آلودگی هوا و کنترل آن (روش ها و وسائل نمونه برداری از هوا ) Air Sampling Instrument and Methods
آلودگی هوا و کنترل آن
(روش ها و وسائل نمونه برداری از هوا )
Air Sampling Instrument and Methods
برای تهیه مقاله تکمیل شده حاوی تکنیک های اندازه گیری تماس بگیرید
آلودگی هوا و کنترل آن
(روش ها و وسائل نمونه برداری از هوا )
Air Sampling Instrument and Methods
نمونه برداري از هوا
دسته بندی آلاینده های شیمیائی بر اساس:
حالت فیزیکی
گاز و بخارات
آئروسلها
2. ترکیب شیمیائی
فلزات
مواد معدنی
مواد آلی
اثرات فیزیولوژیک
مواد التهاب آور و محرک
مواد خفگی آور
مواد بیهوشی آور و مخدر
سم های سیستمیک
بر اساس حالت فيزيكي
گازها و بخارات
گاز: در شرايط عادي در بالاي درجه حرارت بحراني خود قرار دارد ( يعني با افزايش فشار و كاهش دما مي توانيم آنرا به مايع تبديل كنيم)
مشخصه گازها: بو،رنگ، بي رنگ و بي بو
بخار: فراورده تبخير است و در دماي معمولي به حالت مايع يا جامد است (فقط با افزايش فشار به مايع تبديل مي شود)
2. آئروسلها(مواد شناور) Aerosol
گرد و غبار Dust
مه Fog يا Mist
دود Smoke
دمه Fume
مه دود Smog
اسپري Spray
بيوآئروسلها Bioaerosols
گرد و غبار
مه:
تعريف: قطره هاي شناور مايع در هوا كه بر اثر تراكم بخار و تبديل آن به مايع در شرايط فيزيكي خاص از نظر دما و فشار ايجاد مي شود و در اثر شكسته شدن مكانيكي مايع به وسيله افشاندن، ريخت و پاش، اتميزه كردن و ... ايجاد مي شود.
سايز ذرات: 400-40 ميكرون
دود: فراورده حاصل از سوخت ناقص مواد كربني است
سايز ذرات: 0/5-0/01 ميكرون
دمه:
ذراتي جامدي كه نتيجه تراكم بخار مواد جامد هستند. در اثر فرايندهايي مثل سوختن، تقطير شدن،تراكم و تصعيد حاصل مي شوند. مانند فيومهاي فلزي،آسفالت داغ،هيدروكربنهاي آروماتيك.
سايز ذرات: 0/2-0/001 ميكرون
مه دود:مجموع آلودگيهاي صنعتي و طبيعي كه آلودگي اتمسفري را تشكيل مي دهند.
اسپري: آئروسلها،سوسپانسيونها، امولسيونها تحت فشار را گويند.
سوسپانسيون: شناور بودن ذرات جامد در مايع
امولسيون: شناوري ذرات ريز مايع در مايع
بر اساس اثرات فیزیولوژیک
مواد التهاب آور و محرک
2. مواد خفگی آور
3. مواد بیهوشی آور و مخدر
4. سموم سیستمیک
5. سایر مواد
مواد التهاب آور و محرک
مکانیسم عمل: دارای اثر سوزاننده و تاول آور بوده و سطح مخاط مرطوب را متورم می کنند.
عامل موثر در اثرات این مواد: عامل غلظت اثر بیشتری نسبت به عامل زمان و طول مدت تماس دارد.
محل اثر:
قسمت فوقانی دستگاه تنفسی: آلدئیدها، گرد و غبارهای قلیائی، آمونیاک، اسید کرومیک، اسید فلوئوریدریک، گازهای سولفورو و سولفوریک
قسمت میانی: فلوئور، برم، ید، اکسیدهای کلر، کلرور سیانوژن، برمور سیانوژن، کلرورهای گوگرد، تری کلرور فسفر، پنتا کلرور فسفر، دی اتیل سولفات، ازن
قسمت تحتانی: دی اکسید ازت، تری اکسید ازت، فسژن، تری کلرور آرسنیک
مواد خفگی آور
مکانیسم عمل: ایجاد اختلال در اکسیداسیون بافتها
انواع مواد خفگی آور
خفگی آور ساده:
باعث پائین آمدن فشار نسبی اکسیژن لازم برای اشباع خون مانند : دی اکسید کربن، ئیدروژن، متان، اتان، نیتروژن، هلیوم و اکسید ازت
خفگی آور شیمیائی:
مانع حمل اکسیژن از ریه به بافتها می شوند.
مانند: مونوکسید کربن، سیانوژن، اسید سیانیدریک، نیتریل ها
آنیلین، متیل آنیلین، دی متیل آنیلین، تولوئیدین و نیتروبنزن
مواد بیهوشی آور و مخدر
مکانیسم عمل: یا به صورت بیهوشی آور ساده هستند یا داراي اثر رخوت آور بر سیستم اعصاب مرکزی
موادی که دارای خاصیت بیهوشی آور هستند:
هیدروکربنهای استیلنی
هیدروکربنهای اتیلنی
اتیل اتر و ایزوپروپیل اتر
هیدروکربنهای پارافینی
کتنهای آلیفاتیک
الکلهای آلیفاتیک
استرها
سموم سیستمیک
آسیب به برخی اندامهای درونی: هیدروکربنهای هالوژنه
آسیب به دستگاه خونساز: بنزن، فنل، تولوئن، گزیلن و نفتالن
آسیب عصبی: سولفور دو کربن، متانول، تیوفن
فلزات سمی: سرب، جیوه، کادمیوم، منگنز، بریلیوم، آنتی موان
مواد کانی غیرفلزی سمی: آرسنیک، فسفر، گوگرد، فلوئورها و سلنیوم
سایر مواد شیمیائی
گرد و غبارهای سمی ایجاد کننده فیبروز ششی: سیلیس و آزبست
گرد و غبارهای بي اثر: کربن و سیمان
گرد و غبارهای آلی: گرده گیاهان، چوب
مواد محرک: اسیدها، قلیاها، کروماتها و فلوئورها
باکتریها و سایرموجودات ذره بینی
سم شناسی
Toxicology
تعریف:
دانشی است درباره شناسائی سموم گوناگون و ویژگی ها و اثرهای آنها بر روی موجودات زنده و نیز جستجو و نمونه برداری و اندازه گیری آنها در محیط زیست، بدن موجودات زنده یا مرده
زمینه های کاربرد:
پزشکی و بالینی
غذائی و داروئی
محیط
پرتوها
صنعتی
مسمومیت
تعریف:
به هم خوردن تعادل فیزیولوژیک، جسمانی یا روانی موجود زنده در اثر تماس(ورود ماده به بدن یا تماس قسمتهای مختلف) ایجاد می شود.
