فاکتورهای اثرگذار بر موفقیت برنامه‌های استعدادیابی

توانایی تشخیص ورزشکاران مستعد در سنین پایین

ü توانایی پیش‌بینی رشد و تکامل جسمانی ورزشکار

ü تونایی کسب ضمانت جهت حمایتهای پس از فرآیند

استعدادیابی از والدین، مربیان، فدراسیون‌های ورزشی و سازمان ورزش کشور توانایی حفظ و ایجاد انگیزه جهت شرکت ورزشکار مستعد در رشته ورزشی موردنظر

توانایی گسترش و ارتقاء سطح علمی مربیان که با ورزشکاران مستعد تمرین می‌نمایند.

روش‌های استعدادیابی:

کلیه تحقیقات ومدارک در زمینه روشهای استعدادیابی نشان می‌دهند که استعدادیابی می‌تواند به دو روش زیر انجام شود.

روش سیستماتیک:

الف: روش مبتنی بر سیستم: در این روش، نهادی خصوصی یا ایالتی، با روش‌های سیستماتیک و سازماندهی شده به کشف افراد مستعد می‌پردازد. کشف افراد از طریق انجام آزمون و شیوه‌های رقابتی صورت می‌گیرد.

ب: روش مبتنی بر شخص: زیربنای این روش، ورزش همگانی است. در این روش، ساختارهای ورزش برای فرد ورزشکاری که در مسیر طبیعی پیشرفت ورزشی، مستعد شناخته می‌شود، وضعیت پرورش را فراهم می‌آورند. روش فوق، یک روش سنتی برای کشف افراد مستعد در بسیاری از کشورها است.

روش غیر سیستماتیک:

در این روش، از طریق مشاهده میدانی در مسابقات به عنوان یک فرد مستعد و دارای توانایی مورد نیاز ورزش در سطح بالا شناخته می‌شود. از این رو ساختارها و تشکیلات ورزشی، برای کمک به رشد افراد مستعد سهم چندانی ندارند. این روش در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و عقب افتاده در جریان است.

مراحل استعدادیابی:

شناسایی استعدادها در طول چندین ستال و در طی مراحل مختلف صورت می‌گیرد حال به اجمال به سه الگوی مختلف فرآیند استعدادیابی پرداخته می‌شود:

1ـالگوی اول: در این الگو، استعدادیابی در سه مرحله انجام می‌شود. مراحل فوق عبارتنداز:

الف: مرحله اول: در اکثر رشته‌های ورزشی در سنین 3 تا 8 سالگی انجام می‌شود. در این مرحله آزمایش‌های پزشکی در مورد سلامت و رشد عمومی جسمانی صورت می‌گیرد. مرحله فوق به منظور شناسایی هرگونه اختلال بدنی از لحاظ عملی یا امراض احتمالی است.

ب: مرحله دوم: در اکثر موارد در سنین 9 تا 15 سالگی برای دختران و 9 تا 17 سالگی برای پسران صورت می‌گیرد و بهترین مرحله برای انتخاب می‌باشد. این مرحله برای نوجوانانی کاربرد دارد

که تجربه تمرینات منسجم را داشته باشند، در مرحله فوق روان‌شناسان ورزشی نقش خود را ایفا می‌کنند.

ج: مرحله نهایی: برای بازیکنان تیم ملی استفاده می‌شود، از جمله‌ عواملی که باید ارزیابی شود عبارتنداز سلامتی ورزشکار، سازگاری فیزیولوژیکی او نسبت ب تمرین ومسابقه، تونایی او در مقابله با فشار و مهم‌تر از همه، قابلیت ورزشکار برای پیشرفت ورزشی در آینده می‌باشد.

نمودار انتخاب(1ـ1) این الگو را نشان می‌دهد.

مرحله مقدماتی: 3ـ8 سالگی

مرحله انتخاب: دختران 15ـ9 سالگی، پسران 17ـ9 سالگی

مرحله نهایی: دختران15 سالگی به بالا، پسران 17 سالگی به بالا

2ـ الگوی دوم: این الگوچهار مرحله مسیر ورزشی یک ورزشکار تصویر شده است. این 4 مراحل عبارتنداز:

الف: مرحله اول: سال‌های نمونه‌برداری است، این مرحله در اکثر رشته‌های ورزشی در بین سال‌های 6 تا 13 سالگی می‌باشد، در این مراحل بچه‌ها باید به قصد لذت و تفریح به ورزش بپردارند، تخصصی کردن رشته ورزشی در این مرحله تاییدات منفی را به جای خواهد گذاشت.

ب: مراحل دوم: سال‌های ویژه می‌باشد، این مرحله در اکثر رشته‌های ورزشی در بین سال‌های 13 تا 15 سالگی است. در این مرحله تمرکز برروی یک یا دو رشته ورزشی است. تخصصی کردن ورزش تا حدودی در این مرحله مشهود است.

