ضوابط استانداردها مجتمع تجاری

جلب عناصر تجارت:

قرارگیری هر فروشگاهی بطور مستقیم ، تحت تأثیر استعدادهای نهایی همان تجارت می باشد ، هر چه ترافیک پیاده گذرا از مقابل یک مغازه بیشتر باشد کارآیی آن تجارت نیز بیشتر می شود . پیاده روها از پارکینگ اتومبیل تا محل خرید باید طوری طرح شوند که از گذشتن خریدار بطور سرسری از مقابل مغازه های اصلی جلوگیری کند .

یک فروشگاه حداکثر مقدار تماس را برای ویترینش لازم دارد و ویترین آن باید تا جای ممکن از هر زاویه ای قابل رؤیت .

- دسترسی مشتریان

ارتباط صحیح با پارکینگ اتومبیل (و وسایل نقلیه عمومی ) از عوامل اساسی می باشد پارکینگ مغازه داران و کارکنان با پارکینگ مشتریان نباید مشترک باشد .

استاندارد حداقلی برای پارکینگ اتومبیل از طرف فدراسیون فروشگاههای چند شعبه ای برای برآوردن احتیاجات حداکثر خرید بطور هفتگی پیشنهاد شده است (برای هر 100 متر مربع از سطح خرده فروشی بطور خالص CLA-)

- در مناطقی که مالکیت اتومبیل بطور محلی در سطح پایین باشد 4 محل پارک اتومبیل .

- در مناطقی که مالکیت اتومبیل بطور محلی در سطح متوسط باشد 25/5 محل پارک اتومبیل - در مناطقی که مالکیت اتومبیل بطور محلی در سطح بالایی باشد 50/6 محل پارک اتومبیل

فاصله حداکثر بین اتومبیل خریداران و یا ایستگاه اتوبوس با فروشگاههای عمده ومهم 200 متر ، می باشد ارتباط با فضای پارکینگ باید آسان بدوون تراکم و درنگ صورت گیرد . پارکینگهای چند طبقه اگر فروشگاهها را در طبقات مختلف سرو می کنند باید تا جای ممکن در سطح طبقات مختلف تخلیه شوند .

سرویس دهی:

سرویس دهی با کارایی ماکزیمم ، عامل اصلی در حمل کالاها می باشد که شامل :

الف: تحویل گرفتن

ب: ارسال(مواد استفاده نشده یا جعبه های خالی )

ویژگی های فضاها :

سیرکولاسیون داخلی:

سیرکولاسیون عمودی و افقی ، یک عامل حیاتی در طرح ریزی می باشد که هم مربوط به خریداران و هم کالاها می باشد.

سیرکولاسیون افقی از طریق راههای عبوری خرید در داخل ، بطرف محلهای سیرکولاسیون عمودی می باشد محل پله های برقی وآسانسورها در داخل فروشگاه ، باید آنقدر مناسب باشد که مشتری را به گذشتن از بیشترین تعداد ممکنه فضاهای فروش جلب کند و رفتن به طبقات تا سر حد امکان جذاب باشد .

محوطه های میانی

محوطه میانی اصلی یا محوطه ها بایستی مرکز جاذبه مشتریان باشد خاطره ایکه آنها همیشه با خود داشته و همیشه بیاد بیاورند اغلب مراکز خرید ، در محوطه میانی خود از یک طرح بسیار عالی برخوردار هستند و مشخصات واقعاً هیجان انگیزی دارند ، مانند گنبدهای شیشه ای، ترتیب مخصوص چراغها و فواره هایی که از مجسمه های آن بیرون می زنند ، گلکاریهای مصنوعی ، راه پله با طرحهای مخصوص ، پله های برقی ، آسانسورهایی با دیوارهای شیشه ای و کارهای هنری باارزش طرح گرافیک ها و رنگها نیز عامل مهم و مؤثری در این زمینه است در مراکز خیلی بزرگ که دارای چندین محوطه هستند ، هنگامی که هر یک از این محوطه ها دارای کاراکتر ، شکل ، رنگ ودکور جداگانه ای باشند به مراتب جالبتر می شوند محوطه اصلی بعنوان یک محل جالب برای نشستن ، استراحت و ملاقات دوستان می باشد.

بازارچه ها:

معمولاً بازارچه ها و طاق هایی که بطرف محوطه اصلی راهنمایی می ند بایستی در جهت ایجاد یک حالت صمیمیت و اتمسفر آرام کننده باشد. هدف اینست که خرید کننده به نمای فروشگاه جلب شود. همچنین از نقطه نظر کل طرح بایستی تغییر محسوسی برای خریدکننده وجود داشته باشد زیرا او از یک قسمتی که نسبتاً ساده تر است به یک محوطه ای که هنرمندانه تر ساخته شده است قدم می گذارد که در اکثر موارد نقطه اوج زیبایی یک بازارچه را تشکیل می دهد.

جریان عبور و مرور و سهولت رسیدن افراد از یک فروشگاه به یک فروشگاه دیگر دارای اهمیت بسیار زیادی است. در جاهایی که فاصله یک فروشگاه تا فروشگاه بعدی خیلی است (بیش از 700 فوت) در ذهن خریدار یک واکنش فیزیکی و روانی عبور از یک تونل بوجود می آید. یک راه برای جلوگیری از ایجاد چنین احساس منفی در خریدار، ایجاد یک زاویه شکست در تقریباً نیمه راه است. تهیه پلان به شکل که معمولاً در محل برخورد به محوطه میانی می رسد. در این نقطه خریدار قبل از اینکه انتهای دیگر فروشگاه را ببیند، یک چرخش کوتاهی می کند. پلانهای دیگری نیز می تواند وجود داشته باشند که فاصله عبور خریدار را از فروشگاهی به فروشگاه دیگر کوتاهتر می کند. مثلاً پلانی که به شکل علامت (+) است این امکان را برای چهار فروشگاه در رأس آن بوجود می آورد که از نقطه مرکزی این واحد به یک فاصله باشند. پلان دیگری که به شکل مثلث طرح ریزی شده باشد همین امکان برای سه رأس آن بوجود می آورد. شک نیست که اشکال و طرحهای دیگی نیز وجود دارند که برای حل این مشکل مؤثر هستند.

یک مرکز چند طبقه ای با منطقه وسیع مخصوص خرید، نیز جواب دیگری به این مسئله است و راحتی و آسایش را از نظر کمتر راه رفتن مشتریان تأمین می کند. در اینجا وسیله نقلیه اصلی در جهت عمودی کار می کند (آسانسور، پله های برقی و راه پله ها). موقعیت این وسایل نقلیه باید طوری تنظیم شود که حداکثر امتیاز را در خود داشته باشد. در بسیاری از مراکز خرید با قراردادن دیوارهای شیشه ای برای آسانسورها این وسایل نقلیه عمودی را جالب توجه تر کرده اند. سوار شدن در این آسانسورها برای هر گروه سنی تفریح جالبی است و به خریدار کمک می کند که اطراف خود را به خوبی ببیند. موقعیت قرارگیری وسیله نقلیه عمودی در یک مرکز خرید بسیار مهم است.