شدت علائم:
نوع ماده، مقدار آن، طول مدت تماس با آن بستگی دارد.
مهمترین فاکتور تعیین کننده یک ماده به عنوان سم، مقدار مصرف آن می باشد.
انواع مسمومیت از نظر ماهیت:
حادAcute intoxication
مزمن Chronic intoxication
انواع مسمومیت از نظر علت بروز:
اتفاقی
عمدی
شغلی
تفاوت انوع مسمومیتها
مسمومیت اتفاقی و عمدی:
از نوع مسمومیت حاد است.
مسیر ورود ماده به بدن: خوراکی، تنفسی و به ندرت پوستی
ردیابی بقایای سموم: در معده و روده
مسمومیت شغلی:
از نوع مسمومیت مزمن است.
مسیر ورود ماده به بدن: تنفسی، پوستی به ندرت خوراکی
ردیابی بقایای سموم: 1- محیط کار و هوای کارگاهها
2- ادرار، خون، مدفوع، عرق، شیر، مو وناخن..
شرح حال یک ماده سمی از زمان ورود به بدن تا دفع
تماس و نفوذ
پخش و جابه جا شدن
تغییرات زیست شناختی و سوخت و سازی
تجمع و ذخیره شدن
دفع
تماس
مسیر تماس
فاکتورهای موثر در تماس تنفسی:
انحلال پذیری
سایز ذرات
دلائل به دام افتادن ذرات در دستگاه تنفسی:
فاکتورهای فیزیکی شیمیائی
ته نشینی بر اثر نیروی گرانش
برخورد ذرات به دیواره راههای هوائی
متراکم
حرکت برونین ذرات
2 . فیزیولوژیک
پوست
ساختار پوست:
اپیدرم
لایه شاخی( کراتین)
لایه جانشین
گرانوله
مالپیگی
ترانس اپیدرمال: مواد محلول در چربی را عبور می دهد.
ترانس فولیکولر: مواد محلول در آب را عبور می دهد.
پوست حقیقی
اثرات مواد سمی بر پوست
حساسیت موضعی: قرمزی، خارش، سوزش، التهاب
عبور از پوست از طریق حل کردن چربی پوست مثل حلالهای آلی
زخم عمیق و اولسر: - مواد خورنده و سوزاننده برای پوست مثل اسید فلوئوریدریک - ایجاد زخم بر مخاط: اکسید آرسنیک
موادی که جذب پوستی خوبی دارند:
نقطه تبخیر پائین دارند: فنل، کروزول، نیتروبنزن، آنیلین، تترا اتیل سرب، تترا اتیل پیروفسفات
محلول بودن در بافت چربی: املاح سرب، قلع، مس، آرسنیک، بیسموت، آنتیموان و جیوه
پخش و جا به جا شدن مواد
موادی که به طور یکنواخت در مایعات بدن پراکنده می شوند:
سدیم، پتاسیم، یون کلرید و برمید
عناصری که در غده ها جایگزین می شوند مثل ید در تیروئید، آهن در هموگلوبین
کبد و طحال
موادی که در استخوان جمع می شوند:
سرب، استرانسیوم، باریم، بریلیوم، اورانیوم، فلوئور
عناصری که در بافت چربی و یاخته های عصبی انباشته می شوند:
حلالهای آلی و آفت کشها و گاز رادون
جمع شدن این مواد در بدن را بار یا سربار بدن گویند.
متابولیسم مواد سمی یا تغییر سوخت و سازی
در این مرحله ماده سمی خنثی می شود و مواد غیرقطبی که در چربی محلول هستند به مواد محلول در آب تبدیل شده و از راه ادرار دفع می شوند.
یک ماده سمی پس از جذب ممکن است:
به همان شکل یا به ماده ای با همان سمیت تبدیل و دفع شود
به ماده ای با سمیت کمتر تبدیل و دفع شود
به ماده ای با سمیت بیشتر تبدیل و دفع شود
ماده غیرسمی به سمی تبدیل شود
دو حالت 3 و 4 را سنتز کشنده lethal synthesis گویند مثل اتیلن گلیکول و متانول که پس از جذب تبدیل به اسید اگزالیک و فرمالدئید با سمیت بیشتر می شوند.
در این مرحله تغییراتی که روی مواد انجام می شود شامل:
اکسیداسیون: الکل آلدئید اسید
احیا: کتون الکل نوع 2
هیدرولیز: فسژن اسید کلریدریک
سنتز: متیل، الکیل ها، گوگرد، مواد پروتئینی، کربوهیدراتها
تجمع و ذخیره شدن مواد سمی در بدن
برای دفع مواد از مواد کیلیت کننده استفاده می شود.
مثلا برای سرب از بال یا كلسيم اتيلن دي آمين تترا استيك اسيد
(ca EDTA)استفاده می شود
برخی مواد بی اثرند و عوامل کیلیت کننده روی انها تاثیری ندارند مثل ددت
دفع مواد سمی از بدن
برخی از گازها و بخارات از راه بینی و هوای بازدمی دفع می شوند.
از راه بزاق، شیر و عرق
عمده ترین راه دفع مواد از بدن ادرار و مدفوع است خصوصا ادرار مثل سرب
مواد محلول در چربی به وسیله کبد و صفرا وارد روده ها شده و از راه مدفوع دفع می شوند(فلزات)
مو و ناخن مثل آرسنیک
سم شناسی فلزات
سرب (lead)(pb)
جیوه (mercury)
آرسنیک (Arsenic)
کروم (Chromium)
کادمیوم (Cadmium)
منگنز (Manganese)
سرب
مشاغل در معرض
ریخته گری، لحیم کاری، باتری سازی، ساخت لوله و مخازن آب، ساخت حشره کش ها، رنگ سازی، سرامیک سازی، کاشی سازی
بیشترین میزان مسمومیت: تماس با دود فلزی
از راه گوارشی جذب ناچیزی دارد.
جذب سرب معدنی از راه پوستی قابل ملاحظه نیست اما تترا اتیل سرب به صورت مایع و بخار به خوبی جذب می شود.
مسمومیت با سرب: ساتورنیسم یا پلمبیسم
آگاهی از مسمومیت: خون و ادرار
اندازه گیری: ادرار
ادامه...
