مصحف حضرت فاطمه زهرا(س)

محدثه

از نامهای معروف فاطمه زهرا - سلام الله علیها - محدثه است كه امام صادق - علیه السلام - در سبب نامگذاری مادرش فاطمه به محدثه چنین می فرماید:
انما سمیت فاطمه محدثه لان الملائكه كانت تهبط من السماء فتنادیها كما تنادی مریم بنت عمران[1] اینكه فاطمه - سلام الله علیها - به محدثه نامگذاری شد چون فرشتگان پیوسته از آسمان فرود می آمدند و به فاطمه - سلام الله علیها - خبر می دادند همانطور كه به مریم دختر عمران خبر می دادند.
فرشتگان خطاب به فاطمه - سلام الله علیها - این آیات را تلاوت می كردند: - یا فاطمه - ان الله اصطفیك و طهرك و اصطفیك علی نساء العالمین - یا فاطمه - اقنتی لربك واسجدی واركعی مع الراكعین. [2]
فاطمه - سلام الله علیها - به فرشتگان خبر می داد و آنان به او خبر می دادند و سخنانی با یكدیگر داشتند كه در یكی از شبها فاطمه به آنها گفت: آیا مریم دختر عمران بر زنان عالم برتری ندارد؟
گفتند: مریم در روزگار خویش بانوی بزرگ زنان بود ولی خداوند عز و جل تو را در عصر خویش و در عصر او بزرگ بانوی زنان قرار داده است و تو «سیده نساء الاولین و الآخرین» هستی.[3]
گر چه فرشتگان با كسی جز انبیاء الهی گفتگو نداشتند ولی چهار بانوی بزرگ در تاریخ انبیاء بودند كه پیامبر نبودند و در عین حال فرشتگان با آنان سخن می گفتند:
الف) مریم، مادر حضرت عیسی - علیه السلام -
ب) همسر عمران مادر حضرت موسی و مریم (علیهماالسلام)
ج) ساره، مادر حضرت اسحاق و یعقوب - علیه السلام -
د) فاطمه زهرا - سلام الله علیها - .[4]
پیامبر اسلام - صلی الله علیه و آله - در بستر بیماری از هوش رفته بود كه در خانه كوبیده شد. فاطمه - سلام الله علیها - فرمود: كوبنده در كیست؟ عرض كرد: مرد غریبی هستم و پرسشی از رسول خدا دارم اجازه ورود می دهید؟ فاطمه پاسخ داد: برگرد خدا تو را رحمت كند! حال رسول الله مساعد نیست.
رفت و سپس برگشت و در را زد و گفت: غریبی است كه از رسول خدا اجازه می گیرد آیا به غریبان اجازه ورود می دهند؟ ناگاه رسول خدا - صلی الله علیه و آله - به هوش آمد و فرمود: ای فاطمه! آیا می دانی چه كسی است؟ عرض كرد: خیر یا رسول الله! فرمود: این همان است كه جماعت ها را بهم می زند و لذتهای دنیوی را از بین می برد او فرشته مرگ است! به خدا قسم پیش از من از احدی اجازه نگرفت و پس از من از كسی اجازه نخواهد گرفت و به سبب بزرگواری و كرامتی كه در پیشگاه خداوند دارم تنها از من اجازه می گیرد به او اجازه ورود بده!
فاطمه فرمود: داخل شو خداوند تو را رحمت كند!
فرشته مرگ چون نسیم ملایمی وارد شد و فرمود: السلام علی اهل بیت رسول الله[5]
این جریان ناگوار از نوع سخنانی است كه فاطمه زهرا - سلام الله علیها - با فرشته داشته است و به راستی كه فاطمه محدثه است.