مراکز خرید را همچنین می توان با در نظر گرفتن عرض و موقعیت استراتژی آن برای دیگر مصارف مفید و جالب برنامه ریزی کرد. نصب کیوسک های خوش نما، راه دیگری برای جالب سازی این مراکز است. کیوسکها بایستی حالت فعالی به این مراکز خرید ببخشند. موارد استفاده از این کیوسک ها روزبروز افزون تر می شود و طرح تهیه کیوسک ها نیز پیچیده تر می شود. از کیوسک ها در موارد زیر استفاده می شود :

فروش کارتهای تبریک، شیرینی جات، اسباب بازی، عکس و وسایل عکاسی، گل فروشی و انواع و اقسام کالاهای مختلف.

برای نصب اینچنین کیوسکها، مراکز خرید باید دارای عرض بیشتر از 35 تا 40 فوت باشد. طرح کیوسک ها باید طوری باشد که هنگام انجام فعالیت قد افراد مشغول در آن، افق دید قسمتهای دیگر فروشگاه را نبندد. قسمت بالای این کیوسک ها هنگام انجام فعالیت یا بایستی کاملاً باز باشد و یا سقف شیشه ای داشته باشد تا بتوان از قسمتهای دیگر، درون آنرا مشاهده کرد. گرچه در برخی موارد از طرف مستأجرین اعتراضاتی به نصب این کیوسک ها می شود و دلایل شان نیز وجود رقابت، بسته شدن افق دید فروشگاهشان و جلب شدن خریداران به چیزهای کناری است؛ ولی مشاهده شده است که در اثر وجود ا ین کیوسک ها فعالیت خرید و فروش نیز افزایش یافته و در کل تأثیر مثبتی روی فعالیت مغازه ها می گذارد.

سرویس ها:

دستشویی و سرویس های مشتریان نباید از طرف خیابان دسترسی داشته باشد. آنها ممکن است در طبقات متناوب (یک در میان) پراکنده و یا به طور مرکزی متصل به رستوران قرار گیرند اما به صورت دلخواه ورود به آنها باید از بخش ها و نه دور از راه پله ها صورت گیرد.

استانداردهای طراحی مجتمع های تجاری:

ارتفاع طبقات:

ارتفاع طبقات در واحدهای بزرگ 5-4 متر و در مورد واحدهای کوچک 3 متر و بستگی به نوع سرویس ها دارد. ارتفاع طبقات برای مشتریان باز دارنده بوده و برای کارمندان خسته کننده است . مغازه ها بر نور طبیعی متکی نیستند بلکه نور مصنوعی همراه با تهویه مکانیکی در آنها تامین می شود.

ارتفاع طبقه از مبداء تراز زمین 5-5/4 و در فوقانی ترین طبقه 75/4-3 است.

واحدهای فروشگاههای بزرگ مساحت کف را ممکن است برای کمد و پیشخوان به کاربرد و بقیه مساحت در 10 متر مربع برای هر 15 نفر تخصیص داده شده است.

دربهای ورودی:

در ساختمانی که مساحت مفید کف آن بیش از مترمربع 1500 است تمامی حیاط ها باید دارای ورودی خروجی باشند و ورودی و خروجی باید حتی الا مکان از یکدیگر دور باشند . ورودیها و گذرگاهها: حداقل ارتفاع و عرض ورودی در طبقه همکف mm 3700 است. دایره گردش برای این لوازم m17 است . جاده ها باید ظرفیت بار 1/10 تن داشته باشند . حداکثر فاصله هر نقطه از ورودی باید m 25 باشد. در طبقه همکف عرض خروجی ها و گذرگاههای اصلی مشتریان باید 200 نفر اول mm 1070 و برای هر mm 15 به عرض قبلی اضافه می شود . هرگاه 2 خروجی وجود داشته باشد عرض هر کدام از آنها باید همه اعضای مشغول در فروشگاه کافی باشد . لازمست درب های خارجی به بیرون باز شوند : نباید از دربهای کشویی استفاده شود.

ورودی پاساژ تقریباً 5/3 متر ارتفاع و پهنا دارد . اگر خروجی پیاده به حیاط باز می شوند قسمت فروش تقریباً 80 سانتی متر پهنا لازم دارد. خروجی ها به حیاط هنگامی به حساب می آیند که ورودی یا گذرگاه به پهنای تقریباً 4 متر یا دو پاساژ هر کدام 5/3 متر پهنا داشته باشند . پهنای خروجی 5/1 متر و در زیر زمین 1/1 متر باشد.

دربهای خروج: پهنای مجموع تمام دربها تخلیه هر 100 متر مربع یا قسمتی از مساحت طبقه ، مساوی با 30/0 متر پهنای خالص است ، در طبقه فوقانی پهنای حداقل در مساوی با پهنای پلکان است.

پهنای درها به قرار زیر است:

تا 500 نفر معادل 1 متر برای هر 120 نفر

تا 1000 نفر معادل 1 متر برای هر 150 نفر

بالای 1000 نفر معادل 1 متر برای هر 200 نفر

پهنای کریدور و دربها تقریباً 5/1 متر است.

ظرفیت کریدور:

حد شرایط رفت و آمد عبارت از P/m3/0 است. P/m به معنی نفر بر متر مربع می باشد. در شرایط تراکم بیشتر جمعیت، افراد همیشه قادر نیستند با سرعت طبیعی خود راه بروند و حتی نمی توانند از افرادی که آهسته تر راه می روند سبقت بگیرند. پیشینه تراکم جمعیت قابل قبول برای طراحی محوطه های سیرکولاسیون مردم p/m 4/1 است.

تحت این تراکم جمعیت بیشتر افراد آهسته تر از سرعت طبیعی خود راه می روند و این موضوع ممکن است، ایجاد ناراحتی کنند. براس مسافت های کوتاه در طول مسیر، تا حدود m3000 تراکم بیشتر برای جمعیت نیاز است.

اما به شرطی که در پیش و بعد از این مسافت پر تراکم (مانع ) فضاهای بازتر با عرض بیشتر وجود داشته باشد. در مورد کریدورهایی که عرضشان تقریباً از m 1200 است . ظرفیت رفت و آمد متناسب با عرض کریدور است . در گذرگاههای باریکتر 2 نفر نمی توانند از یکدیگر سبقت بگیرند

حداقل عرض پیشنهادی برای گذرگاه اصلی عبارت از 98/1 متر و برای گذرگاه فرعی 99/0 متر است . ارتفاع پیشخوان عموماً 92 سانتی متر است . مردن یا ضریب سیستم بر حسب نوع قفسه بندی فروشگاه متغیر است.

ویترین ها :

ویترین قسمتی از مغازه جهت ارائه و نمایش اجناس می باشد که یا به صورت شیشه ای برای مغازه ای لباس، کفش، جواهر و ... یا به صورت ویترین های باز برای مغازه های مویه فروشی، سبزی فروشی، سوپر و غیره عمل می کند. مساحت این ویترین با توجه به نوع کاربری مغازه ها متفاوت می باشد که از 10% تا 60% سطح مغازه متغیر می باشد.