علائم مسمومیت:
افزایش دفع سرب از ادرار، افزایش سرب خون، افزایش کوپروپورفیرین ادرار، عوارض گوارشی مثل: قولنج روده، یبوست، حالت تهوع، تغییرات خونی: پیدا شدن سلولهای منقوط و کم خونی، سستی در مچ دست و قوزک پا (افتادگی مچwrist drop)، عوارض مغزی(آنسفالوپاتی): سردرد، توهم، فکر و خیال، اغما و سرانجام مرگ
مسمومیت با ترکیبات آلی و معدنی سرب
ترکیبات معدنی: قولنج روده ای، کم خونی، نوریت، حاشیه بورتون(خط سرب)، پوسیدگی دندان
درمان در این نوع مسمومیت باca EDTA
ترکیب آلی تترا اتیل سرب ( تلTEL ):
عوارض حاد روحی، هذیان، جنون، اغما، تشنج پیش از مرگ و در موارد خفیف تر: ضعف، اختلال حافظه، بی خوابی، نبود تمرکز فکر، تهوع و استفراغ
جیوه
موارد کاربرد:
در تولید دماسنج، فشارسنج، حشره کشها، قارچ کشها، لامپهای جیوه ای، فراورده های دندانپزشکی
برخی از ترکیبات زیان بار جیوه: جیوه فلزی، اکسید جیوه، کلرور مرکوریک(سوبلیمه) و فولمینات جیوه
لرزش کلاه سازان Hatters shake و یا گاهی به نام کلاه سازان دیوانه Mad hatters
جیوه و املاح آن را سموم عمومی می شناسند.
ادامه...
مسمومیت با جیوه: مرکوریالیسم یا هیدر آرژریسم
مسمومیت حاد:
تهوع، درد شکم، استفراغ، اسهال، سردرد، آسیب کلیه ها، و تورم غده های بزاقی
مسمومیت مزمن( عصبی- روانی):
عوارض روانی، نبود تمرکز فکر، سردرد، خستگی و ضعف، گیجی و بی خوابی
ادامه...
از ترکیبات آلی جیوه دی متیل مرکوری بسیار سمی است.
فولمینات جیوه: ایجاد عوارض پوستی شدید و زخم های اولسره، به نام زخم باروت می کند.
درمان مسمومیت (حاد و مزمن) با استفاده از بال می باشد.
آرسنیک
شبه فلز
موارد کاربرد:
حشره کشهای کشاورزی، مواد علف کش، قارچ کشها، مواد محافظ چوب، شیشه سازی، ساخت برخی صابونها و در ساخت برخی از آلیاژها برای ایجاد سختی و مقاومت در برابر گرما
ادامه...
خطر عمده: از راه استنشاق گرد و غبار و دود فلزی، پوستی
محل تجمع در بدن: گلبولهای قرمز
محل ذخیره: کبد، استخوان، پوست و به ویژه مو و ناخن
دفع: از راه ادرار و مدفوع
مسمومیت حاد: استنشاق گرد و غبار،خوراکی
مسمومیت مزمن: پوست( سرطان پوست، ایجاد زخمهای عمیق، سوختگی شدید پوست)
گرفتگی صدا، سوراخ شدن بخش غضروفی تیغه بینی
از ترکیبات آلی بسیار سمی لویزیت”Lewisite” به عنوان گاز سمی تاول زا- درمان با بال
کروم
موارد کاربرد:
در ساخت آلیاژهایی همراه با نیکل و مولیبدیوم و ساخت فولادهای مقاوم در برابر خوردگی، آبکاری، دباغی، چرم سازی، در ساخت رنگها و جوهرها، لاستیک و سرامیک
انواع کروم: دو، سه و شش ظرفیتی که نوع شش ظرفیتی خطرناک است.
پرکاربردین ترکیب صنعتی: بی کرومات سدیم و بی کرومات پتاسیم
عوارض کروماتها: بر پوست بوده و به صورت زخمهای عمیق اولسره
در صنعت آبکاری میست اسید کرومیک در هوا باعث سوراخ شدن تیغه بینی، در صنعت سیمان نیز کروم به عنوان ناخالصی همراه با سیمان می باشد
نرخ سرطان ریه در میان کارگران صنایع کروم بالاست.
محل اوليه ذخيره كروم در كبد ، طحال ، عضلات ، چربي و استخوان ميباشد
کروم
تركيبات غيرقابل حل كروم (insolube) مانند دي كرومات تاليوم از آنجائيكه قدرت نفوذ كمتري دارند معمولاً ضرر كمتري دارند .
تركيبات بسيار حلال كروم ( highly solube ) مانند تري اكسيد كروم ( cro 3 ) ، يا كروميك اسيد ميتوانند ضايعات بسيار خورنده براي پوست و مخاطات ايجاد نمايند و ايجاد تحريك مخاطات و اولسر پوستي و همچنين درماتيت تحريكي و آلرژيك ايجاد نمايند ولي از آنجائيكه به سرعت از جريان خون حذف مي شوند فرصت كمتري براي ورود به سلول و ايجاد تاثيرات سرطانزايي دارند.
تركيباتي از كروم كه داراي حلاليت كم يا متوسط مي باشد ( slightly or Moderately soluble ) ميباشند مانند كرومات كلسيم ، بيشترين ريسك كانسر ريه را دارند و از ساير تركيبات سرطانزاي كروم مي توان به كرومات هاي سرب و روي اشاره نمود .
کادمیوم
موارد کاربرد:
ساخت آلیاژ مورد استفاده در تولید یاتاقان خودرو، به عنوان پوشش محافظ آهن، مس و فولاد و ضد زنگ، به عنوان قطب منفی باتری های قلیائی و جاذب نوترون در راکتورهای اتمی و گاز جنگی
خطر ناشی ازدود فلزی تازه تولید شده می باشد
مسمومیت حاد: استفراغ ، درد قفسه سینه، تورم ششها و در نهایت مرگ
مسمومیت مزمن: کلیوی و ششی، کم خونی، درد مفاصل و تغییر شکل استخوانها
منگنز
موارد کاربرد:
در ساخت الیاژهای فولادی، باتری های خشک، شیشه و سرامیک و در صنایع شیمیائی به عنوان اکسیدکننده در ساخت پرمنگنات غیره
خطر تماس از طریق استنشاق گردو غبار و دود فلزی
مسمومیت حاد: فارنژیت و برونشیت
مسمومیت مزمن: سستی، خواب آلودگی، درد مفاصل و ماهیچه ها، بی ثباتی روحی، خنده و گریه بی دلیل، بی ارادگی، بی خوابی، اختلال در گفتار و علائم عصبی شبیه به بیماری پارکینسون می باشد، اختلال در شیوه راه رفتن به صورت با شتاب و با گامهای کوتاه و یا بلند(گامبرداری مرغ) و افزایش ترشح بزاق و تعریق( علت: آسیب گانگلیون قاعده مغز)
سم شناسی حشره کشها
انواع حشره کشها
حشره کش: ماده یا موادی است که سرچشمه گیاهی یا سنتتیک(آلی یا کانی) دارند و تنها یا همراه با دیگر مواد برای از بین بردن حشرات، در بهداشت، کشاورزی و صنعت مصرف می شوند.
