گفتگو با رعنا فرنود

رفع تبعیض جنسیتی علیه هنرمندان زن

( دو هفته نامۀ تندیس، شمارۀ 254، 8 مرداد 1392)

مهسافرهادی کیا

گفتگوی بعدی با رعنافرنود انجام شد، او یکی از نقاشان برجستۀ نسل خود و یکی از اعضاء گروه دنا است، که آثار قابل توجه و متفاوتش در نمایشگاه‌های متعددی در داخل وخارج از ایران به نمایش درآمده است؛ یکی از ویژگی‌های برجستۀ او که در جلسات مختلف مباحث هنری جلب نظر می‌کند؛ آگاهی اجتماعی، مطالعۀ گسترده و نگاه نقادانه و فعال او نسبت به هنر و اجتماعش است او به عنوان یک هنرمند زن با نگرشی باز به مسائل اجتماعی هنر و سابقه‌ای طولانی در همکاری با نهادهای مختلف هنری، یکی از بهترین گزینه ها برای این بود تا نظراتش را نسبت به بحث حاضر جویا شویم:

به عنوان یکی از زنان هنرمند فعال در عرصۀ نقاشی و یکی از اعضاء گروه نقاشان زن دنا، وضعیت هنر زنان را در سال های اخیر چگونه متاثر از عوامل مدیریت فرهنگی ارزیابی می‌کنید؟

سال 1380بود که من و تعدادی دیگر از همکاران زن، به دلیل تبعیض موقعیتی که در جامعۀحرفه‌ای علیه زنان نقاش اعمال می شد، به تاسیس گروهی پرداختیم که در آن زنان هنرمند بتوانند در کنار یکدیگر دست به فعالیت هایی مستقل بزنند، این در شرایطی بود که بسیاری از اعضاء آشنایی زياد ويا اعتقادى عميق به اندیشه‌های فمینیستی نداشتند. هدف اصلی بهبود موقعیت زنان در شرایط تبعیض‌آمیز بود. اما مسالۀ جداسازی جنسی در ایران به تیغی دو لبه بدل شده است، زیرا به دلیل سیاست تفکیک جنسیتی که در مراکز مختلف اعمال میشود، بسیاری از هنرمندان زن نگاه بدبینانه ای نسبت به تاکید بر مفاهیمی چون هنر زنان دارند و از شرکت در نمایشگاه‌هایی با این عنوان خودداری می کنند، زیرا آن را همراستا باسیاست‌های تفکیک جنسیتی می‌دانند، درحالی‌که موقعیت تبعیض آميزهنرمندان زن-تبعیضی که حتی در بسیاری موارد توسط همکاران مرد یا حتی همسران این هنرمندان رخ می‌دهد-، با انکار و نا ديده گرفتن، اصلاح نخواهد شد.

آیا این موقعیت تبعیض‌آمیز به دلیل تسلط اکثریتی مردان در پست های تصمیم‌گیرنده نیست؟

بله به عنوان مثال در حراج تهران آثار شرکت داده شده از هنرمندان زن به طرز قابل توجهی کم بود، زیرا نهایتاً یک تیم مردانه به تصمیم‌گیری می‌پردازد و قیمت ها راتعيين می‌کند. در دو نمایشگاه دیگری كه سال گذشته در پردیس ملت و از سوی انجمن نقاشان در خانۀ هنرمندان از هنر زنان برگزار شد، نمایشگاه گردان ها اهمیت کاری را که قرار بود انجام دهند درک نکرده بودند و علیرغم این که هدف شان مثبت بود، با مدیریت نادرست به نتيجه اى منفى ختم شد.

