اشنایی با رشته مهندسی معدن

مدير گروه:مهندس رضا احمدي

مقدمه: معدنكاري و استفاده از مواد معدني , قدمت هزاران ساله دارد

 يعني از زماني كه بشر طلا را در معادن روباز و يا رودخانه ها كشف و با

وسايل ابتدايي استخراج كرد. به معدنكاري پرداخت كاري كه در آن زمان

با وسايل ابتدايي و هزينه اي كم امكان پذير بود و به همين دليل نياز

به دانش و تخصص خاصي نداشت اما امروزه معدنكاري حرفه اي بسيار

پيچيده و پرهزينه است چرا كه اكنون معادن , عميق تر , لايه هاي غني

 , تهي تر و عيار فلز كانه ها كمتر شده است ودر مواردي ذخاير نفت و

كانه هاي طلا , نقره , جيوه و حتي آهن كاملاً ازبين رفته اند و به همين

دليل برخلاف گذشته كه گاه افراد عامي با يك بيل و كلنگ و چند ديناميت

 به سراغ معادن مي رفتند و موفق به كشف ذخاير غني معدني مي

 شدند امروزه مكتشفين و كارشناسان معادن هر كشور براي كشف

و استخراج مواد معدني بايد مجهز به دانشي باشند كه در رشته مهندسي

معدن تدريس مي شود و در آن به اكتشاف و ارزيابي ذخاير معدني ،

روش هاي استخراج بهينه و ارزيابي سيستم هاي نگهداري زيرزميني و يا

 روزميني در طول مدت بهره برداري از معدن مي پردازند.

در كشور ما نيز مواد معدني پايه استوار صنايع هستند. استقلال ، بي نيازي

 اقتصادي و پيشرفتهاي همه جانبه تا حدي در گروي شيوه استخراج و كاربرد

 مواد معدني است و از آنجا كه پژوهش ها و كاوشهاي پيگير براي شناسايي

 و بهره برداري از معادن در زمره مهمترين اهداف بشمار مي روند مي بايد با

تهيه و اجراي برنامه هاي مناسب و فراگير و تلاش مداوم بر آن بود تا در آينده

 اي نزديك بتوان نيازهاي تمام شاخه هاي صنايع داخلي را در همين منابع فراهم

 آورد و زمينه را براي گسترش صنايع مختلف آماده و در نتيجه ارز مورد نياز كشور

 را تامين كرد.

معرفی رشته:

رشته مهندسي معدن به لحاظ دربرداشتن كليت خاص درباره چند رشته

مهندسي ديگر مي تواند در تصدي امور اجرايي و فني بسيار كارآمد باشد

 از جمله اين زمينه ها به جز موارد خاص معدني مي توان به حفر

 فضاهاي زيرزميني مطالعات و اجراي اكتشاف و استخراج معادن مورد نياز

 سدها و ديگر سازه هاي عمراني بزرگ ، حفاري و تزريق و    اشاره كرد.

رشته مهندسي معدن داراي دو گرايش «اكتشاف» و «استخراج»

 معدن است. هدف مجموعه كارشناسي مهندسي اكتشاف معدن به

عنوان يكي از مجموعه هاي آموزش عالي در زمينه مهندسي معدن،

تربيت كارشناساني براي به كارگيري تكنيك هاي اكتشافي گوناگون به

منظور كشف آنومالي ها، تعيين نوع و شكل توده و كانسار، محاسبه

 ذخيره ارزيابي اقتصادي و بررسي مسايل استخراج و كانه آرايي ماده

معدني است.

مهندسي معدن تنها محدود به اكتشاف و استخراج معدن نمي شود بلكه

 قلمرو فعاليت اين رشته بسيار وسيع تر از كار در معدن است. به عنوان

مثال يك مهندس معدن مي تواند به اكتشاف ساختاري بپردازد يعني به

 منظور اطلاع از وضعيت زمين، يك رشته تحقيقات و عمليات زمين شناسي

انجام دهد كه اين كار براي ساخت يك ساختمان بزرگ، شهرك، كارخانه و يا

ايجاد راه ها و بزرگراه ها ضروري است. در كل، مهندسي معدن ارتباطي

 تنگاتنگ با زمين شناسي دارد و كارشناس اين رشته بايد اطلاعات كاملي

 از مباحث زمين شناسي و بررسي هاي داخل زمين داشته باشد.