تقسیم بندی بر اساس ساختار شیمیائی
حشره کشهای آلی کلره
حشره کشهای آلی فسفره
کارباماتها
حشره کشهای آلی گوگردی
حشره کشهای آلی ازت دار
حشره کشهای تدخینی
حشره کشهای کانی
سینرژیست ها
حشره کشهای آلی کلره
حشره كش هاي آلي كلره به عنوان سموم بسيار قوي و موثر، بر روي دستگاه اعصاب مركزي عمل كرده و حشرات را مي كشند.
از سمی ترین ترکیب این دسته از حشره کشها اندرین است که سم کبدی محسوب می شود.
دسته ددت: ددت و متوکسی کلر
HCHD (سیکلودین)
HCH یا BHC
کلردان، دیلدرین، اندوسولفان و هپتاکلر
معایب:
پایداری در محیط
بالا بردن مقاوت حشرات در برابر این نوع سم
حشره کشهای آلی فسفره
پرمصرفترین حشره کش
نقطه اثر این سموم بر فعالیت آنزیم کولین استراز و متوقف کردن انتقال تحریکات عصبی و در نهایت مرگ می باشد، به همین دلیل این سموم را آنتی کولین استراز یا بازدارنده کولین استراز گویند.
اثرات پاراسمپاتیک: انقباض مردمک چشم (میوزیس)، عرق زیاد و ترشح بزاق، استفراغ، اسهال، سرفه و افزایش ترشحات دستگاه تنفس
از اثرات انباشتگی کولین استراز بر دستگاه اعصاب مرکزی: گیجی، اغتشاش مغزی، بی نظمی در حرکات و رفتار، تشنج، اغما و سرانجام مرگ
این سموم را گازهای عصبی نیز می شناسند.
ادامه...
راه تماس:
پوست
استنشاق
مواردی از این نوع حشره کشها: مالاتیون، فنتیون، تمفوس، دیازینون، پاراتیون و نالد
کارباماتها
پایه اصلی این حشره کشها اسید کاربامیک است.
سم اعصاب و کاهش دهنده مقدار آنزیم کولین استراز
معمولا این سموم به آهستگی اثر می کنند اما کارباریل(سوین) و پروپوکسور(بایگون) سریع اثر می کنند
این سموم از ترکیبات آلی فسفره سمیت کمتری دارند و همانند این سموم بازدارنده آنزیم کولین استراز هستند
مسمومیت با کاربامات وقفه کار کولین استراز تجمع استیل کولین افزایش اعمال پاراسمپاتیک
کندی نبض، اسهال، استفراغ، انقباضات ماهیچه ای و افزایش ترشحات بدن
(TLVs)مقادیر حد آستانه مجاز
Threshold Limit Values
بیشترین تراکم مجاز یا حد تماس مجاز
این اصطلاح در سم شناسي و بهداشت حرفه اي حدود مجاز تماس كارگران را با مواد سمي گوناگون بيان مي كند.
بر اساس استاندارد ACGIH مقادير حد آستانه مجاز به سه نوع تقسيم مي شوند
حد آستانه مجاز- ميانگين زماني تراكم
Threshold Limit Values – Time Weighted Average (TLV-TWA)
حد آستانه مجاز- حد مواجهه كوتاه مدت
Threshold Limit Values – Short Term Exposure Limit (TLV-STEL)
حد آستانه مجاز سقفي
Threshold Limit Values – Ceiling (TLV-C)
حد آستانه مجاز- ميانگين زماني تراكم (TLV-TWA)
حد تراكم مجاز مواد شيميايي براي 8 ساعت كار در روز يا 40 ساعت كار در هفته بوده و اين مقدار از مواد تراكمي است كه تقريبا تمام كارگران مي توانند بدون بروز اثرات زيان آور مواد شيميايي به طور مكرر در معرض آلاينده ها قرار گيرند.
محاسبه ميانگين زماني تراكم TWA آلاينده در هواي محيط كار:
TWA= ميانگين زماني تراكم آلاينده بر حسب mg/m3 يا ppm
C1 و C2 = تراكم اندازه گيري شده آلاينده در زمان تماس
T1 و T2 = مدت زمان تماس بر حسب ساعت
مثال: محاسبه TWA
میزان مواجهه یک کارگر با آلاینده ای در طول شیفت کاری به شرح زیر می باشد:
حد آستانه مجاز- حد مجاز كوتاه مدت(TLV-STEL)
اين حد آستانه مجاز بيشترين تراكمي است كه كارگران مي توانند در مدت كوتاه (تا 15 دقيقه) به طور مداوم بدون كوچكترين اثر زيان آور در معرض آن قرار گيرند
با اين شرط كه در هر نوبت كار 8 ساعته، تماسها بيشتر از 4 بار تكرار نشود و بين هر دو تماس دست كم 60 دقيقه فاصله زماني وجود داشته باشد
حد آستانه مجاز- سقفي(TLV-C)
به تراكمي از آلاينده گفته مي شود كه انباشتگي آن در هواي محيط كار حتي براي يك لحظه هم نبايد از آن بيشتر شود.
در مورد برخي از مواد شيميايي خطرناك مانند گازهاي محرك، تنها بايد يك نوع TLV را به كار گرفت و آن هم TLV-C مي باشد.
