کوههای زنجان

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

آی قلعه سی زنجان ۲۲/۱۰/۸۵

دیروز روز سردی بود اما و اما....

گرمای ديدار با بزرگي این چنين،، سختي كشيده ساعتها و حتي روزها تو دل مي ماند.

وقتی دیدم سید حمید صدیقیان

بعد از گذر از بیماری سخت گام در کوه گذاشته

"قدم هایت استوار در دل كوه و برزن، و خنده بر لبت نمايان.

مشق ننوشته غلط ندارد

خواستند بنويسم چرا در كوه حادثه و اتفاق مي افتد؟؟

بايد گفت اگر اين گونه تصور كنيم پس نبايد از پاشنه خانه بيرون زد چون موتوري ها ....چاله چوله هاي شهرداري، رانندگان ارابه هاي وحشي در انتظارند و...

هر كس از شهر بيرون زد و كوله به دوش گرفت خود بدرستي

مي داند متعلق به كوه است و روزي خانه اش آنجا خواهد بود.

(آناتولي بوكريوف در مسير گاشربروم سال دو 76 )

در كوه خصوصاً صعود هاي خارج از كشور در قلب كوههاي دشوار خطر، حادثه، سرما، بي خوابي، با تو مي آيد، شانه به شانه ات تا تو خطا كني و ...

گويند و گفته اند بهترين تصميم همان است كه سرپرست گرفته حال در بازگشت باز اين خود اوست كه مختار است بنويسد و تجارب را در اختيار نهد تا نقطه آغازي نباشد براي ديگران، كه با تجارب اندوخته شده بتوان پرتوان تر عمل كرد.

مطالب نشريه فراز رو كه چند سال پيش چند شماره اي چاپ شد از نظر مي گذروندم به مطلب زير بر خوردم از سيد حميد صديقيان دوست خوب كه در حال حاظر درگير بيماري يا بهتره بگم از حادثه اي خطرناك گريختند و فعلاً در جنگ وگريز و مبازه با سرماي چيره شده بر بدن هستند كه اميد هميشه سالم و با عشق هميشگي بتواند به كار آموزش جوانان بپردازد، چراکه همیشه جسارت وپیگیری های اون زبان زد خاص و عام بوده وهست برای اون پایداری و موفقیت آرزو می کنیم

از اين رو بود كه گفتم با يادي از ايشان مقاله كوههاي زنجان را از نظر بگذرانيم.

گرچه چون كوه به دامان افق منظر ماستمنت پاي بسي راه گذر بر سر است

همچو زنبق نشكفتيم در آغوش چمنگل كوه ايم كه از سنگ سيه بستر ماست «سيمين بهبهاني»

پيش درآمدي در شناخت كوههاي زنجان

ميد حميد صديقيان ( قسمت اول)

از طنز روزگار گاه مقدمه چنان طولاني مي شود كه متن را به حاشيه مي راند و يا خود به مقاله ي مستقلي تبديل مي شود. چنانچه مقدمه ي ابن خلدون خود كتابي است قطور. و اين نوشته نيز به ناچار از چنان عيبي برخوردار است. وقتي از دوست و همنورد خوبم آقاي محمدحسن نجاريان شنيدم كه اعضاي محترم گروه كوهنوردي «اورست» قصد انشاي گاه نامه اي را دارند و ايشان از سر لطف خواستند تا مطلبي در مورد كوههاي « زنجان » جهت درج در شماره ي نخستين آن بنويسم؛ از سويي بسيار خوشخال شدم. چون همواره به كار فرهنگي در كنار ورزش به ويژه كوهنوردي اعتقاد و علاقه داشته ام و هميشه كوهنورداني را ستوده ام كه دست به قلم داشته و از طريق نوشته هاي خويش تجارب ارزنده را از يغماي روزگاران حفاظت كرده و در اختيار نسل هاي بعد گذاشته اند. تا آنانكه پاي در راه مي نهند به جاي آغازكردن از صفر از جايي شروع كنند كه ديگران مانده اند. و نيز از خوش فكري اعضاي گروه «اورست»، در انتخاب موضوع ها از جمله كار بر روي شناسنامه ي كوههاي زنجان مشعوف شدم. با اين حال بسيار دوست مي داشتم كه نوشتن مطلبي در مورد كوههاي زنجان بر عهده ي كساني قرار مي گرفت كه از بضاعت علمي كافي برخوردار و صاحب دقت نظر و اشراف كامل نسبت به موضوع بودند و نه اينجانب كه كوهنورد متوسطي بيش نيستم. باري مي كوشم تا طرحي سياه قلم و ابتدايي با خطوطي كج و معوج از منظره اي بسيار زيبا بكشم تا ديگران براي اصلاح و تكميل آن انگيزه يابند. و مي دانم كه در يك مقاله تنها مي توان شٍماي كلي كوههاي و يا حتي بخشي از آن را ترسيم كرد و پرداختن به تك تك قله هاي مهم زنجان به فرصتي ديگر نياز دارد.

