آگاهی

به دنبال ایجاد و تاسیس نظمیه در سال1253 شمسی با کمک افسر اتریشی و پیش بینی دفتر ثبت مسروقات در این تشکیلات می توان ادعا نمود که اولین سنگ بنای اداره آگاهی در آن زمان گذاشته شد .

زمان ریاست مختارالسلطنه در سال 1288 شمسی با ایجاد گسترش و تغییرات در سازمان نظمیه دایره ای به نام دایره تحقیق تاسیس که رسیدگی به اعمال بزهکاران جنایی ،سارقین و ...در این دایره انجام می شد .

در سال 1292 با آمدن چند نفر از افسران سوئدی یکی از آنان مسئول بررسی در مورد گسترش دایره تحقیق شد که ضمن گسترش این دایره سازمان آن را به 7 شعبه افزایش و نام آن را به تامینات تغییر دادند که بعضی ادارات فعلی از جمله اداره کل تشخیص هویت جزئی از آن محسوب می شد .

اولین زنی که در پلیس ایران مشغول به کار شد خانمی بود که در همین دوره توسط افسر سوئدی موسس تامینات به سمت ر یاست حسابداری نظمیه گمارده شد.

اداره تشخیص هویت که شعبه هفتم تامینات محسوب می شد دارای 2 قسمت انگشت نگاری و تن پیمایی بود ، بنابراین اولین مستند قانونی تشکیل تشخیص هویت در زمان سوئدی ها بین سال 92-1291 می باشد .

اداره تامینات که دارای 7 شعبه بود به جرایمی از قبیل قتل , سرقت , جرح , حمل اسلحه , سکه تقلبی , هتک ناموس , منافیات عفت , فریب اطفال , جیب بری , امور قمارخانه ها و مهمانخانه ها , کاروانسراها رسیدگی و تشخیص هویت مجرمان نیز بوسیله انگشت نگاری و تن پیمایی انجام می شد .

سازمان و تشکیلات تامینات تا سال 1311 تغییری نیافت . لیکن بعد از رفتن سوئدیها و تصدی افسران ایرانی بر اداره تامینات شعبه هفتم تامینات (تشخیص هویت) از تشکیلات نظمیه جدا شده و به اداره محبس پیوست این اداره نیز دارای دو دایره به نامهای دایره محبس و دایره سجل احوال مجرمان بود .

سال 1317 شمسی به دستور سرپاس مختاری اداره محبس به اداره زندانها و تامینات به اداره آگاهی تغییر نام یافت و اداره تشخیص هویت مجدداً به اداره آگاهی ملحق گردید .

در سال 1326 زمان ریاست یوسف خان بهرامی اداره آگاهی متشکل از 8 دایره قضایی شد که هر دایره در 2 شعبه به جرایم مختلف رسیدگی می کرد و کادر افسری آن نیز گسترش یافت .

سال 1329 آگاهی تهران تقریباً به صورت کنونی و با 15 شعبه و تقسیم جرایم به صورت مستقل مشغول به کار گردید . سال 1333 شمسی اداره تشخیص هویت بصورت واحدی مستقل در سازمان شهربانی وقت جای گرفت و قبل از آن در سال 1306 تعداد 10نفر از کارکنان این اداره جهت آموزش امور پلیسی و جرم شناسی به خارج از کشور اعزام گردیدیند . در سال 1337 یکی از مستشاران خارجی تغییراتی در اداره آگاهی ایجاد نمود ، ازجمله بایگانی نوین و شعب آگاهی در بعضی از کلانتریها را راه اندازی نمود .

سال 1340 شعبه 17 به شعب آگاهی اضافه و شعب آگاهی مستقر در کلانتریها به آگاهی تهران ضمیمه شدند.

سال1344 شعبه خدمات ماشینی نیز برای تسهیل در کشف جرایم تشکیل. و شعب آگاهی به کلانتری (کلانتر شعبه) تغییر نام یافته و اداره آگاهی به 17 کلانتری و دو منطقه در تجریش و شهرری تثبیت شد .