ویترین ها ممکن است به داخل مغازه باز شوند یا با دیوار عقبی شیشه ای با جنس محکم و تیره محصور باشند، که در این صورت دسترسی برای دکور و تزئین ویترین ها لازم است و باید این دسترسی سریع و آسان ویترین به مثابه یک نمایشگاه کوچک جهت ارائه اجناس به مشتریان عمل می کند که باید از نظر شکل و فرم و دید و نور دارای شرایط جلب مشتری باشد انواع الگوهای ویترین های باز و بسته در شکلهای زیر ارائه شده است.

دو نمونه از مقطع ویترین در شکل های روبرو نشان داده شده است.

مقطع ویترین در یک مغازه با زیر زمین مقطع ویترین در یک مغازه طبقه همکف و اول الگوهای ویترینهای باز برای قفسه بندی سوپر مارکتها ، میوه فروشی و ...

پله برقی :

تصویر روبرو پله ای برقی با عرض 9/121 سانتی متر را نشان می دهد. این طرح نشان می دهد که فاصله ی 9/121 سانتی متر برای راحتی دو نفر با اندام درشت بر روی یک پله مناسب نیست. علاوه بر این فاصله 6/101 سانتی متری در قسمت پایین پله حالت ایستادن فرد را محدود کرده، در نتیجه از تعادل شخص می کاهد.

حرکت پله ها، تماس های بدنی و عدم تعادل کافی همگی باعث به خطر افتادن ایمنی شخص می شود. شاید حقیقت این است که به ندرت اتفاق می افتد که دو نفر با هم روی یک پله حرکت کنند. باید گفت که عرض 7/117 سانتی ماری پله ها که برای هر یک از دو نفر معادل 9/55 سانتی متر می باشد. هماهنگی های لازم با افراد درشت اندام را ندارد. نخستین تصویر قسمت پایین صفحه این موضوع را که پهنای 9/55 سانتی متر برای هر نفر کافی است یا نه مورد بررسی قرار می دهد. فاصله ی نرد تا دیوار یا اولین مانع باید با ضخامت دست افراد درشت اندام و میزان قطر داخلی دست افراد ریز اندام در حالت بسته یا نیمه بسته هماهنگی داشته باشد. با در نظر داشتن ضخامت دستکش، فاصله ی بین نرده تا دیوار یا اولین مانع برابر با 1/5 سانتی متر و قطر نرده برابر با 8/3 سانتی متر است که با ابعاد بیشتر افراد هماهنگی دارد.

از لحاظ ساختمانی به صورت سازه فولادی اجرا می شود، که تناسبات آن برای ارتفاع کمتر از 6 زاویه حدود 35 درجه و سرعت 5/0 متر بر ثانیه و در بقیه موارد زاویه کمتر از 30 درجه می باشد. ماکزیمم عرض mm1050 و می نیممم عرض mm600 که در این اندازه ها بهینه سازی مسافت در نظر گرفته شده است.

پلکانها

تصویر روبرو ابعاد اساسی و محدوده های دید ضروری برای هر فرد را نشان می دهد. گر چه قدمت طراحی پله هم زمان با جنبه های دیگر معماری است؛ ولی با این حال تحقیقات بسیار اندکی درباره ی آن صورت گرفته است و بیشتر ابعاد از راه تخمین و حساب های سرانگشتی به ویژه از قرن هفدهم میلادی به بعد بدست آمده است. آنچه در این بخش مهم است ارتفاع پله است.

تصویر و جدول مقابل نشان دهنده ی ارتباط اندام سنجی لازم بین اندازه ی کفش و پهنای پله می باشد. کفش زمستانی 95% از افراد دارای طولی معادل 9/22 سانتی متر یا کمتر است از سوی دیگر پهنای 1/24 سانتی متر پله که در حال حاضر معمول است؛ تنها با 5% افراد هماهنگی لازم را دارد. این در حالی است که پای افراد درشت اندام بیش از 7/12 سانتی متر از پله بیرون می ماند. این مساله در خصوص افراد مسن و معلولین جسمی مشکل ایجاد می کند.

در دیوارهای خارجی با خروجی به بیرون، از هر قسمت طبقه بالا تقریباً دو رشته پله که یکی از آنها در فاصله 25 متری است لازم می باشد اتاقهای مجاور نزدیک یک رشته پلکان به فاصله کمتر از 15 متر باید تعبیه گردد.

نقاله مسافرتی :

عرض مانند عرض پله برقی بوده و تحت ضوابط زوایای شیب 8-5 درجه و حداکثر مجاز 9/0 متر بر ثانیه است و در زاویه های 12-8 درجه سرعت مجاز 75/0 متر بر ثانیه است. ظرفیت رفت و آمد در نقاله همانند پله برقی است.

آسانسور:

سیستم ها و دستگاه هایی که به صرت عمودی حرکت می کنند باید نیازهای افراد معلول را به همان نسبت افراد سالم پاسخگو باشند. ارتفاع نصب دکمه های مخصوص آسان بر که در راهرو نصب می شود؛ باید برابر با 2/134 سانتی متر باشد. دکمه های اضطراری باید در ارتفاعی نصب شود که دکمه های پایین دارای ارتفاع معدل 2/76 سانتی متر از زمین و دکمه های بالا دارای فاصله ای برابر 9/212 سانتی متر تا داخل اتاقک آسان بر باشد و محل آنها در پایین صفحه ی دکمه ها باشد. خط مرکزی تلفن نیز باسید در حداکثر ارتفاع 9/121 سانتی متری از کف اتاقک آسان بر نصب شود. ارتفاع دستگیره ی ریل نیز نباید بین 4/86 -3/81 سانتی متر از بالای کف آن در نظر گرفته شود.

انواع آن : 1) رفت و آمد کم و نفر بر 2) آسانسور براتکار / نفر بر

2) آسانسوئر نفر بر چند منظوره 4) آسانسور با رفت و آمد زیاد

5) آسانسور چند منظوره برای کالا 6) آسانسور برای حمل کالای سنگین

حداکثر مسافت پیموده شده توسط آسانسور25 متر و سرعت ماکزیمم 1 متر بر ثانیه و در صورت شدید بودن رفت و امد لازم است که 21 تحلیل مفصل برای میزان و زمان رفت و آمد صورت گیرد. حداقل فضای انتظار برای هر آسانسور 150*150می باشد.

سطح شیبدار :

از دیگر عوامل تامین میزان دسترسی هر چه بهتر معلولین جسمی در ساختمان ها، شیب راهه هاست. طبق مقررات ، حداکثر طول شیب راهه 9 متر و حداکثر شیب یک دوازدهم متر برای پاگرد در نظر گرفته نمی شود؛ چرا که پاگردها باید با توجه به ورود و خروج افراد یا تغییرات دیگر در مسیر شیب راهه طراحی شود. فاصله ی سکو تا شیب راهه باید بگونه ای باشد که نه تنها اندازه ی مناسب برای پاگرد فضای کافی جهت گردش در به طرف شیب راهه را بدون ورود به فضای پاگرد تامین کند. روی همین اصل برای پاگرد طول 7/106 سنتی متری برای سکو، حداقل اندازه ی 61 سانتی متر از مقابل قفل پیشنهاد می کند.

