طراحی روی پارچه؛ منبع درآمد مسلمانان مالایی
همواره اگر به پوششهای اسلامی و بومی مسلمانان در میان برخی ملیتها، اقوام و کشورهای دارای دین مبین اسلام توجه ویژهای مبذول داشته شود، به این نکته خواهیم رسید که این نوع پوششها علاوه بر اینکه توانستهاند آموزههای مذهبی و دینی مسلمانان را به عینه تحقق بخشند، قدمت بسیار طولانی هنر اسلامی را نیز حفظ کردهاند.
* طراحی روی پارچه؛ هنری کهن در بستر مدرنیته
در برهه کنونی اگر از هنر طراحی روی پارچه در مالزی سخن گفته شود، خیلی دور از انتظار نیست که بسیاری بگویند مگر می‌شود در کشور پیشرفتهای همچون مالزی، چنین آثاری با همان شیوههای قدیمی و بسیاری کهن مردم این کشور خلق شود؟
در بررسی نحوه دوخت پارچه‌های سنتی در کشور مالزی به این نکته خواهیم رسید که طراحی روی پارچه دیگر امروز "هنری کهن در بستر مدرنیته" در این کشور است و تمام آنچه به عنوان توسعه، پیشرفت، رشد اقتصادی، مدرنیته و . . . در مالزی مطرح می‌شود، نتوانسته است بر انگیزه مسلمانان این کشور در تولید پارچه‌های بومیشان تاثیر بگذارد.
مسلمانان مالایی گرچه در مجتمعهای متعدد، متنوع و بسیار بزرگ خود در شهرهای مختلفشان با ارائه تولیدات کشورهای جهان در زمینه پوشش، لباس و مد مواجه هستند، اما به هیچ وجه قبول نکردهاند که با وجود این شتاب در پیشرفت و رسیدن به بازارهای جهانی باید هنر دیرینه و میراث پدری خود را کنار بگذارند.
تعارضی که امروز در کارگاههای کوچک مالاییها در حومه شهرها و روستاهای مالزی با برجهای سر به فلک کشیده و مجتمعهای بزرگ خرید در این کشور دیده نمیشود، چیزی نمیتواند باشد مگر تجلی هنر دینی در کالبد مسلمانان مالایی!
 |
* نگرش اشتغالزایی به طراحی روی پارچه
دولت و مسئولان مالزیایی بیتردید دریافتهاند که در این کشور، طراحی روی پارچه میتواند علاوه بر حفظ سنتهای اسلامی در پوشش به خصوص زنان این کشور، راهی برای اشتغالزایی قشر قابل توجهی از بومیان به ویژه بخش اعظمی از آنان که دارای ذوق هنری هستند، باشد.
طراحی روی پارچه در مالزی رشته‌ای کاملاً ذوقی و هنری تلقی می‌شود که حتی دانش‌آموزان نیز قادر خواهند بود تا این رشته را انتخاب کنند؛ البته افرادی میتوانند در این راه کار خود را ادامه دهند که اهل حوصله، دارای ذوق هنری و آشنا به شرایط اجتماعی، روحیات و ارزش‌های اعتقادی مردم بومی باشند.
یک دانشجوی طراحی و دوخت پارچه در مالزی که اتفاقاً در کارگاه کوچکی در حومه شهر کوالالامپور به کار در رشته خود میپردازد، در گفتوگو با خبرنگار اعزامی فارس به مالزی میگوید: هنر طراحی روی پارچه تا حدود زیادی ذاتی است و مالزیاییها هنگامی که میخواهند پارچه‌های بومی و سنتی خود را تولید کنند، عمدتاً هیچ طرح از پیش مشخص شدهای ندارند.
"جینتانگ دیسون" میافزاید: کارگاههای طراحی روی پارچه در مالزی به طور عمومی دارای چند بخش کاری است و ابتدا باید یک هنرمند بومی، طرح‌های مد نظر خود را روی پارچه‌های دوخته شده و سفید بزرگ اجرا کند.
وی اضافه می‌کند: این طرح اولیه که به تدریج نهایی و کامل می‌شود، در حقیقت ایده فیالبداهه یک هنرمند بومی است که پشت سر هم و بدون هیچ نظم منطقی و خاصی خلق می‌شود.
این دانشجوی طراحی و دوخت پارچه در مالزی اعتقاد دارد: زیبایی اکثر پارچه‌های بومی در مالزی به خاطر این طراحی بدون فکر و پیشینه ذهنی هنرمندان آن است که در آخر کار، طرحی ارائه میدهد که تا کنون در هیچ جای دنیا نظیر آن کشیده نشده است.
دیسون ادامه داد: هنرمندان مالزیایی در طراحی پارچه‌های خاص خود خصوصیات اقلیمی، آداب و رسوم و باورهای مردمشان را به کار میگیرند که میتوان نمود آن را در رنگ‌ها و طرح و اشکال مختلف روی پارچهها دید.
وی گفت: امروز رشته طراحی و دوخت پارچه در مالزی با صنعت نساجی گره خورده است و دولت به آن به عنوان یکی از صنایع مهم و اشتغال‌زای کشور مینگرد.
این دانشجوی طراحی و دوخت پارچه در مالزی درباره آینده کاری خود نیز بسیار امیدوار است و میافزاید: دانشجویان مالزیایی پس از اتمام تحصیلات خود در این زمینه، به ارائه خدمات مشاوره‌ای به نهادها، کارخانهها، مؤسسات آموزشی و تولیدی و نیز شرکتهای تولید پارچه میپردازند.