سازمان آگاهی تا سال 1349 به این صورت باقی ماند ، در آن سال علاوه بر کلانتریهای موجودکلانتریهای آگاهی تجسس , گشت انتظامی شرق ، غرب و کلانتری 20 به سازمان آگاهی افزوده شد.

سال 1361 دایره ای به نام سرکلانتری که کلانتری های مبارزه باسرقت وسایط نقلیه موتوری را سرپرستی می نمود ایجاد و بالاخره در سال 1363 ضمن افزایش امکانات تاسیساتی کلانتری 9 با مسئولیت رسیدگی به وضعیت اتومبیلهای مخدوش اعلامی از شماره گذاری راهنمایی و رانندگی تشکیل شد .

کمسیون تشدید مجازات سابقه داران که اهرم مناسبی علیه مجرمین حرفه ای بود بعد از انقلاب منحل شد .

با توجه به رشد جمعیت و تغییر شگرد مجرمان ، همچنین احساس نیاز به تقویت توان مقابله علمی با آنها در سال 1332 سازمان نوین اداره تشخیص هویت به منظور جمع آوری پیشینه بزه کاران از طریق حفظ و نگهداری آثار انگشت آنان ، تعیین هویت اجساد و اشخاص زنده و بررسی فنی صحنه جرایم و اعمال روشهای علمی و آزمایشگاهی با تجزیه و تحلیل اسباب و آلات به دست آمده از صحنه های جرم پایه گذاری شد . در آغاز فعالیت این اداره توجه مسئولان وقت بیشتر معطوف به بخش انگشت نگاری و تلاش مضاعف این واحد صرف جمع آوری کارتهای انگشت نگاری و بایگانی آنها گردیده بود و کمتر به آزمایشگاههای تحقیقات جنایی توجه می شد چون در آن زمان امور آزمایشگاهها علم جدیدی در بخش کشف جرایم بود.

لذا در تمامی ندامتگاههای کشور ماموران انگشت نگاری و عکاس اداره تشخیص هویت مستقر شده و به محض ورود هر زندانی از آن انگشت نگاری و عکس تهیه مینمودند ، این عمل با روشهای جدید عکاسی دیجیتالی هنوز ادامه دارد .

سال 1346 تغییرات مختصری در سازمان تشخیص هویت روی داد ، از این پس به آزمایشگاههای تحقیقات جنایی اهمیت بیشتری داده شد چراکه به نوعی بانک اطلاعات جنایی به شمار می رفت ، همزمان دفتر ارتباط پلیس بین الملل نیزدر اداره مذکور تشکیل گردید .

در سال 1352 با توجه به ضرورت برخوردار بودن از فناوری علمی کشف جرم مسئولان وقت تغییرات جدیدی رادر سازمان بوجود آورده و تجهیزات مدرن تری در اختیار آزمایشگاههای تحقیقات جنایی قرار دادند که می توان به تجهیزاتی نظیر گازکروماتوگرافی , اسپکتروسکوپی , دستگاه اتوگاماسنیتلیشن – بتالیکوئید – سنیتلیشن – الکتروفورز , دستگاه جذب اتمی , ماوراء بنفش , طیف سنج مادون قرمز و انواع میکروسکوپهای مقایسه ای اشاره نمود .

در سازمان جدید اداره تشخیص هویت چند قسمت اساسی دیده شد :

واحد اداری و پشتیبانی مالی

بخش انگشت نگاری با دوایر و شعب مختلف

آزمایشگاههای تحقیقات جنایی شامل : بخشهای بیولوژی , آسیب شناسی , شیمی , سم شناسی , اسلحه شناسی جنایی و بررسی اسناد مشکوک و دایره عکاسی فنی

دفتر پلیس بین الملل اینترپل

اداره تشخیص هویت تا پیروزی انقلاب با همین سازمان و تجهیزات به حیات خود ادامه داد. در سالهای اخیر به این اداره کل توجه خاصی شده است ، تجهیزات بسیار پیشرفته روز دنیا و کارشناسان مجرب را در اختیار گرفته که در بخش کربوطه شرح داده شده است.