1) حداقل عرض سطح شیبدار عرض شیبدار cm120

2) برای سطوح شیبدار با طول 3 متر ماکزیمم شیب 8/% و عرض مطلوب 120 سانتی متر که هر چه به این طول اضافه شود به ازای هر 5 سانتی متر افزایش عرض مفید و 5/0% کاهش شیب خواهیم داشت. برابر 9 متر سطح شیبدار 1 پاگرد با عمق حداقل عرض شیب لازم است.

- پارکینگ بر مبنای 35% زیر بنا محاسبه می شود.

مشائل مورد توجه در طراحی مراکز خرید:

شکل پلان:

گردآوری خدمات و تسهیلات مختلف در یک مکان ، به طراحی مرکز خرید دو یا سه طبقه منجر می شود. این گونه طراخی معماران را بر آن داشته تا طرح های مختلفی به وجود آورند و همه آنها سعی دارند که خریدار کوتاه ترین فاصله لازم را برای رفتن از یک بخش دیگر طی کند.

عامل دیگری که در شکل گیری پلان مورد توجه است، توپوگرافی محل و خصوصیات زمین پروژه است.

طراحی نمای خارجی :

نمای خراجی باید به صورت متحدالشکل و با استفاده از یک ا دو نوع مصالح عمده در تمام ترکیب ساختمان طراحی شود. در ضمن در انتخاب و نحوة کاربرد مصالح در نمای خراجی باید دقت نمود. عواملی که باید در انتخاب و نحوة کاربرد مصالح در نمای خارجی مورد توجه قرار گیرند عبارتند از :

1- نجوة محافظت در برابر آب و رطوبت

2- سهولت نگهداری و تعمیر

3- فراهم بودن مصالح انتخابی

4- سرعت ساخت و نصب اجزا

اجزاء اصلی مجموعه :

در طراحی ، ورودی مجموعه خرید و حیاط های مرکزی از اهمیت زیاد برخوردارند . این عناصر باید برای جلب توجه خریداران از ابهت کافی برخوردار باشند. وجود سایبان ها ستون های دارای علائم هدایت کننده یا یک طرح دیواری ویژه در ورودی ها و چشم اندازهایی که دارای درخت، آب نما و عناصر هنری هستند در ارائه محیطی زنده و جذاب بسیار موثر می باشند.

در ساعات شب لازم است عناصر مذکور با نورپردازی های ویژه و علائم جلب کننده دیگری همراه شوند.

نمای داخلی مرکز خرید :

بازارچه ها و حیاط های مرکزی باید محیطی بسیار جذاب برای خریداران ایجاد کند. عناصر اصلی این محیط جدید باید آنچنان مهیج و دلپذیر باشد که احساس رضایت در خریداران بوجود آورد.

حیاط های مرکزی : حیاط های مرکزی اصلی باید کانون جذب خریدارات و دیدار کنندگان باشند. اغلب مراکز خرید موفق بر طراحی خوب حیاط های مرکزی استوار شده اند.

عناصر مهیج از قبیل گنبدهای شیشه ای، اشیاء نورانی مخصوص، فواره ها، چشم اندازهای مختلف پلکان هایی با طرح های ویژه، پله برقی و آسانسورهای شیسه ای رمز موفقیت این مراکز هستند. همچنین وجود طرح های گرافیکی ، علائم راهنما، پرچم ها، سمبل های مرکز خرید و انتخاب رنگ از عناصر مهمی هستند که بر خریدار تأثیر می گذارد.

همچنیناین حیاط ها، مکانهایی را برای نشستن ، استراحت و دیدار با دوستان برای خریداران فراهم می کند.

مصالح :

انتخاب مصالح باید با در نظر گرفتن نکالت زیبایی شناسی صورت گیرد. مصالحی که برای کف و دیواره ها استفاده می شود باید با دوام بوده و نیازمند حداقل حفاظت و تعمیر باشد.

کف : برای مصالح کف می توان از کفپوشهای موزائیکی که روی کف ماسه پوش بتنی نصب می شوند استفاده کرد. ترکیب موزائیک و آجرهای از سنگ معدنی و آجرهای کف پوش نقشهای جالبی در کف ایجاد می کند، با پیشرفت های جدیدی که در فرش کردن کف حاصل شده، در مواردی که رفت و آمد چه در درون سالن ها و چه در خارج آنها زیاد است، سنگ فرش یکی از مصالح قابل قبول برای پوشش کف می باشد.

سقف : در انتخاب مصالح سقف، تنوع زیادی وجود دارد که هر کدام تأکید بر مفاهیم معماری دارند و به کارگیری مصالحی مانند تیرهای بتنی، آجرهای آکوستیکی فرم دار، پلی استر چوب و همچنین کاربرد پنجره های سقفی به مرکز خرید روح جاذبه ای خاص می بخشد.

دیواره : در بازارچه ها که دیواره ها بیش از 5/2 تا 3 متر ارتفاع دارند، باید مصالح آن با توجه به سهولت تعمیر و نگهداری و پایداری آنها انتخاب شوند. استفاده از یک نوع مصالح در نمای خارجی مانند آجر و بتن های پیش ساخته باعث ایجاد تداوم در نما می شود.

نورپردازی مجموعه:

روشنایی مجموعه باید ملایم و کافی باشد تا مردم را تحت تأثیر قرار داده و فضایی جذاب و آرام بخش ایجاد کند. منبع روشنایی را می توان برای ایجاد زیبایی در طرح سقف ها به کار برد. می توان با استفاده از آویز هایی تزیینی ، لوسترها، فرم های معماری و دیواره های طراحی شده مخصوص و چراغ های ستونی، نورپردازی موثر را ایجاد کرد.

علاوه بر نورپردازی نمای درونی مجموعه، نورپردازی نمای خارجی نیز باید مورد توجه قرار گیرد که این امر به کمک نورافکن ها، نورپردازی حلقه ای، طرح های مجسمه ای و سایبان ها انجام می شود. این روش نورپردازی اغلب جایگزین علائم بزرگ توجه به مرکز خرید می باشد. نورپردازی فضای پارکینگ ها بسیار مهم است. بهتر است سطح فضای پارکینگ کاملاً روشن باشد.

محیط اطراف ساختمان مراکز خرید در اغلب موارد، پیاده روهایی دارد که روشنایی آنها باید از طریق دیوار کوبهای چراغ دار و با تیرهای چراغ برق تامین شود. طول عمر لامپ، رنگ لامپ، تعمیر و نگهداری، ضد آب بودن و دوام لامپ ها از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

موسیقی:

موسیقی یا سیستم صفحه گذاری در یک مرکز خرید، نقش مهمی دارد. این سیستم در هماهنگی با مسیرهای پر نور و طراحی اکوستیکی کامل می شود. معمولاً منبع موسیقی را صاحب مرکز خرید اجاره می دهد و ممکن است یک بخش با ضبط صوت، بلندگو، ایستگاه رادیویی ویژه، با سیستم پخش تلفنی سیم کشی شده و یا سیستم پخش زیر زمین خصوصی باشد. همه این سیستم ها دارای کلید خاموش و روشن هستند و اغلب یک زمان تکرار در مسیر جریان قرار می دهند که برنامه را قطع کرده و آگهی خاص را اعلام می کند. این طرح مستلزم توجه به مسئله اکوستیک است که شامل زمان برگشت صوت، جذب صوت، انعکاس صوت، توزیع سطح صوت، و محل قرارگیری بلند گوها می باشد. محل قرارگیری بلندگوها بر اساس توزیع بازده بلندگوها، طرح پلان سقف و ارتفاع محل نصب بلندگوها تعیین می گردد.