ج: مرحله سوم: سال‌ها سرمایه‌گذاری است، این مرحله در اکثر رشته‌های ورزشی بین سال‌های 15 تا 18 سالگی، تخصصی کردن رشته ورزشی به طور کاملا تخصصی فعالیت می‌کند، در این مرحله هدف رسیدن به وضعیت نخبه در یک رشته ورزشی می‌باشد.

مرحله چهارم: مرحله تکامل می‌باشد و در سنین بالاتر از 18 سال است. این مرحله برای پرورش یا نگهداری از مهارت‌ها است. نمودار(2ـ 1) الگوی فوق را نشان داده است.

نمودار (1ـ2) فرآیند استعدادیابی الگوی دوم

مرحله نمونه‌بردای: 6 تا 13 سالگی

مرحله ویژه : 13 تا 15 سالگی

مرحله سرمایه‌گذاری: 15 تا 18 سالگی

مرحله تکامل: 18 سالگی به بالا

3ـ الگوی سوم: در این الگو نیز چهار مرحله به شرح زیر وجود دارد.

الف: مرحله آشناسازی: در این مرحله بچه‌ها در مراحل مقدماتی رشد، در برنامه‌های تمرین سبک و با شدت کم شرکت می‌کنند. برنامه‌های تمرین در این مرحله باید از تمرکز بر اجرای یک رشته ورزش خاص اجتناب کند و بر رشد وپیشرفت همه جانبه و کامل آنان متمرکز باشد.

ب: مرحله شکل‌گیری ورزشی: در مرحله فوق شدت تمرینات به طور ملایم و تدریجی افزایش می‌یابد. در این مرحله بر رشد و توسعه مهارت‌ها و تونایی‌های حرکتی تاکید می‌شود.

ج: مرحله تخصصی شدن: در این مرحله ورزشکار تنها در یک ورزشی به صورت تخصصی فعالیت می‌کند و هدف این مرحله توسعه عمل کرد و دست‌یابی به اوج عمل کرد است.

د: مرحله اوج عمل کرد: هدف اصلی در این مرحله، رسیدن به برترین و بهترین عمل کرد ممکن است.

نمودار (3ـ1) فرآیند استعدادیابی الگوی سوم

مرحله آشنایی: 6تا 13 سالگی

مرحله شکل‌گیرری ورزشی: 11 تا 15 سالگی

مرحله تخصصی شدن: 15 تا 18 سالگی

مرحله اوج عمل کرد: 18 سالگی به بالا

معیارهای استعدادیابی:

در روش سیستماتیک استعدادیابی، ازمون‌ها و آزمایش‌های علمی متفاوتی برای تشخیص استعداد در افراد به عمل می‌آید، این آزمون‌ها برای اندازه‌گیری معیارهای استعداد می ‌باشد. از این رو تشخیص معیارهای استعدادیابی صورت گرفته است.

در برخی از منابع این معیارها عبارتنداز:

1ـ ویژگی‌های سلامت جسمانی

2ـ پیکر سنجی

3ـ ویژگی‌های روانی ـ حرکتی (مهارتی)

4ـ ویژگی‌های فیزیولوژیکی و آمادگی جسمانی

5 ـ ویژ‌گی‌های فیزیولوژیکی و آمادگی جسمانی

6 ـ ویژ‌گی‌های تمرین‌پذیری

در برخی دیگر از منابع معیارها به چهار دسته تقسیم شده:ژ

1 ـ ویژگی‌های پیکر سنجی

2ـ ویژگی‌های فیزیولوژیک

3 ـ ویژگی‌های روان‌شناختی

4ـویژگی‌های روانی ـ حرکتی (مهارتی)

1ـ پیکر سنجی:

پیکر سنجی بررسی و مطالعه ابعاد، شکل، ترکیب، تاثیرات بلوغ و عمل کرد بدن انسان برای استفاده، مقایسه و دسته‌بندی‌های انسان شناختی است که شامل اندازه‌گیری‌های بدن(قد، وزن، طول، پهناها، محیط‌ها، درصد چربی، تیپ‌بدنی) می‌باشد.

دانشمندان علوم ورزشی، پزشکان و متخصصین از فنون مختلف پیکرسنجی در امور مهمی چون کشف استعدادهای ورزشی، سنجش ترکیب‌بدن، سنجش نتیجه تمرینات و قابلیت‌های جسمانی سود می‌بردند.

یکی از مهم‌ترین کابردهای پیکرسنجی در ورزش، تعیین سوماتوتایپ یا نوع بدن و انتخاب افراد مناسب برای ورزش‌های اختصاصی است.

سوماتوتایپ دارای 3 جزء اندرمرفی(چاق پیکری) مناسب برای کشتی سومو‌ ـ مزومرفی (عضلات پیکری) مناسب برای ورزش‌های درگیری ـ اکتومرفی(لاغر پیکری) مناسب برای ورزش‌های استقامتی است.