پیدایش مصحف فاطمه - سلام الله علیها -

زهرا - سلام الله علیها - پس از رحلت پیامبر - صلی الله علیه و آله - 75 یا 95 روز، در جهان زندگی كرد. در این مدت بسیار كوتاه كه دوره صبر و استقامت، حمایت از حریم ولایت و در عین حال حزن و اندوه زهرای مرضیه بود؛ جبرئبل امین - فرشته وحی - بر او فرود آمد و با گزارشهایی كه از منزلت پدر بزرگوارش در نزد خدا و نیز آینده تاریخ اسلام و تشیع الهام می كرد كتاب ارزشمندی به نام «مصحف فاطمه - سلام الله علیها -» برای امامان معصوم - علیه السلام - به یادگار ماند.
امام صادق - علیه السلام - در پاسخ به محدثانی كه درباره مصحف فاطمه - سلام الله علیها - سؤال كردند مدت طولانی سكوت كرد.... ثم قال: انكم لتبحثون عما تریدون و عما لا تریدون ان فاطمه مكثت بعد رسول الله - صلی الله علیه و آله - خمسه و سبعین یوما و كان دخلها حزن شدید علی ابیها و كان جبرئیل - علیه السلام - یاتیها فیحسن عزاءها علی ابیها و یطیب نفسها و یخبرها عن ابیها و مكانه و یخبرها بما یكون بعدها فی ذریتها و كان علی - علیه السلام - یكتب ذلك فهذا مصحف فاطمه - سلام الله علیها -[6]
سپس فرمود: شما درباره چیزهایی كه چه لازم دارید و یا لازم ندارید جستجو و تحقیق می كنید. فاطمه - سلام الله علیها - پس از رسول خدا هفتاد و پنج روز حیات داشت و بر اثر رحلت پدرش اندوه فراوان بر او وارد گشت. جبرئیل - فرشته وحی - پیوسته بر او فرود می آمد و ناگواریها و اندوه جدایی پدر را به خوبیها جلوه می داد و به جانش آرامش می بخشید. به او از پدر و جایگاه بلندش در نزد پروردگار خبر می داد و نیز از حوادث آینده كه بعد از فاطمه - سلام الله علیها - نسبت به فرزندانش واقع خواهد شد گزارش می داد. علی - علیه السلام - تمام آن گزارشها و اخبار را می نوشت كه همین مصحف فاطمه - سلام الله علیها - را شكل داد.
در حدیث دیگری امام صادق - علیه السلام - در پاسخ محدثی كه سؤال كرد: مصحف فاطمه چیست؟ چنین فرمود: خداوند متعال زمانی كه پیامبر را قبض روح كرد،بر فاطمه - سلام الله علیها - از اثر رحلت پیامبر - صلی الله علیه و آله - اندوهی وارد شد كه جز خدای عز و جل كسی نمی داند چه حزنی بود. لذا خداوند فرشته ای را به سوی او فرستاد تا غم و اندوهش را برطرف نماید و با او سخن گوید. فاطمه - سلام الله علیها - جریان را به امیرالمؤمنین گزارش داد و علی - علیه السلام - فرمود: هر وقت ورود فرشته را احساس كردی و صدایش را شنیدی به من بگو و مرا از سخنانش آگاه كن. بنابراین امیرالمؤمنین - علیه السلام - آنچه را كه می شنید می نوشت تا آنكه از سخنان و گزارشهای نوشته شده مصحفی به وجود آمد.[7]
با دقت در این دو حدیث شریف می توان گفت:
الف: مصحف فاطمه - سلام الله علیها - در فاصله زمانی پس از رحلت پیامبر اسلام - صلی الله علیه و آله - تا شهادت صدیقه طاهره - سلام الله علیها - به وجود آمده است.
ب: مصحف فاطمه - سلام الله علیها - سخن وحی است كه توسط جبرئیل امین - علیه السلام - به فاطمه زهرا - سلام الله علیها - الهام شده است.
ج: مصحف فاطمه - سلام الله علیها - به دست مبارك مولا علی - علیه السلام - نوشته شده است.

زمینه های مصحف در زمان پیامبر

گرچه پیدایش و اتمام مصحف فاطمه - سلام الله علیها - پس از رحلت رسول خدا انجام گرفت و از جانب خداوند به او الهام گشت كه احادیث زیادی بر این دلالت دارد؛ ولی در برخی از روایات زمینه های پیدایش آن را از زمان حیات رسول الله می داند.
از امام صادق - علیه السلام - نقل شده است كه فرمود: مصحف فاطمه - سلام الله علیها - به املاء رسول الله و خط علی - علیه السلام - شكل گرفت.[8]
چنین مصحفی در چندین حدیث با اسناد مختلف از امام صادق - علیه السلام - نقل شده است و اینكه رسول خدا املا كرد و علی - علیه السلام - با دست مباركش نوشت این نظریه را اثبات می كند كه مصحف فاطمه - سلام الله علیها - در زمان پدرش بوجود آمد.
البته برخی قائل اند كه جمله «رسول الله» در این احادیث منظور پیامبر اسلام نیست، بلكه همان فرستاده خدا فرشته وحی است كه اخبار و گزارشها را املا كرد و علی - علیه السلام - آنها را نوشت.[9]
شاهدی كه سخن این گوینده را تایید می كند حدیثی است كه ابوبصیر از امام صادق - علیه السلام - نقل كرده و در آن كلمه رسول نیست. «انما هو شی ء املاه الله علیها و اوحی الیها»[10] همانا - مصحف فاطمه - سلام الله علیها - - چیزی است كه خداوند آن را بر فاطمه - سلام الله علیها - املاء و به سوی او وحی كرد. و روشن است كه املاء خدا به واسطه فرشته وحی است.
بنابراین مفهوم این احادیث نیز شبیه آن روایاتی می شود كه پیش از آن نقل كردیم كه در آنها پیدایش مصحف فاطمه را پس از رحلت پیامبر - صلی الله علیه و آله - می داند.
البته صحیفه هایی از مصحف فاطمه - سلام الله علیها - كه برگها و قسمتهای جزئی از آن مجموعه ارزشمند خدادادی است پیامبر در زمان حیات به فاطمه - سلام الله علیها - ارزانی داد كه بعدها كامل گشت و به نام مصحف فاطمه - سلام الله علیها - در اختیار امامان معصوم (علیهم السلام) قرار گرفت. چرا كه بخشی از آن مصحف در زمان پیامبر - صلی الله علیه و آله - در اختیار جابر بن عبدالله انصاری[11] قرار گرفت كه هم اكنون همین صحیفه در جوامع حدیثی شیعی در دسترس علاقه مندان است.
امام صادق - علیه السلام - فرمود: پدرم - امام محمدباقر - علیه السلام - - به جابر بن عبدالله انصاری گفت: پرسشی داشتم كه هر وقت مناسب شد آن را مطرح كنم. جابر عرض كرد: هر زمان كه دوست داشتی در محضرتان خواهم بود. تا آنكه فرصت مناسبی پیش آمد و پدرم خطاب به جابر گفت: ای جابر! به من خبر ده از لوحی كه در دست مادرم فاطمه دختر رسول الله (علیهما السلام) دیدی و مادرم از نوشته های آن لوح به تو چه خبر داد؟
جابر عرض كرد: خدای را گواه می گیرم كه در حیات رسول خدا برای عرض تبریك ولادت حسین - علیه السلام - بر مادرت فاطمه - سلام الله علیها - وارد شدم كه در دستش لوح سبزرنگی چون زمرد درخشش داشت و در آن نوشته سفیدی كه چون خورشید نورانیت داشت مشاهده كردم. عرض كردم: پدر و مادرم فدایت ای دختر رسول الله! این لوح چیست؟ فرمود: این لوحی است كه خداوند به پیامبرش هدیه داده است و در آن نام پدرم، نام همسرم، نام فرزندانم و نام اوصیاء از فرزندان نوشته شده است كه پدرم آن را به من بخشید تا به سبب آن مرا خشنود كند. جابر گفت: مادرت فاطمه - سلام الله علیها - آن را به من عطا كرد و خواندم و از آن رونوشت كردم. پدرم - امام محمدباقر - علیه السلام - - به جابر گفت: آیا ممكن است آن نوشته را بر من عرضه كنی؟ گفت: آری! پدرم همراهش به منزل جابر رفت و پیش از آنكه آن لوح را بیاورد ناگاه صحیفه ای از ورق نازكی كه در آن نوشته شده بود درآورد و گفت: ای جابر! نگاه كن در نوشته خودت تا من برایت بخوانم. جابر هم در نوشته خودش نگاه كرد و پدرم از روی نوشته ای كه داشت خواند؛ تا جایی كه این دو نوشته حتی در یك حرف هم با یكدیگر تفاوت نداشتند.
آنگاه جابر گفت: خدا را گواه می گیرم نوشته ای كه در آن لوح دیدم چنین بود... [12]

