جام جم در گفتگو با دکتر افسانه پاکدامن:نيمي از كودكان ايراني مسواك نمي زنند
مشكلات دهان و دندان در كشور ما بسيار جدي و گسترده هستند
نيمي از كودكان ايراني مسواك نمي زنند
دومين كنگره سلامت دهان و اپيدميولوژي در حالي به كار خود پايان داد كه براساس آمار و ارقام منتشر شده در طول برگزاري آن مشخص شد مشكلات دهان و دندان در كشور ما بسيار جدي و گسترده هستند.
رويكرد اصلي برگزاري اين كنگره، اطلاع‌رساني به مردم در زمينه پيشگيري و همچنين ارتقاي آگاهي دندانپزشكان و اساتيد دانشگاه در زمينه سيستم‌هاي آموزشي مبتني بر پيشگيري از بيماري‌هاي دهان و لثه بود. درواقع دست‌اندركاران برگزاري اين كنگره معتقد بودند لازم است سيستم آموزشي ما به سمتي حركت كند كه با مشكلات مردم برخورد نزديك‌تري داشته و اين روند به گونه‌اي پيش برود كه سلامت تك‌تك افراد جامعه تامين شود و محافل آموزشي ما از متدها و راهكارهاي پيشگيرانه در حوزه سلامت استفاده نمايند. اما در عين حال بر اين باور عمومي هم تاكيد كردند كه اگر شخصي بتواند حافظ سلامت خودش باشد، توانسته است بيش از نيمي از عوامل بيماري را كنترل كند. به بهانه اين كنگره كه با شعار دندانپزشكي مبتني بر شواهد برگزار شد، به سراغ دكتر افسانه پاكدامن، متخصص سلامت دهان و دندانپزشكي اجتماعي و عضو هيات علمي گروه سلامت دهان و دندانپزشكي اجتماعي رفتيم و از او درباره وضعيت سلامت دندان در جامعه و بهبود آن پرسيديم.
آيا روند پوسيدگي و خرابي دندان‌ها از همان دوران كودكي آغاز مي‌شود؟ در اين صورت با توجه به اين‌كه در ايران توجه زيادي به پيشگيري و يا درمان مشكلات دنداني در اين دوران نمي‌شود، به طور كلي وضعيت سلامت دنداني در جامعه ما چگونه است؟
به طور كلي بايد گفت درمان‌هاي دندانپزشكي در كشور ما طي سال‌هاي اخير پيشرفت‌هاي چشمگيري داشته است. معهذا، وضعيت بهداشت دهان و دندان مردم از شرايط مطلوبي برخوردار نيست. بررسي سازمان بهداشت جهاني در سطح منطقه حاكي از آن است كه وضعيت پوسيدگي در كودكان 12 ساله ايراني در طبقه‌بندي mild يا خفيف قرار مي‌گيرد. بر اين اساس كودكان ايراني در سطح ملي توسط وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي مورد بررسي قرار گرفتند. بررسي ملي وزارت بهداشت در سال‌هاي 1374، 1377، 1383حاكي از آن است كه هر كودك 12 ساله ايراني به طور متوسط 2 دندان پوسيده، پر شده يا كشيده شده دارد. متاسفانه با توجه به عدم دسترسي كودكان به خدمات دندانپزشكي بررسي‌هاي دقيق‌تر حاكي از آن است كه كودكان درمان‌هاي دندانپزشكي لازم را دريافت نكرده و اين 2 دندان غالبا به درجات مختلف دچار پوسيدگي شده يا كشيده شده‌اند. به همين دليل برنامه‌ريزي جهت معاينات دوره‌اي و ارائه خدمات پيشگيري و درماني دندانپزشكي جهت كودكان ايراني ضرورت مي‌يابد.
