عفونت ادراری

- به طور کلی میکروارگانیسم ها چگونه وارد دستگاه ادراری می شوند؟

در نود درصد مواردِ عفونت های ادراری، میکروب ها از راه مستقیم و عبور از مجرای خروجی ادرار به مثانه می رسند و عامل آن میکروب های روده ای هستند که در ناحیة اطراف مجرا وجود دارند و ندرتاً ممکن است از مثانه به کلیه برسند و ایجاد عفونت عمقی کلیه (پیلونفریت) بکنند. در موارد دیگر، میکروارگانیسم ها از یک کانون عفونی به خون وارد می شوند، سپس به کلیه ها، پروستات یا بیضه ها می رسند و ایجاد عفونت می کنند. در موارد بسیار نادری، عفونت از طریق سیستم لنفاتیک منتقل می شود.

- عفونت های ادراری با چه علائمی همراه است؟

اصولاً علائم شامل دو دسته هستند: علائم ناشی از تحریک و التهاب سیستم ادراری که بر حسب محل عفونت متفاوت است، و علائم عمومی عفونت در بدن که شامل بی اشتهایی، تهوع، استفراغ و غیره است. در ضمن، علائم در کودکان و بزرگسالان متفاوت است؛ ولی علائم مشترکی در عفونت های ادراری وجود دارد که باید همة افراد به آن آگاه باشند، این علائم عبارت اند از:

۱٫سوزش ادرار و تکرر ادرار که به علت تحریک مثانه در اثر عفونت و التهاب ایجاد می شود، همچنین تحمل کم مثانه که در کودکان و گاهی بزرگسالان ممکن است منجر به بی اختیاری ادراری شود.
۲٫ تغییر رنگ ادرار به صورت کدر یا خونی شدن ادرار که معمولاً بیماران را به وحشت می اندازد؛ درصورتی که عفونت سطحی و سادة مثانه نیز ممکن است در اثر التهاب مخاطی باعث پاره شدن مویرگ خونی شود و ادرار کاملاً قرمز و خونی بشود که با درمان عفونت بلافاصله بهبود می یابد.
۳٫ تب و لرز و تهوع و استفراغ که در عفونت های ادراری افراد زیر یک سال و همچنین عفونت های عمقی کلیه ها، پروستات و بیضه ها در افراد بزرگسال شایع است.
۴٫ کاهش و توقف رشد در کودکان. مادران در صورت وجود چنین علامتی باید برای بررسی عفونت ادراری به پزشک مراجعه کنند.
۵٫ درد پهلوها که در عفونت های عمقی کلیه ها بسیار شدید و همراه با تب و لرز و تهوع و استفراغ است.
۶٫ اشکال در ادرار کردن و احتباس ادراری که در عفونت های مثانه و پروستات و مجرا ممکن است دیده شود.

- با توجه به علائمی که گفته شد اگر فردی دچار درد پهلو و ناحیه کمر شد، حتماً دچار بیماری کلیوی شده است؟

بیماران زیادی با درد پهلو، که در اثر سرما تشدید می شود، به ما مراجعه می کنند و نگران کلیه های خود هستند. در جامعه این طور جاافتاده که درد پهلو مساوی با درد کلیه هاست، درحالی که اینطور نیست درد کلیوی به هر علتی، مثلاً عفونت، سنگ و تومور ایجاد شود، یک درد نسبتاً دائمی است و با تغییر حالت بدن، مثلاً نشستن، بلند شدن، راه رفتن، سرپا ایستادن و کارکردن، شدت آن عوض نمی شود و معمولاً چنین دردهایی کمتر منشأ اسپاسم عضلانی هستند. اکثر مردم به دلیل نداشتن اطلاعات کافی پزشکی فکر می کنند در هوای سرد دچار سرماخوردگی و عفونت می شوند؛ درحالی که ۲۵ درصد خون قلب وارد کلیه ها می شود و کلیه ها همیشه گرم هستند و سرمای محیط اطراف هیچ تأثیری روی کلیه ها که در عمق عضلات پهلو قرار دارند نمی گذارد.

