بخش دوم: خواب از ديدگاه تعاليم اسلامي

بخش دوم

خواب از ديدگاه تعاليم اسلامي

«پرخوابي و خوابيدن در زمان نامناسب ، دين ودنياي انسان را خراب مي كند »

بخش دوم

خواب از ديدگاه تعاليم اسلامي :

مقدمه

چرا بايد به خواب و آداب خواب اهميت داد و آنرا آموزش داد ؟ زيرا :

1- حدود 25 سال يا يك سوم از عمر خود را يعني حدود 8 ساعت در روز يا 5/2 روز در هفته يا 10 روز در ماه يا 4 ماه درسال يا 25 سال از عمر 75 ساله (9125 روز يا 219000 ساعت ) را در خواب به سر مي بريم .

چه اشكال دارد كه مقداري از وقت خود را به يادگيري آداب خواب اختصاص دهيم و براي كيفيت 25 سال از خواب خود لااقل چند كتاب مطالعه كنيم .

2- خواب بخشي از مسيرتكامل انسان است .از ديدگاه اسلام ، زمان خواب نيز بخشي از مسير تكامل انسان به سوي خداست . بنابراين خواب يك زمان مرده و هدر رفته نيست .در حديثي از حضرت علي (ع) آمده است كه هنگام خواب ، روح مومن بالا مي رود و از بركات خداوند بهره مند مي گردد . البته در همان حديث براي استفاده از اين بركات شروطي ذكر شده است كه از آداب خواب به شمار مي رود .

3- بي خوابي و بدخوابي يكي از شايعترين مشكلات يا بيماريهاي روزگار ما به شمار مي آيد . اين بيماري گرچه در جوامع غربي شايعتر است ولي به علت غربزدگي ، در مردم مشرق زمين نيز در حال فزوني است .

فصل اول:

نياز بشر به خواب :

وَ مِن آياتِهِ مَنامَكُم بِالَّيلِ وَ النَّهارِ (سوره روم آيه 23):

از نشانه هاي قدرت پروردگار جهان ، خوابيدن شما در شب و روز است . برخي نيز آيه را اين طور معني كرده اند . « از نشانه هاي قدرت خداوند ، خواب ديدن شما در شب و روز است ». اين حقيقت بر هيچ كس پوشيده نيست كه همه موجودات زنده براي تجديد نيرو وبه دست آوردن آمادگي لازم براي ادامه كار وفعاليت ، نياز به استراحت دارند .استراحتي كه بطور طبيعي به سراغ آنها بيايد و حتي مسلماً اگر خواب نبود روح و جسم انسان بسيار زود پژمرده و فرسوده مي شد . بسيار زود پيري و شكستگي به سراغ او مي آمد و به همين دليل خواب مناسب آرام ، راز سلامت و طول عمر ودوام نشاط جواني است.

علل و عوامل خواب :

بعضي عامل اصلي خواب را يك عامل فيزيكي مي دانند ومعتقدند انتقال خون از مغز به قسمتهاي ديگر بدن اين پديده را بوجود مي آورد .

برخي ديگر عامل خواب را عامل شيميايي مي دانند ومعتقدند به هنگام تلاش وكوشش سمومي در بدن پيدا مي شود كه بخشي از مغز را از كار مي اندازد ودر نتيجه انسان به خواب مي رود و هنگامي كه اين سموم جذب بدن و خنثي شد انسان بيدار مي شود .

برخي ديگر براي خواب يك عامل عصبي را در نظر مي گيرند ومي گويند سيستم فعال عصبي ويژه اي در مغز وجود دارد كه حكم موتور اتومبيل را دارد كه بر اثر خستگي خاموش مي شود و موقتاً از كار مي ايستد .

خواب و رويا در قرآن

خواب ديدن افراد عادي و غير معصوم حجت نيست و براي كسي تكليفي ايجاد نمي كند خواب ديدن نه چيزي را واجب مي كندونه چيزي را حرام، ولي خواب در انبياء و ائمه ( ع) به منزله وحي است .

در قرآن آمده است كه :

«به خدا قسم همانطوركه مي خوابيد، مي ميريد و همانطور كه از خواب بيدار مي شويد روز قيامت برانگيخته مي شويد» .

خوابيدن و بيدار شدن نشانه اي از مردن و زنده شدن در قيامت است.

فوايد و آثار روياهاي صادقانه :

1- روياهاي صادقانه دليلي است بر وجود عالم غيب و راهي است روشن براي باور كردن سخن پيامبران و اوصياي ايشان .