در بين كودكان پوسيدگي دندان بسيار شايع است، به صورتي كه در سنين بسيار پايين هم درجاتي از پوسيدگي دنداني ديده مي‌شود. به طور كلي 50 درصد كودكان 3 ساله داراي پوسيدگي دنداني هستند. در سنين بالاتر 6 تا 12 سال، تنها 10 تا 20 درصد كودكان داراي دندان‌هاي سالم هستند و 80 الي 90 درصد آنها داراي يك يا چند دندان پوسيده مي‌باشند. مشكلات دنداني در حالي در بين كودكان ما شايع است كه بيش از 50 درصد آنها مسواك نمي‌زنند، و مسواك زدن بقيه آنها نيز از كيفيت مطلوبي برخوردار نيست و نيازمند توجه و برنامه‌ريزي ويژه است. اگر بخواهيم اين موضوع را جزيي‌تر بيان كنيم بايد بگوييم طبق بررسي‌هايي كه در استان‌هاي ايران انجام شده است،
75 درصد از كودكان 12 ساله در استان گيلان طي يك بار در 24 ساعت دندان‌هايشان را مسواك زده بودند و اين در حالي است كه در استان سيستان و بلوچستان 25 درصد از كودكان 12 ساله در اين مدت مسواك زده بودند.
متاسفانه روند پوسيدگي‌هاي دنداني در نوجوانان همانند پوسيدگي‌ها در دندان‌هاي شيري نوزادان و كودكان است و اين مساله در سنين بزرگسالي نيز ادامه مي‌يابد. در مورد بزرگسالان كشور هم مي‌توان گفت همگي داراي دندان‌هاي پوسيده، پر شده يا كشيده شده هستند، و در ضمن دچار مشكلات و بيماري‌هاي لثه هم هستند. بنابراين، مشكلات دهان و دندان در كشور ما بسيار جدي و گسترده مي‌باشد.
آخرين آمار درباره وضعيت سلامت دهان و دندان افراد كشور مربوط به سال 83 است. البته امسال قرار است اطلاعات جديدي درباره سلامت دهان و دندان افراد جامعه تهيه شود، تهيه اطلاعات به روز از آنجا اهميت دارد كه اين كار نقش موثري در اجراي برنامه‌هاي مربوط به حوزه سلامت دهان و دندان خواهد داشت.
به وضعيت سلامت دهان و دندان در بزرگسالان اشاره كرديد. متاسفانه براساس گفته‌هاي شما اكثريت افراد جامعه ما به درجاتي از مشكلات دنداني دچار هستند، اما علل اصلي بروز اين مشكلات را در چه مي‌دانيد؟
متاسفانه تنها 8 درصد جمعيت تا 18 ساله كشور از لثه سالم در وضعيت ايده‌آل برخوردارند و تنها يك درصد جمعيت 35 تا 44 ساله كشور لثه سالم دارند و مابقي به نوعي به درجاتي از التهاب لثه تا بيماري پيشرفته مبتلا هستند. در ضمن 30 درصد افراد جامعه، جرم دندان دارند و 48 درصد از اين جمعيت 35 تا 44 ساله مشكلات و بيماري‌هاي دهان و دندان دارند. اين مشكلات همگي ناشي از صحيح مسواك نكردن، عدم مراقبت از دندان‌ها، رعايت نكردن بهداشت فردي، تغذيه‌اي و مراجعه نكردن به دندانپزشك به طور متوالي است.
اين آمار و ارقام به صورت كلي بيان مي‌شوند، اما آيا نمي‌توان براي مناطق مختلف كشور مثلا تهران آمار دقيق‌تري بيان كرد؟
براساس بررسي‌ها و تحقيقات انجام شده وضعيت بهداشت دهان و دندان نوجوانان تهراني به هيچ عنوان مطلوب نيست و اين مساله در كل كشور نيز مي‌تواند صدق كند.
وضعيت سلامت دندان در كشور ما نسبت به كشورهاي ديگر چگونه است؟
وضعيت كشور ما در زمينه پوسيدگي دندان نسبت به كشورهاي همسايه هيچ تفاوتي ندارد، اما به نسبت با كشورهاي توسعه‌يافته بايد گفت وضعيت بهداشت دهان و دندان جامعه ما با آنان متناسب نيست.
