سالن اپرای سیدنی

29نوامبر 2008، کپنهاگ: یورن اوتزن (Jørn Utzon)، معمار برجسته دانمارکی و طراح یکی از مشهورترین ساختمان‌های جهان، یعنی اپرای سیدنی استرالیا، و برنده جایزه معماری پریتزکر در سال 2003، در سن 90 سالگی بر اثر حمله قلبی در خواب درگذشت.

یورن اوتزن در سال 1918 در کپنهاگ به دنیا آمد. پدر او مدیر کارگاه کشتی‌سازی در شهر Alborg دانمارک و مهندس برجسته وسایل نقلیه دریایی بود. چند تن از خویشاوندان او قایقرانانی ماهر بودند و خود اوتزن نیز در جوانی به ملوان زبده‌ای تبدیل شد. شغل مورد نظر او تا سن حدود 18 سالگی، افسری در نیروی دریایی بود. مقارن با همین زمان، در حالی که او هنوز در دبیرستان تحصیل می‌کرد، کمک به پدرش را در کارگاه کشتی‌سازی او، با بررسی طرح‌های جدید، ‌ترسیم نقشه‌ها و ساختن ماکت‌ها آغاز کرد. این فعالیت امکان دیگری برای کارآموزی او فراهم کرد تا مانند پدرش، مهندس وسایل نقلیه دریایی شود. اما تجربیات جدید او در طول تعطیلات تابستان، نزد پدربزرگ و مادربزرگش، تأثیرات دیگری بر سرنوشت او گذاشت. اوتزن در آنجا دو هنرمند، یعنی Paul Schrøder و Carl Kyberg را ملاقات کرد که او را با هنر آشنا کردند. همچنین Einar Utzon-Frank، یکی از خویشاوندان پدری او که یک مجسمه‌ساز و همچنین استاد آکادمی سلطنتی هنرهای زیبا بود، بر او تأثیر گذاشت و باعث شد او به مجسمه‌سازی علاقمند شود. زمانی کلیه شواهد حاکی از آن بود که اوتزن می‌خواهد هنرمند شود، اما دست آخر، او متقاعد شد که رفتن به مدرسه معماری می‌تواند بهترین مسیر حرفه‌ای برای او باشد. اگرچه نمره‌های نهایی او در دبیرستان، به ویژه در ریاضیات، ضعیف بودند، اما استعداد عالی او در طراحی دست آزاد به اندازه‌ کافی قوی بود که او بتواند در امتحان ورودی آکادمی سلطنتی هنرهای زیبا در کپنهاگ پذیرفته شود.

زمانی که اوتزن در سال 1942 از آکادمی هنرهای زیبا فارغ‌التحصیل شد، مانند بسیاری از معماران آن زمان، به دلیل جنگ جهانی دوم، به کشور بی‌طرف سوئد گریخت که در آنجا او به خاطر طولانی‌شدن جنگ، در دفتر استکهلم Hakon Ahlberg مشغول کار شد. به دنبال آن، او به فنلاند رفت تا با آلوار آلتو کار کند. اوتزن همواره از آلوار آلتو، گونار آسپلوند و فرانک لوید رایت، به عنوان مهم‌ترین اشخاص تأثیرگذار بر کار شخصی خود یاد می‌کرد. او در طول دهه بعد سفرهای بسیاری انجام داد و از مراکش، مکزیک، ایالات متحده، چین، ژاپن، هند و استرالیا دیدن کرد و چنین مقدر بود که مقصد آخری، به عامل مهمی در زندگی وی تبدیل شود.