تیپ‌بدنی افراد مختلف ترکبی از این 3 جزء بوده و به این ترتیب افراد مختلف، فرمول‌های تیپ‌بدنی متفاوتی خواهند داشت. نوع و ترکیب‌بدنی افراد یک ویژگی‌ عمدتا ژنتیکی است که از والدین به فرزندان به ارث می‌رسد و با دانش‌پیکرشناسی می‌توان فرمول بدنی افراد و میزان تطابق آنها را با ورزش‌های مختلف تعیین کرد.

روش‌ پیکرسنجی استاندارد:

در پیکر سنجی استاندار از روش‌های معیار و استاندارد انجمن بین‌المللی پیپبرد پیکرسنجی ورزشی(ISAK) سود جسته می‌شود، در پیکرسنجی معیار کلیه اقدامات انجام شده برمبنای تعیین خطای فنی اندازه‌گیری(TEM) صورت‌ می‌پذیرد تا بدین وسیله نتایج سنجش و ارزیابی‌های بدست آمده براساس مراجع بین‌المللی (از جمله IAS,BASS,TSAK) استاندارد و دارای اعتبار لازم می‌باشد.

شرایط استعدادیابی ورزشی به روش پیکر سنجی:

1ـ سن افراد 8 سال به بالا

2ـ 44 رشته ورزشی برای پسران و 34 رشته ورزشی برای دختران مشخص می‌شود.

3ـ انتخاب رشته‌ی ورزشی زیرنظر سازمان جهانی پیکرسنجی ISAK در استرالیا می‌باشد.

2ـ معیارهای فیزیولوژیک و آمادگی جسمانی:

ظرفیت هوازی پیشینه، ظرفیت غیرهوازی پیشینه، تشخیص و نوع تارهای عضلانی(به روش تیوپسی)، قدرت، توان، عکس‌العمل، سرعت، انعطاف‌پذیری،چابکی

3ـ معیارهای روان شناختی:

توانایی در مقابله با فشار عصبی، شجاعت، تعهد، توجه به هدف، تمایل به کار، هوش، شخصیت علاقه شدید: میل به بازی که چشم‌پوشی از آن غیرممکن است.

انگیزه درونی: میل بیش از حد به موفقیت، انگیز پیشرفت

ثبات: توانایی کنترل استرس، آرامش

سرسختی: اعتماد به نفس، خودپنداری

نگرش مثبت: لذت از رقابت، اجتناب از تفکرات منفی

واقع گرایی: برطرف کردن محدودیت ها، یادگیری از تجارب گذشته

تمرکز: اجتناب از حواس پرتی، غرق بازی شدن

تلاش: استفاده از تمام وقت تمرین، توجه به پیشرفت

بردباری: کنترل امیال برای رسیدن به کمال، صبر در برابر عوامل خارجی

رقابت جویی: نپذیرفتن شکست، علاقه به رقابت با دیگران

4-معیارهای یادگیری حرکتی و ادراکی:

هماهنگی، تعادل ایستا و پویا، حس حرکت، تیزبینی

مراحل استعداد یابی ورزشی:

1-تست چکاپ پزشکی و آزمایش های پاراکیلینیکی

2-تست حرکات اصلاحی

3-تست پیکر سنجی

4-تست آمادگی جسمان: قدرت، انعطاف، استقامت قلبی و عروق، استقامت عضلانی

5-تست روانشناسی

6-تست یادگیری حرکتی و ادراکی (مهارتی): سرعت، عکس العمل، چابکی، توان، تعادل ایستا و پویا، هماهنگی

