حسابداری شرکتهای غیر سهامی

کلیات :

اولین قانونی که در کشور ایران درآن از شرکتهای تجاری صحبت به میان آورده است قانون مصوب 1303 می باشد در سال 1304 قانون دیگری وضع شد که وضعیت انواع شرکتهای تجاری مانند شرکتها تضامنی ،سهامی و غیره به اختصاربیان شد اما آنچه که در مورد شرکتهای تجاری و تحت نظم و قاعده در آوردن انواع شرکتها مطرح شده است قانون مصوب 1310 می باشد

انواع شرکتها از نظر هدف:

1- انتفاعی

2- غیر انتفاعی

انواع شخصیت از دیدگاه قانون:

1- حقیقی

2- حقوقی

شخصیت حقیقی:

شخصیتی است که دارای ذات حقیقی و عینی می باشد ودارای ذات ابویت است . اما شخصیت حقوقی : یک شخصیت فرضی می باشد که تنها به واسطه قانون بوجود می آید شخصیت حقوقی کلیه حقوق شخصیتهای حقیقی را دارا می باشد بجزء حقوقی که فقط مختص انسان می باشد مانند ابوت وبنوت

شرکتهای تجاری: قرارداد یا اجتماع بین دو یا چند نفر که هر کدام از آنها منابعی را (دارایی) به داخل این اجتماع می آورند و یک فعالیت مشترک را به قصد کسب سود انجام می دهند و سپس منافع حاصله را به نسبت معین بین خود تقسیم می نمایند

شرکت از دیدگاه قانون مدنی: اجتماع حقوق مالکین در شی واحد به نحو اشاعه

عناصر تشکیل دهنده شرکت:

1- همکاری دو یا چند نفر

2- آوردن منابع ( دارایی) نقدی یا غیر نقدی به درون شرکت

3- نحوه تقسیم سود یا زیان

4- ماهیت حقوقی شرکت

انواع شرکتهای تجاری :

1- شرکتهای سهامی ( عام و خاص)

2- شرکتهای با مسؤلیت محدود

3- شرکتهای تضامنی

4- شرکتهای نسبی

5- شرکتهای مختلط سهامی

6- شرکتهای مختلط غیر سهامی

7- شرکتهای تعاونی( تولیدی ، مصرف)

از دیدگاه مسؤلیت و اهمیت شرکاء و سرمایه ، شرکتهای تجاری به چند گروه تقسیم می گردند.

1- شرکتهای که شخصیت اعضاء در آنها نقش و اهمیت فراوانی دارد نه سرمایه مانند شرکتهای تضامنی و نسبی

2- شرکتهای که در آنها سرمایه از اهمیت بالایی برخوردار است مانند شرکتهای سهامی و شرکتهای با مسؤلیت محدود

3- شرکتهای که هم سرمایه و هم شخصیت شرکاء در آنها دارای اهمیت می باشند مانند شرکتهای مختلط سهامی و غیر سهامی

4- شرکتهای که تعداد اعضاء صرف نظر از میزان سرمایه نقش مهم و اساسی دارند مانند شرکتهای تعاونی

مشخصات شرکتهای تجاری :

1- محل و اقامتگاه و تابعیت معین

2- نام مخصوص

3- ورشکستگی شرکت موجب ورشکستکی شرکا ء نمی باشد و بالاعکس

4- حساب دارایی های که شرکت دارد از دارایی های شرکاء جدا می باشد

شرکتهای که سرمایه به سهام تبدیل نشده :

شرکتهای غیر سهامی: شرکتهای هستند که سرمایه آنها به سهام تبدیل نشده است و از دیدگاه حسابداری ، حسابداری اینگونه شرکتها مانند هم می باشد و یادگیری حسابداری یک نوع از این شرکتها می تواند تا حدود زیادی مفاهیم حسابداری سایر شرکتهای غیر سهامی را توضیح دهد .

چرا حسابداری شرکتهای تضامنی مهم است:

چون شرکتهای زیادی هستند که در جامعه به ثبت نرسیده اند که اگر ورشکسته شوند و دارایی های آنها برای تعدیه بدهی ها کافی نباشد مسؤلیت آنها در برابر اشخاص مانند شرکتهای تضامنی نامحدود می باشد.( مسؤلیت نامحدود و تضامنی دارند)

تشکیل شرکت تضامنی :

تشکیل اولیه شرکت تضامنی بر اساس توافق دو یا چند نفر برای انجام امور تجاری مشترک و سرمایه گذاری برای تحصیل سود می باشد بعد از توافق ابتدا یک حساب جاری به نام «شرکت در شرف تأسیس » افتتاح و سرمایه نقدی به آن واریز و سرمایه غیر نقدی تقویم و تسلیم می گردد(به ارزش متعارف در زمان انتقال ) بعد با انتخاب مدیر یا مدیران به همراه شرکت نامه و سایر مدارک لازم جهت ثبت به اداره ثبت شرکتها مراجعه و بعد از طی مراحل قانونی شرکت رسماً طی اسم مخصوص و شماره معین به ثبت می رسد.

پس شرکت تضامنی زمانی تشکیل می شود که :

الف: شرکتنامه مطابق قانون تنظیم شده باشد

ب: تمام سرمایه نقدی تحویل و سهم الشرکه غیر نقدی تقویم و تسلیم شده باشد.

حسابداری شرکتهای تضامنی:

برای هر شریک یک حساب سرمایه در دفاتر افتتاح می شود که نشان دهنده میزان سهم الشرکه هر شریک بوده و مانده آن نماینده حق مالکیت آن شریک در شرکت تضامنی می باشد.