به نظرتان دولت چگونه می‌تواند به رفع این تبعیض حرفه ای کمک کند؟

دولت می‌بایست در وهلۀ اول با خود هنرمندان زن جلسات مشورتی برگزار کند تا از نزدیک با مشکلات و نظرات آن‌ها آشنا شود و از مدیران زن در عرصۀ هنرهای تجسمی بیشتر بهره ببرد. مشاوره و استفاده از نظرات جمعى سياست مفيدى است كه در گذشته براى مدت كوتاهى عملى شد. مثلاً در موزۀ هنرهاى معاصر، شورایی متشکل از هنرمندان و منتقدین و اساتید تشکیل شده بود که برای تصمیم‌گیری‌های مهم به عنوان مثال این که کدام آثار در بینال ونیز شرکت داده شوند به مشورت می‌پرداختند، این روحیۀ مشورتی باید دوباره زنده شود. موزۀ هنرهای معاصر در دوران اصلاحات ، با تشکّل‌های صنفى هنرمندان و گروه‌هاى هنرى اعم ازجوانان و زنان وبرخوردى مثبت و حمايت آميز داشت. در سال‌های اخیر بخش بزرگی از هنرمندان تصميم گرفتند در فعالیت‌های هنری دولتى شرکت نکنند و نهادهاى هنرى دولتى دچار انفعال محض شدند.

نظرتان در مورد نحوۀ مدیریت اقتصاد هنر در شرایط کنونی چیست؟

اکنون بر خلاف گذشته که قیمت آثار پایین بود سعی بر این است که این مبلغ به همخوانی با سطح بین‌المللی دست پیدا کند و سرمایه‌های سرگردان به سمت خرید آثار هنری هدایت شوند، ولی متاسفانه معیاری که برای سنجش اثر هنری شکل گرفته،قیمت اثر است آن هم دربازاری مخدوش و دستکاری شده. شكى نيست كه رونق بازار هنر امرى مثبت است، اماچگونگى آن اهميت دارد. ارزش هنرى نباید فداى ارزش مادى شود. مشكل اين نيست كه فعاليت هايى از قبيل حراج وجود دارند، مشكل اين است كه ارزش‌گذارى آثار هنرى با چكش حراج رقم بخورد. نوعی تک قطبی در بازار هنری کشور رخ داده که نیازمند ايجاد فضاى آلترناتیو برای کسانی هستیم که وارد این سیستم نمی شوند و نمى خواهند بشوند. هنر ما نيازمند هنرمندان، گالری ها، نشريات، منتقدان و خريدارانى است؛ آگاه با ديدگاهى مستقل و متفاوت. كسانى كه به دنبال "برند" سازى و "برند" شدن نيستند. من معتقدم كه هنوز "هنر"وجود دارد و ارزشمند است .

تا چه حد با سپردن امور فرهنگی- هنری به بخش خصوصی موافقید؟

من مدافع مداخلۀ دولت نیستم ولی از آن طرف بوم افتادن هم باعث می‌شود یک نهاد خصوصی که نه سرمایه و نه رانت دارد در اين مقابله شکست بخورد. حمايت، و نه رياست، دولتی مى تواند موجب شکوفایی و رونق برخی فعالیت‌ها شود. به عنوان مثال دولت فرانسه به نهادهای خصوصی کمک مالی می کند تا با تصمیم‌گیری خودشان کار کنند. انجمن نقاشان چند سال پیش در شرایطی قرار گرفت که ساختمانش که گویی متعلق به ارشاد بود را می‌خواستند از آن ها بگیرند و آن ها با برگزاری نمایشگاه و فروش آثار توانستند به تأمین مالی و رفتن به جایی دیگر اقدام کنند. در چنين شرايطى دولت مى تواند با واگذارى مكان به ادامه فعاليت‌هاى صنفى كمك كند. دولت بايد حامى باشد، نه تعیین کنندۀ خط مشی. مورد دیگر حمایت از هنرمند در قالب بیمۀ هنرمندان است که اکنون هم محدوديت سنى و هم جنسيتى دارد يعنى میان زن و مرد از لحاظ حداكثر سن براى برخوردارى از بيمۀ درمانی تمایز قائل شده‌اند. هنرمندان اگر روزی نتوانند کار کنند تأمین مالی ندارند و بايد از حقوق بازنشستگى كافى برخوردار باشند.

گفتگو با رعنا فرنود

مطالب مشابه :

نقاشی خیابانی در روستا

فراخوان مسابقه عکاسی خانه معاصر ایرانی

فراخوان نمایشگاه طراحی روشن

مونوکسید تهران

بینال مجسمه سازی ونکوور

+من به نمایشگاه گردانی امیرسقراطی

گفتگو با رعنا فرنود

بزرگ ترین نمایشگاه نقاشی در فضای باز روستایی ایران در 16 مرداد ماه سالجاری برگزار می گردد

اخبار سایت دل آواز ( استاد شجریان )

بازاریابی علم است یا هنر؟