نشانه امامت

مصحف فاطمه - سلام الله علیها - به عنوان اسرار رسالت و امامت، تنها در دست ائمه معصومین (علیهم السلام) به یادگار ماند و در بین حجتهای خدا در روی زمین یكی پس از دیگری دست به دست گشت كه در اختیار داشتن آن را یكی از نشانه های امامت دانسته اند.
امام رضا - علیه السلام - وقتی علامت و نشانه های امام معصوم را شمارش كرد فرمود:
«و یكون عنده مصحف فاطمه - سلام الله علیها -» [13]
مصحف فاطمه - سلام الله علیها - در نزد او از نشانه های امامت می باشد.
روایات بسیاری دلالت دارد بر اینكه «جامعه»، «جفر» و «مصحف فاطمه - سلام الله علیها -» در نزد ائمه است كه در فرصت مناسب به آنها مراجعه و مشكلات و نیازهای فكری و علمی انسانها را حل می كردند. تمام این آثار گنجینه های گرانبهایی از معارف و دانشها بود كه تصور آنها در افكار مادی ذهن بشر نمی گنجد.
ابوبصیر می گوید: به حضور امام صادق - علیه السلام - رسیدم و عرض كردم: قربانت گردم! از شما سؤالی داردم، راستی در اینجا كسی - نامحرمی - هست كه سخن مرا بشنود؟، امام صادق - علیه السلام - پرده ای را كه میان آنجا و حجره دیگر بود بالا زد و در آنجا سر كشید سپس فرمود: ای ابا محمد! هر چه می خواهی بپرس.
... آنگاه فرمود: ای ابا محمد! همانا «جامعه» نزد ما است و مردم چه می دانند «جامعه» چیست؟ عرض كردم: قربانت شوم! جامعه چیست؟ فرمود: طوماری است به طول هفتاد ذراع با املاء رسول خدا و دستخط علی - علیه السلام - كه تمام حلال و حرام و همه نیازهای مردم در آن موجود است حتی جریمه خراش.
... آنگاه فرمود: همانا «جفر» در نزد ما است و مردم چه می دانند «جفر» چیست؟
عرض كردم: جفر چیست؟ فرمود: مخزنی از چرم است كه علم پیامبران و اوصیاء و دانشمندان گذشته بنی اسرائیل در آن وجود دارد.
... آنگاه فرمود: و ان عندنا لمصحف فاطمه - سلام الله علیها - و ما یدریهم ما مصحف فاطمه - سلام الله علیها - ؟ [14]
همانا مصحف فاطمه - سلام الله علیها - در نزد ما است و مردم چه می دانند كه مصحف فاطمه - سلام الله علیها - چیست؟
ابوعبیده حذاء می گوید: ابوجعفر - امام محمدباقر - علیه السلام - - خطاب به من فرمود: ای ابا عبیده! كسی كه نزد او شمشیر رسول الله، زره، پرچم برافراشته اش و مصحف فاطمه - سلام الله علیها - باشد، چشم روشنی دارد.
راوی نقل می كند در محضر امام صادق - علیه السلام - بودم كه جمعی از محدثان نیز در مجلس حضور داشتند یكی از محدثان [15]
خطاب به امام عرض كرد: قربانت گردم! عبدالله بن حسن[16] درباره امامت و خلافت می گوید: این منصب از آن ماست و به دیگران نخواهد رسید! امام صادق - علیه السلام - پس از سخنانی فرمود: چه شگفت انگیز است از عبدالله! می پندارد كه پدرش علی - علیه السلام - امام نبوده؟ ولكن به خدا قسم (در حالی كه با دست به سینه اش اشاره می كرد) اسرار نبوت و نیز شمشیر و زره رسول الله در نزد ما است. «و عندنا و الله مصحف فاطمه» به خدا قسم مصحف فاطمه - سلام الله علیها - در نزد ما است. [17]