در صورتی که سهم الشرکه هر شریک به صورت نقد تأدیه شود حساب وجوه نقد (صندوق،بانک)بدهکار و حساب سرمایه بستانکار می گردد

و در صورتی که تمام یا قسمتی از سهم الشرکه هر شریک از طریق آوردن داراییهای غیر نقدی مورد نیاز شرکت تأدیه شود پس از ارزیابی آن داراییها (ارزش روز یا متعارف)با بدهکار کردن ارزش آن داراییها و بستانکار کردن حساب سرمایه هر شریک به صورت تفکیک شده در دفاتر شرکت ثبت می گردند.

نکته: سرمایه گذاری مجدد مانند سرمایه گذاری اولیه می باشد.

انواع حسابها در شرکت تضامنی :

1. حساب سرمایه شرکاء

2. حساب جاری شرکاء

3. حساب برداشت شرکاء

4. حساب وام شرکاء

حساب سرمایه شرکاء

برای ثبت سرمایه شرکاء دو روش وجود دارد

الف: روش سرمایه ثابت که در این روش حساب سرمایه معادل مبلغی که در شرکتنامه مقرر شده بستانکارکه این مبلغ چون در ثبت شرکتها به ثبت رسیده ثابت می باشد و تغییرات ناشی از برداشت شرکاء یا تغییرات ناشی از سود و زیان در حسابهای دیگری که برای این منظور در نظر گرفته شده است ثبت می گردند.

ب: روش سرمایه متغییر که در این روش سرمایه به ملغ معینی که در شرکتنامه قید شده ثابت نمی ماند و برداشت شرکاء و سهم شرکاء از سود وزیان مستقیماً در حساب سرمایه منظور می شوند . در ایران چون شرکت تضامنی به ثبت می رسد بنابراین از روش اول در حسابداری استفاده می گردد.

حساب جاری شرکاء زمانی کاربرد دارد که تغییرات سرمایه منع قانونی داشته باشد.

حساب برداشت: حسابی است که برای هر شریک در دفاتر افتتاح و برداشت شخصی (نقدی یا غیر نقدی) وی در طی دوره مالی در بدهکار این حساب ثبت می شود. چون این حساب یک حساب موقت می باشد در پایان دوره مالی مانده آن به حساب جاری هر شریک منتقل می شود. چون برداشت شخصی بمنزله دریافت وام از شرکت است لذا ممکن است نسبت به برداشت شرکاء بهره ای در شرکتنامه در نظر گرفته شود.

حساب وام: حسابی است که ممکن است شرکاء از شرکت دریافت و یا در صورت نیاز شرکت به شرکت پرداخت نمایند.

تقسیم سود و زیان در شرکتهای تضامنی :

· به نسبت ثابتی که بین شرکاء مورد توافق قرار گرفته است

· به نسبت سرمایه (سهم الشرکه) شرکاء

الف)تقسیم سود به نسبت سرمایه اول یا پایان دوره

ب) تقسیم سود به نسبت میانگین اول و پایان دوره

ج) تقسیم سود به نسبت میانگین سرمایه طی دوره

· تخصیص حقوق (پاداش) و تقسیم باقیمانده به نسبت ثابت

· تخصیص بهره سرمایه و تقسیم باقیمانده سود به نسبت ثابت

· تقسیم سود بر اساس مبانی مختلف

تقسیم سود وزیان به نسبت ثابت:

ساده ترین روش برای تقسیم سود و زیان ارائه یک نسبت ثابت برای هر یک از شرکاء بدون توجه به میزان سرمایه و تخصص آنها می باشد این روش در شرایطی که اهمیت سرمایه گذاری و تخصص شرکاء برای شرکت یکسان باشد ، مناسب است.

این نسبت ممکن است یک نسبت مساوی برای تمام شرکاء باشد یا برای هر کدام نسبتی متفاوت مقرر گردد.مثلاً ممکن است نسبت تقسیم سود وزیان در شرکتی که دو شریک دارد به صورت مساوی (50%) یا به سورت یک چهارم و سه چهارم یا دو پنجم و سه پنجم و یا به نسبت دیگری باشد. به هر حال هر نسبتی که شرکاء آنرا منصفانه بدانند وروی آن توافق نمایند نسبتی ثابت تلقی می گردد.

مثال:آرمین و نیما شرکای شرکت تضامنی «آرمین و نیما » سود و زیان را طبق شرکتنامه به ترتیب به نسبت دو سوم و یک سوم بین خود تقسیم نمایند . سود خالص و قابل تقسیم سال جاری 000/900 ریال می باشد نحوه تقسیم سود بین شرکاء به شرح جدول زیرمی باشد.

شرکت تضامنی آرمین و نیما

صورت تقسیم سود(زیان) برای سال مالی منتهی به 29 اسفند xx 13

شرح	سهم آرمین	سهم نیما	سود و زیان قابل تقسیم
سود و زیان قابل تقسیم			000/900
تقسیم سود به نسبت......	000/600	000/300	(000/900)
سهم نهایی هر شریک	000/600	000/300	0

برای بستن خلاصه حساب سودو زیان ثبت آرتیکل های زیر در دفتر روزنامه صورت میگیرد

خلاصه حساب سود و زیان 000/900

حساب تقسیم سود 000/900

بابت بستن سود سال جاری به حساب تقسیم سود

حساب تقسیم سود 000/900

حساب جاری آرمین 000/600

حساب جاری نیما 000/300

بابت انتقال سود به حساب جاری شرکاء

ثبت مثال فوق در روش سرمایه متغیر:

خلاصه سود وزیان 000/900 تقسیم سود 000/900

تقسیم سود 000/900 سرمایه آرمین 000/600

سرمایه نیما 000/300

توجه : در مثال فوق در روش سرمایه ثابت چون شرکت به ثبت رسیده است و هرگونه تغییر در سرمایه باید در اداره ثبت شرکتها به ثبت برسد و تابع مقررات قانونی خاصی می باشد بابت سهم سود حساب جاری شرکاء بستانکار می گردد.اما در روش سرمایه متغییر چون شرکت به ثبت نرسیده است می توان با استفاده از حساب سرمایه سهم سود هر کدام از شرکاء را در حساب آنها منظور نمود.