2- خواب دليلي است بر اثبات روح و در نتيجه اثبات معاد و زنده شدن مردگان ، زيرا بسيار اتفاق افتاده كه فرزند بعد از مرگ پدر ، او را در خواب مي بيند و پدر محل پولي را به او نشان مي دهد و يا از بدهكاري خود به ديگران خبر مي دهد كه اتفاقاً بعد از بررسي و تحقيق آنچه رادر خواب ديده باواقعيت مطابق مي شود .

3- بعضي از خواب ها نمونه بارزي از معذب يا متنعم بودن انسان در قبر است.

4- بعضي از خوابها موجب تشويق خوبان به كارهاي نيك و تهديد بدكاران در كارهاي زشت مي شود .

خواب در قرآن كريم :

خداوند متعال در قرآن مجيد هفت مورد از روياهاي صادقانه را ذكر كرده كه آنها را فهرست وار بيان مي كنيم :

1- در سوره مباركه يوسف آيه 4 : حضرت يوسف (ع) در خواب ديد كه خورشيد و ماه و يازده ستاره اورا سجده كردند .

2- در سوره يوسف آيه 36: دو جوان در زندان خدمت حضرت يوسف (ع) آمدند ، يكي گفت من در خواب ديدم از آب انگور شربتي براي عزيز مصر آماده كرده ام و ديگري گفت من هم طبقي نان بالاي سرم حمل مي كردم .

3- سوره يوسف آيه 43 : پادشاه مصر در خواب ديد هفت گاو فربه را هفت گاو لاغر خوردند و هفت خوشه سبز را هفت خوشه خشك نابود كرد .

4- سوره مباركه صافات آيه 102 :

حضرت ابراهيم (ع) در خواب مأمور شد فرزندش حضرت اسماعيل را ذبح كند .

5- سوره مباركه فتح آيه 27 :‌حضرت خاتم الانبياء (ص) در خواب ديد كه پيروزمندانه وارد مسجدالحرام شده واز اعمال حج و احرام تقصير كرده و سر تراشيده است .

6- سوره مباركه اسراء آيه 60 : رسول خدا (ص ) در خواب ديد كه جمعي از بوزينگان بر منبرش بالا مي روند و مردم را به پاشنه ي پا بر مي گردانند .

7- سوره مباركه انفال آيه 43: پيش از جنگ بدر حضرت محمد (ص) در خواب ديد كه با كفار قريش مي جنگد و آنها جمعيت اندكي هستند .

در نه جاي قرآن لفظ «نوم» آمده است :‌

1- سوره بقره آيه 255 :‌لا تَاخُذُهُ سِنَهٌ وَ لا نَومٌ

2- سوره فرقان آيه 47 : وَالنَّومَ سُباتاً

3- سوره اعراف آيه 97: بَاسُناَ بَيَاتاً وَ هُم نَائِمُونَ

4- سوره انفال آيه 43 :‌في مَنامِكَ قَليلاً

5- سوره روم آيه 23 : وَ مِن آياتِهِ مَنامُكُم

6- سوره صافات آيه 102 : اَري فِي المَنَامِ

7- سوره قلم آيه 19 :‌وَ هُم نَائِمُونَ

8- سوره زمر آيه 42 وَالَّتي لَم تَمُت في مَنامِها

9- سوره نبأ آيه 9 : وَ جَعَلنا نَومُكُم سُباتاً

و در هفت مورد كلمه رويا به كار برده شده است .

1- سوره اسراء آيه 60 : وَ ما جَعَلنا الرّؤيا الَّتي

2- سوره صافات آيه 105 : قَد صَدَّقَت الرُّؤيا

3- سوره فتح آيه 27 : لَقَد صَدَقَ اللهُ رَسولُهُ الرُّؤيا

4- سوره يوسف آيه 5: لا تَقصُص رُؤياكَ

5- سوره يوسف آيه 43: اَفَتوني في رُؤيايَ

6- سوره يوسف آيه 43 : اِن كُنتُم لِلرُّؤيا تَعبُرونَ

7- سوره يوسف آيه 100: هذَا تاويلُ رويايَ

مستي خواب :

مستي بر چهار قسم است :

مستي شراب و مستي مال و مستي خواب و مستي حكومت .

همانطوريكه شراب ، مال و ثروت مستي مي آورد خواب سنگين نيز سبب مستي و غفلت مي شود .

اقسام خواب

رسول خدا (ص) فرمود خواب بر هفت قسم است :

1-خواب غفلت : و آن خوابيدن در مجلسي كه به ياد خدا برگزار نشده است.