مصحف فاطمه - سلام الله علیها - قرآن نیست

برخی از نااهلان و یا مغرضان بر شیعه خرده گرفته اند كه شیعیان قرآن دیگری تراشیده اند! و ممكن است در عصر حاضر نیز چنین اتهاماتی را وارد كنند و ناآگاهانه به باد انتقاد بگیرند. این انتقادهای نابخردانه و اهانت های ناروا ممكن است از چند چیز نشات گیرد:
الف: عدم رجوع به متون و منابع حدیثی و جوامع روایی شیعی و ناآگاهی و عدم اطلاع از اینكه تشیع كه قائل است زهرای مرضیه - سلام الله علیها - دارای كتاب و مصحف بوده است مقصود چیست؟
ب: عناد و لجاجت با اندیشه های اسلام ناب و باورهای اعتقادی و معارف كه از طریق امامان معصوم - علیه السلام - این حجت های خدا در روی زمین در اختیار انسانها گذارده شد.
ج: ذهنیت و تصوری كه پس از رحلت پیامبر اسلام - صلی الله علیه و آله - در اذهان مسلمانان حتی اصحاب و یاران پیامبر از كلمه «مصحف» بود. چرا كه «مصحف» بیشتر به نوشته هایی از آیات قرآن اطلاق می شد و در آن زمان مصحفهای متعددی وجود داشت و شخصیتی كه دارای مصحف بود به همو نسبت می دادند مثل اینكه می گفتند مصحف علی - علیه السلام - به اعتبار اینكه مولا علی - علیه السلام - دارای مصحف بود. البته هم اكنون نیز تعبیر «مصحف شریف» به قرآن مجید شهرت بسیار دارد.
گرچه چنین استعمالی در آن زمان شهرت فراوان داشت ولی این طور نبوده كه مصحف تنها به نوشته های آیات قرآن گفته شود بلكه نظرشان به معنای لغوی مصحف بوده چرا كه به مجموعه صحیفه های نوشته شده بین دو جلد كه به صورت كتاب درآمده باشد مصحف یا مصحف می گویند. [18]
بنابراین به مجموعه صحیفه ها و نوشته هایی كه در موضوعات و مطالبی غیر از آیات قرآن نوشته شده باشد مصحف اطلاق می گردد و مصحف فاطمه - سلام الله علیها - به همین اعتبار است.
ابوبصیر می گوید: در محضر امام صادق - علیه السلام - بودم و پرسیدم:
و ما مصحف فاطمه؟ قال: مصحف فیه مثل قرآنكم ثلاث مرات، و الله ما فیه من قرآنكم حرف واحد. [19]
مصحف فاطمه چیست؟ فرمود: مصحفی است سه برابر قرآن كه در دست شما است، ولی به خدا قسم حتی یك حرف از قرآن شما هم در آن نیست.
این حدیث آشكار می سازد كه مصحف فاطمه - سلام الله علیها - از نظر كمیت و حجم سه برابر قرآن است ولی از نظر محتوا و مطالب حتی یك حرف از ظاهر قرآن هم در آن وجود ندارد.
علامه مجلسی در توضیح این حدیث می نویسد: ممكن است كسی این شبهه را كند كه در احادیث بسیاری وارد شده قرآن همه احكام را در بردارد و نیز مشتمل بر حوادث و گزارشهای حال و آینده تاریخ است. پس مصحف فاطمه در پی چه چیزی است و این حدیث چگونه معنا می شود؟
در پاسخ شبهه می گوید: آری قرآن چنین است ولی ممكن است منظور از مصحف معانی و تاویلاتی باشد كه ما از قرآن نمی فهمیم نه معنای ظاهری كه از الفاظ درك می كنیم و می فهمیم. لذا مقصود از قرآن شما همان الفاظ ظاهری قرآن است كه در مصحف فاطمه - سلام الله علیها - وجود ندارد. [20]
البته احادیثی كه در آینده ذكر خواهد شد مطالب و موضوعات موجود در مصحف فاطمه را تا حدودی روشن می سازد.
محمد بن مسلم از امام باقر و یا از امام صادق - علیه السلام - چنین نقل كرده است:
«و خلفت فاطمه مصحفا ما هو قرآن ولكنه كلام من كلام الله انزل علیها.» [21]
فاطمه - سلام الله علیها - مصحفی را به یادگار گذاشت كه آن مصحف قرآن نیست ولی سخنی از سخن خداست كه بر فاطمه - سلام الله علیها - نازل كرده است.
حسین بن ابی العلاء می گوید: از امام صادق - علیه السلام - شنیدم كه فرمود:
«ان عندی... مصحف فاطمه ما ازعم ان فیه قرآنا» [22]
نزد من، مصحف فاطمه - سلام الله علیها - است. البته تصور نكن كه در آن آیات قرآن باشد.
ابی حمزه می گوید: امام صادق - علیه السلام - فرمود: «مصحف فاطمه - سلام الله علیها - ما فیه شی ء من كتاب الله و انما هو شی ء القی علیها بعد موت ابیها» [23]
در مصحف فاطمه - سلام الله علیها - چیزی از كتاب خدا - قرآن مجید - نیست و تنها مصحف چیزی است كه بر فاطمه - سلام الله علیها - پس از رحلت پدرش الهام گشته است.
روایات دیگری نیز وجود دارد كه دلالت می كنند مصحف فاطمه - سلام الله علیها - قرآن نیست و موضوعات و مطالب آن غیر از آیات قرآن است. [24]

