عوارض شبکاری

تنظيم اين ساعت دروني توسط هورموني به نام ملاتونين انجام مي شود كه در تاريكي و هنگام خواب شبانه ترشح آن افزايش مي‌يابد اما كساني كه در شيفت شب فعاليت كاري دارند در اصل بر خلاف ريتم طبيعي بدن خود عمل مي كنند.

"يعني آنها در حقيقت به بدن‌شان دستور مي دهند در ساعت‌هايي كه براي كار كردن آماده نيست به فعاليت مشغول شود."

نتايج مطالعات متعدد در كشورهاي اروپايي نشان مي دهد كه افراد شب كار دست كم پنج سال نسبت به همكاران روز كار خود كمتر عمر مي كنند، طلاق در ميان خانواده آنان سه برابر بيش از افراد روز كار است و علاوه بر آن، 40 درصد بيش از ساير همكارانشان زمينه ابتلا به انواع بيماريهاي رواني، قلبي و گوارشي را دارند.

*شب كارها به مصرف غذاي آماده و در دسترس مانند سوسيس و كالباس يا غذاهاي داراي قند، چربي و كافئين بالا براي مبارزه با خستگي و كوفتگي بدن تمايل بيشتري دارند. اين در حالي است كه متخصصان تغذيه و گوارش همواره نسبت به اثرات منفي غذاهاي آماده بر سلامت انسان و افزايش ابتلاي آنان به سوءهاضمه و مشكلات گوارشي هشدار مي دهند.

*اكنون، حتي اين نظر بتدريج مورد قبول همگان قرار مي‌گيرد كه كار در شيفت شب مي‌تواند خطر ابتلا به سرطان را افزايش دهد.
آژانس بين‌المللي تحقيقات سرطان ‎كه شاخه ويژه مطالعات سرطاني در سازمان بهداشت جهاني است، كار شيفت شب را به عنوان يك عامل احتمالي سرطان زا طبقه‌بندي كرده است. برخي مطالعات نيز نشان مي دهد احتمال ابتلاي مردان شب كار به سرطان پروستات بيشتر از ديگران است. اكنون، حتي اين نظر بتدريج مورد قبول همگان قرار مي‌گيرد كه كار در شيفت شب مي‌تواند خطر ابتلا به سرطان را افزايش دهد.
آژانس بين‌المللي تحقيقات سرطان ‎كه شاخه ويژه مطالعات سرطاني در سازمان بهداشت جهاني است، كار شيفت شب را به عنوان يك عامل احتمالي سرطان زا طبقه‌بندي كرده است. برخي مطالعات نيز نشان مي دهد احتمال ابتلاي مردان شب كار به سرطان پروستات بيشتر از ديگران است.

*خواب ناكافي به دليل شب كاري باعث اختلال در عملكرد حافظه، فراموشي لغات، كاهش كيفيت زندگي اجتماعي، اضطراب و افسردگي، ميگرن، ديابت، سرطان كولون و بيماري هاي قلب و عروق مي شود.

* داشتن عادات غذايي صحيح و توجه به زمان خواب و استراحت براي حفظ سلامت بدن مهم است تا بتواند مواد مغذي را جذب و مواد زائد را دفع كند.
بنا بر پژوهش هاي انجام شده، براي سالم زيستن، بايد خواب راحت و آرامي داشته باشيم. ساعت 9 تا 11 شب، زماني براي از بين بردن مواد سمي و غير ضروري است كه عمليات آن توسط آنتي اكسيدان ها انجام مي شود. در اين ساعت بهتر است بدن در حال آرامش باشد، در غير اين صورت، اثر منفي روي سلامتي انسان خواهد داشت.

نکته مهم:

*ساعت 11 تا 1 شب، عمليات از بين بردن مواد سمي در كبد ادامه دارد و بدن بايد در خواب عميق باشد.

*ساعت 1 تا 3 نيمه شب، عمليات سم زدايي در كيسه صفرا ، طي يك خواب عميق بطور مناسب انجام مي شود.