در رابطه با آگاهی ، فعالیت دوایر فوق تا زمان ادغام نیروهای انتظامی ( شهربانی، ژاندارمری و کمیته انقلاب ) ادامه داشت . بعد از ادغام تعدادی از کلانتریهای اداره آگاهی منفصل و در سازمان آگاهی تهران بزرگ که مشتمل بر هفت منطقه بود استقرار یافت ، رسیدگی به جرائمی که جنبه تخصصی چندانی نداشت به واحدهای آگاهی مستقر در مناطق محول گردید.مناطق هفت گانه مذکور از نظر تابعیت سازمانی تحت نظر فرمانده منطقه مربوطه انجام وظیفه می نمودند.

سال 1370 همزمان با ادغام نیروهای انتظامی اداره کل آگاهی تحت تابعیت معاونت تحقیقات و کشف جرائم ناجا تشکیل گردید ، اداره کل مذکور وظیفه طراحی و برنامه ریزی،هماهنگی و هدایت ، پشتیبانی تخصصی ، کنترل ونظارت رده های آگاهی سراسر کشور را عهده دار بود .

در زیر مجموعه معاونت مذکور اداره کل تشخیص هویت نیز وظیفه مشابه با اداره کل آگاهی نسبت به رده های متناظر خود در استانها (مدیریت های تشخیص هویت) را برعهده داشت.

سال 1380 بموجب تغییراتی که در ساختار معاونت بوجود آمد معاونت تحقیقات و کشف جرائم به معاونت آگاهی تغییر نام یافته و اداره کل آگاهی نیزبه سه اداره کل ، مبارزه با جرائم جنایی ، مبارزه با جرائم خاص و رایانه ، مبارزه با سرقت تبدیل شد. ضمنا اداره کل مبارزه با قاچاق کالا وارز که به وظایف و وضعیت کلی آن در همین قسمت اشاره خواهد شد به اداره کل مبارزه با جرائم اقتصادی تغییر نام یافته و به این معاونت ملحق گردید . بعلاوه با توجه به نیاز سازمان جدید ، اداره کلی تحت عنوان طرح و توسعه ومرکز تحقیقات کاربردی کشف جرائم و امنیت ، مرکزاطلاعات جنایی ، مرکز رایانه ، اداره پشتیبانی تخصصی ، اداره اداری مالی و اداره بازرسی تخصصی در معاونت آگاهی تشکیل گردید ، اداره عملیات ویژه نیز که قبلاً یکی از ادارات زیر مجموعه اداره کل آگاهی بود ارتقاءیافته و مستقلا به مرکز عملیات ویژه تغییر نام داد .

وضعیت موجود آگاهی ها با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی وتغییر و تحولات در اصلاح نظام اداری و زدودن آثار خشونت ستم شاهی و جایگزینی روشهای اسلامی در سازمانها و ادارات دولتی، دوایر آگاهی نیز از این امر مستثنی نبوده و با پاکسازی عناصر مسئله دار , تشکیل رده های عقیدتی سیاسی و بکارگیری کارکنان خوشنام و واگذاری مسئولیت ها به آنان روشهای صحیح با رأفت اسلامی در راستای انجام وظایف محوله در دستور کار قرار گرفت . بطور کلی تذکرات و ارشادات لازم و نظارت مستمرتحولات مفید و مثبتی را در این اداره بوجود آورد.

با توجه به شرایط خاص اوایل انقلاب از جمله آزادی زندانیان حرفه ا ی و سوء استفاده این مجرمین از موقعیت پیش آمده ، دلیلی شد برای سازماندهی مجدد واحدهای آگاهی و آمادگی کارکنان در جهت انجام وظایف محوله که مجددا" فعالیت خود را با تعدیل روشهای کشف جرم آغاز و سعی نمودند هرگونه فعالیت را از مجرمین سلب نمایند .