تمرین: آرمین ونیما سود وزیان را به نسبت 30% و 70 % بین خود تقسیم می نمایند :

سود سال جاری شرکت 000/700 ریال می باشد : مطلوب است تعیین سهم سود هرکدام از شرکاء و نسبت تقسیم سود به هر دو روش سرمایه ثابت و سرمایه متغیر:

تذکر: اگر در شرکتنامه هیچ گونه توافقی در رابطه با نحوه تقسیم سود وجود نداشته باشد تقسیم سود بر مبنای سرمایه خواهد بود(تقسیم سود به نسبت سرمایه اول یا پایان دوره )

مثال: آرمین و نیما دارای سرمایه هر کدام 000/000/4 ریال و 000/000/6ریال در شرکت تضامنی آرمین و نیما می باشند سودسال جاری 000/000/1 ریال است مطلوب است: تقسیم سود به نسبت سرمایه و انجام ثبت های دفتر روزنامه به روش سرمایه ثابت:

جمع کل سرمایه :000/000/10=000/000/6+000/000/4

000/400=000/000/10* 000/000/4×000/000/1

000/600=000/000/10 * 000/000/6 ×000/000/1

شرح	سهم آرمین	سهم نیما	سود و زیان قابل تقسیم
سود و زیان قابل تقسیم			000/000/1
تقسیم سود به نسبت سرمایه	000/400	000/600	(000/000/1)
سهم نهایی هر شریک	000/400	000/600	0

خلاصه سود وزیان 000/000/1 تقسیم سود 000/000/1

تقسیم سود 000/000/1 جاری آرمین 000/400

جاری نیما 000/600

تقسیم سود به نسبت میانگین سرمایه اول دوره و پایان دوره:

در این روش ابتدا سرمایه اول دوره و پایان دوره را با هم جمع می نمائیم و بر دو تقسیم می شود تا میانگین سرمایه هر شریک بدست آید . سپس همانند روش قبل میانگین سرمایه ها را با هم جمع و مبنای تقسیم سود قرار می گیرند.

مثال: سرمایه اول دوره و پایان دوره آرمین به ترتیب 000/000/6 ریال و 000/000/7 ریال و سرمایه اول دوره و پایان دوره نیما به ترتیب 000/000/4 ریال و 000/000/5 ریال می باشد اگر سود سال جاری 000/000/1 ریال باشد مطلوب است : محاسبه سهم سود هر شریک و انجام ثبت های لازم :

000/500/6= میانگین سرمایه الف

000/500/4 = میانگین سرمایه ب

کل سرمایه = 000/000/11 = 000/500/4 + 000/500/6

سهم سود الف = 909/590

سهم سود ب= 091/409

خلاصه سود و زیان 000/000/1

تقسیم سود 000/000/1

بابت بستن خلاصه حساب سود وزیان

تقسیم سود 000/000/1

سرمایه الف 909/590

سرمایه ب 091/409

بابت تقسیم سود بین شرکاء

تقسیم سود و زیان به نسبت میانگین سرمایه طی دوره:

زمانی که شرکت دارای شرکای می باشد که در طی دوره سرمایه آنها دچار تغییرات مختلفی می شود می توان از میانگین سرمایه طی دوره بعنوان مبنای جهت تقسیم سود استفاده نمود .

مثال:الف و ب شرکای یک شرکت تضامنی می باشند و سود سال جاری 000/000/1 ریال بوده تغییرات سرمایه طی دوره به شرح زیر می باشد

شرح	الف	ب
سرمایه در مورخه 1/1	000/000/4	000/000/5
برداشت مورخه 31/4	000/000/3	.....
سرمایه گذاری1/6	000/000/5	000/000/7
برداشت 30/9	.......	000/000/6

مطلوب است تقسیم سود بر اساس میانگین سرمایه طی دوره

حل:

میانگین سرمایه الف	میانگین سرمایه ب
333/333/1=12/4×000/000/4	333/083/2=12/5×000/000/5
000/250=12/1×000/000/3	333/333/2=12/4×000/000/7
667/916/2=12/7×000/000/5	000/500/1=12/3×000/000/6
معدل سرمایه: 000/500/4	666/916/5

جمع میانگین: 666/416/10= 666/916/5 + 000/500/4

جدول تقسیم سود

شرح	سود الف	سود ب	مانده
سود سال جاری			000/000/1
کسر شود:			(000/000/1)
تقسیم سودبرمبنای..
سهم سود هر کدام	000/432	000/568	0
جمع	000/432	000/568

تقسیم سود یا زیان با تخصیص پاداش به شرکاء و تقسیم مابقی به نسبت معین:

1- تخصیص پاداش از سود قبل از کسر پاداش I % x = Bپاداش I= سود B= پاداش %x= درصد پاداش

2- تخصیص پاداش از سود پس از کسر پاداش (B-I)%x =B

تخصیص سود تضمین شده سرمایه به شرکاء و تقسیم مابقی سود به نسبت معین:

بعضی مواقع ممکن است که شرکاء توافق نمایند درصدی بعنوان سود تضمین شده سرمایه ( چه سود باشد چه زیان) به حساب سرمایه شرکاء تخصیص داده شود و مانده سود هم به نسبت تعیین شده در شرکتنامه بین آنها تقسیم گردد .

تقسیم سود در حالتهای مختلف بین شرکاء:

در این حالت ابتدا سود تضمین شده و حق الزحمه محاسبه و به شرکاء تخصیص داده می شود و اگر پاداش وجود داشته باشد در صورت وجود سود به نسبت معین شده در شرکتنامه بین شرکاء تسهیم و تقسیم می گردد.