پاكدامن: به طور كلي امروزه پوسيدگي يك بيماري چند عاملي (مولتي فاكتوريال) در نظر گرفته مي‌شود كه رفتارهاي فردي در ايجاد آن نقش موثري ايفا مي‌كند. همانند ساير بيماري‌هاي مزمن از قبيل بيماري‌هاي قلبي ـ عروقي نقش رفتارهاي فردي و سبك زندگي در ايجاد بيماري مطرح است
كشورهاي اسكانديناوي به عنوان كشورهاي پيشرو در پيشگيري از پوسيدگي به پيشرفت‌هاي مهمي در اين زمينه نايل شده‌اند كه استفاده از فلورايد در راس روش‌هاي پيشگيرانه مطرح است. تحقيقات مختلف در زمينه عوامل موثر بر از دست رفتن دندان‌ها مويد اين مطلب مي‌باشد كه پوسيدگي و عوارض آن مهم‌ترين عامل بي‌دنداني در نظر گرفته مي‌شود. به همين دليل هم اتخاذ رويكرد مناسب جهت كنترل بيماري در سطح فردي و گروهي مطرح است.
تازه‌هاي پوسيدگي‌شناسي چه دستاوردها و يافته‌هاي جديدي ارائه كرده‌اند؟ آيا در دومين كنگره سلامت دهان روش يا درمان خاصي براي شناسايي زودهنگام پوسيدگي‌ها عنوان شده است؟
به طور كلي امروزه پوسيدگي يك بيماري چند عاملي (مولتي فاكتوريال) در نظر گرفته مي‌شود كه رفتارهاي فردي در ايجاد آن نقش موثري ايفا مي‌كند. همانند ساير بيماري‌هاي مزمن از قبيل بيماري‌هاي قلبي ـ عروقي نقش رفتارهاي فردي و سبك زندگي (life style) در ايجاد بيماري مطرح است.
براي بهبود چنين وضعيتي بايد تلاش كنيم فرهنگ سلامت را ارتقا دهيم. چراكه اگر فرد پس از طي پروسه درمان، مراقبت درستي از دندان‌هاي خود نداشته باشد تمام زحمات پزشك از بين خواهد رفت. نيمي از عوامل نگه دارنده سلامت به افراد برمي‌گردد و از اين‌رو افراد با رعايت اصول اوليه بهداشتي به عنوان محور خانواده مي‌توانند در كنترل عوامل بيماري‌زا نقش مهمي ايفا كنند.
به نظر مي‌رسد با توجه به عموميت داشتن چنين مشكلاتي بايد راهكارهاي اصولي و اساسي براي آن ارائه شود.
علم دندانپزشكي با تاسيس نخستين مدرسه دندانسازي در 83 سال قبل در كشور ايجاد شد و ما در اين زمينه سابقه بسيار طولاني داريم. در طول 5 سال گذشته، 18 دانشكده دندانپزشكي در كشور به 40 دانشكده دندانپزشكي افزايش يافته و اين دانشكده‌ها در جهت آموزش دندانپزشكان احداث شده‌اند، ولي تاسيس اين دانشكده‌ها و گسترش آنها باعث افزايش ارتقاي سلامت بهداشت دهان و دندان در افراد جامعه نشده است.
مطمئنا با انجام برنامه‌هاي هماهنگ شده بايد در زمينه پيشگيري در حوزه بهداشت دهان و دندان گام برداريم و اين امر نيازمند مشاركت تمام سازمان‌ها و نهادهاي اجرايي كشور است. درواقع اين مساله كه تنها دندانپزشكان و در راستاي آن وزارت بهداشت بخواهد نقش موثري در ارتقاي سلامت بهداشت دهان و دندان افراد جامعه داشته باشند ميسر نخواهند بود و بايد سازمان‌ها و نهادهاي مختلف ديگر از جمله وزارت بازرگاني در زمينه نظارت بر ورود مواد بهداشتي بيشتر همكاري و تلاش كنند.
