سوره بقره، آیه 58

و فی سوره البقره (2) آیه 58 قال سبحانه:

(و إذْ قلنا ادخلوا هذه القریه فکلوا منها حیث شئتم رغداً و ادخلوا الباب سجدا و قولوا حطّه نغفر لکم خطیکم و سیرید المحسنین* فبدل الذین ظلموا قولاً غیر الذّی قیل لهم فأنزلنا علی الذّین ظلموا رجزاً مّن السّماءِ بما کانوا یفسقون)

التفسیر:

1- فی البحار: 22/406 عن عیون الاخبار باسناده الی الحسین بن خالد عن الرضا عن ابیه عن آبائه عن امیرالمومنین علی بن ابیطالب قال: «قال رسول الله: لکل امه صدیق و فاروق، و صدیق هذه الامه و فاروقها علی بن ابیطالب،‌انّ علیّاً سفینه نجاتها،‌و باب حطّتها».

ترجمه: و (نیز به یاد آرید) هنگامی را که گفتیم: « بدین شهر درآیید، و از هر کجای آن خواستید، فراوانن بخورید و سجده کنان از در (بزرگ) درآیید، و بگویید: (خداوندا) گناهان ما را بریز! تا خطاهای شما را ببخشاییم، و ما [پاداش] نیکوکاران را خواهیم افزود». اما کسانی که ستم کرده بودند، [آن سخن را] به سخن دیگری غیر از آنچه به ایشان گفته شده بود – تبدیل کردند. و ما [نیز] بر آنان که ستم کردند، به سزای اینکه نافرمانی پیشه کرده بودند، عذابی از آسمان فرو فرستادیم.

تفسیر :

1- مرحوم صدوق رضوان الله علیه در کتاب عیون از حضرت رضا، از پدران خود از امیرالمومنین علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و اله نقل نموده که فرمود :«در هر امّتی صدّیق و فاروق بوده است و صدّیق و فاروق این امت، علی بن ابیطالب است». سپس فرمود: «علی علیه السلام کشتی نجات این امت و باب حطّه آنها، (یعنی وسیله آمرزش امت من) است».

2- و فی البحار : ج 22/225 عن الخصال فی مناقب امیرالمومنین علیه السلام و تعدادها قال : و اما العشرون : انّه علیه السلام قال : فانّی سمعت رسول الله صلی الله علیه یقول لی : مثلک فی امّتی مَثَل باب حطّه فی بنی اسرائیل فمن دخل فی ولایتک. فقد دخل الباب کما امره الله عزّوجلّ.

3- و فی المجمع عن الباقر علیه السلام قال : نحن باب حَطّتکم.

4- و فی الصّافی عن تفسیر العسکری علیه السلام : «و اذ قلنا ادخلوا هذه القریه» و هی

2- و در کتاب خصال ضمن شمارش فضایل امیرالمومنین علیه السلام گوید : و اما فضیلت بیستم از فضایل آن حضرت این است که علی علیه السلام فرمود :«از رسول خدا صلی الله علیه و اله شنیدم که می فرمود : مثل تو در این امت، باب حطّه بنی اسرائیل است (که هر که به آن وارد می شد آمرزیده بود) پس هر که در ولایت تو داخل شود، به باب حطّه این امت وارد شده است ».

3- و صاحب کتاب مجمع البیان از امام باقر علیه السلام نقل نموده که فرمود :«ما باب حطّه شما هستیم در میان این امت».

4- و در تفسیر صافی از حضرت عسگری علیه السلام نقل شده که فرمود :«مقصود از قریه در این آیه، قریه اریحا از شهرهای شام است، و این وقتی بوده که بنی اسرائیل از بیابان خارج شده، به شهر آمدند و به آنها گفته شد : از نعمتهای شهر (قریه) استفاده کنید و در آسایش باشید، و چون از درِ قریه وارد می شوید سجده کنید (و علت امر به سجده این بود که) خداوند بر درِ قریه مثال محمد و علی علیهما السلام را تمثیل نمود و آنها را امر نمودکه برای تعظیم به آنها سجده کنند، و بیعت و موالات و عهد و میثاقی را که از آنها به عهده داشتند، تجدید نمایند و بگویند : سجده ما برای خدا به جهت تعظیم مثالها می باشد، و اعتقاد ما به ولایت آنها سبب پاک شدن از گناه است، و خداوند فرمود : اگر چنین کردید خطاها و گناهان گذشته شما را می بخشیم و به کسانی که اهل گناه نبوده و بر عهد ولایت محمد و علی علیه السلام باقی مانده اند، ثواب افزوده می دهیم.

