آسیب شناسی جامعه دانشجویی و دانشگاهی کشور/دکتر حامد قادرمرزی

روز 16 آذر به پاس ایثارگری، مجاهدت و وطن دوستی دانشجویان بنام روز دانشجو مسمی شده است. روزی که 60 سال پیش دانشجویان دانشکده فنی دانشگاه تهران در محل کلاسهای درس خود مورد هجوم مهاجمان سلطنت پهلوی قرار گرفته، تعداد زیادی زخمی و 3 نفر از آنان شهید شدند و با خون خود رنگ سرخ پرچم کشورمان را در دفاع از کیان کشور در برابر استعمار و استکبار و دخالت بیگانگان رنگین تر نمودند. شهیدان جاوید الاثر شریعت رضوی، قندچی و بزرگ نیا گواهان بزرگی بر تاریخ مبارزه با ظلم و ستم، استقلال خواهی، آزادی خواهی مردم شریف ایران هستند. یادشان گرامی و راهشان پر رهرو باد.کردپرس؛دانشجویان کشور ما قطعا پس از آن حادثه سال 1332 احساس مسوولیتشان نسبت به جامعه بیشتر شده و نقش بسیار موثری در وقوع انقلاب اسلامی و تقویت نظام جمهوری اسلامی ایران داشته اند. از آن تاریخ تاکنون هر ساله در دانشگاههای کشور مراسمات مختلفی برای بزرگداشت آن سه شهید عزیز و گرامیداشت مقام دانشجو برگزار شده است. معمولا در این مراسمات از دانشجویان برتر علمی و ... تقدیر به عمل آمده و مسوولان دانشگاه یا مقامات خاص سخنرانی می کنند. مشاهدات و مطالعات اینجانب نشان می دهد که کمتر شاهد آسیب شناسی اوضاع دانشجویان و دانشگاهها در این مراسمات و ارائه راه حلهایی برای برون رفت از برخی مشکلات و رسیدن به وضعیت مطلوب بوده ایم. لذا به منظور جلوگیری از تکرار مکررات و ارائه تعاریف و تمجیدات خاص، این مقاله ضمن گرامیداشت یاد شهدای دانشجو و تبریک روز دانشجو به همه دانشجویان عزیز، به بیان برخی از مسائل و مشکلات جامعه دانشجویی کشور می پردازد.بر همگان واضح است که پس از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران و بازگشت اعتماد و عزت ملی، دانشجویان در همه ی صحنه های ملی حضوری پر رنگ داشته و با مجاهدتهای خاص همواره بر افتخارات ملی ما افزوده اند و دانشگاه را در حقیقت به عنوان مکان پیشرفتهای علمی و مبداء موثر بر پیشرفتهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به کشور معرفی نموده اند. اما در حال حاضر مسائل و مشکلاتی وجود دارد که موانع مهم یا عوامل بازدارنده و کند کننده حرکت جامعه دانشجویی برای رسیدن به اهداف و آرمانهای متعالی می باشد. در قالب آسیب شناسی جامعه دانشجویی و دانشگاهی طرح این مسائل و اتخاذ تدابیر لازم برای تعدیل آنها ضروری است. این آسیب ها را می توان به دو گروه عمده تقسیم کرد:الف) مسائل و مشکلات درونی جامعه دانشجویی:1- حاکمیت کمی گرایی: متاسفانه ارائه آمار و ارقام کمی به عنوان یک شاخص موفقیت برای اغلب مسوولان محسوب می شود. در چنین فرآیندی کیفیت مورد غفلت واقع شده و قربانی افزایش تعداد و کمیت می شود. به عنوان مثال وزارت علوم دولت دهم آمار ارائه داده است که طی دوره 8 ساله 1392- 1384 تعداد دانشگاهها و مراکز آموزش عالی از 1300 واحد به 2504 واحد افزایش یافته است. یعنی به طور متوسط هر ماه 13 مرکز دانشگاهی به تعداد مراکز دانشگاهی کشور اضافه شده است. آیا واقعا بسترسازی لازم برای چنین اقدامات بزرگی شده است؟! مسلما خیر. تعداد زیادی از این دانشگاهها و مراکز آموزش عالی را اینجانب می شناسم که فاقد فضای دانشگاهی بوده و در ساختمانهای استیجاری فعالیت می کنند، عضو هیات علمی و کمترین امکانات لازم را به عنوان دانشگاه ندارند. این مراکز به اصطلاح دانشگاهی با توجه به اخذ شهریه بیشتر به صورت موسسات مالی عمل می کنند. همچنین گزارش مذکور نشان می دهد که در دولتهای نهم و دهم تعداد رشته محل های مقاطع مختلف تحصیلی 5/2 برابر نسبت به سال 1384 افزایش پیدا کرده است. یقین دارم حداقل بیش از 50 درصد این رشته محلها در مقاطع کاردانی، کارشناسی و حتی کارشناسی ارشد فاقد عضو هیات علمی هستند.