تشنج و صرع
اتيولوژى
تنشج نوعى واقعه حمله‌اى است که بر اثر تخليه الکتريکى غير طبيعي، بيش از حد و فوق همزمان انبوهى از نورون‌هاى CNS ايجاد مى‌شود. اگر تشنج‌هاى راجعه به‌دليل فرآيند زمينه‌اى مزمنى ايجاد شوند تشخيص صرع گذاشته مى‌شود.
نوع تشنج و سن بيمار سر نخ مهمى در يافتن اتيولوژى هستند. در جدول (- علل تشنج -) علل تشنج در هر گروه سنى نشان داده شده است.
جدول علل تشنج
| نوزادان (کمتر از يک ماهگى) |
|
هيپوکسى و ايسکمى پرى‌ناتال |
||||
| خونريزى و تروماى داخل جمجمه‌اى | ||||||
| عفونت حاد CNS | ||||||
| اختلالات متابوليک (هيپوگليسمى، هيپومنيزيمى، کمبود پيريدوکسين) | ||||||
| قطع دارو | ||||||
| اختلالات تکاملى | ||||||
| اختلالات ژنتيکى | ||||||
| شيرخواران و بچه‌ها (بالاى يک ماهگى و زير ۱۲ سالگى) | تشنج‌هاى ناشى از تب | |||||
| اختلالات ژنتيکى (متابوليک، دژنراتيو، سندرم‌هاى اپى‌لپسى اوليه) | ||||||
| عفونت CNS | ||||||
| اختلالات تکاملى | ||||||
| تروما | ||||||
| ايديوپاتيک | ||||||
| نوجوانان (۱۸-۱۲ سالگى) | تروما | |||||
| اختلالات ژنتيکى | ||||||
| عفونت | ||||||
| تومور مغزى | ||||||
| مصرف داروهاى ممنوعه | ||||||
| ايديوپاتيک | ||||||
| جوانان (۳۵-۱۸ سالگى) | تروما | |||||
| ترک الکل | ||||||
| مصرف داروهاى ممنوعه | ||||||
| تومورهاى مغزى | ||||||
| ايديوپاتيک | ||||||
| افراد مسن (بالاى ۳۵ سالگى) | بيمارى عروقى مغز | |||||
| تومور مغزى | ||||||
| ترک الکل | ||||||
| اختلالات متابوليک (اورمى، نارسائى کبدى، اختلالات الکتروليتي، هيپوگليسمى) | ||||||
| بيمارى آلزايمر و ساير اختلالات دژنراتيو CNS | ||||||
| ايدپوپاتيک |
ارزيابى بالينى
از آنجائى‌که تشخيص و صرع اغلب تنها بر پايه شواهد بالينى است گرفتن شرح حال دقيق ضرورى است. تشخيص افتراقى آن (جدول - تشخيص افتراقى تشنج -) شامل سنکوپ يا تشنج سايکوژنيک (تشنج کاذب) است. در معاينه باليني، عفونت، تروما، توکسين‌ها، بيمارى‌هاى سيستميک، اختلالات عصبى جلدى و بيمارى‌هاى عروقى مورد جستجو قرار مى‌گيرند. تعدادى از داروها آستانه تشنج را پائين مى‌آورند (جدول - داروها و موادى که مى‌توانند باعث تشنج شوند -). غير قرينگى در معاينه عصبي، تومور مغزي، سکته مغزي، تروما يا ضايعات موضعى ديگر را مطرح مى‌کند رويکرد الگوريتمى بيماران تشنجى در شکل (- ارزيابى بيمار بزرگسالان مبتلا به تشنج -) رسم شده است.