دیسون اضافه کرد: همچنین دانشآموختگان این بخش، قادر خواهند بود تا در زمینه طراحی لباس مناسب برای مسلمانان ایدههای خود را در اختیار تولیدیهای بزرگ پارچه قرار دهند.
 |
* باتیک؛ پارچه مخصوص مسلمانان مالایی
مسلمانان مالایی، پارچه مخصوصی برای پوشش خود تولید می‌کنند که "باتیک" نام دارد. این محصول، پارچه لطیفی بوده که با دست طراحی می‌شود، با هنر دستان بومیان مالزیایی نقاشی شده و با قالب چاپ می‌شود.
انواع سنتی و معاصر باتیک در مالزی وجود دارد و مالزیاییها علاوه بر بهرهگیری از این پارچه در دوخت لباسهای بومی، استفادههای دیگری نیز می‌کنند و کیف، لوازم پارچه‌ای منزل مانند رومیزی، روتختی و روبالشتی با این پارچهها نما میگیرند.
یکی از راهنمایان بومی در مالزی در این زمینه میگوید: باتیک را میتوان نوعی چاپ سنتی بر روی پارچه دانست که ظرافتهای خاصی در آن به کار برده می‌شود.
"اسماعیل کرکوک" اضافه کرد: طرح پارچه‌های باتیک باید ابتدا توسط یک هنرمند بسیار ماهر بر روی پارچه‌های سفید کشیده شود و سپس نقاشان، روی طرح را با رنگ‌ها و قلم موهای خود کامل کنند.
وی تصریح کرد: سپس عملیات چاپ به وسیله "واکس باتیک" که در اصل، مایعی داغ از ترکیب موم و پارافین است، وارد مرحله تکامل می‌شود.
این راهنمای بومی در مالزی اضافه کرد: کارگران کارگاههای مالزی با ابزاری فلزی به نام "کنتینگ" بر روی پارچه‌ای که از پیش برای این کار آماده شده است، آنقدر میکشند تا طرح به ثبات نسبی برسد.
کرکوک ادامه داد: بعد از آن، هنرمند داخل نقوش طراحی شده را با قلم‌موهای بسیار ظریف خود رنگ‌آمیزی می‌کند.
وی تصریح کرد: واکس یا همان مایع مقاوم، از پخش شدن رنگ به قسمت‌های دیگر پارچه جلوگیری می‌کند و این قسمت‌ها رنگ را در خود جذب نمی‌کند. این واکس در انتهای کار با جوشاندن پارچه در آب جوش و سودا از روی پارچه شسته می‌شود و بدین ترتیب نقش باتیک شکل می‌گیرد.
این راهنمای بومی در مالزی اضافه کرد: هنر دوخت پارچه باتیک بیش از 2 هزار سال قدمت دارد و حتی در سایر نقاط جهان نیز به آن پرداخته می‌شود.
 |
* باتیک؛ لباس رسمی در مهمانی‌ها
به گزارش فارس؛ در کتب فرهنگ و تمدن مالزی آمده است که "در مالزی نقوش باتیک معمولن شامل طرح‌های هندسی، نقش گل‌ها و درختان و طرح پروانه‌ای است و از پارچه‌های مختلفی مثل کتان، لینن، پارچه‌های نازک و ابریشم مصنوعی استفاده می‌شود؛ در حالی‌که در قدیم فقط از پارچه ابریشم برای این کار استفاده می‌شد."
"باتیک در مالزی معمولاً در اندازه‌های چهار متر برای لباس خانم‌ها و دو متر برای لباس آقایان در نظر گرفته می‌شود. مردم این کشور باتیک را به عنوان لباس رسمی در مهمانی‌ها و مراسم مذهبی می‌پوشند و آن را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین صنایع دستی این کشور معرفی می‌کنند."
* سونکیت؛ نمونه ارزشمند پارچه بومی مالزی
"سونکیت" نیز که یکی دیگر از پارچه‌های بومیان مالایی است، در حقیقت نمونه ارزشمند پارچه بومی مالزی محسوب می‌شود.
سونکیت، پارچه‌ای زربافت یا نقرهبافت خیرهکننده بوده و به شکب زیبایی، فقط جنبه تزیینی دارد.
این نوع پارچه با توجه به ویژگیهای خاص آن، نیازمند هنرمندانی تواناست تا با مهارت و دقت بافته شود.
این نمونه ارزشمند پارچه بومی مالزی در دوخت لباسهای سنتی و لباسهای شب به کار گرفته می‌شود.
=========================
گزارش و عکس از: مرتضی مزینانیصفابین
=========================
مطالب مشابه :
طراحی روی پارچه؛ منبع درآمد مسلمانان مالایی
پارچه‌های سنتی طرح پارچه‌های باتیک باید ابتدا توسط یک هنرمند بسیار ماهر بر روی پارچه
مدل لباس های سنتی
مدل لباس های سنتی دوزی شده از پارچه ساتن زرشکی روی حریر و لباس از پارچه های
نحوه طراحی روی پارچه های مختلف(اشنایی با هنرهای سنتی ایران)
نحوه طراحی روی پارچه های مختلف(اشنایی با هنرهای سنتی براي زمينه طرح واز درجات
نمايشگاه طراحي پارچه و لباس هاي طرح سنتي در نگارخانه مهتاب
نمايشگاه طراحي پارچه و لباس هاي طرح هنرهای سنتی اسلامی، موزه‌های پارچه های
رودوزی‌های سنتی
رودوزی‌های سنتی کرده، سپس طرح را روی پارچه توری می الوان روی پارچه های
لباس های طرح ایرانی
لباس های طرح عنصر ساده سنتی روی سینه شده را از پارچه‌های سنتی انتخاب کنید
آموزش گونی دوزی : کوسن و روتختی گونی بافی
دوخت انواع کوسن و روتختی با طرح های سنتی به این صورت روی پارچه قرار داده با طرح های
برچسب :
طرح های سنتی روی پارچه