- با توجه به اختلافات آناتومیک بدن زنان و مردان، در دو جنس علائم عفونت های ادراری چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟

در زنان، دستگاه تناسلی رحم و تخمدان هاست که سیستمی مستقل و کاملاً مجزا از سیستم ادراری است، درصورتی که در مردان، سیستم ادراری ـ تناسلی یک مجموعة کاملاً مرتبط با هم است؛ به همین دلیل، علائم عفونت ادراری در زنان و مردان با هم تفاوت دارد. البته سوزش ادرار، تکرر ادرار، تحمل کم مثانه و ادرار خونی در هر دو جنس مشترک دیده می شود؛ درحالی که عفونت مجرای ادرار در مردان همراه با خروج ترشح چرکی از مجراست به علاوه میکروب از طریق مجرا ممکن است به پروستات و از آنجا به بیضه ها برسد و در این نواحی عفونت حاد ایجاد بکند.
از طرف دیگر، به علت کوتاه بودن طول مجرای زنان، امکان رسیدن میکروب از خارج به مثانه بسیار زیاد و به همین دلیل عفونت های ادراری در زنان ۳۰ تا ۵۰ برابر شایع تر از مردان است.

- واژه هایی مانند سیستیت و پیلونفریت در بحث عفونت های ادراری چه معنایی دارند؟

اگر عفونت در ناحیة کلیه باشد به آن (پیلونفریت) گفته می شود که از نوع حاد یا مزمن است.
اگر عفونت فقط در مثانه باشد به آن (سیستیت) می گویند که آن هم از نوع حاد یا مزمن است.
اگر عفونت در مجرای خروجی ادرار باشد به آن (اورتریت) می گویند و معمولاً در مردان دیده می شود.
به طورکلی برحسب محل عفونت، نوع آنتی بیوتیک تجویزی و دورة درمانی متفاوت است.

- چه عواملی افراد را مستعد ابتلا به عفونت های ادراری می کند؟

به طورکلی در هر فردی که به هر علتی ـ شیمی درمانی، بیماری قند، ایدز،… ـ سیستم ایمنی بدنش تضعیف شده باشد، عامل مساعد کننده ای برای رشد میکروب ها و ایجاد عفونت وجود دارد. از عوامل مؤثر دیگر در ایجاد عفونت ادراری عادات بد بهداشتی در زنان است، مثل وقتی که به دستشویی می روند و آب را با فشار به خود می گیرند و یا برای خشک کردن دستمال کاغذی را با فشار به بدن خود می کشند و باعث انتقال میکروب های این نواحی به داخل مجرای ادرار می شوند. از طرفی دیگر، هرگاه در دستگاه ادراری توقف و رکود در مسیر جریان ادرار به وجود بیاید شیوع عفونت بالا می رود؛ مثلاً تنگی مادرزادی محل اتصال کلیه به حالب، تنگی محل حالب به مثانه، برگشت ادرار مثانه به کلیه ها، وجود (دیورتیکول) در هر نقطه ای از سیستم ادراری، مثانه عصبی، تنگی مجرا و بودن جسم خارجی مثل سوند در سیستم ادراری. در این موارد معمولاً پس از قطع آنتی بیوتیک بلافاصله عفونت عود می کند.
یک گروه از سنگ ها به نام سنگ های عفونی هستند که در داخل آنها میکروب لانه می کند و آنتی بیوتیک قادر به از بین بردن آنها نیست و بلافاصله با قطع درمان، عفونت عود می کند. عامل دیگر فیستول ادراری است.
فیستول ادراری عبارت است از ارتباط سیستم ادراری با یک سیستم دیگر، مثلاً لولة گوارش با رحم و واژن در خانم ها. این مجرای فیستول محل عبور میکروب به داخل سیستم ادراری است که منجر به عفونت دائمی می شود. تنها راه درمان، برداشتن مجرای فیستول از طریق جراحی است.

- افتادگی مثانه در زنان عفونت ادراری ایجاد می کند؟

در نوع خفیف آن تأثیر چندانی ندارد، ولی در نوع شدید که باعث تخلیه نشدن کامل مثانه می شود، باقی ماندن ادرار شیوع عفونت را در زنان افزایش می دهد.

