طب سوزنی

قدمت طب سوزنی به بیش از 2500 سال پیش و به کشور چین باز می‌گردد. قدیمی‌ترین متنی که در توصیف طب سوزنی یافت شده است، متعلق به سال 1127 قبل از میلاد مسیح است. جادوگران به جای استفاده از سوزن ، قطعات تیز سنگ را بکار می‌گرفتند. در سال 26 میلادی بود که نخستین کتاب در شرح طب سوزنی در چین نگاشته شد.

استفاده از طب سنتی تا قرنها به آسیا محدود بود تا اینکه فرانسوی‌ها در قرن 16میلادی با آن آشنا شدند و استفاده از آن را در اروپا گسترش دادند. بین پزشکان مختلف در صحت و سقم طب سوزنی اختلاف نظر وجود داشت تا اینکه سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال 1975استفاده از طب سوزنی در تشخیص و درمان بیماریها را رسما تایید کرد.

چینی ها به جای باور به اینکه روح های پلید و شیطانی باعث بیماری می شوند، عامل بیماری را در درون بدن می جستند. به نظر آنان هر فردی دو نیروی درونی مخالف به نام «یین» و «یانگ» دارد. «یین» نماینده زنانگی، رطوبت و تاریکی و «یانگ» نماینده مردانگی، خشکی و روشنی است.

در کتاب پزشکی چین باستان که «نی چینگ» نام دارد، آمده است که «یین» و «یانگ» به کمک فرمانروایان و مدیران کارآزموده، کشور تن را اداره می کنند. این کشور ۱۲ رودخانه دارد که نظام ارتباطی آن را می سازند. این رودخانه ها که شمار آنها با شمار رودخانه های بزرگ چین برابر است، به کانال های کوچک تری بخش می شوند. درون این کانال ها، خون و مایع دیگری جریان دارد که انرژی حیاتی بدن است. کانال ها اندام ها را به یکدیگر پیوند می دهند. برای نمونه، کلیه ها به گوش، شش ها به بینی و قلب به زبان پیوند می شوند. به نظر چینی های باستان، هنگامی که این کانال ها خوب کار می کند، بدن سالم است. اگر به هر دلیلی در کار این کانال ها اختلالی ایجاد شود، بدن بیمار می شود زیرا تعادل «یین» و «یانگ» به هم می خورد. آنگاه پزشکان چینی با فرو کردن سوزن در جاهای ویژه یی از بدن، جریان حیاتی را به حالت اول بازمی گردانند. در هر گوش بیش از ۱۰۰ جای ویژه طب سوزنی وجود دارد. بنا به باور چینی های باستان، این جاها در راستای کانال هایی هستند که اندام ها را به یکدیگر مرتبط می سازند. با فروکردن سوزن در جاهای ویژه یی در گوش بیرونی، ممکن است درد و بیماری در بخش های دیگر بدن فروکش کند.( البته شما خودتون این کارو نکنید!)طب سوزنی مهارت و تجربه زیادی می خواهد.

پزشکان چینی گیاهان دارویی را نیز به خوبی می شناختند. ریشه گیاه «جین سنگ» که کمی به بدن انسان شباهت دارد مورد توجه بیشتر پزشکان آن روزگار بوده و البته هنوز نیز هست. علاوه بر گیاهان دارویی، آنان برای درمان کم خونی از آهن و برای درمان برخی از بیماری ها از عاج فیل بهره می گرفتند. چینی ها برای درمان زخم های پای خود، روی آنها نان کپک زده می گذاشتند. امروزه می دانیم کپک ها منبع انواع پادزی ها (آنتی بیوتیک ها) هستند. به علاوه آنان برای پیشگیری از آبله مرغان شدید، پودر زخم آبله را به صورت قرص درآورده بودند و آن را به افراد سالم می دادند تا در برابر آبله واکسینه شوند. گاهی نیز ترشح های زخم های آبله را از خراشی به بدن افراد وارد می کردند.

روش عملکرد طب سوزنی

تشخیص در طب سوزنی کار بسیار دشواری است. از بیماری که مراجعه می کند باید یک شرح حال مفصل در مورد تمام اعضای بدن گرفت و او را از نظر روحی روانی سنجید. معاینه از نحوه ی صحبت کردن، راه رفتن، نشستن روی صندلی، رنگ و حالت چهره، ناخن ها و لب ها شروع می شود و با معاینه ی نبض و زبان ادامه می یابد. معاینه ی زبان در طب سوزنی اهمیت ویژه ای دارد و می توان از روی معاینه ی زبان به بسیاری از بیماری های فرد پی برد. رنگ زبان، شکل آن، نوع بار روی زبان و محل قرار گرفتن آن، تورم زبان و حس خطوطی که بارها هریک از ما روی زبانمان مشاهده کرده ایم و از آن سرسری گذشته ایم، می تواند به تشخیص کمک کند.

بر اساس تشخیصی که پزشک برای بیمار در نظر گرفته است، مبادرت به انتخاب یک سری از نقاط می کند که بین 10 تا 15 و گاهی کم تر یا بیشتر است. چینی های قدیم نقاطی را روی بدن کشف کرده اند که تحریک آن ها می تواند اثرات درمانی روی ارگان های درونی بدن بگذارد. این که آن ها چطور به این دانش دست یافته اند نیز شگفت انگیز است. مثلاً نقاط اطراف قوزک پا مربوط به کانال کلیه و مثانه است و یا نقاطی در زیر زانو مربوط به کانال معده است.