جدول تشخيص افتراقى تشنج
سنکوپ حملات ايسکميک گذرا سنکوپ وازوواگال TIA شريان بازيلر آريتمى قلبى اختلالات خواب بيمارى دريچه‌اى قلب نارکولپسى / کاتاپلکسى نارسائى قلبى ميوکلونوس خوش‌خيم در خواب هيپوتانسيون ارتوستاتيک اختلالات حرکتى اختلالات سايوکلوژيک تيک تشنج سايکوژنيک ميوکلونوس غير صرعى هيپرونتيلاسيون کره‌آتتوز حمله‌اى حملات پانيک حالاتى خاص در بچه‌ها اختلالات متابوليک حملات وقفه تنفسى فراموشى الکلى ميگرن با درد شکمى راجعه و استفراغ دوره‌اى دليريوم ترمنس سرگيجه حمله‌اى خوش‌خيم هيپوگليسمى آپنه هيپوکسى وحشت شبانه داروهاى محرک روانى (مثل توهم‌زاها) راه رفتن در خواب ميگرن ميگرن کونفوزيونى ميگرن بازيلر
جدول داروها و موادى که مى‌توانند باعث تشنج شوند
ضدٌ ميکروبى / ضدٌ ويروسى سايکوتروپ‌ها بتالاکتامو ترکيبات مربوطه ضدٌ افسردگى‌ها کينولون‌ها ضدٌ سايکوزها آسيکلووير ليتيوم ايزونيازيد مواد حاجب راديوگرافى گان‌سيکلووير تئوفيلين بى‌حس‌کننده‌ها و ضدٌ دردها قطع داروهاى سداتيو - هيپنوتيک مپريدين الکل ترامادول باربيتورات‌ها بى‌حس‌کننده‌هاى موضعى بنزوديازپين‌ها داروهاى کلاس 1B داروهائى که سوءمصرف مى‌شوند داروهاى تعديل‌کننده ايمنى آمفتامين سيکلوسپورين کوکائين OKT3 (آنتى‌بادى‌هاى منوکلونال ضدٌ سلول T) فن‌سيکليدين تاکروليموس (FK-506) متيل‌فنيديت اينترفرون‌ها فلومازنيل(۱)
۱. در بيماران وابسته به بنزوديازپين
درمان
به‌طور حاد بايد بيمار را در وضعيت نيمه پرون و سر به پائين قرار داد تا از آسپيراسيون جلوگيرى شود. نبايد آبسلانگ يا شيء ديگرى را با زور در بين دندان‌هاى قفل‌شده وارد کرد. اکسيژن را بايد با ماسک صورت داد. اختلالات متابوليک قابل برگشت (مثل هيپوگليسمي، هيپوناترمي، هيپوکلسمى يا قطع دارو يا الکل) را بايد فوراً اصلاح کرد.
درمان طولانى‌مدت‌تر شامل درمان حالات زمينه‌اي، اجتناب از عوامل زمينه‌ساز، درمان پروفيلاکتيک با دارو يا جراحى ضدٌ صرع و توجه به موضوعات سايکولوژيک و اجتماعى است. انتخاب داروى ضدٌ صرع به عوامل مختلفى از جمله نوع تشنج، برنامه دوز دارو و عوارض جانبى بالقوه بستگى دارد (جدول - داروهاى انتخابى ضدٌ صرع - و - داروهاى ضدٌ صرع خط اول -). هدف درمانى آن است که با يک دارو (منوتراپي) و بدون عوارض جانبى تشنج بيمار به‌طور کامل از بين برود. اگر بدون تأثير باشد دارو را بايد تا حداکثر دوز قابل تحمل افزايش داد. اين افزايش دوز بيشتر بر پايه پاسخ بالينى است تا سطح سرمى دارو. در صورت عدم موفقيت بايد داروى دوم اضافه گردد و وقتى بيمارى کنترل شد مى‌توان داروى اول را به‌تدريج قطع کرد. حدود يک سوم بيماران نياز به درمان چند داروئى با دو يا چند دارو دارند. سندرم‌هاى اپى‌لپسى خاصى (مثل اپى‌لپسى لوب تمپورال) غالباً به درمان طبى مقاوم هستند و از اکسيزيون جراحى کانون تشنج سود مى‌برند.