نکته: شرکت چه سود داشته باشد و چه زیان سود تضمین شده و حق الزحمه باید محاسبه گردد اما پاداش تنها زمانی محاسبه می شود که شرکت سود داشته باشد

نکته: در شرکتهای تضامنی مالیات بر درآمد شرکت 25% می باشد بنابراین اگر شرکت دارای سود قبل از کسر مالیات باشد ابتدا مالیات محاسبه واز سود کسر و پس از کسر مالیات بین شرکاء تقسیم می گردد.

تقسیم زیان:

در تقسیم زیان پاداش به شرکاء تعلق نمی گیرد اما حق الزحمه و سود تضمین شده محاسبه و به حساب سرمایه یا جاری شرکا منظور می شود مبالغ حق الزحمه و سود تضمین شده با زیان جمع و سپس حاصل به نسبت تعین شده در شرکت نامه بین شرکاء تقسیم می شوند و ثبت های زیر در دفتر روزنامه ثبت می گردد.

تقسیم سود وزیان ×

خلاصه سود و زیان ×

جاری(سرمایه) ×

تقسیم سود یا زیان ×

نکته : بعضی از مواقع که شرکت زیان دارد ممکن است که جاری (سرمایه) بعضی از شرکاء بستانکار گردد.

نکته: در زمان تقسیم سود یا زیان اگر نهایتاً سهم شریک یا شرکاء مثبت باشد سرمایه یا حساب جاری وی بستانکار می گردد و اگر منفی باشد حساب سرمایه یا جاری وی بدهکار می گردد.

ورود شــــــریک جدید

1- ورود شریک جدید و خرید تمام یا قسمتی از سهم الشرکه شرکاء قبلی (بدون افزایش سرمایه): در این حالت صرف نظر از اینکه شریک جدید و شرکای قبلی چه مبلغی را جهت معامله خرید و فروش سرمایه در نظر بگیرند به اندازه نسبتی که شریک جدید در سود و زیان یا سرمایه سهیم می شود سرمایه شرکاء قبلی بدهکار و سرمایه شریک جدید بستانکار می گردد.

2- ورود شریک جدید با سرمایه گذاری مستقیم در شرکت (با افزایش سرمایه )

2-1- بدون تجدید ارزیابی دارائیها و بدهی های شرکت

2-2-با تجدید ارزیابی دارائیها و بدهی های شرکت

2-1-1- تخصیص پاداش به شرکای قبلی

2-1-2 تخصیص پاداش به شرکای جدید

2-1-3- عدم تخصیص پاداش به طرفین

2-1-4- ثبت سرقفلی و تخصیص آن به شرکای قبلی

حالت 2-1-1 (ورود شریک جدید با سرمایه گذاری مستقیم بدون تجدید ارزیابی و تخصیص پاداش به شرکاء قبلی):زمانی که شرکت از نظر سود آوری در وضعیت مناسبی باشد و شرکت دارای سرقفلی باشد و شرکاء دوست نداشته باشند سرقفلی در دفاتر ثبت شود شریک جدید باید مبلغی بیشتر از سهم الشرکه خود بعنوان پاداش به شرکای قبلی پرداخت نماید و ثبت های مربوطه به صورت زیر می باشد.

دارایی ××

سرمایه شریک جدید ××

سرمایه شرکاء قبلی ××

مثال: آرمین و نیما شرکای یک شرکت می باشند سرمایه هرکدام 000/000/10 ریال می باشد آقای پارسا وارد شرکت شد و با پرداخت 000/000/9 ریال مالک یک دوم سرمایه نیما شد مطلوب است ثبت رویداد مربوط به ورود آقای پارسا.

سرمایه نیما 000/000/5

سرمایه پارسا 000/000/5

بابت خرید یک دوم سرمایه نیما توسط پارسا

حالت 2-1-2 : زمانی به شریک جدید پاداش می دهیم که این شریک یا دارای تخصصی باشد که در فعالیت شرکت موثر باشد و یا دارای مدیریت یا منابع مالی مناسب و کافی باشد که بتواند مورد استفاده شرکت قرار گیرد در این حالت سرمایه شریک جدید بیشتر از مبلغ آورده اش چه نقدی و چه غیر نقدی در شرکت ثبت می گردد که ثبت ورود آن به صورت زیر می باشد:

دارایی ××

سرمایه شرکاء قبلی ××

سرمایه شریک جدید ××

بابت ورود شریک جدید و تخصیص پاداش به وی

حالت 2-1-3: در این حالت سرمایه شریک جدید به اندازه آورده نقدی و غیر نقدی وی در دفاتر ثبت می گردد و حساب دارایی بدهکار و حساب شریک جدید بستانکار می گردد.

دارایی ××

سرمایه شریک جدید ××

بابت ورود شریک جدید

سرقفلی : مجموعه عواملی که باعث می شوند سرمایه یا سهم الشرکه شریک یا شرکاء بیشتر از ارزش دفتری آن ارزیابی گردد (موقعیت جغرافیایی یا محل شرکت، کیفیت کالای تولیدی و خدمات ارائه شده توسط شرکت ، کارکنان لایق ، مدیریت مناسب و لایق و کاردان موسسه)

حالت 2-1-4: در این روش عوامل فوق باعث می شوند که اگر شریکی وارد شرکت گردد مبلغ بیشتری از سهم الشرکه اش پرداخت نماید که این مبلغ اضافه همان سهم وی از سرقفلی شرکت می باشد.

ورود شریک جدید همراه با تجدید ارزیابی دارایی ها و بدهی ها(2-2): بعضی مواقع شریک جدید و یا شرکای قبلی ارزش ثبت شده داراییها و بدهی ها را قبول ندارند به همین منظور مجدداً کلیه داراییها و بدهی ها مورد ارزیابی قرار می گیرند . مراحل زیر جهت تجدید ارزیابی دارائیها و بدهی ها صورت می پذیرد

1- حسابی تحت عنوان حساب تجدید ارزیابی در دفاتر افتتاح می گردد

2- اگر ارزش دارایی ارزیابی شده افزایش یابد به اندازه افزایش حساب دارایی بدهکار و حساب تجدید ارزیابی بستانکار می شود.