بیشتر پروژه‌های اوتزن در زادگاهش دانمارک اجرا شده‌اند، اما شهرت او بیشتر به خاطر طرح ساختمان آیکونیک اپرای سیدنی، است. ماجرای این پروژه در واقع از سال 1957 آغاز می‌شود، زمانی که یورن اوتزن 38 ساله، هنوز معمار نسبتاً ناشناخته‌ای بود و در مسابقه طراحی ساختمان اپرای سیدنی شرکت کرد. در این مسابقه که حدود 230 شرکت‌کننده از بیش از سی کشور جهان در آن شرکت کرده بودند، کانسپت او انتخاب شد که در آن زمان از سوی رسانه‌های همگانی به عنوان «سه تاق بتنی صدف‌مانند که با تایل‌های سفید پوشیده شده» توصیف شد. ساخت طرح پیشنهادی او در سال 1959 شروع شد و اجرای آن به دلیل بروز مشکلات مختلف، از جمله ترک پروژه توسط اوتزن در سال 1966، پس از مشاجرات تلخ و ناگوار با مقامات استرالیا درباره هزینه و مسائل مربوط به زمان‌بندی، نهایتاً در سال 1973 پایان یافت. اپرای سیدنی، از زمان افتتاح، به پرفعالیت‌ترین مرکز هنرهای نمایشی در جهان تبدیل شده است، بطوری که در سال روی‌هم‌رفته 3000 رویداد در آن برگزار می‌شود و حدود دو میلیون تماشاگر دارد.

اپرا هاوس سیدنی (در انگلیسی: Sydney Opera House) به معنای "خانه اپرای سیدنی" یکی از متمایزترین بناهای قرن بیستم از لحاظ هنر معماری بشمار می‌رود که در شهر ساحلی سیدنی و در ایالت نیو سات ولز کشور استرالیا قرار دارد. خانه اپرای شهر سیدنی در حال حاضر یکی از مهم‌ترین اماکن توریستی در کشور استرالیا به شمار می‌رود.

یورن اوتزان آرشیتکت و معمار دانمارکی اپرا هاوس شهر سیدنی در سال ۱۹۵۷ به طور غیرمنتظره‌ای برنده طراحی اپرا هاوس شد. نهایتا اپراهاوس در ۲۰ اکتبر ۱۹۷۳ رسما توسط ملکه الیزابت دوم گشایش یافت.

از لحاظ هنری، خانه اپرای سیدنی، یکی از مشهورترین اماکن دنیا برای اجرای هنرهای نمایشی است. البته فقط تعداد اندکی از بازدیدکنندگان با هدف دیدن نمایش به آنجا می‌روند، زیرا محیط اطراف آن فضایی سرشار از آرامش به ارمغان می‌آورد.

اين ساختمان نه تنها بندر استراليا را مزين كرده، بلكه به كل خط آسمان شهر سيدني زيبايي بخشيده است. ايده ”آتزون“ اين بود كه ساختماني بسازد كه آينه تمام نماي بادبان هاي كشتي ها، امواج اقيانوس و نماد واضحي از صدف هاي دريايي باشد. از آنجا كه طرح اوليه از نظر جنبه هاي سازه اي آن قابل اجرا نبود، در سال1959 هنگامي كه مرحله اول ساخت آغاز مي شد، شكل صدفي بام ها تغيير يافت. مرحله دوم اجرا در سال1962 با طرح جديد مهندسي سقف هاي صدفي شكل شروع و تا1967 ادامه يافت .
”آتزون“ پس از بروز پا ره اي اختلاف نظرها با دولت جديد ”ساوث ويلز“South Wales ) ) درسال1966 از ادامه كار استعفا داد. مرحله پاياني كار با استفاده از مصالحي كه براي صرفه جويي اقتصادي با مصالح مورد نظر ”آتزون“ متفاوت بود، تكميل شد.
اپراي سيدني پس از14 سال عمليات اجرايي، در اكتبر1973، به وسيله ملكه اليزابت دوم با افتخار افتتاح شد و در اكتبر1999 بيست و پنجمين سالروز اين اپرا جشن گرفته شد. از بين چهار تالار اين ساختمان، بزرگ ترين آن ها به سالن كنسرت اختصاص داده شده است كه گنجايش2679 صندلي را دارد .
ساختمان اپراي سيدني به دليل آكوستيك قوي آن، كه امواج صوتي را در كمتر از2 ثانيه مستهلك مي كند، شهرت دارد . سه تالار ديگر اين ساختمان به ترتيب به اجراي اپرا، نمايش تئاتر درام و اجراي كارهاي نمايشي اختصاص دارند .در مارس1999نيز پنجمين سالن براي اجراي موسيقي، نمايش هاي كوچك و رقص افتتاح شد .