تهویه مطبوع:

مسئله مهم دیگری که باید در طراحی مرکز خرید مورد توجه قرار گیرد، تأمین آسایش حرارتی خریداران است. درجه حرارت مطلوب درونی عموماً در تابستان 75 درجه فارنهایت با 50% رطوبت نسبی و در زمستان 70 درجه فارنهایت می باشد.

کنترل بوی خوش نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. این امر با ایجاد جریان هوای ملایم به دست می آید و ایجاد جریان هوا به کمک درزهای خروجی هوا به صورت مطلوبتری می یابد. اگر نواحی تولید بوی مطبوع مرتبط به یک سیستم هواساز معمولی باشد باید مقدار هوای خروجی با مقدار هوای تهیه شده جبران گردد.

کاربرد رنگ و کارهای هنری:

به منظور افزایش جاذبه مرکز خرید لازم است که طرح های قسمت های مختلف مرکز با کارهای هنری نیز همراه شود. کی از اهداف اولیه طراحی مرکز خرید، ایجاد محیطی رنگارنگ و نشاط انگیز است که دیدار از آن همواره جالب باشد. برای ایجاد این محیط، معمار باید به تناسبات، مقیاس و خصوصیات توجه ویژه ای داشته باشد.

استفاده از کارهای هنری جنبی یعنی نقاشی دیواری، مجسمه، درخت کاری، فواره ها ، نوع فرش کردن، چراغانی و طرح های گرافیکی ، جاذبه ای بسیار زیاد به مرکز می بخشد.

بسیاری از مردم، مراکز خرید را به همان نسبت که برای خرید بازدید می کنند برای گردش نیز مورد استفاده قرار می دهند. شکی نیست که یک مجموعه کامل هنری می تواند فضای ویژه ای ایجاد کند که مرکز را به صورت یک موجودیت برجسته نشان دهد. بدیهی است که استفاده از عناصر هنری باید با توجه کافی صورت گیرد.

علامت گذاری های و طرح های گرافیکی :

گرافیک یکی از ابزارهای مهم در طراحی مرکز خرید محسوب می شود. محدودة کاربرد هنر گرافیک در طراحی مرکز خرید شامل علائم خارجی ، سمبل ها و نشانه های گرافیکی، علائم ورودی ، علائم ویژه مختلف در نماهای درونی فروشگاه ها می باشد. این طرح های گرافیکی و علامت ها به خریدار امکان می دهد که سهولت به همه مکان ها راهنمایی شود.

تعیین روابط اجزاء تشکیل دهنده انواع واحدهای تجاری:

تعیین روابط اجزاء تشکیل دهنده انواع واحدهای تجاری، پلانهای شماتیک و حدود سطح مورد نیاز ان واحدها بشرح زیر می باشد.

قفسه های فروشگاه احتمالاً بیش از سایر اجزای فضای خلی برای طبقه بندی یا در معرض دید گذاشتن اجناس مورد استفاده قرار می گیرد. اجناس از نظر اصول اندام سنجی هم باید در دسترس مشتری باشد و هم بطور کامل در دیدرس او قرار بگیرد. بر این ارتفاع های موجود باید پاسخ گوی اندازه های مربوط به دسترس عمودی و برداشتن اجناس و اندازه ی دید فرد باشد. تعیین میزان ارتفاع باید داده های مربوط به افراد کوتاه قد را بکار برد. از آنجا که در یک خرده فروشی ممکن است اجناس بر اساس مذکر یا مونث بودن افراد چیده شود گروه از داده ها ارایه می شود: گروهی بر اساس اندازه ی بدن افراد مونث کوتاه قد تر و گروه دیگر بر اساس اندازه ی بدن افراد مونث کوتاه قد تر و گروه دیگر بر اساس اندازه ی بدن افراد کوتاه قدتر در ارتفاع پیشنهاد شده، بین ملاحظات مربوط به دسترسی و قابلیت دید افراد هماهنگی وجود دارد.

محل امتحان کفش باید با اندازه ی بدن مشتری در حالت نشسته و فروشنده هماهنگ باشد. حداقل فاصله ی در نظر گرفته شده 6/176 -4/154 سانتی متر است. با توجه به این محدوده ی فعالیت باید در تعیین میزان بلندی قفسه ی کفش ها، اندازه ی دسترسی عمودی افراد مونث کوتاه قد را در نظر گرفت و در ایجاد فواصل حداکثر پهنای بدن افراد درشت اندام را مد نظر قرار داد.

اندازه ی اتاق های رخت کن باید با حالت های مختلف بدن انسان، هنگام پوشیدن یا درآوردن لباس هماهنگ باشد. در تصویر بالای صفحه طول اتاق رخت کن 4/152-2/137 سانتی متر و حداقل عرض آن 4/91 سانتی متر است. در تعیین اندازه ی اتاق رخت کن باید اندازه قامت حداکثر پهنای بدن، حداقل عمق بدن و دسترسی بازوها از پهلو در افراد بلند قد را در نظر گرفت.

با توجه به نوع فعالیت مورد نظر، پبشخانی با ارتفاع 4/91- 9/88 سانتی متر برای بیشتر افراد مناسب فواصل افقی باید با حداکثر عمق بدن افراد بلند قد در محدوده ی فعالیت و حداکثر پهنای بدن افراد بلند قد در محدوده حرکت هماهنگ باشد. با توجه به فشردگی محل کار و تعدد فروشنده ها می توان محدوده ی کار و حرکت را در هم ادغام کرد؛ به نحوی که فاصله ی بین پیشخان جلویی عقبی به 2/76 سانتی متر کاهش یابد.

واحد جواهر فروشی و ساعت فروشی و عینک فروشی و ....

جهت ارائه کالای خود از ویترین های شیشه ای استفاده می نمایند لذا ویترین ها درصد مهمی از وسعت مغازه را بخود اختصاص می دهند فضای متوسط این گونه مغازه ها 20 متر مربع می باشد در ضمن قسمتی از مغازه به محل تغییرات اختصاص داده می شود.

واحد عکاسی علاوه بر سالن اصلی مراجعه مشتری و ارائه کالا به دو اطاق در همان فضا جهت گرفتن عکس از مشتری و ظهور فیلم نیاز دارد و متوسط فضای لازم 30 متر مربع می باشد.

واحدهای فروش تره بار:

اینگونه واحدها به لحاظ حجم زیاد محصولات ، فروش و ضایعات آن از فضای بیشتری برخوردار هستند و به انبار سرد و دسترسی دوم نیاز دارد. که متوسط سطح مورد نیاز این واحدها 50 متر مربع می باشد.