مصحف فاطمه - سلام الله علیها - و علم الهی

دانشهایی كه بشر آنها را كسب می كند بسیار جزئی و محدود است و پس از مدتی فراموشش می شود و نسبت به علوم و دانشهایی هم كه در آینده وجود می آید بی اطلاع است. لذا تنها به علومی واقف است كه در حال حاضر به آنها دسترسی پیدا كرده است. اصطلاحات و دانش گذشته را كم كم از یاد می برد و از آینده هم آگاهی ندارد.
ولی خداوند متعال كه عالم مطلق است علم او محدود به زمان نیست و گذشته و حال و آینده در نزد او یكسان است. این دانش و حكمت خدایی كه زمان را در می نوردد و تنها در اختیار اوست شمه ای از آن را به هر كس كه اراده كند عطا می كند. یؤتی الحكمه من یشاء و من یؤت الحكمه فقد اوتی خیرا كثیرا. [25]
حكمت را به هر كه مشیتش تعلق گیرد می دهد و آن كس كه حكمت داده شده است همانا خیری بسیار داده شده است.
البته این دانش و اسرار الهی در حد اعلای آن به پیشوایان دین ارزانی گشته است و مصحف فاطمه - سلام الله علیها - مصداق بارزی از معارف و دانشهای خدایی است كه به زهرای مرضیه - سلام الله علیها - الهام شد و به عنوان اسرار نبوت و امامت در اختیار ائمه معصومین (علیهم السلام) قرار گرفت. بنابراین دانش و حكمت های موجود در مصحف فاطمه - سلام الله علیها - از سوی خدا است كه محدود به زمان و مكان نیست و قابل قیاس با دانشهای بشری نیست.

مطالب مصحف فاطمه - سلام الله علیها -

ابوبصیر می گوید: از امام محمدباقر - علیه السلام - از مصحف فاطمه - سلام الله علیها - پرسیدم. فرمود: پس از رحلت پدرش بر فاطمه - سلام الله علیها - نازل گشته است.
عرض كردم: آیا در آن چیزی از آیات قرآن است؟
فرمود: چیزی از آیات قرآن در آن نیست.
عرض كردم: برایم آن را توضیح دهید.
فرمود: جلدها و اطراف آن از یاقوت زینت داده شده است و برگهای آن از در سفید است.
عرض كردم: قربانت گردم! در آن چه سخنانی است؟
فرمود: خبرهای عصر حاضر و نیز خبرهایی كه تا روز قیامت اتفاق خواهد افتاد در آن موجود است. خبر آسمانها و شماره فرشتگان آسمانی، تعداد و نامهای تمام كسانی كه خداوند آنها را آفریده است. نامهای رسولان، نامهای تكذیب كنندگان و اسامی همه مؤمنان و كافران از آغاز آفرینش تا فرجام در آن موجود است.
اسامی و معرفی هر یك شهرهایی كه در شرق و غرب زمین است، تعداد مؤمنان و كافران هر شهر، اوصاف تكذیب كنندگان و نیز اوصاف ملت های گذشته و تاریخ آنها، طغیانگرانی كه حاكم اند تعداد آنها و زمان حكومتشان، نامهای پیشوایان و اوصاف آنها و آنچه در زمین یكی پس از دیگری مالك می شوند، شرح حال بزرگان آنها و هر كس كه در ادوار آینده بیاید در مصحف موجود است.
اوصاف بهشتیان و تعداد كسانی كه وارد بهشت خواهند شد، اوصاف جهنمیان و نامهای آنها در مصحف موجود است.
دانش قرآن آن طور كه نازل شده، دانش تورات و انجیل آن طور كه نازل گشته اند و دانش زبور و شماره درختهایی كه در تمام بلاد است در مصحف موجود است. [26]
اخباری كه جبرئیل بر فاطمه - سلام الله علیها - وحی می كرد
جبرئیل - فرشته وحی - كه پس از رحلت پیامبر - صلی الله علیه و آله - بر فاطمه نازل می شد دو قسم گزارش و اخبار به او وحی می كرد. «و یخبرها عن ابیها و مكانه و یخبرها بما یكون بعدها فی ذریتها» [27]
الف: از پدرش و جایگاه و منزلتی كه در نزد پروردگار داشت خبر می داد.
ب: از حوادث تلخ آینده تاریخ كه پس از شهادت صدیقه طاهره - سلام الله علیها - نسبت به فرزندانش از ناحیه دشمنان اهل بیت واقع خواهد شد گزارش می داد.
بنابراین مصحف فاطمه - سلام الله علیها - این دو نوع گزارش و اخبار را هم در بردارد.
دانش آینده
امام صادق - علیه السلام - می فرماید: اما انه لیس فیه شی ء من الحلال و الحرام و لكن فیه علم ما یكون. [28]
آگاه باشید! مصحف فاطمه - سلام الله علیها - چیزی از حلال و حرام خدا را در برندارد بلكه در آن دانش آینده تاریخ است.