* طي ساعت 3 تا 5 صبح عمليات از بين بردن مواد سمي در ريه اتفاق مي افتد. بعضي مواقع ديده شده است كه افراد در اين زمان، سرفه شديد يا عطسه مي كنند.

* در ساعت 5 تا 7 صبح نيز اين عمليات در روده بزرگ صورت مي گيرد، لذا عمل دفع صورت مي گيرد.

*همچنين از نيمه هاي شب تا ساعت 4 صبح، مغز استخوان عمليات خون سازي را انجام مي دهد.

نخوابيدن ، دير خوابيدن و يا دير بلند شدن از خواب، باعث مي شود مواد سمي از بدن دفع نشده و در عملكرد طبيعي هر يك از اندامهاي يادشده اختلالاتي بوجود آيد.

در واقع، كساني كه كار شبانه دارند نمي توانند در طي روز به اندازه كافي بخوابند چون از يك طرف بايد به امور روزانه زندگي خود رسيدگي كنند كه اين زمان خوابيدن شان را محدود مي سازد و از طرف ديگر، به خاطر وجود نورو سروصدا، خواب روزانه آنان كيفيت و عمق خواب شبانه را ندارد.
سطح سروتونين كارمندان شيفت شب پايين‌تر از كساني است كه در طول روز كار مي‌كنند. سطح پايين سروتونين با عصبانيت، افسردگي و اضطراب و كم‌خوابي ارتباط مستقيم دارد.

پس از يك نوبت كاري در غير از ساعات استاندارد، فرد زمان كمي براي ارتباط صميمانه در قبال همسرش دارد و اين مساله ممكن است حتي به ايجاد اختلالات جنسي و پيامدهاي وخيم آن از جمله انحرافات جنسي و طلاق منجر شود.

پژوهشگران مي گويند شب كاري بويژه روي عملكرد حرفه اي برخي گروههاي شغلي حساس مانند پرستاري و پزشكان تاثير منفي گذاشته و ممكن است باعث بروز مشكلاتي شود. بطور مثال، بيماران طي شب و زماني كه پزشكان و پرستاران شب كار هستند ممكن است مراقبت هاي ضعيف تري را دريافت كنند و در معرض خطر قرار گيرند. بنا بر نتايج مطالعات، خستگ‍ي، واماندگ‍ي، كسالت، انزوا، امراض روح‍ي و رواني و ب‍يماريهاي جسمي و بس‍ياري مسائل ديگر در ميان كاركنان شب كار به شدت شايع و رايج است. به اين ترتيب، اگرچه ممكن است فعاليت در شيفت شب براي برخي افراد مازاد درآمدي نسبت به كار آنان در روز داشته باشد، اما در مقابل، آنان در قبال اين دريافت مازاد اندك، نعمت گرانبهايي به نام سلامتي خود را از دست مي دهند.

چه بايد كرد؟

*براي كاهش صدمات ناشي از كار شبانه، تعداد نوبت هاي كاري آن بايد كم باشد و اينگونه افراد پيش از شروع كار، حداقل سه ساعت در مكاني مناسب بخوابند.

*داشتن برنامه غذايي مناسب و اطلاع رساني به اطرافيان براي جلوگيري از عدم تماس يا ايجاد اختلال در خواب افراد در اين ساعات به شدت تاكيد مي كند.

*برخي از برنامه هاي روزمره خود را تعديل كرده و آنها را به صورت مختصر و مفيد انجام دهند.

*این افراد بايد عادت كنند همواره در يك زمان مشخص از روز بخوابند. بهترين كار اين است كه زمان خوابيدن شان ساعت هاي قبل از كار باشد، نه اول صبح. اگر اين كار مقدور نيست، بهتر است قبل از روانه شدن براي كار، يك چرت كوتاه بزنند زيرا چرت‌هاي كوچك در شيفت كاري مي تواند بسيار نيرو بخش باشد.