2-خواب شقاوت : و آن خوابيدن هنگام طلوع صبح است

3-خواب عقوبت : و آن خوابيدن وقت نماز است

4- خواب لعنت : و آن خوابيدن بعد از نماز صبح است

5- خواب راحت : و آن خوابيدن قبل از ظهر ( خواب قيلوله) است .

6- خواب رخصت : و آن خوابيدن بعد از نماز عشاء است .

7- خواب حسرت : و آن خوابيدن در تمام شب جمعه است .

خواب ديدن پيغمبران و امامان (ع)

شيخ كفعمي «ره » در كتاب مصباح و محدث فيض در كتاب خلاصه الاذكار نوشته اند :

هر كس خواسته باشد كه در خواب ، پيغمبران و امامان (ع) يا يكي از والدين خود را در خواب ببيند ابتدا سوره هاي شمس ، ليل ، قدر ، كافرون ، اخلاص و معوذتين (سوره ناس و فلق) را بخواند و سپس يكصد مرتبه سوره اخلاص را بخواند و يكصد مرتبه صلوات بفرستد و با وضو بر پهلوي راست بخوابد ، آنكس را كه اراده كرده است در خواب خواهد ديد .

مكاشفه علمي در خواب :

اگر كسي بخواهد مطلبي در خواب برايش معلوم شود ، هنگام خوابيدن سوره هاي شمس ، اخلاص ،ناس و فلق را با وضو هفت مرتبه بخواند و در بستر پاك رو به قبله به پهلوي راست بخوابد و مطلب خود را نيت كند ، اگر شب اول مطلب برايش كشف نشد در شب هاي بعد تكرار كند تا حد اكثر هفت شب مطلب برايش كشف خواهد شد .

فصل دوم :

بهـداشت خـواب

برای رسیدن به اهداف بهتر و شایسته تر هر عملی بایستی برخی دستورات را رعایت کرد . لذا بهداشت خواب نیز به معنی رعایت اصول و دستورات خواب است . که برخی از موارد بهداشت خواب را یادآور می شویم:

1- مسواک زدن :

پیامبر عزیز اسلام (ص) درباره مسواک زدن فرموده اند : جبرئیل پیوسته مرا به مسواک زدن سفارش می کرد تا آنجا که پنداشتم به زودی آن را واجب خواهد کرد .

امام باقر (ع) فرموده اند : اگر مردم از فواید مسواک باخبر بودند آن را شبها با خودبه بستر می بردند .

اهمیت مسواک زدن تا آنجایی است که خواندن دو رکعت نماز با مسواک از هفتاد رکعت نماز بی مسواک بر تر است . بنابراین یکی از موارد بهداشت خواب مسواک زدن قبل از خوابیدن است و این موضوع در سلامتی دهان و دندان بسیار با ارزش است .

2- رفتن به دستشویی :

تخلیه ادرار قبل از خواب اثر زیادی در به خواب رفتن و در نتیجه بهداشت جسمی و روحی فرد خواهد داشت .

امیر مومنان علی (ع) به فرزندش امام حسن (ع) فرمودند :پسرم آیا می خواهی چهار کار به تو بیاموزم که از پزشک و دارو و درمان بی نیاز شوی؟ امام حسن (ع) عرض کرد :آری، ای امیر مومنان.

حضرت علی (ع) فرمودند : تا گرسنه نشده ای بر سر سفره غذا منشین و تا زمانی که هنوز اشتهایت باقی است برخیز ، جویدن را خوب انجام بده و هر گاه خواستی بخوابی دستشویی برو . که اگر این نکات چهارگانه را به کار ببندی از پزشک و درمان بی نیاز می شوی .

3- شستن دستها قبل از خواب :

در طول خواب حرکت بدن بویژه حرکت دستها متوقف نمی شود . گاهی دست به چشمان خود می کشیم و گاهی انگشتان رادر گوش خود فرو می بریم و گاه برای آسوده شدن از تحریک قسمتی از لثه ها ، دست در دهان می کنیم . با این وضع آیا فکر نمی کنید که شستن دستها قبل از خواب لازم و ضروری باشد ؟

امام علی (ع) فرموده اند : شیطان علاقه زیادی به بوی چربی (غذا) دارد . پس هرگاه یکی از شما خواست به بستر خواب برود دستانش را از مانده چربی غذا بشوید .

این سه نکته از طرف اهل بیت (ع) به عنوان مستحبات پیش از وضو نیز ذکر شده اند یعنی مستحب است پیش از وضو دستشویی برویم ، مسواک بزنیم و دستهایمان را بشوییم . بنابراین باانجام یک وضوی کامل مهمترین نکات نظافت و بهداشت قبل از خواب را نیز رعایت کرده ایم .