ويژگي جغرافيايي زنجان

يكي از ويژگيهاي اصلي استان زنجان همچون بسياري از استانهاي ايران، كوهستاني بودن آنست. كه اين ويژگي جغرافيايي در طول تاريخ شيوه ي زيستي خاصي را موجب شده است. اگر در سرزمين هاي ديگر رودخانه هاي بزرگ سرچشمه ي زايش تمدن ها بوده اند؛ چنانچه تمدن مصر در سواحل حاصلخيز رود « نيل» تولد و نشو و نما يافت، تمدنهاي كهن و نامدار ميان دو رود (بين النهرين) به بركت «دجله» و «فرات» پا بر عرصه ي تاريخ گذاشتند و تمدن چين از وجود رود زرد «يانگ تسه» و تمدن هند از وجود رود «گنگ» زاده شد. اما در ايران به جز كناره هاي «كرخه» و «كارون» زمينه ي مشابه اي براي پاگيري چنان تمدن هايي نبوده است. از طرفي موقعيت خاص ايران كه بر سر راه تمدن هاي مهم قرار داشته موجب شده كه همواره در طول تاريخ همچون چهارراهي مورد هجوم و يا عبور اقوام و طايفه هاي مختلف باشد. از اينرو ساكنان اين مرز و بوم زندگي در كناره هاي رودخانه هاي كوچك محلي و دره هاي استتار شده ما بين كوهها را به لحاظ ايمني و موقعيت تدافعي به جلگه هاي بي حفاظ كناره ي رودخانه هاي بزرگ ترجيح داده اند. استان زنجان تا آنجايي كه تاريخ به ياد دارد يكي از مراكز مهم تمدني تاريخ كهن بوده است. تنها اگر كوههاي جنوبي زنجان را در نظر بگيريم خواهيم ديد كه از سه هزار سال پيش تمامي دره هاي واقع در بين اين كوهها از دره هاي سجاس رود ـ ايجرود، دره رودخانه ي « تلوار» دره ي «ابهر رود» دره ي قزل اوزن و دره هاي بيشمار ديگر و نيز خود دره ي «زنجان رود» زيست گاه اقوام و طوايف مختلف «ماد» بوده است در حال حاضر نيز اگر نقشه ي هوايي استان را پيش رو داشته باشيم، خواهيم ديد كه تمامي شهرها، روستاها و آبادي هاي آن در درون دره هاي مابين كوهها واقع شده اند. خود مركز استان نيز همچون كاسه اي محصور در بين كوههاست كه زنجان چايي ( زنجان رود) از شرق به غرب از درون اين كاسه عبور مي كند.

منابع موجود در مورد كوههاي زنجان

با تاسف بسيار مي توان گفت كه تاكنون كاري دقيق و علمي جهت شناسنامه دار كردن كوههاي زنجان صورت نگرفته است و منبع درستي كه بتوان آن را به ديگران معرفي كرد وجود ندارد و يا ما از آن بي اطلاعيم. نقشه هاي موجود در استان زنجان نيز چه در ذكر نام قلل چه در نشان دادن موقعيت درست آنها و چه در مورد ارتفاع صحيح قله ها دچار اشكال و اشتباه مي باشند. و چون بسياري از آنها از روي يكديگر كپي برداري شده اند، لذا غلط هاي مصطلح براثر تكرار همچون امري درست و يقيني پذيرفته شده است. نظر به اينكه اشاره به تك تك اين اشتباهات و تصحيح آنها نياز به ساعتها وقت داشته و مساحي و اندازه گيري دقيق آنها تلاشي منظم مي طلبد؛ شايد تنها اشاره به يك نمونة بارز كفايت كند. و اگر فرصتي دست دهد به برخي از آنها نيز در معرفي قلل مهم اشاره خواهد شد.