واحدهای لوازم التحریر و کتابفروشی و نوشت افزار :

این گونه واحدها لازم است که کالای خود را در معرض دید مشتریها قرار دهند و به این لحاظ ویترین های باز و قفسه بندی ها در این مکان ها از حساسیت خاصی برخوردارند و قفسه بندی ها در این مکان ها از حساسیت خاصی برخوردارند و می بایست درصد مهمی از مغازه را به آن اختصاص داد و وسعت متوسط این واحدها 30 متر مربع و دارای یک انبار می باشند. صرفاً روزنامه فروشی ها در مکان های کوچکتر مانند دکه نیز ارائه خدمات می دهند واحدهایی مانند تایپ و چاپخانه که در این گروه قرار دارند جهت نصب دستگاههای خود وسعت بیشتری لازم دارند که حد متوسط آن 50 متر مربع می باشد.

واحدهای فروش مواد غذایی :

سوپر مواد پروتئینی ، قصابی، مرغ و ماهی و لبنیاتی، شیرینی فروشی به وسعتی بیش از 50 متر مربع نیاز دارد. در این گونه مغازه ها بیش از 50% وسعت آن را یخچالهای ویترینی ویترینهای باز مانند قفسه ها، بخود اختصاص می دهند.

واحدهای تجارتی مانند تاکسی تلفنی، خشک شویی، آارایشگاه مردانه و آرایشگاه زنانه به وسعتی بیش از 50 متر مربع نیاز دارد. معمولاً در آرایشگاه ها و تاکسی تلفنی به یک فضا جهت آبدارخانه و محل استراحت موقت احتیاج دارد.

واحدهای بهداشتی:

این واحدها خدمات بهداشتی مورد نیاز مورد را ارائه می دهند. مانند لوازم بهداشت و داروخانه و ... متوسط این قبیل واحدها 30 متر مربع و دارای ویترین های شیشه ای و قفسه بندی می باشد.

واحدهای پوشاک :

این واحدها ارائه دهنده کلیه البسه از لباس زیر تا کفش به مردم است. متوسط این قبیل واحدها 30 متر مربع است که شامل ویترین و اطاق پرو می باشد.

واحدهای تجارتی ، طبخ و ارائه غذای گرم :

این گونه واحدها مانند چلوکبابی، کبابی، قهوه خانه، پیتزافروشی انواع غذاهای گرم طبخ و در همان مکان به مشتریان ارائه می گردد. این کاربری ها باید دارای فضای مناسب جهت طبخ غذا (آشپزخانه) فضا جهت انبار مواد غذایی و دسترسی دوم جهت سرویس دهی به این فضاها باشد. سالن اصلی غذاخوری باید دارای محیط آرام و مناسب جهت جذب مشتری باشد وسعت این فضا از 20 متر مربع تا 200 متر مربع متفاوت است.

فروشگاه های مواد غذایی

فاصله ی مورد نظر برای یک مرد و زن که پهلو به پهلوم هم در حال حرکت هستند. 4-54 سانتی متر می باشد که در صورت اضافه کردن اندازه ی یک کودک 7/45 سانتی متر به آن در نهایت اندازه ی 1/98 سانتی متر خواهیم داشت. از نظر اندام سنجی حداکثر پهنای بدن یک اندازه ی اصلی به شمار می آید.

برای مشتریان سالم و افراد نشسته روی صندلی چرخ دار، حداقل فاصله 14/91 سانتی متر کافی و مناسب خواهد بود. شایان ذکر است که اندازه های نهایی برای یک صندلی چرخ دار 7/106×5/3 سانتی متر است.

حداقل مورد ناز در جلوی قفسه ها جهت رای زنی و داشتن اجناس 4/91 سانتی متر است. یک فاصله ی به اندازه ی 4/152 سانتی متر نیز برای حرکت دو به صورت پهلو کافی است.

در طرفین هر یک از ویترین ها باید یک فضای فعالیت به اندازه 2/76 سانتی متر جهت برداشتن اجناس وجود داشته باشد. در تعیین این اندازه حداکثر پهنای بدن یا پهنای چرخ دستی کافی بود. البته این اندازه تنها مناسب محدوده ی فعالیت است؛ چرا که در این تصاویر محدوده ی حرکت بیرون از این محدوده فرض شده است.

طرح پیچیده و گسترده ی این صفحه در بردارنده ی شماری از اطلاعات ارائه شده از صفحات قبل می باشد. این طرح حداقل فواصل لازم قفسه ها و ویترین های مبانی را نشان می دهد. حداقل فاصله لازم بین ویترین های مواد غذایی 9/189 سانتی متر است. اگر چه چنین فاصله ی برای عبور خریدار و یک فرد نشسته بر روی چرخدستی و بین هر یک از قفسه های مواد غذایی مجاور نیز کافی می باشد. ولی عبور نفر سوم از این میان ممکن نیست. چرا که در این صورت یکی از دو خریدار در طرفین مسیر ناچار است برای عبور عموم راه را باز کند. روی همین اصل است برای ایجاد یک مسیر حرکت بدون مانع از میان این میان دو نفر یک فاصله ی اضافی 3/76 متری باید به حداقل اندازه ی 9/189 سانتی متری اضافه شود. در این صورت فاصله ی نهایی بین ویترین های مواد غذایی حداقل 259 سانتی متر خواهد شد.

نوشیدنی فروشی ها

فاصله ی بین پیشخان و قسمت عقب نوشیدنی فروشی ها بگونه ای محاسبه شود که فضای لازم جهت کار فراهم شود. پله ی 90 سانتی متری کمترین اندازه ای است که فضای بهینه جهت کار کردن فروشنده را ایجاد می کند. با چنین فاصله ی مشخص دیگری نیز در پست سر او فضای لازم برای حرکت خواهد داشت. حداکثر عمق و حداکثر پهنای بدن دو اصل اساسی تعیین میزان فاصله ی افراد از یکدیگر است. نوع فعالیت این فروشنده فاصله 75 سانتی متری را طلب می کند.

فاصله بین چهارپایه ها نسبت به راستای دو صندلی با دیگر از حساسیت بیشتری برخوردار است، این فاصله باید بگونه باشد که مشخص درشت اندام بتواند براحتی و بدون تماس با دیگران بر روی صندلی نشسته و یا از روی آن دیده شود. فاصله های 30 سانتی متری بین صندلی هایی با پهنای 61 سانتی متر که بسیار متداول است تنها با 5 مذکر (به منظور جلوگیری از مزاحمت برای دیگران) مطابقت دارد. در حالی که فاصله ی 75 سانتی متر فروشنده کمبود دو صندلی به ازای هر 300 سانتی متر زیان محسوب می شود. صندلی هایی با پهنای 70 سانتی متر با فاصله ی 30 سانتی متر در حد متعادلی قرار دارد. در هر صورت تصمیم نهایی به عهده ی فروشنده است. تنها مسئله ای که باید در نظر گرفته شود هماهنگی لازم بین عوامل انسانی و مسائل اقتصادی است.

ارتباطات و میزان فاصله ی بهینه بین افراد را در فاصله ی 61-7/45 سانتی متری می تواند برای مشتری محدوده ای ایجاد کند که به راحتی بنشیند، بایستد یا میدان دسترسی مناسبی برای او فراهم گردد. فاصله ی مذکور میدان حرکتی به قطر 2/76 سانتی متر نیز برای شخص فراهم خواهد کرد. اگر نصب یک پیشخان یا قفسه ی اضافی مد نظر باشد؛ یک فضای حرکتی به قطر 7/45 سانتی متر در جلوی پیشخان کفایت می کند. پهنای یک پیشخان می تواند برابر با 5/30 -4/25 سانتی متر باشد.