Material safety data sheets (MSDS)
بنابر نظر OSHAاین برگه باید حاوی اطلاعات زیر باشد
1- ماهیت شیمیایی ماده
2- ویژگی های فیزیکی آن
3- خطرات فیزیکی
4- خطرات بهداشتی
5- راه یا راههای اصلی ورود به بدن
6- مقادیر آستانه مجاز
7- ویژگی ها ی سرطانزایی
8- نکات احتیاطی هنگام کاربد و یا حمل آن
9- اقدامات کنترلی
10- کمک های اولیه و فوریت ها
11- اصلاحات انجام شده در برگه
12- اطلاعات مربوط به تولید کننده ماده
ارزیابی میزان مواجهه با ترکیبی از مواد شیمیائی
:تراکم آلایندهC
(TLV): حد آستانه مجازT
مثال:
محیط آلوده ای دارای استن با تراکم ppm 400، استات بوتیل با تراکم ppm 150 و متیل اتیل کتون با تراکم ppm100 وجود دارد. اگر TLV این مواد به ترتیب ppm 750، 200 و 200 باشد، میزان مواجهه کارگری را که در این محیط کار می کند ارزیابی کنید.
چنانچه ترکیبی از چند مایع فرار در محیط کار داشته باشیم که هر کدام اثراتی همانند بر روی بدن بگذارند( اثرات یکدیگر را تشدید کنند.
F: درصد وزنی اجزای تشکیل دهنده مایع
50% هپتان mg/m3 1600=TLV
30% متیل کلروفرم mg/m3 1900=TLV
20% پرکلرواتیلن mg/m3 335= TLV
هپتان= 935* 0/5= 468 mg/m3
متیل کلروفرم= 935 * 0/3= 281mg/m3
پرکلرواتیلن= 935* 0/2= 187mg/m3
مقدار كشنده سموم(Lethal Dose 50) LD50
عبارت است از پائین ترین مقداري از ماده سمي كه از يك راه مشخص بر روي دسته اي از حيوانات آزمايشگاهي اثر كرده و 50 درصد آنها را
مي كشد.
کاربرد: سموم پرمصرف مثل آفت کشها و حشره کشها
اعداد LD50 برحسب ميلي گرم در كيلوگرم وزن بدن بيان مي شود.
کمتر از 0/025 میلی گرم در کیلوگرم، بسیار بسیار سمی
1-0/025 میلی گرم در کیلوگرم، بسیار سمی
50-1 میلی گرم در کیلوگرم، سمی
500-50 میلی گرم در کیلوگرم، سمیت متوسط
5-0/5 گرم در کیلوگرم ، سمیت ناچیز
15-5 گرم در کیلوگرم، غیرسمی
بیشتر از 15 گرم در کیلوگرم، بی خطر
تراكم كشنده سموم (Lethal Concentration 50) LC50
اصطلاحي مشابه با LD50 است كه حداقل تراكم كشنده سمومي را كه در آب يا هوا حل مي شوند را تعيين مي كند.
از اين اصطلاح معمولا براي تعيين درصد مرگ و مير حشرات به وسيله حشره كش ها در هوا(mg/m3)و يا ماهي ها در آب (ppm - ppb) استفاده مي شود.
نمونه برداري و تعيين مقدار عوامل شيميايي زيان آور در محيط كار
دلايل بررسي هواي محيط كار در بهداشت حرفه اي
1- جستجوي مواد سمي در محيط كار
2- تشخيص نوع ماده يا مواد سمي
3- تعيين مقدار ماده يا مواد سمي
4- فراهم نمودن اطلاعات دراز مدت براي بررسي هاي همه گير شناختي
5- فراهم نمودن اطلاعاتي كه بر اساس آنها بتوان درباره وجود يا عدم وجود مشكلات بهداشتي مربوط در محيط كار داوري كرد.
6- تعيين ميزان مواجهه كارگران به آلاينده هاي هواي محيط كار در پاسخ به شكايتهاي آنان
7- ارزشيابي اثر دستگاه هاي كنترل نصب شده به منظور كاهش ميزان مواجهه كارگران با عوامل شيميايي زيان آور
8- تعيين اثر تغيير يا تعديل فرايند كار
نكات لازم در بررسي مقدماتي محيط كار
نخستين گام در ارزيابي محيط كار، بررسي مقدماتي يا ارزشيابي كيفي
محل کار
الف- بهسازي عمومي
ب- مواد اوليه مصرفي، مواد توليد شده، مواد فرعي و بينابيني
ج- سرچشمه آلودگي هواي محيط كار
د- اقدامهاي كنترلي و وسايل حفاظتي مورد استفاده در محيط كار
ارزیابی کمی
نمونه برداری
دومين گام در بررسي محيط كار ارزشيابي كمي است كه تنها از طريق نمونه برداري و تعيين مقدار کمی آلاينده مي توان به ميزان واقعي آن در محيط كار پي برد.
هدف نمونه برداری از عوامل شیمیائی محیط کار:
برای نظارت و مراقبت های مهندسی، از نظر بهداشت حرفه ای و ارائه طرحهای کنترلی
برای بررسی های بهداشتی یا هدفهای همه گیر شناختی
نمونه هوا(Air sample):
عبارت است از مقداري از هواي يك محل كه تراكم آلاينده موجود در آن برابر با ميانگين تراكم آلاينده در مجموع هوايي باشد كه نمونه از آن گرفته شده است.
مواردي كه بايد پيش از اقدام به نمونه برداري مورد توجه قرار گيرد
1- تعيين هدف از نمونه برداري
2- تعيين ترتيب نمونه برداري
3- مشخص كردن محل نمونه برداري
4- مدت نمونه برداري
5- حجم نمونه
6- تعداد نمونه
7- از محيط كار چه كسي بايد نمونه برداري كرد؟
8- نمونه برداري بايد در چه مرحله اي از فعاليت هاي شغلي انجام شود؟
9- انتخاب وسيله نمونه برداري
محل نمونه برداري
الف- نزديك ترين نقطه به كارگر
- در اين مورد محل ورود هوا به دستگاه نمونه برداري بايد هم سطح و نزديكترين نقطه به مجراي تنفسي كارگران باشد.
ب- نزديك ترين نقطه به سرچشمه توليد آلاينده
اين نوع نمونه برداري بيشتر به منظور تعيين ضوابط كنترل آلاينده به كار مي رود.
ج- نمونه برداري از هواي محيط كارگاه
- جهت تعيين ميزان آلودگي كلي مورد استفاده قرار مي گيرد.
تعداد نمونه
تعداد نمونه براي تعيين ميزان تماس كارگران با آلودگي هاي هواي محيط كار معمولا به تراكم آلاينده بستگي دارد.
اگر تراكم آلاينده زياد باشد يك نمونه كافي است.
اگر تراكم آلاينده نزديك به حد آستانه مجاز است دست كم سه تا پنج نمونه نياز است.