7- تست تکنیکی و تاکتیکی

استعداد

ـ كتابهاي لغت‌نامه مانند لاروس، وبستروآمريكن هري تج استعداد را يك توانايي طبيعي ويژه مي‌دانند كه ظرفيت فرد را براي موفقيت در عملكرد آدمي تشكيل مي‌دهد.
ـ ساعتچي (1375) استعداد را آمادگي طبيعي يا اكتسابي براي انجام دادن برخي از كارها مي‌داند.
ـ مك‌ كاردي(1998): استعداد ويژگي فردي است كه در يك بخش گنجايش و توانايي بالاتر از متوسط افراد جامعه‌دار است و رتبه درصدي او بالاتر از50 مي‌باشد.
استعداد ورزشي
ـ پلتولا(1992) استعداد ورزشي را به معناي برخورداري از مهارتهاي ورزشي بالاتر از حد متوسط در مقايسه با سايرر رقباي همان رده سني و نيز ظرفيت موفقيت در يك سطح رقابتي بالاتر مي‌داند.
استعداديابي در ورزش
ـ پلتولا(1998) استعداديابي را فرآيندي مي‌داند كه طي آن خردسالان براساس معيارهايي كه توسط آزمونهاي جامعه بدست مي‌آيند به سمت ورزشهايي كه بيشترين احتمال موفقيت را در آنها دارند هدايت مي‌شودند.
ـ دبوراهورا(2000) استعدادياببي را غربال كردن كودكان و نوجوانان از طريق تستهاي فيزيكي، فيزيولوژيكي و مهارتهاي جهت تعيين افراد با پتانسيل بالا و حصول موفقيت در رشته ورزشي خاص تعريف مي‌كند
ـ تامسون و بويس استعداديابي را فرآيندي مي‌دانند كه از طريق آن كودكان تشويق به شركت در فعاليت ورزشي مي‌شوند كه در آن ورزش قابليت كسب موفقيت را دارند و در اين راستا تعيين و ارزيابي پارامترهايي كه سطح توانايي و ظرفيت كودك را نشان مي‌دهد قابل توجه است و بايستي براساس رشد و سطح آمادگي كودكان طراحي شود.
ـ بومپا(2000): استعداديابي در ورزش يعني كشف و به فعاليت رساندن تواناييهاي بالقوه مخصوص فرد و هدايت آنها در مسير صحيح آن.