 بنابراين مي توان گفت كه مهندسي معدن در تغيير چهره اقتصادي

 و اجتماعي هر منطقه و شكوفايي اقتصاد معدني آن نقش بسيار مهمي

دارد.

تاسیس دوره کارشناسی اکتشاف معدن در دانشکده فنی اراک-دانشگاه علم و صنعت ایران

استان مركزي با توجه به ساختار زمين شناسي آن و واقع بودن در زون

سنندج - سيرجان و ايران مركزي يكي از استانهاي بسيار غني از نظر مواد

 معدني است. بزرگترين محور سرب خيز ايران (ملاير- اصفهان) در اين استان

 قرار گرفته كه باعث به وجود آمدن معادن بزرگي از سرب و روي از قبيل

عمارت، حسين آباد ولكان شده است. در بخش هاي بزرگي از اين استان،

شيل هاي آهكي مارني توسط توده هاي آذرين گرانيتي ، گرانوديوريتي و

توناليتي قطع شده و در بعضي نقاط كاني سازي عناصري از قبيل آهن در

شمس آباد و كوه پلنگ، منگنز و مس در ساوه، تنگستن در نظام آباد، قلع و

موليبدن و طلا در آستانه را به دنبال داشته است. وجود ذخاير عظيمي از

 سنگ هاي تزئيني مانند سنگ چيني، مرمريت، تراورتن، معادن مصالح

 ساختماني مثل گچ، آهك، شن و ماسه كوهي. معادن سيليس ، فلوئورين،

 باريت و خاكهاي صنعتي - كه تامين كننده منابع اوليه كارخانه هاي شيشه

سازي، كاشي سازي ، سراميك سازي پوكه صنعتي و… هستند- و همچنين

 كشف بزرگترين ذخيره سولفات سديم (ماده اصلي تمام شوينده ها) ايران

كه هنوز عمليات اكتشاف آن به پايان نرسيده همگي دلالت بر غني بودن

 اين استان از نظر مواد معدني دارد. پتانسيل هاي كشف شده، بخش

 اندكي از پتانسيل واقعي استان مركزي است و هنوز در بسياري از

 نقاط عمليات اكتشافي سيستماتيك انجام نگرفته است.

در حال حاضر از مجموع 139 معدن شناخته شده، بيش از 95 معدن فعال

 هستند كه يكي از مشكلات عمده آنها عدم وجود نيروهاي متخصص و اهل

 فن در معادن است، به طوري كه برابر آمار سالهاي گذشته ، كمتر از يك

درصد از نيروي شاغل در معادن، كارشناس هستند و از اين تعداد نيز

تعداد بسيار كمي، تخصص اكتشاف و استخراج معادن دارند. تاسيس

 رشته مهندسي معدن (اكتشاف) در واحد اراك دانشگاه علم و صنعت ايران

 با عنايت به ضرورت تربيت متخصصان معدن و با توجه به بررسي هاي

 كارشناسي كميسيون صنعت ، معدن و امور زير بنايي (از مجموعه

شوراي پژوهش و فن آوري استان) و به دنبال نشست هاي مكرر با

دست اندركاران اين رشته از جمله مديريت و كارشناسان اداره كل معادن

و فلزات استان و مسئولان استان و تاكيدات آنان صورت گرفت. راه اندازي

اين رشته مي تواند گامي موثر در تامين مواد اوليه، اشتغال جوانان و بهره

 برداري اصولي از ذخاير و پتانسيل هاي معدني استان مركزي باشد

رشته مهندسي معدن - اكتشاف در سال 79 با پذيرش 30 دانشجو در

 واحد اراك دانشگاه تاسيس شده و برنامه درسي آن شامل: 140 واحد

درسي در قالب 20 واحد دروس عمومي، 34 واحد دروس پايه و 86 واحد

دروس اختصاصي است.

در حال حاضر 5 عضو ثابت دانشکده فنی مهندسی اراک دانشگاه علم

و صنعت ايران<?XML:NAMESPACE PREFIX = O />

 شناسي، مهندسي معدن و ژئوتكنيك در اين واحد مستقر هستند. ضمنا

 با توجه به اشتراك تعداد قابل توجهي از واحدهاي درسي با رشته مهندسي

 نقشه برداري، اين واحد از خدمات استادان تمام وقت اين رشته در اراك و

استادان مرتبط دانشگاه مادر بهره مند مي باشد.