آشنايي با ابعاد دندانپزشكي مبتني بر شواهد به عنوان شعار دومين كنگره سلامت دهان و اپيدميولوژي انتخاب شده بود، اما اين شعار دقيقا به چه معناست و چگونه مي‌توان چنين مفهومي را گسترش داد؟
دندانپزشكي مبتني بر شواهد به معناي ارائه خدمات دندانپزشكي و انجام درمان‌ها براساس آخرين يافته‌هاي علمي است. با توجه به اين‌كه در عصر انفجار اطلاعات به سر مي‌بريم، روزانه حجم بسيار زيادي از اطلاعات علمي در منابع مختلف مثل اينترنت، رسانه‌ها و مجلات چاپ و ارائه مي‌شود كه لزوما همه آنها از صحت و درستي لازم برخوردار نيست. با توجه به اين‌كه براي دندانپزشك امكانپذير نيست همه اطلاعات جديد را كسب كند بايد به صورت هدفمند به دنبال آخرين يافته‌هاي علمي باشد، يعني بسته به شرايط هر بيمار به دنبال يافتن بهترين راه تشخيص و درمان بيماري باشد. دندانپزشكي مبتني بر شواهد روشي علمي براي اين كار است كه طي آن دندانپزشك، مشكل كلينيكي بيمار را به صورت واضح مشخص مي‌كند سپس در منابع اطلاعاتي به دنبال پاسخي براي مشكل بيمار مي‌گردد، اطلاعات يافته شده را نقد و بررسي مي‌كند تا به معتبرترين پاسخ برسد و سپس بر مبناي آن اقدام به تشخيص و درمان بيماري كند.
از ديگر موارد عنوان شده در اين كنگره آشنايي با ديدگاه‌هاي پيشگيري در دندانپزشكي بود كه اتفاقا يكي از مهم‌ترين راه‌هاي بهبود وضعيت نامناسب فعلي جامعه ما در اين حوزه است. به طور كلي چگونه مي‌توان از مشكلات دنداني جلوگيري كرد و براي گسترش آن چه راه‌هايي وجود دارد؟
با توجه به نيازهاي متفاوت در گروه‌هاي سني جامعه، براي ارتقاي سلامت دهان و دندان نيازمند برنامه اختصاصي جهت هر گروه سني هستيم. در اجراي اين برنامه‌ها همكاري بين‌بخشي و قوانين حمايت‌كننده از ضروريات است. افزايش دانش، نگرش و عملكرد افراد در زمينه رعايت اصول بهداشت دهان و دندان از اهداف كلي برنامه‌هاي سلامت دهان و دندان است. از عناويني كه در اين برنامه‌ها بايد به آن توجه شود تغذيه مناسب، بهداشت فردي دهان و دندان، مراجعات منظم دندانپزشكي و استفاده از محصولات حاوي فلورايد به صورت موضعي و سيستماتيك است.
مطالب مشابه :
از هر 10 كودك، 7 نفر در اثر زمين خوردگي دچار مشكلات دنداني مي‌شود
انجمن دندانپزشکان عمومی همدان. علمي دندانپزشكان سراسر كه حتي بهترين وسايل
آشنايي با آمالگام، ماده پرکننده نقره‌اي‌رنگ دندان
دندانپزشکی نوین اراک - آشنايي با آمالگام، ماده پرکننده نقره‌اي‌رنگ دندان - اراک شهر کار
جام جم در گفتگو با دکتر افسانه پاکدامن:نيمي از كودكان ايراني مسواك نمي زنند
انجمن دندانپزشکان عمومی همدان. دندانپزشكان و در راستاي دنبال يافتن بهترين راه
غلامحسين رهبري
گاهي ممكن است بهترين سرفصها همدان، دانشگاه كه تمام دندانپزشكان مي توانند
جام جم/مسواك‌زدن از گهواره
دندانپزشکی نوین اراک - جام جم/مسواك‌زدن از گهواره - اراک شهر کار ،تلاش و مهربانیها
لزوم تجهیز دندانپزشکان عمومی به دانش روز
دندانپزشکی نوین اراک - لزوم تجهیز دندانپزشکان عمومی به دانش روز - اراک شهر کار ،تلاش و
موارد عدم استعمال يا تاخير در استفاده از واكسنها و پاسخ به برخي پرسشهاي رايج پيرامون واكسيناسيون
پایگاه اطلاع رسانی پرستاری - موارد عدم استعمال يا تاخير در استفاده از واكسنها و پاسخ به برخي
برچسب :
بهترين دندانپزشكان همدان