براي تعيين ميزان تاثير روش هاي كنترل آلاينده ها دو نمونه كافي است يك نمونه هنگامي كه دستگاه كنترل كار مي كند و نمونه ديگر وقتي كه دستگاه كنترل خاموش است.
شیوه های نمونه برداری
نمونه برداری فعال:
از یک حرکت دهنده هوا استفاده می شود(پمپ) و حجمی معین از هوا در فشار و دمای معین از روی محیط جاذب عبور داده می شود.
نمونه برداری غیر فعال:
از هیچ گونه پمپ یا حرکت دهنده هوا استفاده نمی شود. آلاینده های هوابرد بر اساس پدیده انتشار در محیط جاذب جذب شده و به دام می افتد. که معمولا یک جاذب سطحی است.
نمونه برداري از گازها و بخارات
روش هاي نمونه برداري از نظر مدت زمان نمونه برداري به دو دسته:
نمونه برداري آني (مانند نمونه برداري به وسيله بطري خلاء)
نمونه برداري مداوم (مانند عبور هوا از درون جاذب)
وسايل مورد استفاده در نمونه برداري آني
وسايل گرفتن حجم معيني از هوا به كمك خلاء
وسايل نمونه برداري از گازها و بخارات به روش جابجايي مايع
كيسه هاي پلاستيكي
سرنگ
کیسه های پلاستیکی:
معمولا گنجایشی برابر 2 لیتر دارند و از یک دمنده برای پر کردن هوا داخل آنها استفاده می شود.
سرنگ:
حجم آنها بین 50-10 میلی لیتر است. شیشه ای یا پلاستیکی هستند.
مزایای سرنگها: ارزان و کاربرد آسان
كيسه هاي نمونه برداري و مدار نمونه بردار ي
نمونه برداري مداوم
بيشتر براي اندازه گيري تراكم گازها و بخارات در هواي محيط كار كه تراكم آنها پايين است استفاده مي شود.
وسايل نمونه برداري مداوم:
1- وسايل جمع آوري و جذب آلاينده
2- دستگاه هاي مكنده
3- وسايل اندازه گيري حجم هوا
وسايل جمع آوري و جذب آلاينده
معمولا از مكانيزم جذب و جذب سطحي استفاده مي شود.
براي هر ماده اي جاذب خاص وجود دارد
مثال:
متانول و بوتانول در آب
استر در الكل
كلرورهاي آلي در بوتانول
دي اكسيد ازت در معرف سالتزمن
ادامه...
انواع این وسایل:
بطری های گازشوی ساده
ایمپینجر گرین بورگ- اسمیت
میدجت ایمپینجر
میکرو ایمپینجر
بطری های نمونه گیر با لوله مارپیچی
بابلرهای متخلخل
ستونهای دارای گوی های شیشه ای
بازیافت نمونه از جاذب سطحی
بازیافت حرارتی(thermal desorption)
بازیافت شیمیائی(solvent desorption)
( حلال: دی سولفید کربن، متانول، استن)
دستگاه هاي مكنده هوا
در نمونه برداري از آلاينده هاي هوا معمولا لازم است جريان هواي مورد نظر را با استفاده از پمپ، از وسيله جمع آوري كننده (محيط جاذب) عبور داد.
ظرفيت اين پمپ ها از چند سانتيمتر مكعب تا چندين متر مكعب متغيير است
برخي از اين پمپ ها دستي و برخي ديگر الكتريكي هستند.
برخي از اين پمپ ها جهت نمونه برداري فردي مورد استفاده قرار
مي گيرند كه فلوي اين پمپ ها در حدود يك تا چهار ليتر در دقيقه است.
انواع پمپهای نمونه برداری: پیستونی، دیافراگمی، گریز از مرکز و پره ای
پمپهای آكاردئوني
کاربرد: نمونه برداری از گازها و بخارات به روش قرائت مستقیم
پمپ نمونه بردار فردي
كنترل عوامل شيميايي در بهداشت حرفه اي
شامل اقدامات و روش هايي است كه به منظور حذف يا كاهش تماس افراد با عوامل زيان آور در محيط كار انجام مي گيرد.
هدف نهايي از كنترل عوامل شيميايي:
جلوگيري از اثرات سوء عوامل زيان آور بر روي كاركنان مي باشد.
شناسايي مخاطرات شغلي
1- تعيين عوامل بالقوه خطرناك و زيان بار و اثرات سوء بهداشتي آنها
2- ارزيابي خطرات شغلي و تعيين ميزان خطر و مشخص نمودن چگونگي تماس كارگران با آن ها
3- مقايسه اطلاعات حاصل از راه هاي ياد شده با استاندارد هاي موجود و پرونده هاي پزشكي كارگران (آمار بيماري ها و شيوع آن ها)
اقدامات كنترلي به دو دسته اصلي تقسيم مي شود:
1- كنترل هاي محيطي
شامل ايجاد تغييراتي در فرايند توليد و يا شرايط كار كه به منظور كنترل عوامل بيماريزا انجام مي گيرند.