جدول داروهاى انتخابى ضدٌ صرع
تونيک - کلونيک جنراليزه اوليه پارشيال(۱) ابسانس ابسانس آتيپيک ميوکلونيک، آتونيک خط اول والپروئيک اسيد کاربامازپين اتوسوکسيمايد والپروئيک اسيد لاموترىژين فنى‌توئين والپروئيک اسيد والپروئيک اسيد لاموترىژين آلترناتيوها فنى‌توئين گاباپنتين(۲) لاموترىژين لاموترىژين کاربامازئين توپى‌رامات(۲) کلونازپام توپى‌رامات(۲) توپى‌رامات تياگابين(۲) کلونازپام پريميديون پريميدون فلبامات فنوباربيتال فنوباربيتال فلبامات
۱. شامل پارشيال ساده، پارشيال کمپلکس و تشنج‌هائى که به‌طور ثانويه جنراليزه مى‌شوند.
۲. به‌عنوان درمان کمکى
جدول داروهاى ضدٌ صرع خط اول
نام ژنريک نام تجارتى کاربردهاى اصلى دوزاژ نيمه‌عمر فنى‌توئين (دى‌فنيل هيدانتوئين) ديلانتين تونيک - کلونيک (گراندمال) شروع فوکال mg/kg ۳-۶)۳۰۰-۴۰۰ mg/d در بزرگسالان در ۸-۴ mg/kg در بچه‌ها) روزى يک الى دو بار ۲۴ ساعت (تغييرات وسيع، وابسته به دوز) کاربامازپين تگرتول کارباترول تونيک - کلونيک شروع فوکال mg/kg۱۵-۳۰) ۶۰۰-۱۸۰۰ mg/d در بچه‌ها) روزى ۴-۲ بار ۱۷-۱۰ ساعت والپروئيک اسيد دپاکن دپاکوت تونيک - کلونيک ابسانس ابسانس آتيپيک ميوکلونيک شروع فوکال mg/kg۲۰-۶۰) ۷۵۰-۲۰۰۰ mg/d) روزى ۴-۲ بار ۱۵ ساعت لاموترى‌ژن لاميکتال شروع فوکال تونيک - کلونيک آبسانس آتيپيک ميوکلونيک سندرم لنوکس - کاشتات ۵۰-۱۵ mg/d روزى ۲ بار ۲۵ ساعت ۱۴ ساعت (با القاءکننده‌هاى آنزيم) ۹۵ ساعت (با والپروئيک اسدى) اتوسوکسيمايد وارونتين ابسانس (پتى‌مال) mg/kg۲۰-۴۰) ۷۵۰-۱۲۵۰ mg/d) روزى ۱ الى ۲ بار ۶۰ ساعت در بزرگسالان ۳۰ ساعت در بچه‌ها عوارض جانبى نام ژنريک محدوده درمانى نورولوژيک سيستميک تداخلات داروئى فنى‌توئين (دى‌فنيل هيدانتوئين) ۲۰-۱۰ μg/mL گيجى، دوبينى، آتاکسى، عدم هماهنگى، کونفوزيون هيپرپلازى لثه، لنفادنوپاتى، هيرسوتيسم، استئومالاسى، خشونت صورت، بثورات پوستى
افزايش سطح دارو توسط ايزونيازيد، سولفوناميد، کاهش سطح دارو با داروهاى القاءکننده آنزيم(۱). اختلال در متابوليسم فولات
کاربامازپين ۱۲-۶ μg/mL آتاکسى، گيجى، دوبينى، سرگيجه کم‌خونى آپلاستيک، لکوپنى، تحريک گوارشى، هپاتوتوکسيسيتى، هيپوناترمى کاهش سطح دارو با داروهاى القاءکننده آنزيم(۱). افزايش سطح دارو توسط اريترومايسين، پروپوکسى‌فن، ايزونيازيد، سايمتيدين والپروئيک اسيد ۱۵۰-۵۰ μg/mL اتاکسى، خواب‌آورى، لرزش هپاتوتوکسيستى، ترومبوسيتوپنى، تحريک گوارش، افزايش وزن، آلوپسى گذرا، هيپرآمونمى کاهش دوز دارو با داروهاى القاءکننده آنزيم(۱) لاموترى‌ژن اثبات نشده است گيجى، دوبينى، خواب‌آورى، آتاکسى، سردرد بثورات پوستى سندرم استيونس جانسون کاهش سطح دارو با داروهاى القاءکننده آنزيم(۱)، افزايش سطح دارو با والپروئيک اسيد اتوسوکسيمايد ۱۰۰-۴۰ μg/mL آتاکسى، لتارژى، سردرد تحريک گوارشى، بثورات پوستى، سرکوب مغز استخوان