استعداديابي ورزشي

تعريف استعداديابي ورزشي:
فرد مستعد ورزشي است كه سطوح مورد نياز جسمي و پيكري، فيزيولوژيكي و حتي رواني عمل كرد ورزشي را دارا باشد (اف ريچار 1999)
استعداديابي فرآيندي است كه از طريق آن نوجوانان و جوانان ارزيابي مي‌شوند و به شركت در رشته‌هاي مناسب كه اميد موفقيت بيشتري از آنها مي‌رود تشويق و هدايت مي‌شوند. ارزيابي‌هاي مذكور از طريق برخي آموزن‌ها و معيارهاي استاندارد انجام مي‌شود. در بيشتر ورزش‌هااين فرآيند، پيش از اين كه كودك قادر به تصميم‌گيري و انتخاب رشته ورزشي باشد انجام مي‌شود. هدف اصلي استعدايابي، شناسايي و انتخاب ورزشكاراني است كه بيشترين توانايي را براي رشته خاص دارا باشند.
تاريخچه استعداديابي:
در اواخر دهه‌ي 1960 ميلادي در اكثر كشورهاي اروپايي شرقي، دانشمندان روش‌هاي ويژيي براي شناسايي ورزشكارن مستعد، تنظيم كردند. اين دانشمندان در پي آن بودند كه مربيان را در انتخاب ورزشكاران آگاه سازند.
بيشتر افرادي كه در بازي‌هاي المپيك 1972 مدال گرفتند، به ويژه‌ از كشور آلمان شرقي، بطور علمي انتخاب شده بودند. نظير اين موضوع كشور بلغارستان در بازي‌هاي المپيك 1976 نيز روي داد. تقريبا 80% از ورزشكارني كه مدال گرفتند، استعداديابي شده بودند.
در كشور روماني در سال 196، گروهي از كارشناسان و متخصصان قايقراني، دختران جواني را براي رشته قايقراني با استفاده از روش‌هاي علمي انتخاب كردند. اين گروه كه اكثر اعضاي تيم اعزامي به بازيهاي المپيك مسكو را تشكيل مي‌دادند، موفق به كسب سك مدال طلا، دو مدال نقره و دو مدال برنز شدند. گروه ديگري كه در اواخر سال 1970 انتخاب شدند، 5 مدال طلا و يك مدال نقره در بازي‌هاي المپيك 1984 در لس‌آنجلس آمريكا و نيز 9 مدال در 1988 در بازي‌هاي المپيك سئول گرفتند.
مزاياي استعداديابي
1ـ زمان مورد نياز براي رسيدن به اوج عمل كرد ورزشي به طور قابل توجهب كاهش مي‌يابد.
2ـ استفاده از معيارهاي ويژه‌ي علم، ضمن كاهش هزينه رسيدن به اوج عمل كرد، موجب بالا رفتن كارآيي تمرينات مي‌شود.
3ـ اعتماد به نفس ورزشكاران استعداديابي شده، به علت اختلاف چشمگير با ساير ورزشكارن افزايش مي‌يابد.
4ـ استفاده از معيارهاي ويژه‌ي علمي به طور مستقيم كاربر تمرينات علمي را عملي مي‌سازد.
5 ـ طول عمر ورزشي يك ورزشكار افزايش مي‌يابد.
6ـ افراد به سمت رشته‌هايي هدايت مي‌شوند كه از نظر جسماني، فيزيولوژيكي و رواني براي آن‌ها مناسب‌ترند.
7 ـ با اين عمل افراد ورزشكار احتمالا نتايج بهتري را به دست مي‌آورند و اين مانع از سرخوردگي آنها به سبب عدم موفقيت مي‌شود، از اين رو از تمرينات ومشاركت در آن رشته ورزشي بيشتر لذت برده و در نتيجه بيشتر علاقمند آن رشته مي‌شوند.
8 ـ افراد جذب مربيان بسيار كارآمد تيم‌هاي بزرگ و مهم مي‌شوند و بعضا نيز در اختيار روان شناسان ورزشي قرار مي‌گيرند.
9ـ سلامت جسماني و عمومي افراد بيشتر تضمين مي‌شود.
10 ـ به سبب شناسايي صحيح افراد، تعداد ورزشكاران و عمل كرد مفيد ورزش قهرماني افزايش مي‌يابد.
11ـ فرصت ايجاد ارتباط با اساتيد ورزش كه مي‌توانند در زمينه‌هاي تمرين و ارزش‌يابي منظم ورزشكاران كمك نمايند افزايش مي‌يابد.
12 ـ بسياري از ورزشكارن جوان فرصت‌هاي افزايش توانايي خود يا رشد و رسيدن به سطح يك ورزشكار خوب را بدليل عدم اطلاع از ويژگي‌هاي خاص خود از دست مي‌دهند و به ورزشي كه مي‌توانند در آن به شكوفايي برسند هدايت نمي‌شوند.
اظهارنظر متخصصين استعداديابي:
روش‌هاي شناخت استعداديابي موثر و كارآمد، نقش بسيار مهمي در ورزش‌هاي كنوني ايفايي مي‌كند و از عوامل مهم تسلط اروپاي شرق در بسياري از رقابت‌هاي المپيك بوده است. همچنين رسانه‌ها، اساس موفقيت ورزشكارن كشورهاي اروپايي شرقي در بازي‌هاي المپيك را وجود الگوي استعداديابي مي‌دانند.
عوامل تاثيرگذاري بر استعداد
وراثت
محيط
تعامل بين توارث و محيط
اصول استعداديابي
هاولي سك و همكاران (1982) 1 اصول دهگانه‌اي را براي استعداديابي پيشنهاد كرده‌اند كه در زير به آنها اشاره مي‌شود.
1 ـ روشها و آزمونهايي كه به كار گرفته مي‌شوند بايد اعتبار و پاياني لازم را براي شناسايي افراد مستعد از غير مستعد داشته باشند.
2ـ در انتخاب افراد با استعداد لازم است مراحل زير رعايت شوند.
انتخاب اوليه افراد با استعداد در كلاسهاي ورزش مدارس
انجام تمرينات عمومي بر حسب تواناييها و ويژگيهاي بدني و رواني
هدايت ورزشكار به سمت يك ورزش تخصصي و شروع تمرينات تخصصي تعيين و فراهم آوردن امكانات براي اينكه فرد به اوج اجراي ورزشي خود برسد.
3ـ از تخصصي كردن زود هنگام خردسالان در يك ورزش بايد خودداري شود و فعاليت در يك گروه از ورزشهاي هم خانواده در اولويت قرار گيرد.
4ـ استفاده از متغير هاي پايدارتر ارثي براي ورزشكاران مستعد پيشنهاد مي‌گردد ولي بدليل اينكه افراد با بهبود وضعيت زندگي و استفاده از مربيان و فناوري با سرعت بيشتري پيشرفت مي‌كنند لذا تنها تاكيد بر ويژگيهاي ارثي براي پيشگويي اجراي ورزشي در آينده ناكافي خواهد بود.
5 ـ با توجه به اين كه رسيدن به اوج پيشرفت در ورزش نياز به متغيرها و عوامل مختلف و متعدد دارد، بنابراين در امر استعداديابي بايد از علوم و متخصصين مختلف استفاده شود تا جامعيت استعداديابي تامين گردد.
6 ـ در انتخاب و اولويت‌بندي متغيرها براي استعداديابي لازم است در درجه نخست، عوامل پايدار غيرقابل جبران(قد)، در درجه دوم، عوامل پايدار ولي قابل جبران(سرعت) و در درجه بعدي عومل ناپايدار و قابل جبران(انگيزه) مورد توجه قرار گيرد.
7ـ افراد مستعد بايد از بين بيشترين تعداد ممكن از افراد، انتخاب شوند.
8 ـ در فرآيند استعداديابي بايد جنبه‌هاي دموكراسي و انساني رعايت شود.
9 ـ فرآيند استعداديابي بايد به طور بسيار دقيق برنامه‌ريزي شود و روشهاي كنترل كيفي در همه مراحل و موارد آن به كار رود.
10 ـ استعداديابي را بايد به عنوان بخشي از پرورش استعدادهاي ورزشي در نظر گرفت و اجرا كرد.
نقاط قوت يا مزاياي استعداديابي
1ـ با فرآيند استعداديابي مراحل موفقيت ورزشكار و رسيدن او به سطح قهرماني سرعت مي‌گيرد.
2ـ ورزشكار مستعد با احتمال بالاتري به اوج تواناييهاي ورزشي خود خواهد رسيد.
3ـ ورزشكاري كه براي رشته خود صحيح گزيشنش شده است زمان و انژري خود را در راهي صرف مي‌كند كه بالاترين بازده را در آنخواهد داشت.
4ـ انتخاب و هدايت ورزشكار به سمت رشته ورزشي مناسب موجب صرفه جوييهاي زياد در مصرف منابع خواهد شد. زمان و انژي مربي هدر نخواهد رفت
5 ـ فرآيند استعداديابي سبب هدايت افراد به غير از مسيري مي‌شود كه براي آن ساخته نشده‌اند و بدليل همخواني ورزش با ويژگيهاي فيزيكي و فيزيولوژيكي فرد احتمال بروز آسيبهاي حاصل از ورزش كاهش مي‌يابد.
6 ـ پيشرفت ورزشكار در فعاليتهاي كه اثرات آن روز به روز مشهودتر مي‌شود موجب تقويت انگيزه در امر، مربي و مسئولين خواهد شد.
8 ـ استعداديابي سبب گسترش بستر و دامنه افراد مستعد كه فرصت لازم جهت توسعه مهارتهاي رشته ورزشي را دارند مي‌شود.
9ـ پيشرفت ورزشكارن در رشته‌اي كه درآن استعداد دراند باعث مي‌شود تا در سطح ملي، منطقه‌اي و جهاني، ركوردهاي بهبود پيدا كند و كيفيت ورزشي قهرمانان افزايش يابد.
10 ـ تونايي بيشتر ورزشكاران موجب خواهد شد تا ساير علوم مربوط براي عقب ماندن از آنها در مسير پيشرفت گام بردارند و در نتيجه مواد، وسايل، ابزار، روشها، مقررات و سطح علمي كارگزاران فني مانند مربي، داور و مديران ورزشي افزايش يابد.
11ـ احساس حركت در جهت مثبت و بهره‌گيري از سرمايه گذاريها موجب پرورش و گسترش اعتماد به نفس در ورزشكاران و دست‌اندركارن مي‌شود. اين احساسات باعث خواهد شد تا گامهاي آنها استوارتر و عزمشان راسخ‌تر شود.