توصیه هایی برای خواب راحت :

1- هر روز به طور منظم ورزش کنید . پیاده روی مناسب است و به بهتر شدن خواب کمک می کند .

2- عادت کنید شبها در ساعت معینی به رختخواب بروید و صبح در یک ساعت معینی بیدار شوید .

3- وقتی واقعاً خوابتان می آید به بستر بروید .

4- قبل از خواب یک دوش آب گرم بگیرید .

5- شام یک غذای سبک بخورید

6- از نوشیدن مايعاتي مانند چاي ، نوشابه و ساير مواد محرك خودداري كنيد.

7- به آرامی غذا بخورید .

امام صادق (ع) فرموده : نشستن بر سفره ها را طول دهید که این زمان از عمرتان به شمار نمی آید. [1]

عجله در خوردن غذا باعث خوب نجویدن غذا می شود و کار معده را در هضم غذا دشوار می کند و در نتیجه دیرتر به خواب می رویم .

8- از خوردن محرک ها مانند گوشت ، شکلات ، قهوه، چای ، نوشابه قبل از خواب خودداری کنید . برعکس خوراکی هایی مانند شیر که کلسیم دارد بیشترین درمان برای بی خوابی هستند . پنیر ، ماست ، بستنی ، موز نيز خواب آور هستند .

9- کمبود روی – آهن – کلسیم و مس موجب بی خوابی می گردد . شیر حاوی کلسیم و اسيد آمينه تريپتوفان است كه مي تواند در بهبود خواب موثر واقع شود .

10- شمارش معكوس اعداد يا شمارش اشياء و جانداران و نيز پر شدن قطره قطره يك ظرف بزرگ و مواردي از اين قبيل نيز مي تواند در به خواب رفتن راحت تر كمك كند .

11- بسیاری از مردم که کمبود ویتامین B3 ( نياسين) دارند از بی خوابی رنج می برند . ویتامین B3وB6 در تبدیل اسید آمینه تریپتوفان به سروتونین (یعنی هورمونی که در ایجاد خواب مفید است ) موثر است . این دو ویتامین در موز ، ذرت ، برنج سبوس دار ، سویا ، سبوس گندم ، مخمر آب جو ، فندق و انواع گوشت قرمز وجود دارد .

12- میدان مغناطیسی ، پیرامون جریان الکتریکی وسایل برقی ایجاد می شود . این میدان ممکن است امواج ثابت مغزی و در نهایت خواب خوش شبانه شما را تحت تاثیر قرار دهد . بنابراین وسایل الکتریکی چون ساعت رادیویی یا تلويزیون را در اتاق خواب خود خارج کنید و با این کار به خواب خود کمک کنید .

13- اثر روانی عبادت غالباً بیش از اثر معنوی آن است در مغز مرکزی وجود دارد که از آن با نام «مرکز الهی» یاد می شود . تحریک این نقطه احساس آرامش و برتری را پدید می آورد . عبادت کنندگان از کار خود احساس رضایت و آسایش می کنند و به ندرت دچار بی خوابی می شوند .

عبادت باعث سكوت دروني شده و شخص هنگام دعا در ريتم آلفا قرار دارد .

14- بر حسب نوع زمین و قدرت انعکاس آن قدرت تاثیرات کهکشانی متغیر است به همین دلیل برخی از مناطق ظاهراً خوشایند، سبک و حتی تقویت کننده خواب هستند . بنابراین با توجه به مناطق مختلف خواب نیز تحت تاثیر قرار می گیرد .

15- سر بایددر جهت شمال باشد چون در سمت شمال فشار خون به حد اقل می رسد . تنفس راحت تر انجام می شود و احساس خوشایندی داریم . پس بهترین جهت قرار گرفتن سر برای خوابیدن شمال می باشد . بعد از آن به سمت مشرق بهتر می باشد . یکی ازدانشمندان به هرجا که مسافرت می کرد با خود قطب نمایی داشت تا بتواند جهت شمال را برای خوابیدن پیدا کند .

16-رنگهاي ایده آل برای خوابیدن سبز کم رنگ و آبی ملایم و کم رنگ می باشد . بدترین رنگها نیز قرمز و زرد می باشد .بنابراین در جهت رنگ اتاق خواب خود دقت کنید .

17- همانطوریکه ذکر شد از نوشیدن محرکها بخصوص قهوه خودداری نمایید .كلمه عربي قهوه در واقع كلمه اي برزیلی و به معنای چیزی که خواب را می کُشد می باشد؛ بنابراین نوشیدن قهوه باعث بد خوابي مي شود.

