تبخال

صبح كه از خواب بيدار مي‌شويد با مهمان ناخوانده‌اي روي صورت يا گوشه لبتان مواجه مي‌شويد كه ظاهر چهره‌تان را نازيبا كرده است. تا جايي كه مي‌توانيد سعي مي‌كنيد از شر اين عارضه بدمنظره خلاص شويد. هر چند گويا به اين زودي‌ها خيال رفتن ندارد و تا چند روز همان‌جا، جا خوش كرده است. اما اين جوش‌هايي كه در پزشكي به آن تبخال مي‌گويند چطور سر و كله‌شان پيدا مي‌شود و از كجا ناشي مي‌شوند؟

تبخال‌ها جوش‌هاي كوچك، دردناك و آبداري هستند كه به طور معمول روي نقاطي از صورت مانند لب‌ها، دور دهان يا بيني، اندام‌هاي تناسلي، پوست بدن و ناحيه مقعد پديدار مي‌شوند و علت بروز آنها ويروس است. اما برخلاف بيشتر عفونت‌هاي ويروسي، ويروس تبخال كاملا از طريق سيستم ايمني بدن از بين نمي‌رود و به همين دليل تبخال به طور معمول يك بيماري عودكننده به شمار مي‌رود. بنابراين اگر يك بار به اين جوش‌ها مبتلا شديد، احتمالا باز هم بايد منتظر پديدار شدن اين مهمان‌هاي ناخوانده باشيد. سر اين جوش‌ها ممكن است باز شود، آب داخل آن به بيرون ترشح كند و در نهايت ايجاد زخمي كند كه براي مدت چند روز تا 2 هفته باقي بماند.

جوش‌هايي آزاردهنده

معمولا پيش از بروز هر بيماري، نشانه‌هايي در بدن ايجاد مي‌شود. تبخال هم از اين موضوع مستثنا نيست. به همين دليل آگاهي از اين موقعيت و علائم مي‌تواند به شما در جلوگيري از قرار گرفتن در چنين حالتي كمك كند. در بيشتر موارد چند روز پيش از اين كه جوش‌ها روي بدن ظاهر شوند علائم خاصي بروز پيدا مي‌كنند كه شامل احساس سوزش يا خارش است. از علائم ديگر در اين مرحله مي‌توان به درد در اطراف دهان و لب‌ها، گلودرد، خونريزي لثه‌ها، تورم غدد در ناحيه گردن يا كشاله ران، درد عضلات بدن و سردرد اشاره كرد. در چنين شرايطي بسته به محل درگيري با ويروس، برخي افراد با دشواري در ادرار كردن و برخي زنان با ترشحات واژينال مواجه مي‌شوند. گاهي كودكان در سنين پايين ممكن است پيش از بروز تبخال دچار ترشح آب دهان شوند. در واقع مرحله پيش از تبخال يكي از شايع‌ترين علائم مرتبط با بيماري است و چند ساعت يا چند روز قبل از بروز جوش‌هاي واقعي روي پوست رخ مي‌دهد. برخي از افراد هم مبتلا به اين ويروس هستند ولي هيچ‌گونه علامتي ندارند. در مرحله اوليه، محل جوش‌ها قرمز مي‌شود و جوش‌هاي كوچكي كه داخل آنها پر از مايع است، ايجاد مي‌شوند. ممكن است دشواري در خوردن و آشاميدن باعث كم آب شدن بدن فرد مبتلا شود.

گاهي چند جوش كنار هم قرار مي‌گيرند و جوش بزرگي پديد مي‌آورند كه معمولا دردناك هم هستند. با خشك شدن مايع داخل جوش، يعني حدود 8 تا 10 روز پس از مرحله پيش از بروز تبخال، روي آنها حالت زخم ايجاد مي‌‌شود. گاهي اين دوره تا بهبود كامل حدود 14 روز هم طول مي‌كشد البته به طور معمول مدت زمان بهبود زخم‌ها به شدت عفونت بستگي دارد. در بيشتر افراد اين علائم مشابه است، ولي در كودكان ممكن است حتي با گلودرد نيز همراه باشد.

تبخال به طور معمول روي لب‌ها ايجاد مي‌شود كه ممكن است به روي زبان هم كشيده شود، ولي گاهي ممكن است روي سوراخ‌هاي بيني، چانه، انگشتان و هر جايي از بدن حتي داخل دهان، روي لثه‌ها يا سقف دهان هم ايجاد شوند. علائم و نشانه‌هاي بروز تبخال در كمتر از 20 روز بعد از اولين مواجهه با ويروس تبخال در بدن بروز مي‌كند، ولي در بيشتر موارد، طي همان هفته اول مواجهه با ويروس علائم ايجاد مي‌شوند. در مرحله پاياني تبخال هم پوسته‌اي زرد رنگ ايجاد و پوسته پوسته مي‌شود و رنگ صورتي آن نقطه بدون بر جاي گذاشتن اثر و ردي از بين مي‌رود.

