 5 مرحله اصلی صورت می گیرند که عبارتند از :1- اثر یا خط نامشخص 2- خط مشخص یا اشکال هندسی درهم 3 – طرح یا در کنار هم قرار دادن چند شیء اجتماع 4- چندین شیء مختلف 5- تصویر نگاری

ابتدا خطوط افقی و سپس خطوط عمودی ظاهر می شوند و کودک در دو سالگی خطوط زاویه دار را می کشد.در سن 2.5 سالگی قدرت عضلانی کودک بیشتر می شود و هنگامی که خطی را رسم می کند ، با چشم نیز مراقب آن است تا آن خط از محدوده تعیین شده خارج نشود .

در 3 سالگی خط نگاری های کودک دیگر فقط برای لذت بردن از حرکت یا فشار مداد بر روی کاغذ نست . بلکه مایل است احساسات درونی خود را در ارتباط با تجربه های زندگی کوتاه مدتش بدست آورده بیان کند .

کودکان در 3 سالگی خطوط عمودی را بیشتر از خطوط افقی ترسیم می کنند.

این مسئله بیانگر اظهار وجود کودک است وتوسعه آن نشان می دهد کودک ازوجود خودش آگاه است .

در اواخر 3 سالگی کودک شروع به کشیدن طرح هایی می کند که شبیه خانه یا خورشید است.

در4 سالگی خط نگاری های اوجمع وجور می شود. دراین سن کودک وارد مرحله ی تمثیلی می شود.

در فاصله ی 3تا4 سالگی کودک سعی می کند تصویر شخص یا اشخاصی را بکشدکه شامل یک دایره به جای سر ودراطراف آن چند خط بعنوان بازو وپاهاست.

علت ساده بودن نقاشی در این سنین از عدم شناخت تکنیک ناشی نمی شود بلکه این درست همان تصویری است که کودک از بدنش در ذهن دارد .

در سنین 4 تا4/5 ساله ،کودک بدن آدمک را رسم می کند.

آدمکی که توسط کودکان 5 ساله کشیده می شود کاملا قابل شناخت است. زیرا علاوه بر چشمان، بینی ودهان دارای بدن، بازو وپا هم هست.

در6 سالگی، تصویری که کودک از بدن خودش درمغزش پدید می آید کامل تر است و بنابراین آدمکی که رسم می کند دارای گردن و دو دست هم هست که در انتهای بازو قرار گرفته اند.

برای اینکه کودک بتواند تصویر کاملی با تمام اعضا وحرکات بدن رسم کند، دست کم به 10سال وقت نیازدارد که البته گاهی هم موفق به انجام آن نمی شود.

معمولا کودکان در نقاشی های خود در کنار آدمک شیئی مانند اسباب بازی می کشند که به صورت شخصیتی آشنا برای خودشان در می آورند و این خود نشانه ای از پختگی است . اغلب دخترها بیشتر و زودتر از پسرها به این درجه از رشد می رسند و این نشان دهنده زودرس بودن رشد عاطفی آنان است .

درجه تکامل نقاشی می تواند نشان دهنده درجه رشد و رسیدگی کسی باشد که آن را رسم کرده است . (اوليور فراري ،1368 )

کودکان کمتر از 7سال مایل به کشیدن نقاشی شی - محور هستند وروی ساختار موضوع نقاشی وترتیب قرار گرفتن اشیا تاکید دارند در حالیکه کودکان بزرگتر مایل به کشیدن نقاشی های بیننده - محور هستند که زاویه دید خاصی را نشان می دهد.

کودکان اشیاء آشنا را در جهت کلی آنها می کشند . بعنوان مثال بازنمایی مرسوم خانه یا چهره انسان معمولا نمای روبه روی آن و بازنمایی مرسوم اتومبیل یا ماهی نمای جانبی آن است . زاویه دید مرسوم یک شیء بهترین زاویه برای انعکاس اطلاعات ساختاری مربوط به آن شیء است .

فریمن و جانیکون به این نتیجه رسیده اند که کودکان تا حدود 7 سالگی ترجیح می دهند از زاویه های دید مرسوم نقاشی کنند و این مطلب حتی در مواردی که به روشنی توانایی کشیدن از زاویه دید دیگری را دارند نیز مصداق دارد . کودکان در حدود سن 8 سالگی کشیدن نقاشی های واقع گرای بصری را آغاز می کنند .

پژوهش هایی که در آن اطلاعات ساختاری مربوط به شیء دستکاری و به کودک ارائه شده این نتیجه گیری را تقویت کرده است که کودکان تا سن 7 سالگی به ارئه اطلاعات ساختاری شیء- محور تمایل دارند . به طور کلی می توان گفت هر چه کودکان بزرگتر می شوند نقاشی های انها دارای جزئیات بیشتر ، متناسبتر و واقع گرایانه تر می شود . (وي.توماس ،1380)

از نظر وهنر نمایش حرکت در نقاشی نزد نوجوانان و کودکان سنین بالا به عوامل عاطفی ، فرهنگی و یا به استعداد و مهارت خلاقیت آنها بستگی دارد . می توان گفت کشیدن تصاویر مختلف به حالت ثابت و یا در حال حرکت ، بیانگر شخصیت کودک در یک محیط همنواخت است . کودکی که در نقاشی هایش تصاویر در حال حرکت را نقاشی می کند ، معمولا فردی باهوش و فعال و از هم سن و سالانش اجتماعی تر است .(اوليور فراري ،1368)

ادامه دارد.....

تفسیر نقاشی کودکان

مطالب مشابه :

روانشناسی نقاشی کودکان

مقاله: مراحل تکمیل نقاشی کودکان از تولد تا 13 سالگی

گوسفند پشمالو (آموزش نقاشی برای کودکان)

تفسیر نقاشی کودک

تفسیر نقاشی کودکان

نقاشی و کودک

نقاشی کودکان را چگونه تفسیر کنیم؟

تفسیر نقاشی کودکان