اجرای ساختمان به صورت غلافی شکل در سال 1889 به اوج اعتلای خود رسيد . مقارن همين زمان آسمان خراش ها در شيکاگو ساخته شدند که باز برای محاسبه آن ها از همين روش محاسبات خطی استفاده شد که تا به امروز رو به پيشرفت و کمال است . حتی محاسبه تيرهای بتنی « از پيش فشرده » تا حدی از شيوه محاسبات خطی قرن نوزدهم متأثر است .
در قرن حاضر روش های تازه ای در محاسبات ساختمانی بوجود آمده که تا محاسبات خطی متفاوت است . در روش محاسبات خطی چنان که اشاره شد اصل بر اين است که نيرو های ساختمان را در محل تيرها و ستون ها متمرکز کرد . اما با روش جديد کوشش می شود ساختمان از تير و ستون استقلال يابد و هر عضو متحمل بار خود و باری که بر آن وارد می آيد گردد . و بدين ترتيب می توان ساختمان را به فرم های مختلف به اصطلاح ريخت . البته چنين کاری خالی از اشکال نيست و نمی توان نيرو ها را به دقت در همه قسمت های ساختمان محاسبه کرد و بايد به مدد آزمايشات و يا ساختن ماکت پخش نيرو را در تمام قسمت ها مشاهده کرد . از اين رو فن ساختمان به ماورای عرصه محاسبات می رود و به دنيای احساس راه می يابد و چون «ريختن» جای « ساختن » را می گيرد , معماری به مجسمه سازی تقرب می جويد .

پيدا است که آهن نمی توانست جوابگوی چنين نحوه ساختمانی باشد و به ماده ای احتياج بود که انعطاف پذيری بيشتری داشته باشد . در حدود سال 1900 خواص ساختمانی بتن مسلح به اندازه کافی بر مهندسان معلوم بود که بتوان آن رابه نحوه جديد بکار برد . ساختمان های غلافی که « فری سينه » و « مايار » در حدود سال 1930 ساختند شاهدی بر اين گفته است . مايار از جمله نخستين کسانی بود که امکانات محاسبات تازه ساختمانی را شناخت ؛ و در پل های وی که زيبايی آن ها هر چشم آشنا به هنر معاصر را به خود می خواند نيروها در صفحات نازک بتن مسلح انتشار می يابند و از اين رو به پايه های گران پيکر احتياج نيست . « مايار » وقتی خاطر نشان کرده است که منشاء الهام وی در طرح ساختمان های غلافی ديگ بخار بوده است – در واقع در ساختمان های غلافی نيز مانند ديگ بخار تمام نيروها در سراسر غلاف منتشر می شود – در حال حاضر از نحوه ساختمانی غلافی در بسياری از شعبات صنعت استفاده می شود . « ای . وای . گالانتای » فهرستی تقريبی از صنايعی که به استفاده از اين نحوه ساختمانی رو می آورند بدست میدهد .

اپراهاوس شامل پنج سالن تئاتر، پنج سالن تمرین نمایش، دو سالن اصلی، چهار رستوران، شش بار و تعداد زیادی فروشگاه است. گفتنی است که پوسته حلزونی شکل اپراهاوس شامل یک میلیون و ۵۶ هزار تکه سنگ‌گرانیت سوئدی می‌شود.

اپرای سیدنی پس از 14 سال عملیات اجرایی ساخته شد ؛ ساختمان اپرای سیدنی به دلیل آکوستیک قوی آن ؛ که امواج صوتی را در کمتر از 2 ثانیه مستهلک می کند ؛ شهرت دارد .

تحلیل فضایی ساختمان اپرای سیدنی

در حقیقت ما قبل از وارد شدن به یک ساختمان باید مسیری را طی کنیم تا به ورودی آن برسیم و این اولین مرحله در سیستم سیر کو لاسیون است .

تعریف مسیر مارپیچ :

مسیر حلقه ای راه رسیدن را طولانی تر می کند و به دلیل حرکت پیرامون محیط یک ساختمان فرم سه بعدی آن تآکید ویژه ای دارد وقتی به سوی بنا حرکت می کنیم ورودی آن ممکن است بارها دیده شود و یا تا انتهای مسیر از دید ما پنهان بماند . در اپرای سیدنی مسیر رسیدن به بنا مارپیچ می باشد و همین طور از جلو .

