سفری به کردستان آزاد

این هفته سفری کاری و چهار روزه به اربیل (ERBIL) مرکز کردستان عراق داشتم. همانگونه که میدانید پس از حمله آمریکا در عراق حکومت فدرال تشکیل شده و حکومت کردستان عراق با استقلال نسبی و تحت عنوان "اقلیم" کار خود را شروع کرده است.ورود ایرانیان به عراق نیاز به ویزا دارد، ولی به کردستان عراق میتوان بدون ویزا سفر کرد، و به محض ورود، یک ویزای ده روزه در پاسپورت مهر میخورد، که قابل تمدید نیز هست. با هواپیمایی ماهان از فرودگاه امام خمینی به طرف اربیل رفتیم. هواپیما از فراز سنندج میگذشت. پرواز رفت یک ساعت و 10 دقیقه و برگشت یک ساعت طول کشید.بهای بلیط نیز حدود 720 هزار تومان بود. فرودگاه اربیل تازه ساز است، و متاسفانه تقریبا به اندازه فرودگاه امام خمینی است، در حالی که جمعیت اربیل فقط یک میلیون و سیصد هزار نفر است.

فرودگاه نزدیک شهر است و بعد از یک ربع به هتل محل اقامت که هتلی 5 ستاره به نام VAN ROYAL بود، رسیدیم. هتل خوبی بود که تقریبا در مرکز شهر است. کرایه اتاق یک تخته شبی 185 دلار با صبحانه و امکان استفاده از استخر سرپوشیده و سونا بود. کرایه اتاقهای 2 تخته نیز شبی 220 دلار بود، گرچه به خاطر خلوتی هتل اتاق 2 تخته بزرگی به من دادند که حدود 45 متر مربع مساحت داشت.

شهر اربیل از شهرهایی است که در اصطلاح شهرسازی، "شعاعی" نامیده میشود (مانند همدان). مرکز این شهر، یک قلعه قدیمی است که مشرف به بقیه شهر است، شهر به دور این قلعه تشکیل شده است. بافت سنتی شهر در کنار مرکز شهر، مرا یاد شهرهای درجه دوم کردستان نظیر مریوان انداخت. در محیط این بافت قدیمی یک رینگ به صورت خیابان 60 متری (محل هتل ما) قرار داشت. رینگ بعدی به صورت یک خیابان 40 متری و رینگ بعدی به صورت یک خیابان 100 متری ساخته شده اند، و یک رینگ 120 متری نیز قرار است در قسمت بیرونی ساخته شود. طبعا در حال حاضر، اطراف رینگ 60 متری اکثرا ساخته شده، و به تدریج رو به رینگهای بیرونی، تراک جمعیت کمتر میشود. قسمت عمده ساخت و ساز اربیل در چند سال اخیر انجام شده است. در حال حاضر حدود 5-6 هتل 5 ستاره در شهر ساخته شده و چند هتل زنجیره ای دیگر نیز در مرحله ساخت است.

کردستان عراق، پس از حمله آمریکا و سقوط صدام موقعیت ویژه ای پیدا کرده است. 17 درصد درآمد نفتی عراق میبایست در کردستان خرج شود (حدود 15 درصد جمعیت عراق در کردستان زندگی میکنند). ضمنا چون قسمت عمده نفت عراق در کردستان استخراج میشود، طبعا مشاغل مربوط به نفت نیز در کردستان عراق باعث رونق شده است.البته کردستان عراق بهیچوجه زیبایی و سرسبزی کردستان ایران را ندارد. به قول یکی از کردهایی که در این سفر با او صحبت کردم، اگر کردستان کشوری واحد بود، کردستان عراق با معادن نفت خود، باعث رونق اقتصاد این کشور می شد. کردستان ایران با طبیعت زیبایش باعث جلب توریست میشد، و کردستان ترکیه به علت سختکوشی مردمانش نیروی کار زبده این کشور را تامین میکرد.

در حال حاضر زبان رسمی کشور عراق دو زبان عربی و کردی است، ولی در اربیل زبان کردی، زبان رایج تر است. زبان انگلیسی نبز بعضی مواقع کار راه اندازی میکند، ولی زبان فارسی نیز به کار می آید. بین فروشندگان و یا حتی پرسنل فرودگاه در بسیاری موارد با فارسی زبانان برخورد داشتم. البته کردهای زیادی در اربیل زندگی میکنند که در ایران به دنیا آمده و تحصیل کرده اند. با استاد دانشگاهی در رشته جامعه شناسی برخورد داشتم که در دهه 60 از دانشگاههای ایران اخراج شده بود و سالها در اتریش و کانادا تدریس کرده بود، و اینک به اربیل برگشته بود. اصولا برخب از کردهای ساکن کشورهای اروپایی و آمریکایی با دیدن شرایط جدید کردستان عراق به کشور خود بازگشته اند.