چرا تبخال‌ها عود مي‌كنند؟

اگر شما هم تجربه ابتلا به تبخال را داشته باشيد به احتمال زياد با اين پديده مواجه شده‌ايد كه پس از بهبود كامل و بعد از گذشت مدت‌ها يا سال‌ها، مجدد يك روز از خواب بيدار شده و مشاهده كرده‌ايد اين جوش‌ها مهمان صورت شما شده‌اند. با بروز تبخال در بدن، سيستم ايمني فعال مي‌شود و آنتي‌بادي‌هايي را عليه ويروس تبخال ترشح مي‌كند. همين آنتي‌بادي‌ها از عود تبخال و از تشكيل اين جوش‌ها در هر نقطه‌اي از بدن جلوگيري مي‌كنند.

معمولا پس از اولين بار كه مبتلا به اين ويروس مي‌شويد، ويروس وارد سلول‌هاي عصبي شما مي‌شود و داخل آنها حركت مي‌كند تا به غدد لنفاوي كه مجموعه‌اي از سلول‌هاي عصبي هستند، برسند. ويروس‌ها در اين غدد جاي مي‌گيرند و در مرحله خاموش يا نهفته باقي مي‌مانند. در مراحل پيشرفته‌تر كه ويروس فعاليت خود را از سر مي‌گيرد،‌ ويروس بار ديگر شروع به ازدياد مي‌كند، از عصب به سمت پوست پايين مي‌آيد و باعث ايجاد جوش‌هاي ريز در پوست مي‌‌شود.

علت دقيق اين پديده كاملا مشخص نيست، ولي برخي عوامل در بروز چنين حالتي و برانگيخته شدن ويروس‌ها نقش دارند تب، سرماخوردگي، آنفلوآنزا، قرار گرفتن در معرض تشعشعات فرابنفش خورشيد، استرس، تغييرات ايجاد شده در سيستم ايمني و آسيب وارده نقطه خاصي از بدن از جمله اين عوامل هستند.

البته گاهي هم علت خاصي براي فعال شدن ويروس‌ها يافت نمي‌شود. در مرحله عود بيماري، شدت و مدت بهبود به مراتب كمتر از اولين دوره بيماري است. خانم‌ها خارش، درد كمتر و علائم خفيف‌تري نسبت به آقايان خواهند داشت. به طور متوسط در سال اول عود بيماري، 4 بار جوش‌ها عود مي‌كنند و با گذشت زمان اين مقدار كاهش مي‌يابد.

به دنبال ابتلا به ويروس تبخال ممكن است مشكلات ديگري هم در فرد ايجاد ‌شود.

ساده‌ترين مشكل ايجاد شده انتقال ويروس به خود فرد است. به عنوان مثال سرايت ويروس از نقطه‌اي روي صورت به نقطه‌اي روي انگشتان دست كه در اثر لمس ايجاد شده بيشتر در مراحل اوليه بيماري كه هنوز سيستم ايمني آنتي‌بادي لازم را توليد نكرده است، ايجاد مي‌شود. مشكلات جدي‌تري كه ممكن است بر اثر تبخال ايجاد شود درگيري‌هاي چشمي است.

ايجاد تبخال در چشم منجر به ايجاد زخم قرنيه و درد شديد مي‌شود كه در صورت درمان نشدن مي‌تواند منجر به نابينايي شود. در موارد نادر هم تبخال ممكن است مغز را درگير و به التهاب مغزي منجر شود.

درمان تبخال

تبخال به علت شكل ظاهري نازيبايي كه ايجاد مي‌كند بخصوص در ناحيه صورت، در افراد بويژه خانم‌ها كمي نگران‌كننده است به همين علت هم افراد مبتلا مدام دنبال راهي براي برطرف كردن هر چه سريع‌تر اين حالت هستند.

به طور كلي درمان يا واكسن خاصي براي تبخال وجود ندارد با وجود اين دوري كردن از عوامل مستعدكننده‌اي چون آفتاب سوختگي و استرس مي‌تواند احتمال بروز آن را تشديد كند. تبخال به خودي خود طي چند روز بهبود مي‌يابد، ولي درد ناشي از آن ممكن است شما را وادار به درمان كند. استفاده از درمان‌هاي رايج هم تنها 1 تا 2 روز روند درماني را تسريع مي‌كند. درمان‌هاي معمولي و خانگي كه در اختيار همه ما قرار دارد مي‌تواند راحت‌ترين درمان‌ها به شمار روند. براي كم شدن درد تبخال مي‌توانيد ناحيه جوش‌ها را كمپرس سرد يا گرم كنيد. از فشار دادن، كندن و دستكاري تبخال خودداري كنيد. همچنين براي اين كه از سرايت تبخال به ديگران جلوگيري كنيد از بوسيدن و دست دادن با افراد ديگر اجتناب كنيد. حوله، مسواك، لوازم شخصي و آرايشي خود را به طور مشترك استفاده نكنيد. دست‌هايتان را قبل از تماس با ديگران بشوييد. از شرايط تشديدكننده عوارض تبخال مانند نور خورشيد، استرس، سرماخوردگي و آنفلوآنزا و كم‌خوابي خودداري كنيد. در نواحي كه تبخال در بدنتان ايجاد شده از كرم‌هاي ضدآفتاب استفاده كنيد.