18- دو گروه از افراد خوب می خوابند : 1- افرادی نظیر مجرمین که ديگرهيچ نداي درونی در آنها وجود ندارد 2- افراد بيدار يعني كسانی که در طول روز با آگاهی کامل زندگی می کنند .

19- خواندن برخی آیات قرآني ، برخی اذکار و .... می تواند در به خواب رفتن و داشتن خواب آرام کمک بنماید .

20- بالاخره با گرفتن يك وضوي كامل كه قبلاً توضيح داده شد مي توانيد خواب راحتي داشته باشيد .

فصل سوم :

مکـان خـواب

وقتی از مکان خواب صحبت می شود بیشتر منظورمان بستر خواب می باشد . لذا در ابتدا ویژگی های یک بستر خواب را برای خواب راحت بیان می کنیم و پس از آن مکان خواب را بررسی می نماییم .

1-بستر خواب باید نه خیلی سفت و محکم باشد و نه خیلی نرم و قطور باشد . اگر خیلی سفت باشد دیرتر به خواب می رویم و احتمال دارد با کمر درد از خواب بیدار شویم و اگر بیش از حد نرم باشد باعث انحنای ستون فقرات و کمردرد خواهد شد .

شهيد پاک نژاد در کتاب اولین دانشگاه و آخرین پیامبر جلد 17 ص 234 می نویسد :چه بسا دررفتگی های بین مهره که به علت بد خوابیدن در بستر نامناسب پیش آمده و شخص را به درد کمر یا سیاتیک مبتلا ساخته است .

2- بالش خیلی بلند باعث فشار و صدمه به ستون فقرات گردني و در نتیجه درد در ناحیه شانه و بازوها می شود و حتی ممکن است دچار ديسك گردن شویم .

3- محل خواب یعنی بستر تمیز و مرتب باشد تا برای خواب رفتن مشکلی ایجاد نکند .

4- لحاف و پتو را بایستی بر روی سر نکشید چرا که از لحاظ تنفسی ممکن است دچار مشکل شويد . بخصوص در افراد پير و آنهايي كه مشكلات ريوي دارند.

ده نکته برای مکان خواب :

1- بر بام بی حصار نخوابید .

2- از هوای تازه استفاده کنید .

3- تنها نخوابید

4- مراقب درجه حرارت باشید .

5- از نظافت مکان خواب غفلت نکنید .

6- در انتخاب رنگ اتاق خواب خود دقت کنید .

7- به تدريج از نور اتاق کم کنید .

8- از نصب تابلو و قاب عکس در اتاق خواب خود بپرهیزید .

9- صداهای آزار دهنده را خاموش کنید .

مشخصات بستر خواب :

1- مالکیت بستر :

اولین ویژگی بستر خواب مالکیت آن است یعنی بستر محلی است که فرد یک نوع حریم روانی برای خود ایجاد می نماید و کسی حق تصرف آن را ندارد .

2- ایمنی بستر خواب :

در بستر باید احساس امنیت کرد . در غیر اینصورت به خواب رفتن مشکل است . مصداق این مسئله حیوانات هستند . فیلها معمولاً روی زمین و به پهلو دراز می کشند و به خواب می روند . ولی فیل ناتوان و بیمار به علت قرار گرفتن در وضعیت یاد شده احساس ایمنی نمی کند و نمی تواند به موقع در موارد بروز خطر؛ سر پا بایستد و لذا ایستاده به خواب می رود .

3- راحتی بستر خواب :

چالز دیکنز(charles Dickens) نویسنده نامدار انگلیسی به هنگام مسافرت به آمریکا همیشه برای خوابیدن از یک قطب نما استفاده می کرد زیرا عادت داشت که قسمت بالایی تخت خواب خود را رو به شمال قرار دهد . این نویسنده عقیده داشت که بااین ترتیب مانعی بر سر راه جریانهای مغناطیسی که از شمال به جنوب می گذرند بوجود نمی آید و شخص به راحتی به خواب می رود .

بنابراین هر کس در بستر خواب باید احساس راحتی و آرامش بنماید تا به راحتی بخواب رود .

4- درجه حرارت :

این موضوع نیز مهم می باشد . سردی یا گرمی بیش از حد بستر خواب می تواند باعث اختلال در به خواب رفتن نماید . دمای بدن انسان در خواب حدود يك تا دو درجه کاهش می یابد .

5- تزئین اتاق خواب :

انسان در یک اتاق مرتب ومنظم و تزئین شده بهتر و راحتر به خواب می رود .