۱. فنى‌توئين، کاربامازپين، فنوباربيتال
طبقه‌بندى تشنج
براى تشخيص، درمان و پيش‌آگهي، طبقه‌بندى صحيح تشنج ضرورى است. تشنج‌هاى پارشيال (يا موضعي) از ناحيه موضعى در کورتکس منشاء مى‌گيرند. در تشنج‌هاى جنراليزه نواحى منتشرى از مغز به‌طور دو طرفه و قرينه درگير است. تشنج‌هاى پارشيال ساده هوشيارى را مختل نمى‌کنند و مى‌توانند علائم حرکتي، حسي، اتونوم يا روانى داشته باشند. تشنج‌هاى پارشيال کمپلکس اختلال هوشيارى همراه با اتوماتيسم (باز و بسته کردن لب‌ها، جويدن، راه رفتن بى‌هدف يا فعاليت‌هاى حرکتى پيچيده ديگر) دارند.
تشنج‌هاى جنراليزه به‌طور اوليه يا بر اثر جنراليزه شدن ثانويه تشنج‌هاى پارشيال روى مى‌دهند. تشنج‌هاى تونيک - کلونيک (گراندمال) موجب فقدان ناگهانى هوشياري، فقدان کنترل موقعيت، انقباض تونيک عضلات مى‌شوند - که باعث قفل شدن دندان‌ها و ريجيديتى عضلات در حالت اکستند مى‌شود (فاز تونيک). به‌دنبال آن پرش‌هاى عضلانى ريتميک روى مى‌دهد (فاز کلونيک). امکان گاز گرفتن زبان و بى‌اختيارى دفعى در طى تشنج وجود دارد. برگشت هوشيارى به‌طور تيپيک تدريجى و در عرض چند دقيقه تا چند ساعت است. سردرد و گيجى از پديده‌هاى شايع پس از حمله هستند. در تشنج‌هاى ابسانس (پتى‌مال) بدون از دست رفتن کنترل موقعيت، هوشيارى فرد دچار اختلال ناگهانى و جزئى مى‌شود.حمله به‌ندرت بيش از ۱۰-۵ ثانيه طول مى‌شود ولى مى‌تواند چندين بار در روز تکرار شود. علائم خفيف حرکتى شايع هستند. در حالى‌که اتوماتيسم پيچيده و فعاليت کلونيک وجود ندارد. انواع ديگر تشنج‌هاى جنراليزه عبارتند از: آبسانس غير تيپيک، اسپاسم شيرخوارگى و تشنج‌هاى تونيک، آتونيک و ميوکلونيک.
مطالب مشابه :
دپاکین، دپاکوت، والپروات سدیم، والپیروییک اسید، اورلپت
اختلال دوقطبی - دپاکین، دپاکوت، والپروات سدیم، والپیروییک اسید، اورلپت -
دپاکين : (Depakin , Orfiril , Valporal, Valprosid Depakene )
دپاکوت : (Divalprox sodium) Depakote اشکال دارويی : - قرص mg ١٢٥ (صورتی ) - قرص mg ٢٥٠ ( رنگ هلو ) - قرص mg ٥٠٠ ( بنفش )
بیماری صرع
(دپاکوت)، با کاهش سطح ویتامین دی و کلسیم همراه می‌باشد.
تشنج و صرع
دپاکن دپاکوت: تونيک - کلونيک ابسانس ابسانس آتيپيک ميوکلونيک شروع فوکال : mg/kg۲۰-۶۰) ۷۵۰-۲۰۰۰ mg
برچسب :
دپاکوت