2- اقدام هاي كنترلي فردي
شامل كاهش زمان مواجهه و نحوه كار با مواد شيميايي
اقدامات كنترلي محيطي
1- طراحي و جانمايي مناسب
2- حذف يا كاهش آلاينده در محل توليد
3- جداسازي
4- تهويه
5- استفاده از روش هاي تر
6- نظافت كارگاه، انبار كردن مواد و برچسب گذاري
اقدامات كنترلي فردي
1- اصلاح روش انجام كار
2- استفاده از وسايل حفاظت فردي
3- كاهش زمان كار
4- رعايت بهداشت فردي
با توجه به حدود مجاز تعيين شده براي يك ماده شيميايي مي توان به روشهاي جامع يا قرائت مستقيم اقدام به نمونه برداري كرد در بیشتر موارد ، برای اندازه گیری تراکم گازها و بخارات در هوای محیط کار ، به علت پایین بودن تراکم آلاینده ، لازم است حجم زیادی از هوا را به وسیله ی مکنده ، از یک ماده یا محلول جاذب گذر داد ، تا بتوان اندازه ی کافی از آلاینده را به دست آورد و آن را تجزیه ی شیمیایی کرد . در این روش ، وسایلی که برای نمونه برداری استفاده می شوند عبارتند از :
1- وسایل گردآوری و جذب آلاینده
2 - دستگاههای مکنده
3- وسایل اندازه گیری حجم هوا
وسایل اندازه گیری حجم هوا
هنگامی که مقدار زیادی از هوا برای تعیین تراکم آلاینده نمونه برداری می شود ، می بایست حجم هوایی مشخص باشد ، که از درون محلول یا ماده ی جاذب گذر کرده است. تا با در دست داشتن مقدار آلاینده در جاذب ، بتوان تراکم آلودگی را در واحد حجم هوا محاسبه کرد. حجم هوای نمونه برداری ، با شیوه های گوناگون اندازه گیری می شود . وسایلی که برای اندازه گیری حجم هوای نمونه برداری شده به کار می روند ،بر پایه ی گونه ی اندازه گیری به سه دسته تقسیم می شوند که عبارت است از:
1- وسایلی که حجم کلی هوای نمونه برداری شده را اندازه گیری می کنند.مانند اسپیرومتر، بطری ماریوتی، فلومتر حباب صابون، گازمتر تر ، گاز متر خشک
:2-وسایلی که جریان گذرا را اندازه گیری می کنند که خود به دودسته تقسیم می شوند Variable head meter , Variable area meter
که از وسایل گونه نخست میتوان به روتامتر و از وسایل گونه دوم به روزنه (اوریفیس) و ونتوری اشاره کرد
3- وسایلی که سرعت جریان هوا را اندازه گیری می کنند که عبارتند از : آنمومتر حرارتی ، آنمومتر پره ای ، لوله پیتو
کالیبراسیون
کالیبراسیون یکی از روش هایی است که می توان به وسیله آن خطاهای نمونه برداری و تجزیه را تا حد قابل توجهی کاهش داد و صحت و اعتبار تعیین تراکم آلاینده را بالا برد.
وسایل کالیبراسیون
اندازه گیری دقیق و صحیح حجم یکی ازمراحل کالیبراسیون در نمونه برداری و تجزیه بوده و از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا هر گونه خطایی که در تعیین حجم هوای نمونه برداری اتفاق بیفتد باعث می شود که تراکم آلاینده در هوا کمتر یا بیشتر از مقدار واقعی تعیین شود و اعتبار و صحت اندازه گیری مخدوش شود . وسایل مورد استفاده در کالیبراسیون حجم به دو دسته کلی تقسیم می شوند که عبارتند از وسایل استاندارد اولیه و وسایل استاندارد ثانویه . وسایل استاندارد اولیه وسایلی هستند که به صورت مستقیم حجم هوا را بر اساس ابعاد فیزیکی یک فضای محصور اندازه می گیرند. وسایل استاندارد ثانویه وسایل هستند که به وسیله یک استاندارد اولیه کالیبره می شوند و در صورتی که با دقت و مراقبت استفاده وحمل گردند از دقت و صحت مطلوبی جهت اندازه گیری فلو و حجم برخورداراند.
1-وسایل استاندارد اولیه مانند:اسپیروتر ،بطری ماریوتی،پیپت حباب صابون(پیستون بدون اصطکاک)
2-وسایل استاندارد ثانویه:گازمترتر، گاز متر خشک و... وسایل استاندارد ثانویه توسط وسایل استاندارد اولیه کالیبره می شوند.
گاز متر تر :
از یک ظرف استوانه ایی شکل تشکیل شده است که درون آن چند فنجانک وجود دارد و نیمی از آن در آب غوطه ور است . در مرکز و محیط هر بخش یک سوراخ وجود دارد هوا از مرکز وارد شده و ا ز سوراخ محیطی خارج می شود هوایی که وارد فنجانک می شود باعث سبک شدن آن شده و فنجانک را به سمت بالا حرکت می دهد . پر و خالی شدن متناوب فنجانک ها باعث گردش می شود. در اینجا هوا در واقع جایگزین مایع می شود ودر مرحله ی بعد عمل عکس انجام می شود
تعداد گردش متناسب است با حجم هوایی که از گاز متر عبور کرده است . وسیله دارای صفحه مدرج است که نتیجه را توسط عقربه ای که حرکت دارد بر حسب واحد حجم بیان می کند گاهی نتیجه به صورت دیجیتال ارائه می شود . برای کالیبره کردن گاز متر تر از بطری ماریوتی یا اسپیرو متر استفاده می شود .
گازمترخشک :
برای کالیبراسیون خروجی هوای گاز متر تر را به وردی گازمتر خشک و خروجی گاز متر خشک را به پمپ نمونه برداری وصل می کنیم. سپس گازمتر تر کالیبره شده را تراز می کنیم و مراحل زیر را انجام می دهیم
1- ابتدا پمپ را روشن می کنیم
2- بعد از گذشت مدت کوتاهی که پمپ کار کرد پمپ را خاموش کرده و اعداد اولیه بر روی گازمتر های تر و خشک را قرائت کرده و ثبت می کنیم
3- پمپ را به مدت 3 دقیقه روشن کرده و پس از آن مجددا آن را خاموش و اعداد ثانویه را بر روی گازمتر تر و خشک قرائت و ثبت می کنیم
4- با استفاده از مقادیر اولیه و ثانویه هر یک از گاز متر ها و ضریب تصحیح گاز متر تر کالیبره شده ضریب تصحیح گاز متر خشک را بدست میآوریم
گازمتر تر
گازمتر خشک
عدد اولیه
B1
A1
عدد ثانویه
B2
A2
K1: ضریب تصحیح گازمتر تر
K2: ضریب تصحیح گازمتر خشک
K2=K1(B2 - B1)/(A2- A1
دستگاه استاندارد میانی و ثانویه بعد از مدتی دارای خطای دستگاهی می گردند ( به خاطر تعمیر دستکاه ، تعویض قطعه ای از آن و یا دفعات استفاده و ایجاد خطا در آن ) . این خطا به وسیله کالیبراسیون این دستگاه ها با دستگاه های استاندارد اولیه ومیانی کالیبره شده وبه دست آوردن ضریب تصحیح آن بر طرف می شود.
Detector tubes
اولین گاز یاب برای حلال های آلی ( بنزن ،تولوئن ، گزیلن و دیگر حلال های حلقوی ) در
دانشگاه هاروارد توسط گروه سیلورمن بررسی گردید .اساسا لوله گاز یاب ترکیبی از دو
عامل یکی پمپ و دیگری لوله های معرف رنگ سنحی است . پمپ ممکن است به صورت یک حباب فشرده ساده یا پمپ آکاردئونی و یا یک پمپ پیستونی باشد . این وسیله برای نمونه برداری بلند مدت پیشنهاد نمی گردد و پمپ های آکاردئونی و پیستونی براساس کشیدن حجم ثابتی از هوا معادل 100 میلی لیتر در مدت 30 ثانیه با هر ضربه طراحی شده است .