با شروع جنگ تحمیلی و حوادث ناگوار اوایل انقلاب که ناشی از اجرای نقشه های شوم دشمنان و فعالیت های خصمانه گروهکهای معاند انقلاب و در تعاقب آن تحریمهای اقتصادی ، تورم و گرانی ناشی از آن , تبعات سایر عوامل نظیر رشد جمعیت , توسعه شهرها و ایجاد شهرکها , مهاجرت بی رویه روستاییان و جنگ زدگان , بیکاری و علل و عوامل متعدد دیگر سبب شد که وقوع جرایم روند صعودی را طی نماید و از حالت ابتدایی خارج و تبدیل به جرایم سنگین , سازمان یافته و شبکه ای شود . در مجموع شرایطی در کشور فراهم شد که روز به روز به تعداد مجرمین حرفه ای و اتخاذ روشهای مجرمانه افزوده شود. برای مقابله با شرایط و وضعیت پیش آمده پلیس بویژه واحدهای آگاهی از توسعه متناسب با گسترش جامعه در ابعاد مختلف برخوردار نبوده که در نتیجه حجم و گستردگی روزافزون ناهنجاریهای اجتماعی و عوامل جرم زا بر تعداد کجروان افزوده شد، ادارات آگاهی عملا" قادر به فایق آمدن بر مشکلات موجود درون سازمانی ( ناشی از بی انگیزه شدن پرسنل ، کمبود شدید امکانات و تجهیزات ، کارکنان ) و برون سازمانی ( تعاملات و جلب همکاری سایر ارگانها ) نشده . عملا" علیرغم چند شیفت کار کردن قادر به جوابگویی به حجم بالای مأموریتهای ارجاعی نبودند .

هر چند که در حال حاضر نیز نسبت کارکنان و تجهیزات به جرایم قابل مقایسه با استانداردهای جهانی نبوده و روزانه به هر کارآگاه چند پرونده پیچیده جنایی محول می شود که پیگیری همه آنها در یک روزخارج از توان آنان بوده، لیکن با خدمات مضاعف و ایثارگری در انجام تکلیف و وظیفه ایفای نقش می نمایند .

سازمان و تشکیلات

همانطور که قبلا"اشاره شد در نتیجه تغییر و تحولات ایجاد شده بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بخشی از مأموریتهای آگاهی به واحدهای دیگر واگذار گردید ، از طرفی گستردگی و توسعه نهادهای اجتماعی ، رشد جمعیت , گسترش و توسعه شهرها ، در مجموع افزایش و پیچیدگی جرایم ، حرفه ای و باندی شدن و اعمال روشهای جدید مجرمانه باعث شد که سازمان قبلی آگاهی نتواند جوابگوی حجم گسترده ماموریت های خود باشد، لذا در اجرای تدابیر سردار فرماندهی محترم وقت ناجا مقرر گردید که بازنگری در سازمان و ساختار واحدهای آگاهی در سراسر کشور صورت گیرد و قرارشد مأموریت بسیار مهم کشف جرم در قالب یک معاونت تمرکز یابد ، واحدهایی تحت عناوین جدید متناسب با نیاز جامعه و قوانین موضوعه در مجموعه معاونتهای آگاهیها شکل گیرند ، پس از بررسی های کارشناسی در سال 1381 ادارات آگاهی سابق که مأموریت اصلی آنها کشف جرایم واقعه بر علیه جان و مال افراد بود ، در قالب ادارات مبارزه با جرایم ( سرقت ، جنایی ، خاص و رایانه , جعل و کلاهبرداری, جرایم اقتصادی , قاچاق کالا و جرایم مالی ) شکل گرفت ، در کنار آن ادارات تشخیص هویت و ادارات پشتیبانی کننده نظیر طرح و توسعه ، مراکز پژوهش و تحقیقات کاربردی کشف جرایم رایانه و فنی و اطلاعات جنایی و پشتیبانی تخصصی و بازرسی فعالیت خود را آغاز نمودند.

سازمان جدید

ایجاد سازمان جدید آگاهی کشور متناسب با نیاز روز گستردگی و پیچیدگی جرایم با ویژگیهای خاصی که بتواند پاسخگوی شرایط جدید مأموریت آگاهی کشور باشد در دستور کار قرار گرفت ، ساختار جدید با هدف تخصصی کردن مأموریت کشف جرایم با عناوین سازمانی و پیش بینی واحدهایی از قبیل مراکز اطلاعات جنایی , تحقیقات و پژوهشهای کاربردی , طرح و توسعه , عملیات ویژه , مبارزه با جرایم خاص رایانه ای , مجتمع آموزشی , پشتیبانی عملیاتی تخصصی و بازرسی تخصصی و توسعه ادارات کل قبلی به منظور رفع نارساییهای سازمان قبلی با پویایی هرچه بیشتر و استفاده از امکانات و توان در سراسر کشور اجرا می گردد ، در صورت تأمین نیروی انسانی کیفی و تجهیزات برابر جداول سازمانی جدید , تحول بزرگی در عملیات کشف جرم و کاهش میزان فعالیت مجرمین و مهار آنان و در نتیجه امنیت مطلوب در کشور ایجاد خواهد شد .

ماموریت و وظایف

مأموریت :

هدایت و هماهنگی , طرح و برنامه ریزی , پشتیبانی , کنترل و نظارت و ارزشیابی امور مربوط به کشف جرایم و تعقیب و دستگیری مجرمین و متهمین بجز مواردی که در سایر معاونتها تصریح گردیده است .

اهم مأموریت :

مبارزه با جرایمی که شامل :

1- قتل . 2- آدم ربایی . 3- سرقت مسلحانه . 4- سرقت به عنف ( یقه گیری , زور گیری ) . 5- تجاوز به عنف . 6- جیب بری . 7- کیف قاپی . 8- سرقت از منازل و اماکن . 9- سرقت از اماکن دولتی .10- سرقت وسایط نقلیه . 11- سرقت های خرد و داخل خودرو . 12- سرقت محموله . 13- سرقت احشام . 14- کف زنی , کشو زنی , دخل زنی 15- جرائم خاص رایانه‌ای ( ورود غیر مجاز – برداشت غیر مجاز – هرزه نگاری – اختلال) . 16- اختلاس و رشاء و ارتشاء 17- جرائم اقتصادی ( قاچاق کالا و ارز ) . 18- کلاهبرداری . 19- جعل . 20- سرقت اسناد و مدارک دولتی . 21- جرائم پزشکی . 22- غصب عناوین و جعل عنوان . 23- جعل علائم صنعتی و تجاری و بدل اندازی. 24- خیانت در امانت . 25- شرارت ( باندی ) 26- آتش سوزی عمدی و تخریب می باشند.

وظایف : به طور کلی وظایفی که طبق قانون بعنوان ضابط قوه قضائیه بعهده رده های آگاهی محول گردیده است ،از قبیل مبارزه با قاچاق , کشف جرایم , بازرسی و تحقیق , حفظ آثار و دلایل جرم , دستگیری متهمین ، مجرمین و جلوگیری از فرار و اختفاء آنها , انجام امور مربوط به تشخیص هویت و کشف علمی جرائم با انجام اقداماتی نظیر تهیه و اجرای طرح ها و دستورالعملهای مربوط به کشف علمی جرایم. شناسایی و تعقیب مجرمین از طریق جمع آوری آثار و مدارک جرم و انجام آزمایشهای علمی روی آثار و مدارک بدست آمده . مطالعه و تحقیق پیرامون علل ارتکاب جرم . شناخت و کشف جرایم با بکارگیری اصول علمی و مدارک بدست آمده ، نظارت بر اجرای آنها. بررسی روشها و پدیده های جدید علمی و تکنیکی که موجب کارایی بهتر و بیشتر میگردد . تجزیه و تحلیل جرایم و فعالیتهای واحدهای آگاهی .