همچنين بهتر است در صورت ابتلا به تبخال و به منظور كاهش درد، از پمادهاي موضعي همچون ليدوكائين استفاده كنيد. به طور كلي مصرف مسكن‌هايي چون آسپرين، استامينوفن و ايبوپروفن درد را كاهش مي‌دهد.

استفاده از وازلين نيز مي‌تواند از ترك خوردن تبخال جلوگيري كند. البته برخي داروهاي تجويزي قوي هم هستند كه طبق نظر پزشك براي بيمار توصيه مي‌شود و مي‌تواند درد و مدت زمان بهبود تبخال‌ها را تا حدي كاهش دهد. داروهاي آنتي‌ويروسي بيشتر در افراد بزرگسال توصيه مي‌‌شود و ممكن است با عوارض كمي همچون سردرد، حالت تهوع و اسهال همراه باشد.

بيماراني كه بيشتر از 2 بار طي 4 ماه دچار تبخال مي‌شوند و حس مي‌كنند وجود تبخال زندگي روزمره آنها را تحت‌تاثير قرار مي‌دهد، بايد تحت درمان‌هاي مزمن جلوگيري‌كننده قرار گيرند. در اين موارد از داروهاي خوراكي براي جلوگيري از عود ويروس تبخال استفاده مي‌شود. از ديگر داروهاي موثر در تبخال مي‌توان به تغيير رژيم‌هاي غذايي،‌ مصرف ويتامين‌هايي چون C، E و B12، اشاره كرد.

سر و كله تبخال از كجا پيدا مي‌شود

همان‌طور كه اشاره شد، تبخال يك بيماري ويروسي است به طور كلي 2 دسته ويروس ايجادكننده تبخال وجود دارد. ويروس ساده تبخال كه به آن ويروس نوع يك مي‌گويند و مسوول ايجاد عفونت‌هاي ويروسي است كه از كمر به بالا رخ مي‌دهند و به نوعي به تبخال‌هاي دهاني معروف هستند. ولي در نوع دوم كه به نوع 2 ويروس تبخال معروف‌اند كمر به پايين فرد مبتلا را درگير مي‌كند و مسوول ايجاد تبخال‌هاي نواحي تناسلي هستند. البته لازم به ذكر است هر كدام از اين ويروس‌هاي تبخال قادرند تبخال‌هايي را در ساير نقاط بدن نيز ايجاد كنند.

ويروس ساده نوع يك، ويروسي واگيردار دهاني است كه از تماس‌هاي معمول افراد با يكديگر از قبيل بوسيدن و دست دادن، استفاده از ظروف مشترك، حوله و تيغ مشترك يا هر گونه تماسي كه ويروس از فردي به فرد ديگر انتقال يابد، منتقل مي شود. بزاق دهان هم خود وسيله‌اي براي انتقال ويروس به شمار مي‌رود. اگر در اين مرحله به سر مي‌بريد سعي كنيد تا جايي كه مي‌توانيد ارتباط خود را با نوزادان، افراد مبتلا به اگزماي پوستي، افرادي كه سيستم ايمني ضعيفي دارند مانند افراد مبتلا به سرطان، ايدز، يا افرادي كه پيوند عضو انجام داده‌اند، كاهش دهيد. اين افراد به علت ضعيف بودن سيستم ايمني و دفاعي بدن، بيشتر در معرض ابتلا قرار دارند. ويروس نوع 2، عامل بروز تبخال‌هاي ويروسي در ناحيه اندام‌هاي تناسلي يا مقعد است كه از فردي به فرد ديگر در نتيجه ارتباط جنسي منتقل مي‌شود. البته اين نوع ويروس جوش‌هاي ديگري را در نواحي مختلفي از بدن ايجاد مي‌كند. به عبارتي نحوه انتقال اين نوع ويروس تنها از طريق ارتباط جنسي با فرد آلوده به ويروس تبخال تناسلي است.

واگيردارترين مرحله اين بيماري زماني است كه جوش‌ها فعال و پر از آب هستند. با خشك شدن و پوسته شدن جوش‌ها خطر مسري بودن آنها هم كاهش مي‌يابد. البته ممكن است تبخال در بدن شما مشاهده نشود ولي به خاطر وجود ويروس‌هاي فعال تبخال در بزاق، فرد ديگري كه در ارتباط مستقيم با شما قرار مي‌گيرد، به اين ويروس مبتلا شود.

منبع

تبخال

مطالب مشابه :

همه چیز در مورد جوش صورت علت و درمان قطعی کامل آن

جوش های صورت-روش های درمان قطعی آن

تبخال

بيماريها و درمان آن

علت جوش زدن صورت چیست؟

مطالب گوناگون درباره بیماریهای پوست ومو وزیبایی(قسمت دوم)

علت ایجاد جوش های ناخواسته صورت چیست؟

انواع بيمارى ودرمان آن‏

پيوند قرنيه