آزادیهای فردی به میزان مناسب، در اربیل و کردستان عراق وجود دارد، و حکومت آن نیز سکولار است. در مورد حجاب، دین و مذهب، مشروبات الکلی و مانند آن هیچگونه کنترلی وجود ندارد. در شهر اربیل، منطقه ای وجود دارد که فقط مسیحی ها ساکنند و مغازه ها و رستوران ها نیز در دست مسیحی ها است. طبیعتا استفاده از آنها محدودیتی ندارد. کما اینکه ما دو شام در رستورانهای این منطقه خوردیم. امنیت اربیل خوب است. اصولا در کردستان عراق خبری از بمب گذاری و ... نبوده است. گرچه در ورود به جاده فرودگاه و نیز ورود به هواپیما شاهد کنترل شدید بودم. گذاشتن کیف داخل ماشین و ترک ماشین بهیچوجه مانند تهران به عنوان بی احتیاطی مطلق پنداشته نمیشود. اصولا دزدی در این شهر، رایج نیست.

یک دلار آمریکا معادل 1220 دینار عراق در بانکها و صرافی ها بود، و هتل ها و مغازه ها با 1200 دینار تبدیل ارز میکردند. پرداختن وجوه به دلار نیز پدیده کاملا رایجی بود، و بقیه پول را میتوانستیم به صورت دلاری و یا دیناری پس بگیریم. جالب آنکه در 7 سال اخیر نرخ دلار فقط بین 1160 تا 1250 متغیر بوده است، و دینار عراق در مجموع پولی است با نرخ ثابت. مراکز خرید و پاساژهای مدرن متعددی در اربیل ساخته شده، و برندهای معتبر نیز در این مراکز شعبه دارند. نرخ غذا و رستورانها و اصولا اقلام مختلف با ترکیه مشابه است. البته ما ایرانی ها با قدرت خرید خارق العاده ریال در حال حاضر ول معطلیم و بهتر است قیمت اقلام را به ریال تبدیل نکنیم، زیر از گلویمان پایین نمی رود. به عنوان مثال، یک ناهار در هتل 5 ستاره مان شامل دو پرس استیک و دو عدد سالاد فتوش و چهار عدد نوشیدنی 57000 دینار (معادل 47 دلار) شد. این قیمت به نظر من در مقیاس بین المللی با توجه به کیفیت خوب غذا پایین بود، ولی اگر فرض میکردیم بابت این ناهار 170 هزار تومان پول داده ایم، سرمان سوت میکشید.

اربیل ناحیه ای مسطح و جلگه ای است و دمای آن معمولا در این فصل 2-3 درجه بیشتر از تهران بود. گرچه در این چند روز هوا همیشه بارانی بود و ما هرگز آفتاب را ندیدیم. شهر غیر از این قلعه و یکی دو مسجد، آثار تاریخی قابل ذکری ندارد، به دلیل گل آلود بودن زمین، دیدن قلعه نیز میسر نشد. ظاهرا مراسم عید نوروز در اربیل به صورت جدی برگزار میشود، و هتلها نیز برای نوروز شلوغ میشوند. فصل خوب دیدن اربیل بهار است. سفر به آن میتواند به انگیزه دیدن محیط و شهر و اطراف شهر و یا سفر به سلیمانیه که دو ساعت و نیم با اربیل فاصله دارد صورت گیرد. چون کردستان عراق عملا مققرات منطقه آزاد را دارد، و از کالای وارداتی گمرک گرفته نمیشود، و مالیات بر ارزش افزوده نیز پرداخت نمیگردد، قیمت اجناس خارجی از ترکیه ارزانتر است. ماهان در حال حاضر هفته ای دو روز دوشنبه ها و جمعه ها به اربیل پرواز دارد.

اتومبیلهای شهر نیز اکثرا مدل بالا هستند. به نظر من تویوتا بیشترین فراوانی و پس از آن نیز هیوندای و کیا رایج بودند. ماشینهای SUV نیز درصد بالایی داشتند. تاکسی ها اکثرا تویوتا کرولای 2011 به بالا بودند. قیمت بنزین بسته به محل تولید آن متفاوت و از هر لیتر 750 تا 1050 دینار بود.

سفری به کردستان آزاد

مطالب مشابه :

سفرنامه سلیمانیه

سفرنامه سلیمانیه (دومین بار )

سفری به کردستان آزاد

کردستان عراق با خودروی شخصی

شرکت هواپیمایی ترکیه صاحب جوانترین فلو در اروپا – خط استانبول – اربیل عراق

تاریخچه زندانهای اسرای ایرانی در عراق