آداب ازدواج در عهد ایران باستان

آیین و مراسم ازدواج در ایران عهد ساسانی مقدمه ایران زمین دارای فرهنگی درخشان و باشکوه است و بر جوانان عزیز ایران است که آن را شناخته وپاس دارند ،زیراپایه زندگی اجتماعی و فرهنگی و ملیت ما بر همین فرهنگ کهن استوار است و با شناختن آن خویشتن وپدران و خانمان دیرین خودرا بهتر خواهیم شناخت و با مرز و بوم خویش که سرشار از اندیشه هاست بیشتر آشنا خواهیم گشت و ریشه و مایه بسیاری از کردارها ،پندارها ورسومی که با آن پرورش یافته و بزرگ شده ایم ،در خواهیم یافت. آداب و رسوم و فرهنگ ملی ما هنگامی که معنای اصلی خویش را در خاطر ما باز یافتند،زندگی ما راپربارتر و با معنی تر خواهند ساخت.یکی از رویدادهای مهمی که در زندگی هر فردی رخ می دهد ،پدیده ازدواج است که امروزه در نواحی و مناطق مختلف دارای سنت ها و آداب خاصی است ودر گذشته نیز آیین ها و رسوم مختلفی داشته و به نحو آیینی برگزار می شده است .آداب و رسوم ازدواج در ایران باستان که سنتی دیرینه بود،نسبتا بر ما مبهم است. در بیشتر منابع به انواع ازدواج های مرسوم عهد ساسانی اشاره شده است و کمترین اطلاعی از باورها ،آداب ،رسوم و چگونگی شکل گیری ازدواج توضیحی داده نشده است. اما قدر مسلم آن است که ایرانیان عهد ساسانی ،برپایه آموزه های دینی شان و آموخته های پیامبرشان زرتشت بر این باور بودند که شادی و رامش از جلوه های نیک اهورایی و همساز با زندگی است وپیوسته بر آن بودند تا به هر بهانه ای اندوه و سوگواری را از خود دور سازند . برگزاری جشن های مختلف در ایران باستان دلیل این مدعاست اما علاوه برجشن های ملی ، مذهبی و... به گواه مورخيني چون هرودت ، گزنفون ،پلوتارك و... در زندگی خصوصی افراد نیز برخی از جشن هامانند جشن تولد ،جشن ازدواج و زایش فرزندو.... نیز وجود داشته که افراد بسته به تمکن مالی شان ،عقاید دینی ،رسوم منطقه ای و عرف موجود برگزار کردن آن همت می گماشتند. اهمیت ازدواج در آیین زرتشتی ازدواج در آیین زرتشتی کاریست بسیارپسندیده و سر باز زدن از آن و زندگی کردن به حالت تجرد ناپسند و در خور نکوهش می باشد . بنا بر گفته های زرتشتیان ازدواج«اشوداد»یا امر خیر است ، ازدواج امری فرشکردی یا جاودان است . در وندیداد ،فرگرد سوم اشاره شده : « زمینی که بدون کشت و تخم و بی حاصل ماند، چون زنان زیبایی که بی شوهر مانده و بچه های بسیار نیاورد.» (1) همچنین بیان شده است که : « از میان دو مرد ، آن که زن دارد نسبت به مجرد ارجمند تر است.» اهمیت ازدواج برای زنان نسبت به مردان در دین زرتشتی بیشتر است چنان که زن به سن بلوغ برسد و ازدواج نکند حتی مستحق مرگ است چنان که در کتاب شایست ناشایست ذکرشده است که: « یکی این که مرد اگر زن نکند ، مرگرزان (اعدام) نشود ، اما زن اگر شوهر نکند ،همانا مرگرزان شود زیرا که زن را جز از طریق آمیزش با مردان فرزندپدید نیاید و از وی پیوند نرود»(2) در کتاب صد در بندهشن ذکر شده است که « و آن چه پرسیدند که زنان را شوهر کردن چه کرفه (پاداش) است بدانند که بدین در چنان پیداست که دختر چون نه ساله شود می باید که نامزد شوی کنند چون دوازده ساله باشد با