*شب كارها بهتر است مرخصي‌هايشان را جمع نكنند، بلكه از آن در بين شيفت‌ها استفاده كنند تا به اين صورت، هم به كارهاي عقب افتاده خود برسند و هم روابط اجتماعي و عاطفی خانوادگي‌شان را بخوبي حفظ كنند.

* تا آنجا كه مقدور باشد، از شيفت هاي چرخشي يا شبانه بپرهيزید اما اگر از كار شيفت شب گريزي نبود يك كار شيفتي در ساعت هاي ثابت شب بهتر از كار شيفتي چرخشي است.

* نزديك محل كارتان زندگي كنيد چون فاصله‌ زياد بين محل كار و منزل باعث كم‌خوابي و بعضاً روي دادن تصادفات در حين رانندگي مي‌شود. *سعي كنيد رانندگي نكنيد و از وسايل نقليه عمومي بهره بگيريد.

*هنگام خواب در روز از اتاقي با پرده‌هاي تيره استفاده كنيد. اين كار به مغز شما كمك مي‌كند كه تصور كند وقت خواب است

* پيله‌اي از سكوت در اطراف خود بتنيد. پنجره‌ها را ببنديد و تلفن را از پريز درآوريد. وقتي بيدار شديد پرده‌ها را كنار بزنيد و بيرون برويد و زير نور خورشيد بنشينيد. اين كار به ساعت بيولوژيكي بدن شما نشان مي‌دهد كه وقت بيداري و هوشياري است.

*براي كاهش اثرات زيانبار فعاليت كاري در شب به كارفرمايان و روساي اداره ها و كارخانجات توصيه كرده اند در ب‍ين كار اجازه خواب كوتاه به كاركنان خود بدهند .

*همچنين توصيه مي شود براي كسان‍ي كه شبها كار مي كنند مح‍يط‍ي فراهم شود كه در آن به فعال‍يت بدني، نرمش و ورزش بپردازند و علاوه بر آن، سالانه معاينات دقيقي از آنها به عمل آيد.

*پژوهشگران مذكور به كاركنان شب كار به صورت اكيد توصيه مي كنند كه به ورزش و تمرينات بدني روزانه توجه داشته باشند و حداقل پ‍ياده روي، چرخ‍يدن در اطراف و فعال‍يت با دوستان را از دست ندهند.

*حتماً رژيم غذايي تاييد شده اي را تنظ‍يم كرده و براساس آن جلو برويد؛ سعي كن‍يد هم‍يشه از سبزيجات و م‍يوه هاي تازه استفاده كن‍يد.

* در سركار براي خود تنوع ايجاد كن‍يد مثلاً گاهي قدم بزن‍يد، گاهي به دستشويي رفته و آبي به صورت بزن‍يد، نفسي تازه كن‍يد و به نوار يا راديو گوش ده‍يد.

* با خانواده خود، آخر هفته ها به مسافرت و گردش رفته و كمبود ارتباطات را جبران كن‍يد.

* بعداز ش‍يفت شبانه بلافاصله به رانندگي نپردازيد. كمتر از قرص هاي خواب آور استفاده كن‍يد و خود را به آنها عادت نده‍يد و علاوه بر آن، تاحد امكان بلافاصله بعد از ش‍يفت ،از اضافه كاري بپره‍يزيد.

*به كارفرمايان توصيه مي شود براي ش‍يفت هاي گوناگون، پاداشهاي مختلف‍ي را در نظر بگيرند و براي ش‍يفت شب م‍يزان پاداش را ب‍يشتر كنند

عوارض شبکاری

مطالب مشابه :

عوارض شبکاری

اسامی پزشکان بیمارستان 29 بهمن تبریز

محورهای حاکمیت بالینی

بخشنامه سفتر ياكسون

نگهداري تجهيزات پزشكي

ده مشکل و ده راهکار برای نظام سلامت ایران

مديريت بحران چيست ؟

در طبابت روزمره آسم چه باید کرد؟

انتصاب در بیمارستان ۲۹ بهمن تبریز

دستيابي به تنديس همايش مميزي باليني از سوي بيمارستان 29 بهمن