آمار سایت وزارت علوم در شهریور 1392 نشان می دهد که در سال تحصیلی جاری 4 میلیون و 400 هزار نفر دانشجو در کشور مشغول به تحصیل هستند که فقط 15 درصد از دانشجویان در دانشگاههای دولتی مشغول به تحصیل هستند و 85 درصد بقیه متعلق به دانشگاههای آزاد (36 درصد)، پیام نور (25 درصد)، جامع علمی-کاربردی (10 درصد)، غیرانتفاعی (2/9 درصد)، فنی و حرفه ای (5/3 درصد) و دستگاههای اجرایی (7/0 درصد) می باشند. که نظر مخاطبان محترم را به وضعیت برخورداری دانشگاههای غیردولتی از هیات علمی، فضاهای دانشگاهی، امکانات علمی و پژوهشی و ... مخصوصا در شهرستانهای کشور ارجاع می دهم. با چنین وضعیتی قطعا کیفیت قربانی کمیت شده است وگرنه پیامدها و خروجی مثبت تعداد زیاد دانشگاههای کشور و تاثیرات سازنده فارغ التحصیلان دانشگاهی باید بسیار بیشتر از وضعیت کنونی جامعه ما نمود پیدا می کرد. هر چند لزوم افزایش تعداد دانشگاهها و مقاطع مختلف تحصیلی برای کشور ما ضرورت و اولویت است، ولی بسترسازی و ایجاد زمینه های موردنیاز قبل از تاسیس دانشگاه قطعا ضروری است.2) بی رغبتی و سهل انگاری: این عامل بصورت نسبی بخشی از جامعه دانشجویی و دانشگاهی کشور را تحت تاثیر قرار داده که بیشتر خود موثر از عوامل بیرونی از جمله بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی می باشد. نهایتا نتیجه آن کیفیت نسبتا پایین خروجی از برخی دانشگاهها خواهد بود.3) پاسخ محوری: متاسفانه در بسیاری از رشته های تحصیلی شیوه آموزش غالبا بر دانش های معلوم می باشد. پیشنهاد می شود سوال محوری که تاکید بر کشف نادانسته ها و مجهولات دارد، جایگزین پاسخ محوری شود. این جایگزینی باعث افزایش شاخص های تولید علم خواهد شد.4) محتوا مداری: که بصورت ارائه یک یا چند جلد کتاب و جزوه تاکید بر محتوای ارائه شده از سوی استاد می باشد. پیشنهاد می شود پژوهش مداری که تاکید بر فرآیند کسب شناخت علمی توسط دانشجو دارد، جایگزین محتوا مداری در دانشگاهها شود.5) سطح نسبتا پایین احساس مسوولیت در برخی از دانشگاهها مخصوصا در چند سال گذشته مدیران تاکید صرف بر عملکرد دانشگاه به عنوان مکان علم آموزی دارند و آنرا محدود به فرآیندهای معمول آموزش کرده اند. در حالیکه دانشگاه آخرین مرحله رسمی پرورش شهروندان ماهر و مسوولان آتی اجتماع می باشد. باید با ایجاد فضاهای خاص نسبت به پرورش سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ... دانشجویان در کنار پرورش علمی اقدام شود. این کار فضای باز سیاسی در دانشگاه را می طلبد.