دارایی ××

تجدید ارزیابی ××

3- بدهی ها مورد ارزیابی قرار می گیرند اگر افزایش یابند به اندازه افزایش ارزش حساب تجدید ارزیابی بدهکار و حساب بدهی بستانکار می گردد و اگر بدهی ها کاهش ارزش پیدا نمایند حساب بدهی بدهکار و حساب تجدید ارزیابی بستانکار می گردد .

4- اگر بابت تجدید ارزیابی هزینه ای پرداخت شود حساب تجدید ارزیابی بدهکار و حساب وجوه نقد بستانکار می گردد

5- حساب تجدید ارزیابی مانده گیری می شود ، اگر مانده بستانکار داشته باشد (سود تجدید ارزیابی) که این سود به نسبت سود و زیان بین شرکاء قبلی تقسیم می شود و ثبت زیر در دفاتر انجام می گیرد

تجدید ارزیابی ××

سرمایه شرکاء ××

و اگر مانده بدهکار داشته باشد (زیان تجدید ارزیابی) که این زیان هم به نسبت سود و زیان بین شرکاء قبلی تقسیم می گردد.

سرمایه شرکاء ××

تجدید ارزیابی ××

6- حساب برداشت ، جاری شرکاء ،سود یا زیان انباشته و اندوخته ها به حساب سرمایه شرکاء منتقل می شوند

7- می توان تراز نامه را تهیه نمود .ثبت سرمایه گذاری شریک جدید در مرحله اول می باشد

نکته: در هنگام شناسایی سرقفلی به نسبت سود و زیان بین شرکاء قبلی تقسیم می گرددو به سرمایه آنها اضافه می شود بنابراین حساب وجوه نقد بدهکار و حساب سرمایه شرکاء بستانکار می گردد

خروج شریک

======================

الف- خروج شریک و خرید سهم الشرکه وی توسط شرکاء باقیمانده

ب- خروج شریک همراه با کاهش سرمایه ( دریافت دارایی بابت سرمایه خود از شرکت) خروج شریک از این طریق ممکن است منجر به تجدید ارزیابی یا عدم تجدید ارزیابی داراییها و بدهیها گردد

ب-1- خروج شریک بدون تجدید ارزیابی

ب-1-1- دریافت مبلغی بیشتر از سهم الشرکه توسط شریک خارج شده

ب-1-2- دریافت مبلغی کمتر از سهم الشرکه توسط شریک خارج شده

ب-1-3- دریافت مبلغی معادل سهم الشرکه توسط شریک خارج شده

ب-2- خروج شریک با تجدید ارزیابی

خروج شریک و خرید سهم الشرکه وی توسط شرکائ باقیمانده

خروج شریک و واگذاری سهم الشرکه به یک یا تعدادی از شرکای باقیمانده مبادله ای شخصی بوده و بر داراییها و بدهیهای شرکت هیچگونه تأثیری ندارد . این امر تنها به جابجایی نام شرکاء و تعویض و تغییر مالکیت آنان در دفاتر شرکت منجر می شود . زیرا دارایی که به شریک خارج شونده واگذار می گردد از محل داراییهایشخصی شرکاء بوده و یا بدهی که در این رابطه ایجاد می شود بدهی شخصی شرکاء می باشد و هیچ ارتباطی به شرکت ندارد. و ثبت زیر در دفاتر صورت میگیرد

حساب سرمایه شریک خارج شده ××

حساب سرمایه شرکاء باقیمانده ××

خروج شریک از طریق دریافت داراییهای شرکت (کاهش سرمایه)

در شرایطی که سهم شریک خارج شونده از محل داراییهای شرکت پرداخت گردد به طور همزمان داراییها و سرمایه شرکت کاهش می یابد. خروج شریک از این طریق ممکن است منجر به تجدید ارزیابی یا عدم تجدید ارزیاب داراییها و بدهیها گردد

ب- 1- خروج شریک بدون تجدید ارزیابی

اگر هنگام خروج شریک هیچگونه تجدید ارزیابی در مورد داراییها و بدهیهای شرکت صورت نگیرد ، مبلغ پرداختی به شریک خارج شونده بر اساس میزان سهم الشرکه وی تعیین می گردد در این حالت ممکن است شریک خارج شونده :

ü با دریافت داراییهای شرکت معادل ارزش دفتری سهم الشرکه خود از شرکت خارج شود

ü با دریافت داراییهای شرکت بیشتر از ارزش دفتری سهم الشرکه خود ، از شرکت خارج شود

ü با دریافت داراییهای شرکت کمتر از ارزش دفتری سهم الشرکه خود از شرکت خارج شود

ب-1-1- دریافت مبلغی بیشتر از سهم الشرکه توسط شریک خارج شده

هرگاه شرکت از سود آوری بالایی برخوردار بوده یا دارای ارزش نامشهودی باشد (سرقفلی) ، شریک به هنگام خروج از شرکت ممکن است مبلغی بیشتر از مانده سرمایه خود از شرکت مطالبه نماید . مبلغ مازاد بر سرمایه شریک خارج شونده به وی پرداخت می گردد ، به مثابه اختصاص پاداش به این شریک می باشد و به نسبت تقسیم سود و زیان به بدهکار سرمایه شرکای باقیمانده منتقل می گردد. وثبت زیر در دفتر روزنامه صورت می گیرد

سرمایه شریک خارج شونده ××

سرمایه شرکاء باقیمانده ××

وجوه نقد ××

ب-1-2- دریافت مبلغی کمتر از سهم الشرکه توسط شریک خارج شده

این حالت زمانی پیش می آید که مشارکت در شرکت تضامنی ، برای شریک خارج شونده

مطلوبیتی نداشته باشد. در این حالت وی حاضر است با دریافت مبلغی کمتر از مانده سرمایه خود از شرکت خارج شود این امر به منزله اختصاص پاداش به شکاء باقیمانده بوده و موجب افزایش سرمایه آنها می گردد این عمل با بستانکار نمودن سرمایه شرکاء باقیمانده به نسبت مشارکت در سود و زیان و معادل مبلغی که کمتر از سرمایه شریک خارج شونده پرداخت گردیده صورت می گیرد. و ثبت زیر در دفتر روزنامه اعمال می شود.