شوهر دهند و چون دشتان شود شوهر سزاوار به خویشتن آید و به شوهر ندهند و اگرپدرندهد هر بار که دشتان شود و دختر سر شوید آن پدر تنافوری (یکی از درجات عذاب) که هزار دویست درم سنگ، گناه باشد و به سر چینودپل (پل صراط) اول شمار این کنند و اگر مادر رضا ندهد این گناه (مادر) باشد و اگر برادر رضا ندهد این گناه برادر باشد و اگر دوده سالار رضا ندهد این گناه دوده سالار باشد و اگر دختر خود شوهر نخواهد و نکند و این گناه دختر باشد به سرپل چینودپل پادافره ( عذاب) این فرمایند و اگر هم چنان به هیچ حال شوی نکند و شوی نکند و شوهر سزاوار باشد و خواستاری کند و سر در نیاورد چون هشتاد ساله شود و بمیرد اگر صد هزار کار وکرفه (ثواب) کرده باشد ممکن نیست که روان او به بهشت رسد یا از دوزخ رهایی بیابد تا رستخیز تن پسین (کالبدآن جهانی) در دوزخ بماند»(3) به همین جهت ازدواج در دین زرتشتی از جایگاه والایی برخوردار است و ثواب بزرگی دارد زیرا ازدواج جلوه ای از اکار( خنثی کردن) اعمال اهریمن است . به همین مناسبت دختران می توانند برای یافتن شوهر نیک از یزدان یاری طلبند . انواع ازدواج در عهد ساسانی شوهر کردن برای زن ، بنا بر قواعد دوران ساسانیان به معنای در آمدن از سالاری پدر یا برادر و رفتن به سالاری شوهر یاپدر اوست . اجازه رسمی پدر یا عدم رضایت نخستین عاملی است که نوع ازدواج را تعریف می کند ، در مرحله دوم ، ازدواج زن برای بار نخستین و بعدی ، تعیین می کند که ازدواج از چه نوعی است. ظاهرا ازدواج در دوران ساسانی به پنج شکل ذیل انجام می گرفته است: 1- زنی که با رضایت والدینش به خانه شوهر می رفت ، فرزندانی که او برای شوهرش به دنیا می آورد در دو جهان به همسرش تعلق داشت او راپادشاه زن «زن ممتاز» می خواندند ( یا ازدواج پاتخشاییه گویند) 2- زنی که تنها فرزند خانواده بود، اواغ زن ( زن تنها فرزند) خوانده می شد ، فرزند اول این زن را به والدین می دادند تا جای دختری را که خانواده را ترک گفته بود بگیرد ، از این هنگام وی را نیز مانند زن نخست « ممتاززن » می گفتند. 3- اگر مردی که در سن ازدواج بود مجرد می مرد خانواده اش به زنی بیگانه جهیز می دادند و به همسر مردی بیگانه در می آوردند ،این زن را سذرزن یا همسر خوانده می نامیدند ، نیمی از فرزندان او را به مرد مرده که می بایست در جهان دیگر شوی او باشد تعلق داشت و نیمی دیگر از آن شوهر زنده بود . 4- بیوه ای که دوباره به خانه بخت می رفت چاکر زن (چکریه) نام داشت . اگر او از شوهر اولش فرزندی نداشت ، وی را همانند همسر خوانده می دانستند و نیمی از فرزند انش را که از همسر دوم می زایید به شوهر نخست او که می باییست در جهان دیگر به همسریش در آید تعلق داشت. 5- زنی که بی رضایت پدر و مادرش ازدواج می کرد فروتر از دیگر زنان بود . این زن را خود سرای زن ( زنی که خود خانه ای بنا کرد) می گفتند ، او نمی توانست از والدینش ارث ببرد تا آن که پسر بزرگش به سن بلوغ می رسید و به او در نزدپدرش مقام «ممتاز زن» می بخشید.