الف) مسائل و مشکلات بیـرونی جامعه دانشجویی:1) بیکاری: متاسفانه از یک سو افزایش شتابان تعداد دانشجویان تناسب مناسبی با نیازها و تقاضاهای بازار کار ندارد و از سوی دیگر بیشترین تقاضای فارغ التحصیلان برای کار در نهادهای دولتی ارائه می شود. بخش خصوصی نیز معمولا ظرفیت و امنیت شغلی لازم را ارائه نکرده است. در نتیجه شمار زیادی از فارغ التحصیلان دانشگاهی یا بیکار خواهند بود یا کار مورد تقاضا و علاقه خود را نخواهند یافت. این عامل سبب کاهش انگیزه های آموختن و وظایف دانشجویی بوده و بر کاهش کیفیت خروجی از دانشگاه بسیار موثر است.2) ارتباط ضعیف بین مراکز فعالیتی و دانشگاهها: این عامل معمولا باعث می شود که فارغ التحصیلان مهارتهای مورد نیاز جامعه بویژه بخش خصوصی را کامل نداشته باشند و بازار کار نیز نیروی تخصصی و مورد تقاضای خود را به راحتی تامین نکند.3) برخوردهای سطحی با دانشگاهها: به عنوان مثال نگرش به دانشگاه به عنوان محل اخذ مدرک و ارتقای شغلی شاغلان مخصوصا در میان مدیران یا کارشناسان نهادهای دولتی، جدایی دختر و پسر در دانشگاه به بهانه اسلامی کردن دانشگاهها و ... در حالیکه باید به دانشگاه به عنوان محل تربیت انسان کامل و شهروندان مسوولیت پذیر آینده برخورد شود مخصوصا اینکه بسیاری از آداب اجتماعی بویژه مناسبات اسلامی و اجتماعی شهروندان آتی باید در دانشگاهها آموزش داده شوند.4) سیاستهای حمایتی و مدیریت بخشی: اعمال طرحهای دستوری و بخشی هر چند برای حل مشکل یک بخش مفید باشند، ممکن است سبب آسیب نسبی به بخشهای دیگر نظام آموزش عالی شوند. در نظام آموزش عالی باید با برنامه های جامع و یکپارچه نسبت به حمایت از دانشگاهها و جامعه دانشجویی اقدام نمود.5) تمرکزگرایی شدید در نظام آموزش عالی: متاسفانه دیدگاه مرکز – پیرامون بر نظام آموزشی کشور حاکم بوده و بیشتر توجهات دولتها در 34 سال گذشته به پایتخت و نهایتا مراکز استانها بوده است. بیشترین تعداد دانشگاهها، اعضای هیات علمی، امکانات مختلف آموزشی، بازار کار و ... در اختیار پایتخت و مراکز استانها می باشد. هرچند که در سالهای اخیر تحت عنوان "عدالت"، دانشگاههای پیام نور، آزاد، فنی و حرفه ای، علمی – کاربردی و غیرانتفاعی در شهرستانها تاسیس شده اند و در واقع به نوعی عدالت فضایی در توزیع مراکز آموزش عالی در پهنه کشور محقق شده است، اما اگر در این زمینه عدالت را به معنای درست آن یعنی ایجاد فرصتهای برابر برای جامعه دانشجویی و داوطلبان ورود به دانشگاهها در نظر بگیریم، اقدامات مذکور با برقراری عدالت فاصله بسیار معناداری دارد. چون فرصت برابری برای دسترسی به فضاهای دانشگاهی مجهز، اعضای هیات علمی، امکانات علمی و پژوهشی، بازار کار و ... برای داوطلبان ورود به دانشگاهها و جامعه دانشجویی در فضای کلی کشور وجود ندارد.امید است که با اتخاذ تدابیر ویژه در دولت تدبیر و امید، امید به برقراری عدالت فضایی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی برای جامعه دانشجویی و دانشگاهی کشور محقق شود و جامعه دانشجویی همواره بیش از پیش تاثیرات مثبت و سازنده خود را در کشور نمایان سازد.

آسیب شناسی جامعه دانشجویی و دانشگاهی کشور/دکتر حامد قادرمرزی

مطالب مشابه :

تاملی برمقاله دکتر حامد قادرمرزی با عنوان حس مکان واحساس تعلق به آن به سبک گزین گویه

تاملی برمقاله دکتر حامد قادرمرزی

آسیب شناسی جامعه دانشجویی و دانشگاهی کشور/دکتر حامد قادرمرزی

ابراز نگرانی دکتر حامد قادرمرزی درباره پیامدهای قیمت پایین خرید گندم

تاملی برمقاله دکتر حامد قادرمرزی با عنوان حس مکان واحساس تعلق به آن به سبک گزین گویه :

براي شاگرد خوبم دکتر حامد قادر مرزی

بیانیه دکتر حامد قادرمرزی منتخب مردم قروه،سریش آباد و دهگلان

دکتر محمد علی خالدیان

مشارکت کوردها در دولت تدبیر و امید

وب سایت مهارت های زندگی