6- نور اتاق خواب :

خواب رفتن در یک اتاق کم نور و تاریک راحت تر می باشد .

فصل چهارم :

زمـان خـواب :

یکی از مهمترین بحث هایی که ما در این مجموعه منظورمان است زمان خوابیدن است لذا به خاطر اهمیت موضوع در این زمینه بحث را بیشتر دنبال می کنیم .

از آیات قرآن کریم چنین استفاده می شود که طبیعی ترین زمان برای خواب شب می باشد .

در آیه : «اللهُ الَّذی جَعَلَ لَکُم الَّیلَ لِیَتَسکَنوا فیهِ »[2] خدا کسی است که شب را برای شما آفرید تا در آن بیاسایید .

و یا در آیه « وَ جَعَلنا اللَّیلَ لِباساً»[3] و شب را پوششی (برای شما) قرار دادیم .

یا «مَن اِلهٌ غَیرَ اللهِ یَأتیکُم بِلَیلٍ تَسکُنونَ فیهِ »[4] کدام معبود غیر از خداست که شبی برای شما بیاورد تا در آن آرامش یابید .

پس می بینیم که بهترین زمان برای آسایش و استراحت جسمی و روحی در شب می باشد چرا که خستگی های ناشی از روز (جسمی و روحی) بايستي در زمانی که سکوت و آرامش همه جا را فرا گرفته باشد ازبين برود. اما در پنج زمان بیدار بودن بسیار بهتر از خوابیدن است .

1- خواب بین الطلوعین :

فاصله زمانی بین فجر صادق (هنگام اذان صبح) تا طلوع آفتاب را بین الطلوعین می گویند .

در روایات اهل بیت (ع) خواب بین الطلوعین بسیار مکروه شمرده شده است و در مقابل بیدار ماندن در این زمان مورد تاکید فراوان قرار گرفته است .

امام سجاد (ع) خطاب به ابوحمزه ثمالی می فرماید : « هرگز پس از طلوع آفتاب نخواب که آنرا برای تو خوش نمی دارم زیرا در این زمان خداوند روزی بندگان را تقسیم می کند . امام صادق (ع) نیزسخن پدر بزرگ خویش را اینگونه تائید می کند :فرشتگان روزی فرزندان آدم را در هنگام طلوع فجر (وقت اذان صبح) تا طلوع خورشید تقسیم می کنند . پس هر کس در این مدت بخوابد ، از روزی خویش بازمانده است . [5]

نتیجه روشن دو حدیث مذکور آن است که خواب بین الطلوعین فقر و محرومیت را در پی خواهد داشت .

همانطوریکه امام علی (ع) می فرماید :النوم قبل طلوع الشمس یورث الفقر[6]

خواب پیش از طلوع خورشید فقر می آورد .

از حضرت رسول خدا (ص) روایتست که زمین بسوی خدا ناله و فریاد می کند از سه چيز :

1- از خون حرامی که بر آن ریخـته شـود.

2- آب غسلی که از زنا بر روی آن ریخته شود .

3- خواب کردن بر آن پیش از طلوع آفتاب .

و از حضرت صادق (ع) منقول است که خواب بامداد شوم است و روزی را منع می کند و رنگ را زرد می کند و روی را قبیح و متغیّر می کند و این خواب شومی است بدرستیکه حقتعالی روزی را ما بین طلوع صبح تا طلوع آفتاب قسمت می نماید .

در چند حدیث آمده است که اگر نماز بکند و قدری تعقیب بخواند و پیش از برآمدن آفتاب بخوابد باکی نیست .

از حضرت امام محمد باقر(ع) نقل شده است که خواب اول روزسفاهت است و خواب قیلوله نعمت است .

بیدار ماندن در این فاصله حتی بدون عبادت نیز ارزشمند است . آیت الله شیخ مجتبی قزوینی می فرمود : اگر کاری هم نمی کنید و به عبادت نمی پردازید باز هم بین الطلوعین را بیدار باشید .

خواب بین الطلوعین باعث آشفتگی و پراکندگی انسان می شود زیرا آدمی را هم از رزق و روزی مادی و هم از رزق و روزی معنوی مانند علم ، شوق به عبادت ، توفیق در کارها و ... محروم می سازد .

بنا براین می توان گفت که بدترین زمان خواب همین خواب بین الطلوعین می باشد چرا که انسان را از تمام برکات دنیوی و اخروی باز می دارد .

2- خواب ابتدای روز :

از رسول خدا نقل شده است که :

«النَّومُ مِن اَوَّل النَّهارِ خُرقٌ »

خواب ابتدای روز جهل و بی خردی است .