(4) ازدواج و مقدمات آن در عهد ساسانی هر دختر یاپسر در خانواده زرتشتی تا هنگامی که به سن خردمندی می رسید و توانایی اداره یک زندگی مشترک را داشت براساس تعالیم دینی اقدام به ازدواج می کرد . در انتخاب همسر در برخی از متون به برخی از معیارها و ویژگی های ظاهری اشاره شده است در گفتگوی خسرو قبادان پادشاه ساسانی با رهی در مورد ویژگی های فیزیکی زن به شرح ذیل اشاره شده است « دوازدهم فرماید وپرسد که کدام زن بهتر (است) ؟ رهی گوید که انوشه ( جاوید) باشید ! آن زنی بهتر (است) که از حیث اندیشه ، مرد دوست (باشد) . افزون بر این ، او را قامت میانه ، سینه پهن ، سر(و) سرین(و) گردن موزون ، وپایش کوتاه ، و میان باریک ، و زیرپای گودی دار ، انگشتان بلند ، و اندامش نرم و گوشتالو ، و به پستان (دارای پستان خوب) ، ناخنش برفین، و گونه اش انارگون ، و چشمش بادام گونه ، و لب مرجانی ، و ابرو طاقدیس (گرد ،کمانی ) ، دندان سفید لطیف و خوشاب ، و گیسو سیاه و براق (و) دراز (باشد) ، و در بستر مردان سخن بی شرمانه نگوید» (5) در ازدواج پاتخشایی آيین ها و رسوم خاصی داشت که به شرح آن می پردازیم در این نوع ازدواج « قرار و ترتیب ازدواج را بزرگ خانواده داماد و سرپرست عروس ( معمولاپدرش ) می گذاشتند »(6) همچنین در کتاب کلیات تاریخ و تمدن ایران پیش از اسلام تالیف عزیزا... بیات در بخش ساسانیان بیان شده است که « برگزیدن شوهر برای دختران به پدر اختصاص داشت اگرپدر در قید حیات نبود شخص دیگر اجازه شوهر دادن دختر را داشت این حق نخست به مادر تعلق می گرفت و اگر مادر مرده بود متوجه یکی از اعمام یا خاله های دختر می شد . دختر خود مستقلا حق اختیار همسر نداشت از طرف دیگرپدر یا شخص دیگری که ولی دختر به شمار می رفت مکلف بود به مجرد رسیدن به سن بلوغ او را به شوهر دهد ، زیرا که منع دختر از زناشویی و تولید مثل گناه بزرگی محسوب می شد . معمولا وصلت به وسیله یک نفرواسطه به عمل می آمد . مهر را معین می کردند سپس شوهر مبلغی به پدر آن دختر می پرداخت ضمنا حق داشت آن پول را دربعضی موارد مجددا مطالبه کند مانند نازا بودن زن پدر حق نداشت دختر را در اختیار شوهری که انتخاب کرده بود بگذارد اگر دختر ابا می کردپدر حق نداشت او را بدین سبب محروم از ارث نماید .» (7) در ازدواج پاتخشایی چنین به نظر می رسد که الگوی ازدواج براساس انتخاب والدین ، علاقه ، خرد و اختیار زن بوده است به شکلی که در یسن 53 زرتشت «پورچیستا ، جوان ترین دختر خود را می خواند تاپس از همپرسی و مشورت با خرد خویش ، اعلام دارد که آیا جاماسب ، مرد برگزیده را برای همسری خود شایسته می بیند !»(8) در شروط ضمن عقد تعهداتی را داماد و عروس می پذیرفت از جمله این که « زن در نیمی از دارایی خود حق تصرف را دارد و عروس می پذیرفت که در زندگانی از زنی و یگانگی و فرمانبرداری و ترس آگاهی در برابر شوهر ، و نیز از ایرانی بودن و بهدینی باز نگردد. داماد نیز تعهد می کند که او را به عنوان زن گرامی ،به عنوان کدبانو استوار دارد و خوراک وپوشاک او را در آسایش فراهم گرداند» (9)گواهان این قرارداد را امضاء می کردند. پس از انتخاب دختر مناسب و گفتگوی والدین تعیین زمان و وقت عروسی فرا می رسید احتمالا در برپایی مراسم عروسی و جشن ازدواج سعی بر آن می شده است که این آغاز