راهنمایی برای معیارهای استعداد یابی ورزشی

معیارهای استعدادیابی شامل آزمونها، استانداردها و الگوهای مطلوبی هستند كه یك رشته ورزشی دارا می باشد، به خصوص در فعالیتهای استقامتی یا فعالیتهایی كه حجم بالایی از كار سخت را می طلبند.

اساس انتخاب نهایی یك قهرمان ظرفیت كاری و توانایی بدنی برگشت به حالت اولیه او درفواصل بین تمرینات و مسابقات می باشد. دراگان (1978) معیارهای ذیل را برای آزمون های استعداد یابی در نظر گرفته است كه عبارتنداز:

دوو میدانی

دوهای سرعت

1- كاهش زمان عكس العمل و افزایش توانایی تكرار فعالیتعای عكس العملی

2- قابلیت تحریك پذیری عصبی – عضلانی

3- هماهنگی و ظرفیت بالای آرامش عضلانی

4- توانایی غلبه بر فشارهای وارده

5- نسبت لگن به قد و پاهای بلند

دوهای نیمه استقامت

1- توان بی هوازی و حداكثر اكسیژن گیری در هر كیلو گرم از وزن بدن

2- تحمل غلظت بالای اسید لاكتیك و كمبود اكسیژن

3- توانایی غلبه بر فشارهای وارده

4- ظرفیت تمركز بالا و توانایی حفظ آن برای مدت طولانی

دوهای استقامتی و پیاده روی

1- قابلیت مصرف اكسیژن بالا در هر كیلو گرم از وزن بدن

2- حجم ضربه ای بالا

3- مقاومت زیاد در برابر خستگی و داشتن انگیزه و استقامت

پرش ها

1- عكس العمل و قدرت انفجاری

2- قد و پاهای بلند

3- توان بی هوازی بالا

4- توانایی غلبه بر فشارهای وارده

5- ظرفیت تمركز بالا و توانایی حفظ آن برای مدت طولانی

پرتابها

1- قد بلند و قامت عضلانی

2- توان بی هوازی بالا

3- عریض بودن شانه ها

4- عكس العمل سریع

5- ظرفیت تمركز بالا و توانایی حفظ آن برای مدت طولانی

بسكتبال

1- قد بلند و دستهای كشیده

2- توان بی هوازی بالا

3- ظرفیت هوازی بالا

4- هماهنگی

5- مقاومت علیه خستگی و فشار

6- هوش تاكتیكی و روحیه دسته جمعی داشتن

بوكس

1- ظرفیت تمركز بالا

2- شجاعت

3- عكس العمل

4- هماهنگی و هوش تاكتیكی

5- ظرفیت هوازی بالا

6- توان بی هوازی بالا

دوچرخه سواری

1- ظرفیت بی هوازی بالا

2- حجم ضربه ای و ظرفیت اكسیژن گیری بالا

3- توانایی غلبه برفشارهای وارده

4- استفامت

شیرجه

1- تعادل دهلیزی ( در گوش میانی)