حساب سرمایه شریک خارج شونده ××

حساب سرمایه شرکاء باقیمانده ××

وحوه نقد ××

ب-1-3- دریافت مبلغی معادل سهم الشرکه(سرمایه) توسط شریک خارج شده

در صورتی که مبلغ پرداختی به شریک خارج شونده معادل سهم الشرکه وی باشد ، عمل خروج شریک با بدهکار نمودن سرمایه وی و بستانکار نمودن وجوه نقد یا سایر داراییها به همین مبلغ صورت می گیرد . در این حالت داراییها و سرمایه به یک نسبت کاهش می یابد.

سرمایه شریک خارج شونده ××

وجوه نقد ××

ب-2-خروج شریک با تجدید ارزیابی

اگر در مورد سهم الشرکه واقعی شریک خارج شونده بین شرکاء توافق صورت نپذیرد به ناچار داراییها و بدهیهای شرکت مورد تجدید ارزیابی قرار می گیرند مازاد به نسبت تقسیم سود وزیان و پس از کسر مالیات بین شرکاء تقسیم می شود که جهت این کار مراحلی به شرح زیر صورت می گیرد

Ø حسابی تحت عنوان تجدید ارزیابی در دفاتر افتتاح و نتیجه ارزیابیها در آن منعکس و مانده این حساب که سود یا زیان ارزیابی می باشد به نسبت تقسیم سود و زیان به حساب سرمایه شرکاء منتقل می گردد

Ø حسابی تحت عنوان حساب سهم الشرکه برای شریک خارج شونده در دفاتر افتتاح می گردد

Ø مانده حساب سرمایه شریک خارج شونده را به حساب سهم الشرکه وی منتقل نموده و حساب سرمایه وی بسته می شود

Ø بهره سرمایه ، حق الزحمه (در صورتی که تعیین شده باشد) و سهم شریک خارج شونده از سود وزیان تا زمان حضور وی در شرکت محاسبه و به حساب سهم الشرکه وی منتقل گردد

Ø سهم شریک خارج شونده از اندوخته به نسبت تقسیم سود و زیان محاسبه و به حساب سهم الشرکه اش منتقل می گردد

Ø مانده حساب برداشت ، حساب جاری و حساب وام شریک خارج شونده به حساب سهم الشرکه اش منتقل می گردد

Ø در پایان تنها حساب مربوط به شریک خارج شونده که هنوز در دفاتر شرکت بسته نشده (سهم الشرکه) بدهکار و حساب دارایی واگذار شده بستانکار می شود و بدین ترتیب همه حسابهای شریک خارج شونده در دفاتر بسته می شوند.

انحلال شرکت:

طبق ماده 136 قانون تجارت شرکت تضامنی در موارد زیر منحل می گردد :

1. مقصودی که شرکت برای انجام آن تشکیل گردیده انجام شده باشد و یا انجام آن غیر ممکن گردد

2. شرکت برای مدت معینی تشکیل و آن مدت منقضی شده باشد

3. در صورت ورشکستگی شرکت

4. در صورت توافق شرکاء

5. به درخواست هر یک از شرکاء با در دست داشتن حکم انحلال از دادگاه

6. در صورت فوت یا محجور شدن یکی از شرکاء و عدم موافقت قائم مقام قانونی وی به ادامه فعالیت شرکت

7. در صورت ورشکستکی هر یک از شرکاء و گذشت شش ماه از تقاضای مدیر تصفیه

تـــــصفیه

بطور کلی دو روش برای تصفیه شرکتهای تضامنی وجود دارد:

1- روش تصفیه آنی

2- روش تصفیه تدریجی

در روش تصفیه آنی دو روش وجود دارد:

الف) استفاده از حساب تصفیه

ب) استفاده از حساب سود و زیان تصفیه

مراحل انجام تصفیه زمانی که شرکت از روش آنی و حساب تصفیه استفاده می نماید:

ü حسابی تحت عنوان تصفیه در دفاتر افتتاح می شود

ü دارائیها بستانکار و حساب تصفیه بدهکار می شوند(بجزء وجوه نقد)

حساب تصفیه ××

دارائیها ××

بابت بستن حساب دارائیها

ü اگر حسابها دارای ذخیره باشند آنها را بدهکار و حساب تصفیه بستانکار می شوند

ذ. م .م ××

استهلاک انباشته ××

ذ کاهش ارزش موجودی کالا ××

تصفیه ××

ü زمانیکه دارائیها به فروش می رسند وجوه نقد بدهکار و حساب تصفیه بستانکار می گردد

وجوه نقد ××

تصفیه ××

بابت فروش دارائیها

نکته : اگر دارایی توسط یکی از شرکاء برداشت شود حساب سرمایه شریک بدهکار و حساب تصفیه بستانکار می گردد.

سرمایه شریک ××

تصفیه ××

بابت برداشت دارایی توسط شریک

ü بدهی ها پرداخت می شوند یعنی بدهی بدهکارو وجوه نقد بستانکار می شوند

بدهی ××

وجوه نقد ××

نکته : اگر بدهی ها به مبلغی کمتر از ارزش دفتری تصفیه گردند مابه التفاوت در حساب تصفیه بستانکار می شود

بدهی ××

وجوه نقد ××

تصفیه ××

و بر عکس اگر مبلغ بدهی ها بیشتر از ارزش دفتری پرداخت شوند حساب تصفیه بدهکار می گردد

بدهی ××

تصفیه ××

وجوه نقد ××

ü اگر هزینه ای بابت تصفیه پرداخت شود ثبت زیر ثبت میگردد

تصفیه ××

وجوه نقد ××

بابت انجام هزینه تصفیه

ü حساب تصفیه مانده گیری می شود اگر مانده بستانکار داشته باشد سود تصفیه و اگر مانده بدهکار داشته باشد زیان تصفیه داریم.مانده تصفیه به نسبت سود و زیان بین شرکاء تقسیم می گردد.