پاسخگویی به نیازهای جامعه

امام صادق - علیه السلام - فرمود: در مصحف فاطمه - سلام الله علیها - آنچه را كه مردم به ما نیازمندند ولی ما به احدی نیاز نخواهیم داشت، حتی ارش خراش در آن موجود است. [29]
عبدالله بن حسن، تصورش این بود دانشی كه امام صادق - علیه السلام - دارد مثل دانش بقیه مردم است. ولی امام صادق - علیه السلام - فرمود: آری! راست گفته است عبدالله بن حسن چون علمی كه او دارد مثل علم مردم است ولی به خدا قسم در نزد ما «جامعه» است كه در آن حلال و حرام خداست و در نزد ما جفر است و عبدالله بن حسن چه می داند كه جفر آیا پوست شتر است یا پوست گوسفند و نزد ما مصحف فاطمه - سلام الله علیها - است كه به خدا قسم حرفی از قرآن در آن نیست... خوب عبدالله بن حسن آنگاه كه مردم از اطراف عالم بیایند و از او سؤال كنند چه جواب خواهد داد و چكار خواهد كرد؟! [30]
امام صادق - علیه السلام - در برابر كسانی كه حرفهایی می زدند و اعتراضاتی داشتند می فرمود:
اگر راست می گویند مصحف فاطمه - سلام الله علیها - را در بیاورند و نشان دهند؛ مصحفی كه در آن وصیت فاطمه موجود است. [31]

پیشگویی

ائمه معصومین (علیهم السلام) به مصحف فاطمه - سلام الله علیها - مراجعه و حوادث آینده را پیش از وقوع آن یادآوری می كردند. حماد بن عثمان می گوید: از امام صادق - علیه السلام - شنیدم كه فرمود: زنادقه[32] در سال 128 قمری، قیام می كنند و این سخن را كه می گویم به خاطر آن است كه در مصحف فاطمه - سلام الله علیها - نگاه كردم. [33]
ولید بن صبیح می گوید: امام صادق - علیه السلام - به من فرمود: ای ولید! من در مصحف فاطمه - سلام الله علیها - دقت كردم و از آن مساله كه پرسیدی، چیزی درباره فرزندان فلانی، در آن ندیدم جز گرد و غباری كه بر اثر سم اسبان بلند می شود. [34]
نامهای انبیاء و حاكمان
امام صادق - علیه السلام - می فرماید: اما مصحف فاطمه - سلام الله علیها - هر نوآوری كه به وجود بیاید و نیز نامهای كسانی كه تا روز قیامت می آیند و حكومت دارند، در آن موجود است. [35]
فضیل سكره می گوید: به محضر امام صادق - علیه السلام - مشرف شدم كه خطاب به من فرمود: ای فضیل! آیا می دانی در چه چیزی پیش از این نگاه می كردم؟! عرض كردم: خیر! فرمود: من در كتاب فاطمه - سلام الله علیها - نگاه می كردم، البته حاكمی نیست كه حكومت كند مگر آنكه نام او و نام پدرش در كتاب فاطمه نوشته شده است و برای فرزند حسن اثری در آن ندیدم. [36]
عبدالملك بن اعین می گوید: به امام صادق - علیه السلام - عرض كردم كه زیدیه و معتزله اطراف محمد بن عبدالله[37] را گرفته اند، آیا او حاكم خواهد شد؟ در پاسخ فرمود: به خدا قسم نزد من دو كتاب است كه در آن كتابها نام هر پیامبر و نام هر حاكمی كه در زمین حكومت كند موجود است. خیر! به خدا قسم كه محمد بن عبدالله هیچ كدام از اینها نیست. [38]
معلی بن خنیس می گوید: امام صادق - علیه السلام - فرمود: هیچ پیامبر و جانشین پیام آور و حاكمی نیست مگر آنكه در كتابی كه نزد من موجود است، اسم آنها ذكر شده است. خیر! به خدا قسم كه از محمد بن عبدالله بن حسن در آن نامی نیست. [39]

نامهای امامان معصوم - علیه السلام -

در صحیفه ای كه قسمتی از مصحف فاطمه زهرا - سلام الله علیها - است و توسط جابربن عبدالله انصاری در اختیار همگان قرار گرفته است نامهای مبارك ائمه معصومین (علیهم السلام) یكی پس از دیگری ذكر شده است و این خود یكی از مطالب مصحف فاطمه - سلام الله علیها - را تشكیل می دهد. [40]

نزد فرزندش امام زمان (عج)

صحیفه فاطمیه كه كتاب الهام شده از جانب خداوند تعالی به زهرای مرضیه است از ما است. (امام خمینی (ره) [41]
مصحف فاطمه - سلام الله علیها - این خیر كثیر الهام شده از سوی خداوند متعال، به عنوان میراث بس ارزشمندی در نزد امامان معصوم - علیه السلام - دست به دست گشته است و هم اكنون در اختیار مهدی فاطمه حجت خدا بر روی زمین است.
روایات بسیاری از ائمه نقل شد كه در آنها لفظ «عندنا» یا «عندی» است و این تعبیر می فهماند كه مصحف فاطمه - سلام الله علیها - به مثابه علامت و نشانه ای از امامت، تنها در اختیار آنان بوده است و در مواردی نیز علیه كج اندیشان و منحرفان از مسیر امامت بدان احتجاج می كردند و به این وسیله حقانیت خویش و ادعای دروغین آنها را آشكار می ساختند.
ابوبصیر می گوید: از امام صادق - علیه السلام - شنیدم كه می فرمود: «ما مات ابوجعفر - علیه السلام - حتی قبض مصحف فاطمه - سلام الله علیها -» [42]
ابوجعفر - امام محمد باقر - علیه السلام - - از دنیا نرفت تا آنكه مصحف فاطمه - سلام الله علیها - را تحویل داد.
علی بن ابی حمزه می گوید: عبد صالح - منظور امام موسی كاظم - علیه السلام - - فرمود: عندی مصحف فاطمه - سلام الله علیها - لیس فیه شئ من القرآن. [43]
نزد من، مصحف فاطمه - سلام الله علیها - است كه البته چیزی از قرآن در آن نیست.
ابوبصیر می گوید: به امام محمد باقر - علیه السلام - عرض كردم: جانم فدایت! پس از رحلت جانسوز فاطمه - سلام الله علیها - آن مصحف به چه كسی انتقال گردید؟
فرمود: فاطمه - سلام الله علیها - شخصا آن را به امیرالمؤمنین - علیه السلام - تحویل داد و پس از شهادت علی - علیه السلام - به امام حسن - علیه السلام - منتقل گشت و پس از او به امام حسین - علیه السلام - و آنگاه در خاندان حسین - علیه السلام - دست به دست گشت تا اینكه به صاحب الامر (عج) تحویل داده شد. [44]