2- شجاعت

3 هماهنگی

4- ظرفیت تمركز بالا

5- توانایی غلبه براسترس

بدنسازی

1- هماهنگی و روحیه زیبا پرستی

2- تعادل دهلیزی ( گوش میانی)

3- توسعه هماهنگی عصبی – عضلانی

4- ظرفیت هوازی و بی هوازی

شمشیربازی

1- عكس العمل سریع

2- هماهنگی

3- هوش تاكتیكی

4- غلبه برخستگی و استرس

5- ظرفیت هوازی و بی هوازی بالا

ژیمناستیك

1- هماهنگی، انعطاف پذیری، توان

2- تعادل دهلیزی ( گوش میانی)

3- استقامت

4- ظرفیت غلبه بر فشارهای وارده و تعادل روحی

5- توان بی هوازی بالا

6- قد كوتاه تا متوسط

هاكی

1- قد بلند، دستهای كشیده و عریض بودن شانه ها

2- هوش تاكتیكی، شجاعت، روحیه تعاون

3- ظرفیت هوازی و بی هوازی بالا

4- قوی و تنومند

جودو

1- هماهنگی

2- عكس العمل سریع

3- هوش تاكتیكی

4- عریض بودن شانه ها

قایقرانی ( كایاك و كانو)

1- ظرفیت هوازی و بی هوازی بالا

2- هماهنگی، تمركز بالا

3- قد بلند، دست و پاهای كشیده و عریض بودن شانه ها

4- مقاومت برعلیه خستگی و استرس

تیراندازی

1- هماهنگی حركتی - بینایی

2- عكس العمل سریع

3- تمركز بالا، مقاومت در برابر خستگی

4- تعادل روانی

فوتبال

1- هماهنگی، روحیه فعالیت دسته جمعی

2- مقاومت علیه خستگی و فشار

3- ظرفیت هوازی و بی هوازی بالا

4- هوش تاكتیكی

شنا

1- جرم حجمی پایین بدن

2- دستهای كشیده و كف پاهای پهن، عریض بودن شانه ها

3- ظرفیت هوازی و بی هوازی بالا

والیبال

1- قد بلند، دستهای كشیده و عریض بودن شانه ها

2- ظرفیت هوازی و بی هوازی بالا

3- مقاومت علیه خستگی و استرس

4- هوش تاكتیكی و روحیه دسته جمعی

واترپلو

1- قد بلند، عریض بودن شانه ها

2-ظرفیت هوازی و بی هوازی بالا

3- هوش تاكتیكی و روحیه دسته جمعی

4- مقاومت علیه خستگی و فشار

وزنه برداری

1- توان بالا

2- عریض بودن شانه ها

3- هماهنگی

44- مقاومت برعلیه خستگی و فشار

كشتی

1- هماهنگی و عكس العمل بالا

2- ظرفیت هوازی و بی هوازی بالا

3- هوش تاكتیكی

4- عریض بودن شانه ها، دستهای كشیده

اهميت استعداد یابی در بدنسازی

فرايند شناسايي ورزشکاران مستعد و پرورش آنها با استفاده از برنامه تمريني منسجم بايد در سرلوحه کارهاي دست اندرکاران بدنسازي ايران قرار گيرد. در ورزش حرفه اي همانند رشته هاي هنري مهم آن است که افراد خيلي مستعدي که کشف و شناسايي ميشوند ، در سنين اوليه و پايين انتخاب شوند و دائما تحت نظر مربيان متبحر بدنسازي و نيز متخصصان تغذيه باشند تا بتوانند در آينده به مدال آوران و افتخار آفرينان نام آور تبديل شوند. در گذشته و حتي امروزه در کشور ما رفتن يک ورزشکار به يک رشته ورزشي بر اساس سنت ، ايده آلها و آرمان ها بوده و شرکت يک ورزشکار در هر رشته اي براساس عوام پسندي ، فشار والدين ، تشخيص معلمان و نزديک بودن باشگاهاي ورزشي خاص به محل سکونت صورت مي پذيرد. اگر هدف کسب موفقيت در سطح جهاني و مدال آوري در حد ملي است ، هزينه ها و وقت مربيان نخبه بايد تنها صرف کساني شود که داراي توانايي بالقوه باشند. در غير اين صورت استعداد ، وقت و تلاش مربي و هزينه هاي ملي به هدر خواهد رفت. بنابراين هدف اساسي از کشف استعداد ها ، شناسايي و انتخاب ورزشکاراني است که بيشترين توانايي و استعداد را براي ورزش بدنسازي دارا باشند.در عالم ورزش شناسايي استعداد مفهوم جديدي نيست ، اما بطور کلي حتي در کشور هاي غربي هم اين کار بصورت تمام و کمال انجام نمي شود. در اواخر دهه 1960 و اوايل دهه 1970 در کشورهاي اروپاي شرقي روش هاي ويژه اي براي شناسايي ورزشکاراني که داراي توانايي و استعداد بالقوه بودند صورت گرفت. نتايج حاصل غير قابل باور بود. بيشتر مدال آوران اين کشورها در المپيک 1972 از افرادي بودند که بصورت علمي و با تست هاي استعداديابي انتخاب شده بودند و همين روند نيز در المپيک 1976 تکرار شد و جالب آنکه 80 درصد مدال آوران از افراد انتخاب شده بودند. متخصصان و مربيان ورزش بايد فرآيند شناسايي استعداد ها را با توجه به مقياس هاي بيولوژيکي و رواني افراد در سنين پايين انجام دهند زيرا اين بهترين معييار انتخاب افراد مستعد براي تبديل شدن به يک ورزشکار تمام عيار است بطور کلي مي توان فوايد کشف استعدادها و کار بر روي آنها را در سنين کودکي را به پنج حالت تقسيم کرد:

1- استفاده از روشهاي علمي استعداد يابي زمان مورد نياز براي رسيدن به عملکرد حرفه اي ورزشکار را بطور چشمگيري کاهش مي دهد

2- استفاده از روشهاي علمي استعداد يابي کارايي و شدت و مهارت مربيان را افزايش مي دهد و از اتلاف وقت ، انرژي و استعداد مربي جلوگيري مي کند

3- استفاده از روشهاي علمي استعداد يابي باعث مي شود تا در ورزش هاي تيمي ورزشکاران از نظر بدني و حتي روحي رواني يکدست بوده و اين انسجام باعث عملکرد بهتر ورزشکاران در تمرينات و مسابقات مي شود

4- استفاده از روشهاي علمي استعداد يابي اعتماد به نفس ورزشکاران و مربيان را افزايش داده و دليل آن هم پيشرفت بهتر و سريعتر ورزشکار به نسبت ساير افراد همطراز اوست

5- استفاده از روشهاي علمي استعداد يابي در شناسايي استعداد هاي جوان بطور مستقيم کاربرد تمرينات علمي را عملي مي سازد و به همين دليل متخصصان و کارشناسان با انگيزه بيشتري به کار خود ادامه خواهند دا

منابع و مآخذ:

1-آشنایی با مبانی نظری و فرآیند استعداد یابی ورزش-تالیف: دکتر خسرو ابراهیم، محسن حلاجی-ناشر: بامداد- کتاب سال چاپ اول سال83

2-استعدادیابی در ورزش –تالیف: جیم براون، ترجمه: سعید ارشم، الهام رادنیا- ناشر: علم و حرکت-چاپ اول سال 85

3-توسعه ورزش قهرمانی- مولف: سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران- ناشر: سیب سبز- چاپ اول: 1384

4-اصول و روش شناسی تمرین از کودکی تا قهرمانی- تالیف: تئودور بومپا، مترجمان: خسرو ابراهیم، هاجر دشتی دربندی- ناشر: یزدانی- چاپ اول 1381

5-مدیریت و رهبری در ورزش- تالیف: کمیسیون المپیک سولیداریتی کمیته بین المللی المپیک- ترجمه: رحمت ا... صدیق سروستانی- چاپ اول

6-معرفی دانش پیکرسنجی ورزشی- تالیف: دکتر شهرام فراج زادهمدالو، دکتر حسین کاظمی پور- ناشر: مرکز توسعه ورزش قهرمانی و حرفه ای دفتر استعدادیابی و قهرمان پروری- چاپ: 1386 اولین المپیاد ورزشی ایرانیان

7-CD مقاله کمیته استعدادیابی فدراسیون دو و میدانی جمهوری اسلامی ایران.

Periodization, Theory and Method Of Iearning Tudor o. BOMPA PhD.

Yourk university.

فاکتورهای اثرگذار بر موفقیت برنامه‌های استعدادیابی

مطالب مشابه :

آزمونهای استعداد

تست هوش و استعداد سنجی(زیر نظر:جعفر صابری)

تست هوش و استعداد سنجی(زیر نظر:جعفر صابری)

فاکتورهای اثرگذار بر موفقیت برنامه‌های استعدادیابی

انتخاب رشته دانش آموزان متوسطه بر اساس «نمره،علایق و تست هوش»...

هوش و استعداد تحصیلی

استعداد یابی در ورزش

برگزاری آزمون استعداد و رغبت سنجی اول دبیرستان

استعداد یابی

استعداد یابی در فوتبال