سازمان جغرافيايي و كارتوگرافي گيتاشناسي يكي از موسسه هاي معتبر كشورمان مي باشد. كه تهيه و انتشار بسياري از نقشه هاي جغرافيايي ايران را بر عهده داشته است. به طور نمونه در سه نقشه منتشره ي اين سازمان 1ـ نقشه راهنماي استان زنجان به شماره ي 203 2ـ نقشه ي راهنماي البرز غربي (گيلان) به شماره ي 144 3ـ نقشه ي طبيعي و حوزه رودخانه هاي ايران به شماره 113، نام رشته كوههاي شمالي زنجان، كه از شمال غربي تاكستان تا مرزهاي «خلخال» و «آذربايجان» امتداد يافته با خطي درشت «قافلانكوه» نوشته شده است. حال آنكه رشته كوه «قافلانكوه» به طول 53 كيلومتر از جنوب شرقي شهرستان ميانه به سمت جنوب غربي آن امتداد مي يابد. و قلل اين رشته كوه كه در ميان دره هاي قزل اوزن ـ رودخانه ي «آي دوغموش » و «آجي چايي» محصور است از ارتفاع زيادي برخوردار نيستند. به طوري كه بلندترين قله ي آن «دنيش داغي» 1879 متر و معروفترين قله ي آن «قيز قلعه سي» 1520 متر ارتفاع دارد. اين در حالي است كه بسياري از قلل رشته ي شمالي زنجان بيش از 2500 متر ارتفاع دارند.

چهارچوبي براي مطالعه كوههاي زنجان

به جاي اينكه نخست به معرفي تك تك قلل مهم زنجان بپردازيم بهتر آنست كه قبل از همه چهار چوبي را مشخص كنيم تا با درك موقعيت واقع شدن قلل مطالعه آنها آسان شود. به طور كلي كوههاي زنجان را مي توان در قالب دو تقسيم بندي عمده مورد مطالعه قرار داد.

1ـ كوههاي شمالي زنجان 2ـ كوه هاي جنوبي زنجان

رشته كوه شمالي زنجان

اين رشته كوه با صدها قله در جهت جنوب شرقي ـ شمال غربي امتداد مي يابد. و همچون ديوار بلندي بخش بسيار حاصلخيز طارم را از شهرستان زنجان جدا مي سازد. به عبارت ديگر پهناي اين رشته كوه از دره ي «زنجان چايي» تا دره ي «قزل اوزن» گسترده است. كه اين دره ارتباط آنرا با كوههاي «تالش» و «گيلان» قطع مي كند. اين رشته كوه كه دامنه هاي جنوب خاوري آن را از شمال غرب شهرستان «تاكستان» ارتفاع مي گيرد در قسمت شمال شرقي به وسيله ي جاده ي « قزوين ـ رشت » ارتباط خود را با كوههاي البرز غربي از دست مي دهد. در قسمت شمال غربي نيز انحناي كماني رودخانه ي « قزل اوزن» آنرا محاصره كرده و ارتباطش را با كوه هاي آذربايجان قطع مي كند.

تقديم به او كه پيوسته از همه چيزش مايه گذاشت و حتماً باز هم مي گذارد براي پيشبرد علمي جوانان شهر

.سيد حميد عزيز

انديشه مكن كه شانه هايت سنگين شود

انديشه مكن كه از كشيدن بار ديگران ناتواني

در شگفت مي ماني از نيروي خويش

در شگفت مي ماني كه به رغم ضعف خويش چه مايه توانايي

کوههای زنجان

مطالب مشابه :

متن مجری عید غدیر خم

نكاتي در مورد داشتن رابطه خوب زنا شويي

جملات انگلیسی در کوهنوردی

كوه صفه (6)

کوههای زنجان

زايش اشو زرتشت

مقاله نوزدهم - رشته کوه البرز

طبيعت زيبا و دل انگيز استان اردبيل

كرزاي افغانستان را فروخت...

مرگ كوه‌نورد تبريزي در كوه كيامكي جلفا !