مشابه این حدیث از امام باقر (ع) نیز روایت شده است .

اگر اول و ابتدای روز را همان بین الطلوعین بدانیم این حدیث درباره خواب بین الطلوعين خواهد بود که درباره آن بحث نمودیم .

از حضرت رسول (ص)سند معتبر منقول است که : در آفتاب چهار خصوصیت است :

1- رنگ را متغیر می کند 2- شما را بدبو می کند 3- جامه را کهنه می کند 4- باعث ظهور دردها می شود .

با توجه به این حدیث روشن می شود که منظور از آفتاب همان ابتدای روز است که خورشید طلوع می کند و اثرات خود را بر موجودات کره زمین بر جای می گذارد . بنابراین یکی از خصوصیات خواب ابتدای روز (خواب صبح) زردی صورت می باشد و طبق روایات مکرر مورد نکوهش قرار گرفته است .

3- خواب عصر :

امام محمد باقر(ع) خواب عصر را که تقریباً دو سه ساعت پس از اذان ظهر آغاز می گردد را حماقت خوانده اند .

رسول گرامی اسلام (ص) در کلامی هشدار دهنده چنین فرموده اند : هر کس پس از عصر خوابید و عقلش ربوده شد تنها خودش را سرزنش کند .

با توجه به این دو حدیث معلوم می شود که خواب عصر نیز مکروه بوده و مورد نکوهش قرار گرفته است . البته همانطوریکه خواهد آمد خواب قیلوله یک خواب بسیار مفید می باشد و منظور از خواب عصر همان خواب نزدیک غروب می باشد .

4- خواب پیش از نماز عشاء :

از رسول خدا روایت شده است که« اِنّ اللهَ کَرَّهَ النَّومَ بَینَ العِشائَینِ لاَنَّهُ یَحرُمُ الرِّزقَ» . خداوند خواب بین نماز مغرب و عشاء را مکروه شمرده است زیرا این خواب باعث محرومیت از روزی می گردد .

پس خواب بین نماز مغرب و عشاء نیز مورد نکوهش می باشد و همانند خواب بین الطلوعین انسان را از رزق و روزی محروم می سازد .

5- خواب هنگام جنابت :

در جامع الاحادیث جلد 2 ص 563 آمده است که « لا یَنامَ المُسلِمُ وَ هُوَ جُنُبٌ» مسلمان نباید در هنگام جنابت بخوابد .

امام صادق (ع) از امیر مومنان (ع) روایت می کنند که : « جنابت مانع بهره مندی کامل انسان از برکات زمان خواب می گردد » .

مردی در حال جنابت خدمت امام سجاد (ع) رسید . حضرت به وی فرمود « آیا حیا نمی کنی در حال جنابت نزد امام خویش می آیی »[7]

وقتی فردی که با جنابت نزد امام معصوم (ع) می رود شایسته سرزنش است آیا کسی با چنین حالتي به ملاقات خدا برود سزاوار ملامت نیست ؟

پس خواب در این پنج زمان مورد نکوهش ائمه (ع) و بزرگان دین قرار گرفته است و همانطوریکه می دانیم دلیل اصلی مخالفت با خوابیدن دراین زمانها آسیب هایی است که بر جسم و روح انسان وارد شده و به عبارتی دیگر دنیا و آخرت انسان را خراب می کنند .

حال سئوالی که پیش می آید این است که پس چه موقع باید خوابید و خوابیدن در چه موقع و زمان مفید بوده و سفارش شده است .

خواب شبانه :

همانطوریکه قبلاً آورده شد بهترین زمان مناسب برای خوابیدن ، خواب در شب می باشد . تاریکی هوا ، کاسته شدن از سر و صداهای مزاحم ، کاهش دما و برخی دیگر از ویژگیی های شب باعث خواب بهتر ما در این بخش از زمان می شود .

دکتر سید رضا پاک نژاد می نویسد : خوابیدن در روز نمی تواند نخوابیدن در شب را جبران کند .

پس یکی از زمانهای اصلی و مناسب ترین زمان برای استراحت ، خوابیدن در طول شب می باشد و همانطوریکه ذکر شد در قرآن کریم ، روایات اهل بیت (ع) و سفارش های مختلف از سوی علمای دین و مذهب و حتی سفارش پزشکان این است که جهت تجدید قوای جسمی و روحي بایستی در شب استراحت کرد .