اگر سود باشد: تصفیه ×× اگر زیان باشد: سرمایه شرکاء ××

سرمایه شرکاء×× تصفیه ××

ü حساب جاری شرکاء ، وام شرکاء، برداشت،سود و زیان، انباشته ، اندوخته ها باحساب سرمایه شرکاء بسته می شوند

ü در این مرحله تنها دو حساب در دفاتر مانده خواهند داشت ، حساب سرمایه و حساب وجوه نقد که مانده حساب سرمایه شرکاء با وجوه نقد باید برابر باشند بنابراین بابت بستن حساب سرمایه و وجوه نقد ثبت زیر در دفاتر انجام میگیرد

سرمایه شرکاء ××

وجوه نقد ××

نکته: بعضی مواقع ممکن است که براثر انجام مراحل تصفیه حساب سرمایه بعضی از شرکاء بدهکار شود در این حالت یکی از دو روش زیر مورد استفاده قرار خواهد گرفت:

الف) خود شریکی که مانده سرمایه اش بدهکار شده می تواند از محل دارائیهای شخصی خود مبلغ بدهکار را تأمین نماید که در این حالت ثبت زیر در دفاتر انجام می گیرد

وجوه نقد ××

سرمایه شریک ××

ب) خود شریک قادر به تأمین مانده بدهکار سرمایه اش نمی باشد که در این حالت سایر شرکاء به نسبت سود وزیان مانده بدهکار سرمایه این شریک را تأمین خواهند نمود و ثبت زیر انجام میگیرد:

سرمایه شرکاء ××

سرمایه شریک ××

ب ) استفاده از حساب سود و زیان تصفیه:

در این روش حسابی به نام« حساب سود وزیان تصفیه» در دفاتر افتتاح و مراحل زیر انجام می پذیرد:

1. در تاریخ فروش هر دارایی ، حساب صندوق یا بانک معادل قیمت فروش بدهکار و حساب دارایی مربوطه معادل بهای تمام شده آن بستانکار و مابه التفاوت دو مبلغ مذکور که سود یا زیان حاصل از فروش این دارایی می باشد به حساب سود و زیان تصفیه انتقال می یابد.

باید توجه داشت که در مورد داراییهای استهلاک پذیر علاوه بر حساب دارایی ، حساب استهلاک انباشته دارایی مذکور نیز باید بسته شود . در نتیجه مازاد مبلغ فروش بر ارزش دفتری (استهلاک انباشته – بهای تمام شده) دارایی استهلاک پذیر سود و کسری مبلغ فروش بر ارزش دفتری آن ، زیان حاصل از فروش دارایی خواهد بود . چنانچه در هنگام تصفیه ، تمام یا قسمتی از یک دارایی به یکی از شرکاء واگذار گردد ، به جای حساب بانک یا صندوق ، باید حساب سرمایه آن شریک بدهکار شود.

2. هنگام وصول مطالبات شرکت، حساب صندوق یا بانک بدهکار و حساب مطالبات (بدهکاران، حسابهای دریافتنی یا اسناد دریافتنی) بستانکار و مابه التفاوت احتمالی به حساب سود و زیان تصفیه منتقل می شود. البته باید توجه داشت که هنگام وصول مطالبات حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول نیز بسته شود. در نتیجه کسری مبلغ وصول شده ، نسبت به ارزش دفتری مطالبات (ذخیره مطالبات مشکوک الوصول – مطالبات ) ، به بدهکار حساب سود و زیان تصفیه منتقل می گردد.

3. از محل نقدینگی موجود ، بدهیهای شرکت باید پرداخت گردد. بنابراین حساب بدهیها بدهکار و حساب صندوق یا بانک معادل مبلغ پرداخت شده ، بستانکار می گردد و هرگونه مابه التفاوت احتمالی به حساب سود و زیان تصفیه منتقل می شود . چنانچه پرداخت تمام یا قسمتی از یک بدهی توسط هر یک از شرکاء تقبل گردد به جای حساب بانک یا صندوق باید حساب سرمایه آن شریک بستانکار شود.

4. چنانچه بابت عملیات تصفیه ، هزینه ای تحقق یابد ، حساب سود و زیان تصفیه بدهکار و حساب صندوق یا بانک بستانکار می شود.

5. مانده حسابهای شخصی شرکاء مانند حساب جاری و حساب برداشت به سرمایه آنها منتقل و این حسابها بسته می شوند.

6. مانده حساب سود و زیان تصفیه که بیانگر سود یا زیان ناشی از تصفیه می باشد، به نسبت تقسیم سود و زیان به حساب سرمایه شرکاء منتقل و حساب تصفیه نیز بسته می شود.

7. وجوه نقد موجود، به نسبت سرمایه شرکاء بین آنها توزیع شده و بدین ترتیب کلیه حسابهای شرکت بسته می شوند. ثبت لازم برای توزیع وجوه نقد ، با بدهکار کردن حساب سرمایه شرکاء و بستانکار نمودن حساب بانک یا صندوق صورت می گیرد. چنانچه مانده حساب سرمایه شریکی پس از انجام مراحل تصفیه( قبل از توزیع وجوه نقد) دارای مانده بدهکار باشد به همان ترتیبی که در طریقه اول شرح داده شد با آن عمل می شود .