نشیمنگاه نوشیدنی فروشی نمونه خوبی از ابعاد پنهانی است که باید در فاصله گذاری این نشیمنگاه ها مورد توجه قرار گیرد. تفاوت های فرهنگی تعیین کننده ی این فاصله می باشد. برای مثال در یک فرهنگ مجاورت و نزدیکی مشتری ها مد نظر است؛ در حالی که در فرهنگ دیگر این مسأله چندان مورد پسند مردم واقع نمی شود. جمع افراد و فاصله ی بین صندلی ها روی رفتارهای اجتماعی تأثیر می گذارد. ناگفته پیداست که هر چه تراکم بیشتر باشد این تأثیر گذاری چشم گیرتر خواهد بود.

چنین تراکمی مانع ماس و برخورد افراد با یکدیگر شده و در عین حال راحتی آنان را تامین می کند و آنها را نسبت به روابط خصوصی با خود مطمئن می سازد. در اینجا فاصله ی بین صندلی ها 61 سانتی متر در نظر گرفته شده است. در این فاصله احتمال تجاوز به حریم شخص مقابل وجود دارد؛ به ویژه در مواردی که افراد به صورت دو نفره از این محل ها استفاده می کنند. هر 30 سانتی متر تراکمی برابر 1/5 نفر در طول پیشخان در نظر گرفته شده است.

پیشخان های غذا:

که عبارتند از : 4/91 سانتی متر برای فضای پشت پیشخان 61-7/45 سانتی متر برای پهنای پیشخان، 6/167 ـ 4/152 سانتی متر برای جلوی پیشخان تا نزدیکترین مانع، تصویر پاین نمای جانبی پیشخان اصلی و پیشخان عقبی را نشان می دهد. ارتفاع اغلب این پیشخان ها 7/106 سانتی متر است. از اندازه های بسیار مهم در این خصوص فاصله ای بین رویه ی صندلی تا سطح زیرین پیشخان به سمت مشتری هاست. همچنین از اندازه های موثر در راحتی شخص فاصله ی بین زانو تا کفل و فاصله ی ران تا پیشخان می باشد. در محاسبه ارتفاع جای پا نیز باید ارتفاع هایی با ارتفاع 7/106 طراحی می شود که بلندی جای پاهای صندلی آن را بر 8/17 سانتی متر است. جاپاهایی که در ارتفاع 2/58 سانتی متری صندلی نصب می شوند عملاً کارایی دارند. مطابق داده های نود و نهم ارتفاع پشت دارای فرد تا جایی با محدوده 8/50 سانتی متر است، بنابراین پاها در فاصله ی چند سانتی متری بالای جای پاها رها شده و بدن ثبات و تعادل خود را از دست می دهد. با وجودی که جای پای صندلی در تصویر در ارتفاع بالاتری تعبیه شده است ولی تنها به قسمتی از کاربردها در حالت نشسته کمک می کند کما اینکه به نظر می رسد برای افراد در حالت ایستاده تعبیه شده است راه حل منطقی این است که یک جای پا بصورت جداگانه بر روی صندلی نصب می شود.

غذاخوری ها :

بهای محل چیدن سرویس غذاخوری با توجه به نوع چیدن آن و میزان دسترسی شخص محاسبه می شود. هنگام صرف غذا، آشفتگی و بی نظمی محسوس روی میز به چشم می خورد که دارای حداقل پهنایی برابر با 61-6/35 سانتی متر است. سه تصویر بالا، اندازه های مذکور را با توجه به کم و زیاد شدن طول میز نشان می دهد. در این حالت ها پهنای میز حداقل 61 سانتی متر در نظر گرفته شده است. فاصله ی میان این دو پهنا پاسخ گوی چیدن وسایل دیگر مانند گلدان می باشد. اگر اندازه ی دو پهنا و فاصله ی میان آن را مد نظر داشته باشیم ببینیم که اندازه ی 6/101 سانتی متر اندازه ی بهینه ای برای طول میز خواهد بود. در تصاویر پایین بیشترین عرض میز 2/76 سانتی متر است که با توجه به اندازه های بدن شخص درشت اندام محاسبه شده است. افراد هنگام صحبت کردم با توجه نوع فرهنگ و اخلاق خود دست ها را به اطراف حرکت می دهند. بطوریکه یک میز با پهنای 61 اینچ، پاسخ گوی این مساله است. یک میز با طول 6/101-2/76 سانتی متری با پهنای بدن شخص و مطابقت دو اندازه ی 6/101 آنتی متری، فضای لازم چیدن سرویس غذاخوری و دسترسی بهینه روی میز را فراهم می کند.

افزایش ارتفاع صندلی باعث آویزان شدن پاهای شخص می شود و از طرفی نصب جای پا نیز در فضاهای عمومی ممکن نیست. از آن جا که ارتفاع بسیاری از دسته های صندلی چرخ دار از 5/72 سانتی متر تجاوز نمی کند (اندازه ای که دو بیشتر صندلی های چرخ دار قابل تنظیم است). لذا این فاصله را بجای فاصله ی 2/76 سانتی متری پیشنهاد می کنند. چنین اندازه ی با هم با ابعاد بدن افراد سالم هماهنگی دارد و هم با ابعاد بدن افراد معلول.

این تا اینجا هنگام غذا خوردن ممکن است صندلی در چهار وضعیت قرار گیرد: در ابتدا غذا خوردن نزدیک میز است، ولی هر چه شخص به انتهای غذا خوردن نزدیک ترکه می شود فاصله ی آن از میز بیشتر می شود تا جایی که به فاصله ای 61 سانتی متری از میز می رسد . هنگام گفتگوهای دوستانه فاصله ی آنها تامین می شود و در پایان هنگام بر خواستن فرد از روی صندلی (بی فاصله به 4/94 سانتی متر می رسد. اگر همه ی موانع موجود در نظر گرفته شود می توان فاصله ی بین میزها را 3/247 سانتی متر در نظر گرفت که البته مقرون به صرفه نیست. با توجه به این که نمی توان موانع را نادیده انگاشت فاصله 4/213 پیشنهاد می شود.

بین صندلی هایی که در کنار هم یا پشت به پشت هم قرار می گیرند باید فاصله ی در نظر گرفته می شود. این فاصله جهت فعالیت خدمت ها یا متری با در نظر گرفته نشده بلکه تنها برای دسترسی به صندلی ها منظور شده است. حداقل فاصله بین دو صندلی 45 سانتی متر و بین دو میز 2/137 سانتی متر بهتر ات. همچنین جهت فعالیتهای پیش خدمت ها همانطور که در تصاویر وسط و پایین صفحه نشان داده شده 4/91 سانتی متر پیشنهاد می شود. اگر میزها به صورت مورب در کنار هم چیده شده باشد در تعیین فاصله ها گوشه های آنها را نباید از نظر پنهان داشت. این فاصله ها را می توان 4/91 سانتی متر تعیین کرد، ولی اگر صندلی ها از گوشه های میزها بیرون بزند باید فاصله بین میز محاسبه شود.