زندگی مشترک با مناسبت ها و جشن های سال تقارن و هم زمانی داشته باشد به همین جهت جشن عروسی را سعی می کردند با جشن های ملی مانند نوروز یا جشن های ماهیانه یا گاهنبار ها و یا جشن های مذهبی مانند جشن مهرگان ، سده ، جشن زایش زرتشت و ... برپا نمایند. چنین به نظر می رسد که برگزاری مراسم عروسی در ایامی که زن دوران قاعدگی خود را طی می کرد یا در اصطلاح حائض بود به هیچ وجه صورت نمی گرفت و حتی آن را بد یمن می دانستند به نحوی که « بایستی طفل خردسال را مواظبت کنند ، تا زن حائض نزدیک او نشود »(10) با شروع مراسم ازدواج مطربان ، خوانندگان و گروه نوازندگان با اجرای برنامه های متنوع از قبیل ترانه خوانی ، آهنگ نوازی ، تار، سه تار ، نی ، سرنا و ... میهمانان را سرگرم می کردند . رقاصان با حرکات موزون و تماشایی خود و بند بازان با بند بازی در سرگرمی مردم نقش اساسی ایفا می کردند. هرودت گوید :« یک ایرانی ثروتمند در جشن زادروز خود ممکن است یک گاو یا اسب یا شتر یا خر را در تنور بپزد و با آن به پذیرایی از میهمانان خود بپردازد ، و اگر تنگ دست باشد به پختن حیوانی کوچک تر اکتفا کند . خوراک اصلی چندان فراوان نیست ، اما انواع دسرها که بارها جداگانه به میهمانان تعارف می شوند بسیار فراوانند .»(11) احتمالا چنین ضیافت و میهمانی در عروسی ها نیز برپا بود باپایان گرفتن مراسم ازدواج ،عروس خانواده خود را ترک می کرد و تحت سرپرستی شوهرش قرار می گرفت کابین عروس و جهیزی که با خود به خانه شوهر می آورد همواره از آن او بود .پس ازپایان ازدواج هدیه ازدواج به زوج و زوجه جوان داده می شد. رسم گواه گیران یا اندرز گواه گیران در آیین گواه گیران ، موبدی پس ازآان که عروس و داماد را با رضایت شخصی آنان به همسری در می آورد، شاهدان یا گواهان ضمن امضاء قرارداد عقد با تکرار جملاتی پشتوانه تداوم زندکی مشترک شان می شوندپدر نخستین گواه از هفت مرد است که گواهی می دهد. وپس از آن موبد اندرزهایی بایسته را برای عروس و داماد می خواند . مراسم با سرایش اوستای تندرستی برای سلامتی و شادکامی زوج جدیدپایان می پذیرد. خوان گواه گیران یا سفره عقدی در آیین های باستانی ایران برای هر جشن یا مراسم مذهبی خوانی گسترده می شد. (مانند خوان نوروزي، خوان گواه گيران و...) چیدن اشیاء روی خوان ترتیب ویژه داشت و کوشش می شد که اعداد مقدس در آن رعایت شود و هر کدام از اشیاء و محتویات آن دارای مفهموم و معنای خاصی بوده اند . سفره عقد مربوط به بهترین ایام زندگی فرد به شمار می آمد و آن را هر چه با شکوه تر و رنگین تر برپا می کردندو در چیدن آن از زیباترین ظروف استفاده می شده است « اما در روزگار ساسانیان قاب های زیبای منقوش و گران بهایی از جنس کائولین از چین به ایران آورده شد که یکی از کالاهای ارزشمند بازرگانی بود و این ظرف ها بعد ها به نام کشوری که آمده بود به نام چینی و گویش سینی رواج یافت. در ایران برای تمایز بین ظرف هایی که از چین آورده مي شد آن که از فلز ساخته می شد سینی و آن که از کائولین (خاک چینی) به نام چینی رواج یافت.»