ولی ستمکارانِ آنها، به جای استفاده از این وسیله و وعده آمرزش خداوند (از روی

اریحا من بلاد الشام و ذلک حین خرجو من التّیه «فکلوا منها حیث شئتم رغدا» واسعا بلاتعب «و ادخلو الباب» باب القریه «سجّدا» مثل الله تعالی علی الباب مثال محمد و علی ، و امرهم ان یسجدوا تعظیما لذلک ، و یجدّدوا علی انفسهم بیعتهما، و ذکر موالاتهما، و یذکروا العهد و المیثاق المأخوذین علیهم لهما «و قولوا حطّه» و قولوا : سجودنا لله تعظیما للمثال، و اعتقادنا الولایه، حطّه لذنوبنا و محو لسیّئاتنا «نغفر لکم حطّیکم» السالفه ، و نزیل عنکم آثامکم الماضیه « و سنزید المحسنین» من لم یقارف منکم الذّنب و ثبت علی عهدا لولایه ثوابا.

«فبدّل الّذین ظلموا قولا غیر الّذی قیل لهم» لم یسجدو کما امروا و لا قالوا بل دخلوها بأستاههم، و قالوا: ما معناه : حنطه حمراء نتقوّتها احبّ الینا من هذا الفعل و هذا القول.

5- و روی الطبرانی فی المعجم الصغیر. ج 2/22 باسناده الی عطیّه العوفی عن ابی سعید الخدری قال :«سمعت النّبیّ صلی الله علیه و آله یقول :«انّما مثل اهل بیتی فیکم کمثل سفینه نوح من رکبها نجی و من تخلّف عنها غرق، و انّما مثل اهل بیتی فیکم کمثل باب حطّه فی بنی اسرائیل من دخله غفرله ». و رواه فی الوسائل، ج 18/19.

استهزا) سخن دیگری را گفتند و وارد شدند؛ آنها اولاً از پشت وارد شدند و به جای گفتن «حطّه» چیزی گفتند که معنای آن عبارت بود از اینکه اگر حنطه و گندم سرخ را بخوریم و از خود دفع کنیم، نزد ما بهتر از گفتن این سخن و انجام این کار است ».

5- طبری در معجم صغیر، از عطیه عوفی، از ابی سعید حذری روایت کرده که گوید : از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که می فرمود :«مثل اهل بیت من بین شما مثل کشتی نوح است که هر که در آن سوار شود نجات یابد، و هر که از آن تخلف نماید، هلاک گردد، و مثل اهل بیت من بین شما مثل باب حطّه بنی اسرائیل است که هر که (با معرفت به محمد و علی علیه السلام) وارد آن شود، بخشیده گردد.

6- و اخرجه القندوزی فی ینابیع الموده، ص 15 عن ابی سعید الخدری ؛ و رواه فی ارجح المطالب، ص 329». و روی الدار قطنی فی «الأفواد» باسناده الی ابن عبـاس انّ رسول الله صلی الله علیه و اله قال :«علیّ باب حطّه ، من دخل منه کان مؤمنا و من خرج منه کان کافرا».

و اخرجه عن الدّار قطنی ابن حجر فی الصواعق، ص 75 و جلال الدّین السّیوطی فی الجامع الصغیر، ج 2/140 و الترمذی فی المناقب، ص 87 و الأمر تسری فی ارجح المطالب، ص 537.

7- و روی القندوزی فی ینابیع المودّه ، ص 495 باسناده عن ابی بصیر عن الصّادق علیه السلام : قال قال امیرالمومنین علیه السلام :«انا باب حطّه».

و لمزید التفصیل راجع احقاق الحق، ج 4/285 و ج 5/86 و ج 7/143-145 و ج 9/386-388 و ج 15/180/181 و ج 17/170 و 171 و ج 20/397 و 398 و غیره من المصادر.

6- مؤلف گوید: این حدیث را قندوزی در ینابیع المودّه از ابی سعید خدری نقل نموده، چنانکه صاحب کتاب ارجح المطالب و کتاب الأفراد با سند خود از ابن عبّاس نقل نموده اند که رسول خدا صلی الله علیه و اله فرمود: علی باب حطّه این امت است، هر که داخل آن شود مؤمن خواهد بود و هر که خارج شود [یعنی ولایت علی علیه السلام را نپذیرد] کافر خواهد بود.

حدیث فوق را ابن حجر در صواعق از دارقطنی، و سیوطی در جامع صغیر، و ترمذی در مناقب، و الأمرتسری در ارجح المطالب نقل نموده اند.

7- قندوزی در ینابیع الموده از ابوبصیر، از امام صادق علیه السلام نقل نموده که امام برای توضیح بیشتر به کتاب احقاق الحق و کتب دیگر مراجعه شود.

سوره بقره، آیه 58

مطالب مشابه :

متن دعای ناد علی کبیر

دعای نادعلی

اسلام علیک یا جواد الائمه علیه السلام ( بفرمائید روضه )

گزیده های ناب اخلاقی از بزرگان

شعر سیدحمیدرضا برقعی برای امام علی(ع)

تحقیقات درسی جهت استفاده دانشجویان

سوره بقره، آیه 58

فراخوان متن تهیه شده از طرف سرکار خانم صدیقه دهقان تفتی

حاج محمدرضا شاهنگین (مشکین)، نمایندة بنیاد در اصفهان

زبان بند مهم