لوله شیشه ای باریک معرف با6-4 میلی لیتر قطر از گرانول هایی پر شده است که این گرانول ها معمولا ا ز ژل های جاذب مثل سیلیکاژل ، آلومین فعال شده و یا گرانول های بی اثر تشکیل گردیده و به ماده شیمیایی مخصوصی آغشته شده ، وقتی که هوای حاوی یک آلوده کننده ها به داخل لوله ها کشیده می شود معرف تغییر رنگ می دهد . این عمل بر مبنای روش های شیمیایی قرار دارد . مثلا برای اکسید کربن از آغشته نمودن قبلی سیلیکاژل با پنتااکسید ید و بی اکسد سلنیوم در حصور اسید سولفریک غلیظ دود کننده استفاده شده است . در صورتی که گاز منواکسید کربن وجود داشته باشد قسمت آغشته به مواد شیمیایی فوق در اثر گاز مزبور به رنگ سبز مایل به قهوه ایی تغییر رنگ خواهد داد
قرائت لکه رنگ مرز بین لکه رنگ و بخش غیر رنگی لوله گازیاب همیشه با صراحت معین نشده و به صورت خط مستقیم نیست . برخی اوقات تغییر رنگ یکنواخت نمی باشد. اگر انتهای رنگ به صورت محدب یا مورب است ، حد قرائت حداکثر نقطه ی میانی رنگ می باشد . اگر انتهای رنگ روشن نبوده و به طور کم رنگی است باید لوله مصرف شده را با یک لوله مصرف نشده با یک رنگ استاندارد مقایسه کرد . اگر تغییر رنگ از رنگ روشن شروع و به کم رنگ ختم شود حد قرائت نقطه میانی کم رنگ است اگر تغییر رنگ شامل دو یا بیشتر از یک رنگ باشد حد قرائت کل همه رنگ ها است .
دقت لوله های گازیاب :
دقت اندازه گیری با لوله های گازیاب به طور کلی خیلی خوب است . واضح است که یکسری عوامل مختلف می تواند بر دقت لوله ها اثر بگذارد : حجم نمونه پمپ ، واکنش شیمیایی کامل ، کالیبراسیون سازنده ، ارزیابی برسی کننده رنگ ، نوع لوله گازیاب و... ./ باید توجه داشت که:
1. لوله های گازیاب برای مواد مختلف متفاوت هستند یعنی هرلوله ی گازیاب برای یک ماده ی خاص طراحی شده است.
2. اگر تغییر رنگ به صورت کج ومورب باشد در هنگام قرائت باید حد وسط محدوده ی مورب را خواند.
3. اگر تغییر رنگ در انتها به صورت کم رنگ باشد مقدار قرائت شده باز هم باید حد وسط محدوده ی کم رنگ باشد.
سیکلونها :
سیکلون ها از مهمترین وسایلی هستند که بر اساس خاصیت گریز از مرکز به جمع آوری ذرات می پردازند . این وسیله و مکانیسم آن یکی از موثرترین روش های نمونه برداری است و به همین دلیل در مقیاس صنعتی به طور وسیعی مورد استفاده قرار می گیرد. سیکلونها به صورت پلاستیکی و آلومینیومی می باشند که اندازه های کوچک آن برای نمونه برداری و اندازه های بزرگ آن برای پلاک سازی هوای محیط مورد استفاده قرار می گیرد . سیکلونها مخروط ناقص فلزی یا پلاستیکی است که هوای حاوی ذرات از روزنه ای در آن وارد شده و پس از حرکت مارپیچ به طرف پایین ، سرانجام به واسطه تغییر مسیر در انتهای سیکلون از قسمت بالای آن خارج می شود . هنگام چرخش هوا در سیکلون ، ذرات درشت ( غیر قابل استنشاق ) به دلیل نیروی گریز از مرکز از جریان هوا جدا شده و در قسمت پایین وسیله جمع می شوند . ذرات ریزتر ( قابل استنشاق ) نیز همراه جریان هوا بطرف مجرای خروجی حرکت کرده و در صورت قرار دادن فیلتر در مسیر جریان هوا ،بر روی فیلتر به دام می افتد . از مزایای این وسیله نمونه برداری می توان به قیمت مناسب ، سهولت استفاده ، بی نیازی به مواد خاص و عدم احتمال ورود مجدد ذرات به جریان هوا اشاره کرد .
ایمپینجرها ( بطری های گاز شوی ساده ) : این ظروف یکی از پر مصرف ترین وسایل نمونه برداری از هوای آلوده به شمار آمده و متشکل از بطری های شیشه ای با اندازه ه
مطالب مشابه :
آلودگی هوا و کنترل آن (روش ها و وسائل نمونه برداری از هوا ) Air Sampling Instrument and Methods
بانک روشهای نمونه برداری از هوا در محیط های شغلی
نمونه برداری
دو شیوه اصلی برای نمونه برداری و جمع آوری آلاینده های هوا نمونه برداری از آلاینده
کالیبراسیون
روش های نمونه برداری از آلاینده های نمونه برداری از آلاینده های هوا. بررسی هوای محیط
مطالبی در مورد نمونه برداری از هوا
قابلیت: نمونه برداری از هوا به منظور سنجش میزان آلاینده های
شرح وسایل نمونه برداری
دو شیوه اصلی برای نمونه برداری و جمع آوری آلاینده های هوا کیسه های نمونه برداری از
شرح وسایل نمونه برداری
دو شیوه اصلی برای نمونه برداری و جمع آوری آلاینده های هوا نمونه برداری از حجم های
شرح انواع وسایل نمونه برداری
دو شیوه اصلی برای نمونه برداری و جمع آوری آلاینده های هوا نمونه برداری از حجم های
نمونه برداری
دو شیوه اصلی برای نمونه برداری و جمع آوری آلاینده های هوا کیسه های نمونه برداری از
گزارش کامل آزمایشگاه نمونه برداری از آلاینده های هوا
مهندسی ایمنی و بهداشت صنعتی ایران - گزارش کامل آزمایشگاه نمونه برداری از آلاینده های هوا
روشهای صحیح نمونه برداری از عوامل شیمایی
شده و با عبور هوا از آن آلایند های مورد نظر نمونه برداری از آلاینده های
برچسب :
نمونه برداری از الاینده های هوا