(12) در آیين های مربوط به ازدواج برای چیدن سفره عقد از همین ظرف های چینی که معمولا بهای بسیاری داشت بهره می گرفتند. در خوان عقدی علاوه بر آلات و اسباب نیایشی مانند آتشدان ، کتاب مقدس اوستا، میوه های فصل ، سینی شیرینی ، گلدان که پر از شاخه های درختان همیشه سبز مثل سرو و گل های زیبا ، شمع و لاله روشن ، آینه ، گلاب ، نخ و سوزن ، قیچی ، عرقچین سبز ، سدره و کشتی ، نبات ، تخم مرغ، دستمال سبز ، حلقه نامزدی و ... نهاده می شد که هر کدام از این ها دارای نماد و تفسیر خاصی بود که چنین بودند: حلقه معمولا نمادی از فرشته مهر یا میترا بود که این خدا ،پیمان ، نظم و راستی را نگاهبانی می کند و به این مفهوم که عهد وپیمان هم چون حلقه ای است که نمی تواند شکسته شود . حتی در بسیاری از کتیبه های تاج بخشی در عهد ساسانی اعطای حلقه از طرف اهورا مزدا به پادشاه نشانه ای از وفاداری به عهد وپیمان بوده و جزء نشانه های پادشاهی بوده است در آیین ازدواج نیز حلقه در انگشت کردن عروس وداماد نمادی از دوستي ، وفاداری به تعهدات وپیمان هایی که بسته شده می باشد و شاید کنایه از حلقه سعادت و خوشبختی به مانند حلقه پادشاهی باشد هم چنین می تواند یاد آور اعطای حلقه از طرف اهورا مزدا به شاه باشد در اعتقاد گروهی از زرتشتیان حلقه ی درون دست ، نمادچرخه ی تجدید حیات در زمین است که در فروهر بالدار زرتشتیان نيزدیده می شود. گلدان گلدان که پر از شاخه های درختان همیشه سبزمثل سرو و... بود همچنین گل هایی با عطر و بوی خاص از قبیل گل محمدی ،یاس،نرگس،نسترن،رزسرخ و... که معمولا خانواده ها با رسمی سه گلدان از سبزه های رنگارنگ و زیبا را به نماد هومت (اندیشه نیک ) هوخت(گفتار نیک) و هوورشت ( کردار نیک) بر خوان می گذاشتند تا موجب برکت ،فراوانی،خیر و سرسبزی باشد . زیرا که رنگ سبز آن هارنگ ملی و مذهبی ایرانیان بود و رنگ سرخ گل ها نشانه عشق ،دوستي و صمیمیت بود و خوان عقدی را زینت می بخشید . اینان نماد امرداد امشاسپندان بودند که بایستی در سفره عقدجای داشته باشند . آتشدان آتشدان که از آتش خاندان مایه می گرفت در همه آیین های مذهبی به کار می رفت و با همه وسایل سنتی و دینی آن در میان خوان نهاده می شد و دانه های مقدس اسپند و چوب های خشک خوشبو در کنار آن جای داشت .امروزه نیز ظرفی از آتش و دانه های اسپند بر خوان عقدی جای دارند. کتاب مقدس اوستا یکی از لوازم سفره عقدی کتاب مقدس اوستا بود که نمادپرستش خدای یگانه و سرور دانا اهورامزدا است و معمولا برای شگون و یمن و آرزوی خوشبختی بخشی از کتاب اوستا در ستایش فروهرپاکان وپارسایان خوانده می شد و به این شکل زندگی خود را با مقدس ترین کتاب آغاز می کردند. نان نان نمادی از برکت است و در دوران ساسانی گرده نان هائی به اندازه یک کف دست یا اندکی كوچک تر می پختند . آن ها را که درونdron نامیده می شدند بر سر خوان عقدی می گذاشتند و گاهی بر آن ها آفرین می خواندند و آن ها را برکت می بخشیدند . این آیین در خوان نوروزی نیز رواج داردو بر روی نان گاهی با دانه های کنجد «مبارک باد»می نوشتند که امروزه نیز مرسوم است. شمعدان در دو سوی آتشدان شمعدان های گران بها یا چراغ می نهادند و آن ها را می افروختند . واین نشانی از دنیای فروغ بی پایان بود که جایگاه فروران است و نماد روشن دلی فروغ خداوند است. نور و روشنایی در مراسم مذهبی ایرانیان از اصل های مهم بود زیرا دنیای روشنایی قلمرو اهورامزداست و هر جا که نور وآتش باشد اهریمن را بدان جا راه نیست . چلچراغ بستن و چراغانی کردن در مراسم ازدواج به همین علت است . تخم مرغ انواع تخم مرغ های سفید ورنگین می بایستی خوان عقدی را زینت بخشد ،زیرا تخم و تخمه نمادی است از نطفه و نژاد و در روز جشن تولد آدمیان که تخمه و نطفه پدیدار می گردد ،تخم مرغ تمثیلی است از نطفه باروری که بزودی باید جان گیرد و زندگی یابد و زایش گیهانی انجام پذیرد .پوست تخم مرغ خود نمادی است از آسمان و طاق گیهان وپروردگار میترا نیز بنا بر اسطوره ای از تخم گیهانی پدید آمد . آینه آینه از نظر واژه شناسی از ادونک advenak آمده است به معنی شکل و دیدار و ادونک یکی از نیرو های تشکیل دهنده انسان است . این واژه ازپیش وند ad و ریشه ven به معنی دیدن ساخته شده است و آینه چیزی است که بدان شکل را می بینند . نهادن آینه در خوان عروسی به این مناسبت است که عروسی مقدمه زایش است و برای زایش انجام می گیرد و فروهر ها در تشکیل نطفه و زایش زنان یاری می کنند نماد راستی و صداقت در زندگی زناشویی مشترک است . سنجد سنجد یکی از میوه های است که در خوان عروسی گذاشته می شود زیرا بوی برگ و شکوفه های سفید مایل به زردی درخت آن محرک عشق و دلباختگی است که از مقدمات اصلی توالد وزایندگی است و وجود سنجد در خوان عروسی انگیزه زایش گیهانی است . سیب سیب یکی از میوه های است که بر خوان عروسی نهاده می شد و معمولا روستاییان آن را در خم های ویژه نگاه می داشتند وپیش از جشن عروسی به رسم هدیه آن را به دوستان و آشنایان عروس می دادند که در خوان عروسی به کار برند . در داستان های ایرانی سیب با زایش مناسبت بسیار دارد و اغلب درویشی آن را به دو نیم می کند که نیمی از آن را زن و نیمی دیگر را شوی می خورد و بدین ترتیب مرد از عقیم بودن و زن از نازایی رها می شد .از این رو می توان پنداشت که سیب در خوان عروسی نماد دیگری است از باروری وزایش . انار انار از مقدس ترین درختان است و تقدس خود را تا به امروز در میان ایرانیان نگاه داشته است و تک درخت انار نزدیک امام زاده ها و بر بالای تپه ها و کوه ها همواره مقدس است و بدان دخیل می بندند و ترکه های انار به عنوان برسم مقدس در آیین های زرتشتی به دست گرفته می شد . انار برای رنگ سبز تند برگ هایش و نیز برای رنگ وشکل غنچه و گل که همانند آتش دان است همیشه تقدیس می شده است .پر دانگی انار نماینده برکت و باروری است و نمادی است از باروری ناهید وبه ویژه شکل آن از روزگاران کهن نزد شاعران به سینه تشبیه می شود و نمادی است از سینه زنان به هنگام جشن زایش و نماد همبستگی و زیبایی است . پول سفید پول زرد وسفید در خوان عروسی نمادی است از شهریور امشاسپندان که موکل است برفلزات و یودن آن برسر خوان موجب برکت و فراوانی کیسه است وپخش کردن آن به هوا برای برکت بخشی و فزونی زندگی مشترک عروس وداماد بوده است . در دوران ساسانی معمولا سکه هایی که بر روی آن کلمه هایی از قبیل « افزون