خواب قیلوله :

زمان مناسب دیگر برای خواب که در روایات اهل بیت (ع) به آن اشاره شده است ، خواب قیلوله است . منظور از خواب قیلوله (خواب کم) خواب پیش از ظهر است ؛ خوابی که یکی دو ساعت قبل از اذان ظهر باشد را خواب قیلوله می گویند .

از آنجا که مومن

مطالب مشابه :

خواب رفتن پا

مشاوره و روانشناسی - خواب رفتن پا - در این وبلاگ در خصوص مشاوره و روانشناسی سخن خواهم گفت. ... خون از بطن راست خارج مي شود، به شش ها مي رود، اكسيژن مي گيرد و از دهليز چپ وارد بطن چپ مي شود، بعدش از بطن چپ خارج شده و توسط رگها به تمامي بدن مي رود و در نهايت دوباره از دهليز راست به قلب وارد مي شود. به طور كلي مي توان گفت جريان خون ما ... به همين علت، سيستم عصبي پيامي در اين رابطه به مغز مي فرستد و مغز كاري مي كند كه فرد در آن ناحيه احساس ناراحتي كند و مجبور به تكان خوردن شود. زماني كه جريان ...

علل و درمان بی خوابی

پس احمد بن اسحاق گفت: از آن وقتى كه امام عليه السّلام دست مبارك خود را بر من كشيدند ديگر نتوانسته ‏ام كه بر جانب دست چپ خود خواب كنم و اصلا مرا بر آن جانب خواب نمى ‏گيرد». امام جعفر .... 30 دقیقه قبل از رفتن به تخت‌خواب این شیرِ گیاهی را بنوشید.

علل گزگز و خواب رفتگي انگشتان دست

گزگز،کرختی،بی حس شدن و خواب رفتگي انگشتان دست علامت نسبتا شايعی است که مي تواند به علل مختلفي ايجاد شود. شايعترين علت آن گير افتادن اعصاب دست است. اعصاب دست در قسمتهاي مختلفي گير مي افتند. شايعترين محل گير افتادگي در ...

گزگز، بی‌حسی و خواب رفتگی پاها با نگاهی به طب سنتی چیست :

گزگز، بی‌حسی و خواب رفتگی پاها با نگاهی به طب سنتی چیست : علل و عوامل گزگز، بی‌حسی و خواب رفتگی پاها چیست : ****خواب رفتگی یا پارستزی ، احساس سوزش و خارش سخت همراه با سوزن سوزن شدن عضو خواب رفته است که در دست و پا ایجاد میشود ...

شایع‌ترین علت درد انگشتان دست زنان

يکی از شایع‌ترین علل درد انگشتان دست و خواب رفتن آنها در زنان ابتلا به بیماری سندرم تونل کارپال است. در این بیماری تونل مچ دست بیمار به دلایل نامشخصی تنگ می‌شود و این تنگی روی عصب و تاندون‌های مچ فشار وارد می‌کند که نتیجه آن احساس درد در ...

علت تکان خوردن دست هنگام راه رفتن

خرید چراغ خواب لاک پشت موزیکال. تصویر تصادفی. برای بزرگنمایی لطفا کلیک کنید · علت تکان خوردن دست هنگام راه رفتن. علت حركت دست‌ها حین ... در این تحقیق از افراد خواسته شد هنگام راه رفتن دست‌هایشان را خلاف جهت معمول تكان دهند؛ یعنی حركت بازوی دست راست با پای چپ و بالعكس حركت بازوی دست چپ با پای راست. نتیجه این كار صرف 26 درصد انرژی بیشتر برآورد شد. اما علت آن چیست؟ علت این موضوع به عدم تعادل و تلاش برای حفظ آن برمی‌گردد، در حقیقت عضلات مجبور هستند برای نگه داشتن ...

بخش دوم: خواب از ديدگاه تعاليم اسلامي

4- بسياري از مشكلات بشر و عقب ماندگي او ناشي از نداشتن خواب سالم مي با شد بطوريكه به علت بي خوابي يا پرخوابي دچار انواع بيماريهاي جسمي و روحي شده است (انواع بيماريها در بخش چهارم كتاب بحث شده است ) لذا اگر انسان به كيفيت خواب خود اهميت .... 2- رفتن به دستشویی : تخلیه ادرار قبل از خواب اثر زیادی در به خواب رفتن و در نتیجه بهداشت جسمی و روحی فرد خواهد داشت . امیر مومنان علی (ع) به فرزندش امام حسن (ع) فرمودند :پسرم آیا می خواهی چهار کار به تو بیاموزم که از پزشک و دارو و درمان بی نیاز شوی؟

برچسب :
علت خواب رفتن دست چپ