- عفونت ادراری موجب سقط جنین و یا آسیب به جنین در زنان باردار می شود؟

درصورتی که عفونت ادراری فعالیت کلیه ها را کم کند و اورة خون را بالا ببرد ممکن است منجر به سقط جنین شود؛ ولی به طورکلی عفونت کلیه (پیلونفریت) در دوران بارداری باعث کاهش وزن جنین می شود و طبعاً نوزادی که وزنش در موقع تولد از وزن استاندارد کمتر است در معرض خطر ابتلا به بیماری های مختلف قرار می گیرد. به همین خاطر ما، در زنان باردارِ دچار عفونت ادراری، پس از درمان کامل عفونت، پیشگیری از عفونت را به صورت مصرف دوز پایین آنتی بیوتیک، تا آخر زمان حاملگی ادامه می دهیم. درحالی که در عفونت های سطحی ادراری خانم های غیرباردار درمان کوتاه مدت سه تا پنج روزه و حتی تجویز یک دوز واحد کافی است. درحالی که بعضی همکاران غیرمتخصص برای چنین عفونت های ساده ای تعداد زیادی آنتی بیوتیک تزریقی برای بیمار تجویز می کنند که می تواند برای کلیه سم بوده و باعث تخریب و کاهش کار کلیه بشود.

- در درمان عفونت های ادراری، به چه نکاتی باید توجه کرد؟

در مورد درمان، هدف از بین بردن میکروب درون سیستم ادراری است که باید با آنتی بیوتیک مناسب و دورة درمان کافی صورت پذیرد ولی برای ریشه کن کردن و جلوگیری از عود عفونت در صورت وجود بیماری زمینه ای یا ناهنجاری های مادرزادی سیستم ادراری که باعث افزایش شیوع و عود عفونت می شود، باید پس از تشخیص این عوامل با درمان طبی یا جراحی اقدام به حذف و درمان بیماری های مساعدکننده و زمینه ساز عفونت کرد. طول درمان برحسب سن، جنس و محل عفونت در افراد متفاوت است.
در کودک سه ماهه، چون در یک سوم موارد، عفونت ادراری همراه با عفونت خونی است باید درمان کامل عفونت خونی، که شامل درمان تزریقی و بستری کردن نوزاد است، صورت بگیرد.
در کودک سه ماهه تا سه ساله معمولاً عفونت خونی همراه عفونت ادراری نادر است و دورة درمان ۱۰ تا ۱۴ روزه برای کنترل عفونت کافی است.
در کودک ۳ تا ۱۲ سال، اگر عفونت، سطحی و بدون تب باشد، درمان ۳ تا ۵ روزه کافی است و اگر عفونت عمقی و همراه تب و لرز باشد باید درمان دو هفته ای انجام شود.
در مورد زنان هم برحسب باردار بودن یا نبودن، درمان متفاوت است که قبلاً شرح آن داده شد.

- برای جلوگیری از آسیب های ناشی از عفونت های دستگاه ادراری چه توصیه ای دارید؟

کلیه از اعضای حیاتی بدن انسان است. کسانی که کلیه های خود را از دست می دهند و تحت درمان دیالیز قرار می گیرند در زندگی با مشکلات زیادی مواجه می شوند که نه تنها خود آنها بلکه خانواده و اطرافیان را نیز درگیر می کند. همان طور که اشاره شد عفونت ادراری در صورت عدم تشخیص به موقع و درمان کامل، قادر به تخریب کلیه ها می باشد. البته باز هم تأکید می کنم که عفونت های سطحی مثانه که شایع ترین حالت عفونت ادراری است هیچ اثر سوئی روی کلیه ها ندارد ولی توصیه می کنم با دیدن هر علامتی از عفونت ادراری به پزشک متخصص مراجعه کنید و با انجام آزمایش ادرار و حداکثر سونوگرافی، در صورت تشخیص عفونت یا سایر بیماری های کلیه، با درمان کامل از عارضه های بعدی جلوگیری کنید.

عفونت ادراری

مطالب مشابه :

التهاب واژن(دستگاه تناسلی زنانه) به علت عفونتهای واژنVaginitis

عفونت زنان - همه چیز درباره ی ترشحات واژن

غربالگری و درمان عفونت‌هاي آميزشي در بارداري

عفونت - ترشحات واژن

عفونت ادراری

درمان عفونت وپیشگیری

عفونت‌هاي ادراري راجعه در زنان

دارو67- درمان عفونت‌هاي ادراري در کودکان

ترشحات و عفونتهای دستگاه تناسلی زنان