در تعیین میزان دسترسی معلولین جسمی دارای صندلی چرخ دار فاصله پشت صندلی چرخ دار تا میز بین 2/76- 61 سانتی متر در نظر گرفته می شود. تصویر بالا نشان دهنده ی اصول اولیه ای است که باید در طراحی رعایت شود و حرکت های صندلی چرخ دار به جلو و عقب شعاع چرخش و دیگر قابلیت های حرکتی این نوع صندلی باید در نظر گرفته شود.

دکه های غذا خوری به خصوص در محل هایی که میز و صندلی ها روی زمین نصب شده اند و حرکت نمی کنند، فضای راحتی برای بیشتر افراد بوجود نمی آوردند. با نتیجه به این خصوصیت باید جنبه های اساسی اندام سنجی را مد نظر قرار داد. ارتفاع نشیمنگاه هنگام فشردگی باید تامین کننده ی ارتفاع پشت زانوها تا زمین باشد. پهنای صندلی، فاصله ی روی صندلی تا زیر میز، ضخامت ران تا میز، ارتفاع سقف دکه یا ارتفاع چراغ های نصب شده تا میز، ارتفاع چشم در حالت نشسته ، عرض صندلی و حداکثر پهنای بدن، جمله مواردی است که باید در طراحی و ساخت اینگونه فضاها مورد توجه قرار گیرد.

علاوه بر موارد مذکور هماهنگی بین فضای حرکت و پذیرایی پیش خدمت ها از دیگر مواردی است که در طراحی این محل ها باید مد نظر قرار گیرد. تصویر این صفحه نمای فوقانی و جانبی چنین مکانهایی را نشان می دهد.

مکانهای عمومی

فضاهای ارتباطی افقی (راهروها)

در تعیین فواصل شخص تا محیط پیرامون او، بدن انسان یک اندازه ی اصلی و حداکثر اندازه ی بدن به عنوان الگویی مناسب برای عابران پیاده در نظر گرفته شود. به طور قطغ در صورت تطابق چنین فواصلی با ابعاد بدن افراد درشت اندام خود به خود به ابعاد بدن اشخاص ریز اندام نیز هماهنگی خواهد داشت.

در تعیین اندازه های پهنا و عمق بدن یک اندازه مناسب 67 سانتی متری برای لباس ضخیم زمستانی باید در نظر گرفت. اندازه ی مربوط به پهنای بدن نشان می دهد که لباس شخص از شش لایه به صورت دو لایه ای 6/7 سانتی متری تشکیل شده است که عبارتند از : یک لایه روی سطح داخل و خارج هر دو بازو و یک لایه روی هر یک از دو سطح جلو و پشت و بالا تنه. در مجموع اندازه ی محاسبه شده 5/65 سانتی متر است. سابق بر این اندازه پذیرفته شده که احتمالاً بر اساس پهنای شانه ی یک شخص متوسط قامت در نظر گرفته می شد 9/55 سانتی متر بود، نمودار و جدول های زیر که در طراحی فضاهای حرکتی کاربرد دارد، نتیجه ی تحقیقات دکتر جان فروئین در زمینه ی حرکات عابران پیاده وصف گرفتن آنها با در نظرداشتن فضاهای مختلف اطراف آنها و بر اساس تراکم آنها می باشد؛ معیار اصلی بدن انسان است که همچون یک بیضی با اندازه ی 61×6/45 سانتی متر تصور شده است.

محدوده ی گام عبارتست از فاصله ی دو پا از هم در حالیکه یک پا جلوتر از دیگری است. این فاصله برای افراد مختلف و با نتیجه به عوامل فرهنگی، فیزیولوژیکی و روان شناسی، همچنین سن، جنس و ویژگی های بدنی فرد تغییر می یابد. طول گام بیشتر افراد بزرگسال 14/91-61 سانتی متر است. محدوده ی ادراک عبارت است از فاصله ی مورد نیاز برای درک ارزیابی و واکنش به موقع برای جلوگیری از هر گونه خطر در هنگام حرکت شخص در اندازه گیری این فاصله عوامل انسانی بسیاری مشکل ساز است. از جمله شاخص های این محدوده فاصله ی شخص نسبت به نفر جلویی است. به گونه ای که بتواند اندازه ی قامت او را ببیند. میزان این فاصله در حالت طبیعی راه رفتن تقریباً 4/213 سانتی متر است. در راهروها و گذرگاههای مخصوص عبور یک نفره یا دو نفره به ترتیب پهناهای 4/91 ئ 4/213 سانتی متر پیشنهاد می شود. حداقل پیشنهادی برای عدم وجود مانع در طرفین 2/76 سانتی متر است در صورتیکه حمل بار یا با حرکت درآوردن یک گاری کوچک در چنین راهرویی مد نظر باشد. حداقل عرض پیشنهادی تا 4/91 افزایش م یابد. به همین نحو راهروها مخصوص عبور دو نفر باید امکان حرکت دو نفر در کنار هم را بدون تماس بدن آنها با یکدیگر فراهم کند.

حداقل فاصله ی مناسب جهت حرکت صندلی چرخ دار و نزدیک شدن آن به در یا زاوه ای اندک و نیز گرفتن دستگیره در یا کشیدن و بستن آن به دو با زاویه ی اندک و نیز گرفتن دستگیره ی در یا کشیدن و بستن آن برابر با 5/30 سانتی متر در دو طرف آن است. چنین فاصله ی هنگام نزدیک شدن به در از سمت داخل نیز مناسب است. هنگامی که درها نسبت به هم 90 درجه تشکیل می دهند، در نظر گرفتن فاصله ی کافی بین دو در به منظور جلوگیری از برخورد و تداخل امری ضروری به نظر می رسد.

فضاهای مورد نیاز و استانداردها:

بررسی فضاهای مورد نیاز در مراکز تجاری ـ تفریحی

فضاهای فرهنگی ـ تفریحی :

بر اساس تعریف کاربری های شهری، فضاهای فرهنگی عبارتند از :

1- کتابخانه 2- تئاتر و آمفی تئاتر 3- سالن اجتماعات 4- بنیادهای ارشادی 5- کانون ها 6- اماکن تاریخی 7- موزه ها و نمایشگاه ها 8- فرهنگستان ها بناهای یاد بود و ... .

2- فضاهای تفریحی عبارتند از :

1- سینماها 2- باشگاه تفریحات سالم 3- زمین بازی کودکان 4- تله کابین ها 5- شهربازی 6- باغ وحش 7- راسته های تفریحی کوهستانی و ...

بر اساس تعاریف فوق، انواع فضاهای قابل استقرار که دارای عملکرد ناحیه ای باشند به شرح زیر است و باید توجه داشت که این فضاها باید برای مجتمع پیش بینی گردد.

بررسی فضاهای مورد استفا

ضوابط استانداردها مجتمع تجاری

مطالب مشابه :

ضوابط استانداردها مجتمع تجاری

استانداردهای طراحی مجتمع مسکونی

استانداردهاي طراحي مجتمع هاي تجاري

استاندارد های معماری و فضاهای ساختمان تجاری

استانداردهای طراحی مجتمع مسکونی