شــــرکتهای تعـــــاونی

شرکتهای هستند که برای رفع نیازهای مشترک از طریق خودیاری ، همکاری و کمک متقابل اعضاء ایجاد می شوند

انواع شرکتهای تعاونی :

1. شرکتهای تعاونی تولید

2. شرکتهای تعاونی توزیع(مصرف)

3. شرکتهای تعونی چند منظوره

شرکت تعاونی تولیدی: شرکتهای هستند که به منظور تأمین نهاده های مورد نیاز برای تولید بین افرادیکه در یک حرفه مشترک فعالیت می کنند ایجاد می شود . در اینگونه شرکتها تنها کسانی می توانند عضو شوند که شغل آنها همان موضوعی باشد که شرکت تعاونی برای انجام آن ایجاد شده است.

شرکتهای تعاونی توزیع : شرکتهای هستند که نیازهای مصرفی روزمره اعضاء را تأمین می نماید. عضویت در اینگونه شرکتها برای عموم آزاد می باشد.

شرکتهای تعاونی چند منظوره: شرکتهای هستند که از ترکیب شرکتهای تعاونی تولید و توزیع تشکیل می شوند .

ویژگی های شرکتهای تعاونی :

1. حداقل تعداد اعضاء در شرکتهای تعاونی 7 نفر می باشد

2. حداقل و حداکثر سرمایه در شرکتهای تعاونی محدودیتی ندارد

3. صرف نظر از مقدار سرمایه هر عضو حق تنها یک رأی را دارد

4. در این شرکتها مسؤلیت اعضا ء به اندازه سرمایه آنها می باشد

5. اعضاء حق فروش سهام را به اشخاص غیر عضو ندارند

نکته: تنها اشخاص حقیقی حق عضویت در شرکتهای تعاونی را دارا می باشند

چه زمانی شرکتهای تعاونی ایجاد می شوند:

زمانی ایجاد می شوند که حداقل یک سوم کل سرمایه نقدی تأدیه شده باشد و مابقی در تعهد سهامداران باقی مانده باشد و کل سرمایه غیر نقدی و جنسی تقویم و تسلیم شده باشد

سرمایه شرکتهای تعاونی :

سرمایه شرکتهای تعاونی ، اموال و دارایی های هستند که در زمان تشکیل شرکت تعاونی یا به منظور افزایش سرمایه توسط اعضاء در اختیار شرکت داده می شوند.

نکته : هرگاه در زمان تشکیل شرکتهای تعاونی اعضاء قادر به تأمین کل سرمایه شرکت نباشند دولت می توانداز طریق اعطای تسهیلات ، 49% سرمایه را بدون عضویت در شرکت در اختیار شرکت قرار می دهد و اعضاء باید 51% دیگر سرمایه را خود تأمین نمایند و در طی فعالیت شرکت تسهیلات دریافتی را باز پرداخت نمایند.

حسابداری شرکتهای تعاونی:

1. تشکیل شرکتهای تعاونی

2. افزایش سرمایه

3. کاهش سرمایه

4. تقسیم سود

در زمان تشکیل شرکتهای تعاونی حسابی تحت عنوان حساب شرکت در شرف تأسیس ایجاد می گردد و کلیه وجوه دریافتی از اعضاء ( سهامداران) در این حساب واریز می شود بنابراین در دفتر روزنامه حساب بانک به اندازه وجه واریزی بدهکار و حساب تعهد اعضاء یا سهامداران به اندازه مبلغ پرداخت نشده باز هم بدهکار و حساب سرمایه به اندازه مبلغ دو حساب فوق بستانکار می شود.

بانک ××

تعهد اعضاء ××

سرمایه ××

سرمایه شرکتهای تعاونی از رابطه زیر بدست می آید:

سرمایه = ارزش اسمی سهام × تعداد سهام منتشره

ارزش اسمی : ارزشی است که بر روی برگه سهام نوشته می شود

سهم : به هر قسم سرمایه شرکتهای تعاونی و شهرکتهای سهامی سهم گفته می شود. بنابراین در شرکتهای تعاونی و سهامی سرمایه به قطعات سهام متساوی القیمه تقسیم می شود.

مثال: شرکت تعاونی دامداران 1029 فیروز آباد با 1000 سهم 2000 ریالی که 30% آن پرداخت شد تشکیل گردید مطلوب است ثبت دفتر روزنامه :

000/000/2 = 1000 ×2000

000/600= 30% ×2000

بانک 000/600

تعهد اعضاء

مطالب مشابه :

شرکتهای سهامی خاص
شرکتهای سهامی خاص. مدارک لازم جهت تاسیس راهنمای ثبت و تغییر در شرکت سهامی خاص ش 1 .

حسابداری شرکتهای غیر سهامی
حسابداری - حسابداری شرکتهای غیر سهامی - امور مالی - 1- شرکتهای سهامی ( عام و خاص)

حسابداری شرکتهای سهامی
انجام خدمات حسابداری - حسابداری شرکتهای سهامی - انجام کلیه امور حسابداری و مالی واحدهای

شرکت های سهامی
شرکتهای سهامی. طبق ماده 1 قانون تجارت؛ «شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و

تفاوت شرکتهای سهامی عام و خاص
انجام خدمات حسابداری - تفاوت شرکتهای سهامی عام و خاص - انجام کلیه امور حسابداری و مالی

نمونه سوال حسابداری شرکتهای سهامی
حسابداری - نمونه سوال حسابداری شرکتهای سهامی - علمی

راهنمای ثبت تغییرات در شرکتهای سهامی خاص
حسابداری - راهنمای ثبت تغییرات در شرکتهای سهامی خاص - هم او که افتتاحیه و اختتامیه همه

شرکتهای سهامی
آموزش حسابداری برای غیر حسابداران - شرکتهای سهامی - شركتهاي سهامي بخش 1 تعريف وتشكيل شركت

مراحل تصفیه شرکتهای سهامی
حسابداری - مراحل عملیات تصفیه شرکتهای سهامی به طور کلی در صورت انحلال و تصفیه شرکتهای

برچسب :
حسابداری شرکتهای سهامی