در سازمان و تشکیلات پلیس سایر کشورها همگام با رده های انتظامی که وظیفه پیشگیری از وقوع جرم را به عهده دارند واحدهایی تحت عنوان پلیس جنایی نیز پیش بینی گردیده که وظیفه اش پیگیری و کشف جرایم پس از وقوع است .

در اوایل شکل گیری آگاهی یا همان تامینات روش برخورد با مجرمین به جهت سادگی انواع جرایم ، سنتی بودن جامعه و همچنین محدود بودن شهرها و جمعیت با روشهای ابتدایی ، بیشتر قهر آمیز و توام با خشونت انجام می شد . البته تعداد مجرمین نیز انگشت شمار و اکثرا" نزد ماموران تامینات شناخته شده بودند پس از وقوع هر بزه معمو لا" در بین مظنونین مجرم اصلی توسط پلیس شناخته می شد . بر اساس این روش تجربی هنوز هم این باور غلط که تمام مجرمین را مامورین آگاهی می شناسند در ذهن مردم باقیمانده است . پس از تبدیل نام تامینات به آگاهی در دهه 20 هـ . ش کماکان این روش سنتی (برخورد قهر آمیز با مجرمین )که در آن زمان روشی نسبتا" موفق جلوه می نمود , به عنوان راه کار اصلی کشف جرایم ادامه پیدا کرد . البته در اواخر دهه 40 و اوایل دهه 50 هـ . ش با تقویت نسبی اداره تشخیص هویت اندک پیشرفتهایی در برخورد علمی باجرایم در بین افسران جوان پلیس شکل گرفت لیکن هنوز راهی طولانی برای تغییر روند سابق در پیش بود . روشهای سنتی با پیشرفت علوم و تکنولوژی و همچنین گسترش شهرها و افزایش جمعیت از کارآیی موثر برخوردار نبودند . همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی زمینه برای تحول در واحدهای پلیسی بوجود آمد و قوانین اسلامی به تدریج جای روشهای قدیمی که به غلط تنها راه مبارزه با جرایم را خشونت و برخورد قهر آمیز می دانست گرفت و آن روش ها منسوخ گردید ، در این قوانین با توجه به رأفت اسلامی بیشتر توجه به اصلاح مجرم است نه تنبیه آن ، در کشف جرم نیز رویکرد به سمت استفاده از فن آوریهای روز دنیا و روشهای علمی قرار گرفته است.

در سالهای اخیر خصوصا پس از تشکیل دانشکده پلیس جنائی کشف علمی جرم در سرلوحه آموزشهای کارکنان آگاهی قرار گرفته ، البته در سازمان جدید نیز با افزایش توان علمی و تخصصی کارکنان این بخش وظایف مبارزه با کلیه جرایم جنایی , سرقتها , جرایم خاص و رایانه ای و مبارزه با اخلال گران اقتصادی و قاچاقچیان نیز به معاونت آگاهی محول گردید . به نقل از سایت پلیس

گرفته شده از «http://www.dadkhahi.net/wiki/index.

آگاهی

مطالب مشابه :

آگاهی

دریافت معرفی نامه

رسیدگی به صحت و اصالت سند

دومین کنگره سالیانه بین المللی پزشکی قانونی ایران - 13-11 اسفند 89 - بیمارستان امام خمینی(ره) تهران

اختلال هویت جنسی:دکتریوسفی

مراحل ثبت یک سازمان مردم نهاد(سمن) N.G.O

قانون ثبت احوال وکارت ملی

هویت 5 نفر از تلفات حادثه تصادف اتوبان قم ـ تهران مشخص شد

کشف خانواده ای که جزو جمعیت ایران نبود