پی نوشتها:
[1] . عوالم العلوم و المعارف والاحوال، علامه بحرانی، ص 36.
[2] . آل عمران،3 / 42،43 آیات خطاب به مریم است و اذا قالت الملائكه یا مریم... و چون فرشتگان همین آیات را خطاب به فاطمه زهرا - سلام الله علیها - تلاوت كرده اند به جای یا مریم یا فاطمه گفته اند.
[3] . عوالم العلوم و المعارف و الاحوال، ص 36.
[4] . مناقب ابن شهر آشوب، انتشارات علامه، ح 3، ص 336.
[5] . همان مدرك.
[6] . اصول كافی، ج 1، ص 241 و 458؛ بصائر الدرجات، ابوجعفر محمد بن حسن صفار، ص 153؛ مسند فاطمه الزهراء، عزیزالله عطاردی، چاپ اول، ص 281؛ بحارالانوار، ج 22، ص 545 و ج 43، ص 79.
[7] . اصول كافی، ج 1، ص 240؛ بصائر الدرجات، ص 157؛ مسند فاطمه الزهراء، ص 282؛ بحارالانوار، ج 43، ص 80 و ج 26، ص 44 و ج 47، ص 65.
[8] . بصائر الدرجات، ص 156،157، 161؛ بحارالانوار، ج 26، ص 40 و46 و 48؛ ج 47، ص 271.
[9] . بحارالانوار، ج 26، ص 42.
[10] . بحارالانوار، ج 26، ص 39.
[11] . فرهنگ عاشورا، جواد محدثی، ص 127.
[12] . رك: اصول كافی، ج 1، ص 527؛ الاختصاص، شیخ مفید، ص 210؛ مسند فاطمه الزهراء، ص 286.
[13] . بحارالانوار، ج 25، ص 117.
[14] . حدیث با تلخیص نقل شده. اصول كافی، ج 1، ص 239؛ بصائر الدرجات، ص 151؛ بحارالانوار، ج 26، ص 38.
[15] . بحارالانوار، ج 26، ص 211.
[16] . امام حسن مجتبی - علیه السلام - پسری داشت كه نام او هم حسن بود و به همین سبب به او «حسن مثنی » می گفتند... برای آگاهی بیشتر مراجعه كنید به سیری در سیره ائمه اطهار - علیه السلام - ، شهید مطهری، از ص 124 به بعد.
[17] . بصائر الدرجات، ص 153؛ بحارالانوار، ج 26، ص 40.
[18] . رك، لسان العرب، ج 10، كلمه صحف و مفردات راغب.
[19] . حدیث قسمتی از حدیثی است كه در پاورقی 14 منابع آن ذكر گردیده است.
[20] . بحارالانوار، ج 26، ص 40.
[21] . بصائر الدرجات، ص 156.
[22] . اصول كافی، ج 1، ص 240؛ بصائر الدرجات، ص 150 و 154؛ بحارالانوار، ج 26، ص 37.
[23] . بصائر الدرجات، ص 159؛ مسند فاطمه الزهراء - سلام الله علیها - ، ص 292؛ بحار، ج 26، ص 47.
[24] . بصائر الدرجات، ص 154 و 160؛ بحار، ج 26، ص 46.
[25] . بقره، 2،269.
[26] . مسند فاطمه الزهرا - سلام الله علیها - ، ص 290 و 291. البته با كمی تلخیص نقل شده است.
× امكان ذخیره سازی و بازیابی حجم بالای اطلاعات در دیسك های cd لیزری با سرعت مافوق تصور، شاهد خوبی بر این است كه می توان در جایگاه محدودی این حجم بالای اطلاعات را ذخیره نمود.
[27] . قسمتی از حدیثی است كه منابع آن در پاراگراف 6 نقل شده است.
[28] . قسمتی از حدیثی است كه منابع آن در پاورقی 7 ذكر شده است.
[29] . بصائر الدرجات، ص 150؛ اصول كافی، ج 1، ص 240، بحار، ج 26، ص 37.
[30] . بصائر الدرجات، ص 157 و 161، بحار، ج 26، ص 46.
[31] . اصول كافی، ج 1، ص 241؛ بصائر الدرجات، ص 157 و158.
[32] . زنادقه جمع زندیق است و زندیق در اصطلاح به مسلمان ملحدی گویند كه تفسیرهای او از نصوص شرعیه قرآن و سنت، موجب گمراهی مسلمانان گردد. كلمه زندیق، از ریشه پهلوی زندیك می آید كه به معنی مفسر «اوستا» كتاب زرتشت است و چون مانویان و مزدكیان جرات اظهار عقاید دینی خود را نداشتند به تفسیر اوستا پرداخته و می گفتند: منظور ما از این سخنان شرح و تفسیر اوستا می باشد، از آن جهت ایشان را زندیك نامیدند. زنادقه غالبا قائل به اباحه و شك در دین و نوعی آزاداندیشی و اغلب «ثنوی » بودند مانند صالح بن عبدالقدوس كه قائل به دو اصل قدیم «نور» و «ظلمت » بود. زنادقه از اساس منكر خدا و ادیان بودند و طبقه ای بودند كه تعهدی نداشتند و حتی در حرمین مكه و مدینه و در مسجد الحرام و مسجد النبی می نشستند و حرفهایشان را می زدند. البته به عنوان اینكه بالاخره فكری است، شبهه ای است كه برای ما پیدا شده و باید بگوییم زنادقه طبقه متجدد و تحصیل كرده آن عصر بودند كه با زبانهای زنده آن روز دنیا آشنا بودند، زبان سریانی را كه در آن زمان بیشتر زبان علمی بود می دانستند، بسیاری از آنها زبان یونانی و بسیاری ایرانی بودند و زبان فارسی می دانستند و بعضی هم زبان هندی. بیشتر معتقدند كه ریشه زندقه از مانویها است. (رك، فرهنگ فرق اسلامی، محمد جواد مشكور، ص 210؛ سیری در سیره ائمه اطهار، شهید مطهری، ص 146).
[33] . آغاز حدیثی است كه منابع آن در پاورقی 7 ذكر شده است.
[34] . بصائر الدرجات، ص 161؛ مسند فاطمه الزهرا - سلام الله علیها - ، ص 292؛ بحار، ج 26، ص 48 و156.
[35] . بحارالانوار، ج 26، ص 18.
[36] . اصول كافی، ج 1، ص 242، بحار، ج 26، ص 155.
[37] . محمد بن عبدالله بن حسن معروف به «نفس زكیه » كه به عنوان مهدی است با او بیعت شد و خودش هم باورش شده بود كه مهدی است. ولی امام صادق - علیه السلام - مخالفت كرد كه دروغ است، مهدی امت ایشان نیست و امام - علیه السلام - پیش بینی كرد كه فرزندان عبدالله بن حسن به دست منصور دوانقی كشته می شوند و آنهایی كه حكومت می كنند نه عبدالله و فرزندان او. طولی نكشید كه پیش بینی امام محقق شد و حكومت به دست ابوالعباس سفاح و برادرانش افتاد و محمد بن عبدالله (نفس زكیه) توسط منصور كشته شد. (برای توضیح بیشتر از جریانات سیاسی این عصر رجوع كنید به سیری در سیره ائمه اطهار، شهید مطهری، ص 133 به بعد).
[38] . اصول كافی، ج 1، ص 242.
[39] . بحارالانوار، ج 26، ص 156 و ج 47، ص 32.
[40] . اصول كافی، ج 1، ص 527؛ الاختصاص، شیخ مفید، ص 210. این صحیفه به نقل های دیگری نیز رسیده است كه در یكی از نقل ها علاوه بر اسامی ائمه معصومین - علیه السلام - نام مادر هر یك از امامان نیز ذكر شده است. (مسند فاطمه الزهراء، ص 248)
[41] . وصیت نامه سیاسی الهی امام خمینی (ره)، ص 3. منظور حضرت امام از كلمه صحیفه همان مصحف فاطمه است كه به معنای كتاب است. گرچه صحیفه چیزی است كه در آن می نویسند و از مجموعه صحیفه نوشته شده، كتاب حاصل می شود ولی خود صحیفه نیز به معنای كتاب آمده است (ر.ك، لسان العرب، ج 7، ص 291) چنانچه به مجموعه دعاهای امام سجاد - علیه السلام - ، صحیفه سجادیه، و به مجموعه سخنرانیها، بیانیه ها و اعلامیه های حضرت امام راحل (ره)، صحیفه نور، گفته می شود.
[42] . بصائر الدرجات، ص 158؛ بحار، ج 26، ص 47.
[43] . همان، ص 154؛ بحار، ج 26، ص 45.
[44] . مسند فاطمه الزهرا - سلام الله علیها - ، ص 292.. علامه آقابزرگ تهرانی در الذریعه، ج 21، رقم 4248 از مصحف فاطمه - سلام الله علیها - نام برده و می نویسد: مصحف فاطمه از امانات امامت است كه در نزد امام و مولایمان صاحب الزمان (عج) موجود است.

محمدحسن اماني - ماهنامه كوثر، ش 8 «اللهم صل علی فاطمه و ابیها و بعلها و بنیها و السر المستودع فیها بعدد ما احاط به علمك».

مصحف حضرت فاطمه زهرا(س)

مطالب مشابه :

علی را چه بخوانم؟

علی را چه بنامم

علی را چه بخوانم؟

به فرقش کی اثر میکرد شمشیر...گمانم ابن ملجم یا علی گفت

چند سرود ویژه معاونین محترم پرورشی مدارس

مصحف حضرت فاطمه زهرا(س)

تو را چه به نامم ؟

ادامه درس همای رحمت