تعریف مسیر از جلو:

مسیر دسترسی به بنا از جلو : جهت ورودی ساختمان را در امتداد مسیری محوری و مستقیم نشان می دهد و مقصد نهایی دید در مسیر رسیدن به بنا کاملا مشخص است چهره کاملی از ساختمان و یا نمای دقیقی از ورودی آن .

در ساختمان اپرای سیدنی مسیر تردد از گونه ( مار پیچ) شکل می باشد .

ورودی ساختمان اپرای سیدنی از نوع پیش آمده بود یعنی سطح بیرونی یا سقف بنا به صورت بالکنی ورودی بنا را احاطه کرده است و دیواری شیشه ای جدا کننده ی فضای بیرونی و داخلی ساختمان می باشد . ورودی ساختمان بالاتر از سطح؛ صفر صفر زمین قرار گرفته و در کل خود ساختمان با ارتفاع نسبت و سطح صفر صفر بنا شده و همین امر باعث قرار گرفتن یک سری پله در جلدی هر یک از ورودی ها شده است.

در عکس بالا ساختمان اپرا را می بینید که سایه ی برج های اطراف به طور اتفاقی بر روی آن افتاده و زیبایی آن را صد چندان نموده است .(بحث سایه اندازی ها )

همانطور که قبلا گفته شده مسیر اصلی دسترسی به این بنا مسیری مارپیچ گونه می باشد این مسیر در کنار دریا انتخاب شده تا بازدید کنندگان از این بنا دید کاملی از طرح بنا که عمدتاً برونگرا بوده واز معماری این ناحیه تبعیت داردداشته باشند وهمین طور از مناظر دریایی که ایده ی اصلی این ساختمان نیز برگرفته از آن می باشد دیدن کنند و این کار در نگاهی کلی ابتکاری جالب می باشد که مسیر رسیدن به بنا را نیز مسیری مفرح و بازدید کننده را با کلیت اجتماعی – فرهنگی و معماری بندرسیدنی آشنا کرده و ساختمان را درمعرض نمایش بازدیدکننده قرار می دهد (یعنی با یک تیر دو نشان زدن .)

تصویر بالا خط آسمان زیبای اپرای سیدنی را به نمایش گذاشته است .

تعریف ریتم و تکرار در اپرای سیدنی :

هر حرکتی که از الگویی تکرار شونده از عناصر یا نقوش به صورت منظم یا نا منظم تکرار شده باشد ؛ ریتم گفته می شود . این ریتم می تواند ناشی از دید ما باشد که به دنبال عناصر تکراری ترکیب می رود ویا ناشی از جسم ما که به دنبال عبور کردن از یک توالی فضایی است . ضمنأ ریتم شامل نظریه ی بنیادی تکرار هم می باشد که در معماری برای سازماندهی فرم ها و فضاها مورد استفاده قرار می گیرد . تقریبأ همه انواع ساختمان ها از عناصری که به طور طبیعی تکرار شوند هستند , ساخته می شوند . نظیر تکرار تیرها و ستون ها – دهانه های سازه ای تکراری و...

تصویر بالا از نمای جانبی بنا می باشد که به خوبی بحث ریتم و تکرار را به نمایش گذاشته است .

عناصر موجود در یک ترکیب نا منظم ؛ بر طبق موارد زیر گروه بندی می شوند .

نزدیکی یا مجاورت آن ها نسبت به هم

ویژگی های بصری مشترکی که آنها با هم دارند .

اصل تکرار برای سازمان دهی عناصر تکراری در یک ترکیب از هر دو مفهوم بصری که دربالا گفته شد استفاده می کند .در ساختمان اپرای سیدنی از این ویژگی معماری استفاده شده است و تکرار یکی از ویژگی های بارز این بنا می باشد که {همانند موج های دریایی توالی دارد.} در ساختمان اپرای سیدنی از توالی غلاف ها برای به وجود آوردن فضاها استفاده شده است .

تصویر زیر نوع متریال استفاده شده را برای پوشش بنا نشان می دهد .