امروزه در طب سوزنی از سوزنهای استیل ، نازک و انعطاف‌پذیر استفاده می‌شود. قطر این سوزنها از 0.2 تا 0.6 میلیمتر و طول آنها از 1 تا 10 سانتیمتر متغیر است، در هنگام وارد کردن سوزن بطور عمودی بین انگشتان قرار می‌گیرد. عمق فرو کردن سوزن از چند میلیمتر تا 5 سانتیمتر (با توجه به محل نقطه) متغیر است. سوزنها به مدت 10الی 30 دقیقه در جای خود باقی می‌مانند. امروزه در درمان طب سوزنی ممکن است از جریان الکتریسته نیز استفاده شود.

درمان هفته ای 2 تا 3 مرتبه و هر دوره ی درمانی 12 جلسه است. ممکن است بعضی از بیماران به دو یا سه دوره ی درمانی نیاز داشته باشند و این بستگی به مزمن بودن بیماری شان دارد. هر جلسه ی درمانی حدود 1 تا 5/1 ساعت طول می کشد. علاوه بر طب سوزنی، آموزش تغذیه ی سالم، حرکات ورزشی مناسب، استفاده از گیاهان دارویی و مکمل های غذایی نیز به کمک طب سوزنی می شتابند.

نکته ی مهم در درمان این است که علاوه بر محل سوزن ها، جهت، عمق نفوذ و نحوه ی حرکت دادن سوزن ها در بدن نیز بسیار مهم است.توجه کنید که طب سوزنی درمانی بدون درد است و هیچ عارضه ای ندارد و امروزه استفاده از سوزن های یک بار مصرف، کار پزشکان و بیماران را بسیار راحت تر کرده است. تا اوایل دهه ی 70 میلادی بیشتر پزشکان مکانیزم طب سوزنی را مثل دارونماها فرض می کردند و بیشتر اثرات روانی را در بهبود اشخاص دخیل می دانستند، ولی اثرات مفید طب سوزنی در دامپزشکی و روی بچه های خیلی کوچک که تلقین پذیر نیستند، این نظریه را رد می کرد. در سه دهه ی اخیر طب سوزنی جایگاه ویژه ای در اروپا و آمریکا پیدا کرده است به طوری که در چندین دانشگاه معتبر اروپا و آمریکا تدریس می شود و مورد قبول سازمان بهداشت جهانی و سازمان غذا و داروی آمریکا است.

در سال 1989 سازمان بهداشت جهاني (WHO) رسما طب سوزني را براي بيش از چهل نوع بيماري به جهانيان و دانشمندان و اطباي همه كشورها معرفي نمود .

کاربردهای طب سوزنی

رايجترين كاربرد طب سوزني در دنياي امروز، تسكين دردهاي مزمن است كه مكانيسم علمي آن مشخص شده است. ليست موارد استفاده طب سوزني تأييد شده توسط سازمان بهداشت جهاني عبارتند از:

¤ بيماريهاي دستگاه تنفس فوقاني:سينوزيت-رينت الرژيك-سرماخوردگي-التهاب لوزه ها

¤ بيماري هاي دستگاه تنفس تحتاني:برونشيت حاد-آسم برونشيال (در كودكان و بيماران بدون بيماري همراه مؤثرتر است)

¤ بيماريهاي گوارشي:اسپاسم مري و دهانه معده-سكسكه-التهاب حاد و مزمن معده-افزايش ترشح اسيد معده-زخم مزمن معده و التهاب حاد و مزمن روده-اسهال و يبوستهاي مقاوم به درمان مانند IBS

¤ بيماري هاي ارتوپدي:آرتروز مفاصل زانو-آرنج تنيس بازان-شانه يخزده-درد پايين كمر LBP-آسيب هاي ورزشي بافت نرم

¤ آرتريت روماتوييد و ديگر بيماريهاي بافت همبند

¤ بيماريهاي عصبي:ميگرن-درد عصب سه قلو (صورت)-فلج هاي صورتي-فلج بعد از CVA (سكته مغزي)-شب ادراري

¤ ترك اعتياد

مزاياي طب سوزني باعث افزايش روز به روز استفاده از ان شده است،‌ مهمترين مزاياي ان عبارتند از:

1- بسيار ارزان است.

2- ساده است و در همه جا قابل انجام است.

3- موثر بودن ان ثابت شده است.

4- اگر توسط فرد متخصص انجام شود، عارضه اي ندارد.

طب سوزني عليرغم همة مزايا، داراي عوارض جانبي نيز مي باشد كه بايد به آنها نيز توجه شود:

1- امكان انتقال ايدز و هپاتيت B در صورت استفاده از سوزن هاي غير استريل يا غير يكبار مصرف.

2- ضعف، بي حالي و غش كردن بيمار تحت درمان در صورت تحريك نقاط ممنوعه.

3- درمان نشدن و حتي ايجاد مشكلات جديد در صورت تحريك نادرست نقاط كه همه’ اين عوارض در صورتي كه درمان توسط متخصص طب سورني انجام شود، به صفر خواهد رسيد...

هيچ‌وقت نبايد انتظار داشت با اين روش، بيماري‌هاي صعب‌العلاج و سرطان‌ها را درمان شوند و هيچ‌گاه نبايد در درمان آرتروز‌ها تنها با اتكا به طب سوزني از انجام اقدامات بسيار ارزشمند نظير فيزيوتراپي، انجام فعاليت ورزشي تقويت‌كننده عضلات نظير شنا، مراقبت‌هاي پزشكي و درمان‌هاي دارويي و حتي در صورت نياز، انجام جراحي خودداري كرد.