باد » یا « افزا باد» ضرب می شد و در جشن عروسی ها و ایام نوروز از این سکه بیشتر استفاده می شد . دانه های اسپند دانه اسفند هم چنان که از نامش پیدا است از واژه کهن اسپنتا اوستایی به معنی مقدس گرفته شده است و از زمان های کهن مقدس بوده و در رسم های نیایشی به کار می رفته است . هم امروز نیز در خانواده ها آن را برای دفع چشم زخم بر روی آتش می پاشند و جهت زینت بخشیدن به خانه نیز در مناطق روستایی دانه های سپند را به رشته می کشند و با اشکال زیبا می آرایند . جام عسل یکی از داده های اهورایی عسل بود که نماد شیرین کامی و شادی و رامش در زندگی مشترک به شمار می آمد و عروس و داماد با شیرین کردن دهانشان زندگی را با شیرینی آغاز می کردند و خاطرات خوش آن را در زندگی به همراه می بردند تا کام شان در آینده تلخ نگردد و آرزوی زندگی شاد همراه با آرامش را می کردند. بر سر خوان عروسی چیز های دیگری هم نهاده می شد مانند نبات و سینی شیرینی که نماد شیرین کامی و شادی بودند . نخ و سوزن که نشانه پیوند و رفو کردن دل ها بود هم چنین قیچی که نماد شرکت عروس و داماد در زندگی زناشویی و گشایش در کار ها بود . گلاب نماد خوش بویی وصمیمیت و عرق چین سبز که نشان هایی از رسیدن به مقام های بزرگ بود . سدره و کشتی نشانه پرستش خدای یگانه و اهورا مزدا بود و .... که این ها معمولا نماد و نشانه هایی بود که موجب برکت ،خوشبختی و تندرستی در ایام زندگی مشترک می گردید . کتابنامه: 1- وندیداد ، فرگرد سوم ، جلد اول . 2-رضی ، هاشم ، زرتشت پیامبر ایران باستان ، تهران ، انتشارات بهجت ،چاپ چهارم ، 1382. 3- مزداپور ، کتایون ، حیات اجتماعی زن در تاریخ ایران ، دفتر اول ، تهران ، امیر کبیر ، 1369. 4- هوار ، کلمان ، ایران و تمدن ایرانی ، ترجمه حسن انوشه ، تهران ، امیر کبیر ، چاپ دوم ، 1375. 5- مزداپور ،پیشین ، ص59. 6- یار شاطر، احسان ، و جمعی از نویسندگان ، تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانی ، ترجمه حسن انوشه ، جلد سوم ، قسمت اول ، تهران ، امیر کبیر ، چاپ اول ، 1377. 7- بیات ، عزیزا... ، کلیات تاریخ و تمدن ایران پیش از اسلام ، تهران ، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی ، چاپ سوم ، 1368. 8- مزداپور ،پیشین ، ص50 . 9- همان ، صص82-83. 10- کریستین سن ، آرتور ، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی ، تهران ، دنیای کتاب ، چاپ هشتم ، 1375. 11- ناردو ، دان ، امپراتوری ایران ، ترجمه مرتضی ثاقب فر ، انتشارات ققنوس ، چاپ چهارم ، 1382 . 12- فره وشی ، بهرام ، جهان فروری ( بخشی از فرهنگ ایران کهن ) ، تهران انتشارات دانشگاه تهران ، چاپ دوم ، 1383. 13- در قسمت خوان گواه گیران یا سفره عقدی از کتاب جهان فروری و تقویم 1383 زرتشتیان ایران دربخشي از قسمت هابه طور تلخیص و تفسير استفاده شده است

آداب ازدواج در عهد ایران باستان

مطالب مشابه :

کارت عروسی

متن کوتاه مذهبی عشقولانه برای کارت عروسی

تست تعیین کننده میزان خوشبختی شما پس از ازدواج

کارت عروسی

متن های زیبای کارت عروسی

آداب ازدواج در عهد ایران باستان

کارت های عروسی قدیم