زیبا سخن بگویید و خطاب كنید، تا جواب زیبا هم بشنوید .

· مزن بی تامل به گفتار، دم

نكو گو، اگر دیر گویی چه غم؟

· تیر سخنت، به آب شلیك مكن

بیهوده و بی حساب، شلیك مكن

حرف و عمل تو، چون سلاح است و خشاب

هشدار كه بی خشاب، شلیك مكن

· از این روش سود بجوییم تا كلام، پل ارتباطی ما و دیگران شود

چگونه سخنرانی کنیم

سخن گفتن، كلید ارتباط با دیگران است .

با مردم چگونه «رابطه كلامی‏» بر قرار كنیم؟ آغاز سخنان چگونه باشد كه جذاب باشد؟ لحن گفتار، چه تاثیری بر مخاطب ما می‏گذارد؟ كلام، در چه صورت بر دل‏ها می‏نشیند و مقبول طبع قرار می‏گیرد؟ اصلا درباره چه چیز هایی باید سخن گفت و از چه گفتاری و چگونه گفتاری باید پرهیز كرد؟ چه روشی بر محبت و محبوبیت می‏افزاید و چه شیوه‏ای ایجاد تنفر می‏كند؟

اینها همه، سؤال هایی است كه به «ادب و آداب گفتار» مربوط می‏شود و شیوه‏های كامیابی در كلام را باید آموخت، تا از طریق رابطه گفتاری، هم دانسته‏ها و خواسته‏های خویش را بهتر بیان كرد، هم بر دیگران تاثیر مثبت گذاشت و هم كلام را پل ارتباطی با دیگران ساخت .

نکات پیش از سخنرانی

· هر یک ساعت سخنرانی ممکن است چندین ساعت مطالعه لازم داشته باشد . پس تا می توانید، مطالعه پیش از سخنرانی را فراموش نکنید، هرچند سخنور ورزیده ای باشید .

· در آغاز راه، شایسته است که مطالب سخنرانی خود را پیش از اجرا، در خانه و یا محل دیگری تمرین کنید . این تمرین را یا می توانید در حضور جمع یا به صورت فردی انجام دهید و یا می توانید آن را روی نوار، ضبط نمایید و به آن گوش دهید و سپس نقایص و نواقص آن را برطرف کنید تا به مرور زمان، سخنوری موفق شوید .

· سخنور باید از نظر ظاهر، مرتب و تمیز باشد . از اینرو، بایسته است که پیش از حضور در جلسه سخنرانی، سر و وضع، چهره، یقه، عمامه و لباس خود را در آینه ای ببینید و پس از اطمینان، به سخنوری بپردازید; زیرا گاهی ممکن است موهای سر، شانه نکرده یا یقه لباس، ورآمده یا تحت الحنک عمامه، بیرون زده و یا لکه ای جوهر یا چربی، روی لباس شما ریخته شده باشد .

· پیش از سخنرانی، به خود تلقین کنید که حامل پیامی هستید و باید آن را بگویید و همه منتظر دریافت پیام شما هستند . از اینرو، ترس و اضطراب کمتری به شما روی خواهد آورد و یا حتی هیچ گونه ترس و اضطرابی به دل شما راه نخواهد یافت .

· پیش از سخنرانی، درباره آن بیندیشید که چگونه آن را آغاز کنید، چگونه آن را ادامه دهید و چگونه آن را به پایان برید و به طور کلی چگونه آن را بیان نمایید . به طور مثال، آیا سخنرانی خود را با آیه ای از قرآن یا حدیثی از معصومان علیهم السلام و یا چند بیت شعر آغاز کنید؟ و آیا این آیه یا حدیث و یا شعر، می تواند کدام آیه یا حدیث و یا شعر باشد؟

· برای سخنرانی خود، طرح مناسب و چارچوب کلی داشته باشید و پیش از سخنرانی، آن را برای خود ترسیم کنید تا در هنگام سخنرانی، مطالب را فراموش ننمایید .

· برای پاسخگویی به پرسشهای احتمالی شنوندگان قبلا خود را آماده کنید . این پرسشها را می توانید خودتان با تفکر در موضوع یا با مشورت با صائب نظران در آن موضوع یا با مراجعه به کتابها و منابع نوشته شده در آن موضوع و یا حتی با کمک گرفتن از خود شنوندگان بیابید .

· قبل از سخنرانی دقت نمایید که اگر نکته ای مبهم و تاریک در محتوای سخنرانی شما وجود دارد، آن را روشن و یا حذف کنید .

· پیش از سخنرانی استراحت داشته باشید و از خوردن غذا به حد اشباع بپرهیزید تا با شکمی پر و انباشته از غذا سخنرانی نکنید . و از خوردن چیزهایی مانند «نوشابه » خودداری ورزید تا مبادا هنگام سخن گفتن آروغ بزنید .

· شایسته است که چند دقیقه ای پیش از وقت، به محل سخنرانی خود بروید و از آنجا دیدن کنید تا از کیفیت و کمیت محل سخنرانی و شنوندگان خویش مطلع شوید .

· پیش از سخنرانی، تاحدی که می توانید، از شرایط فرهنگی، اخلاقی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شنوندگان خود آگاه شوید و سخنرانی خود را باتوجه به آن شرایط ایراد نمایید . به طور نمونه، اگر مخاطبان شما دارای شرایط اقتصادی ومالی خوبی نیستند، از آنان - برای امور خیریه و مانند آن - کمکهای مالی سنگین و یا حتی هیچ کمک مالی را درخواست نکنید .

· در صورت لزوم، پیش از سخنرانی، نقشه، لوحه، فیلم، اسلاید، اورهد و مانند آن را آماده کنید تا زمان سخنرانی شما با انجام دادن این گونه کارها تلف نشود .

· در صورتی که پیش از سخنرانی شما فرد دیگری نیز سخنرانی می نماید، سعی کنید چند دقیقه زودتر از موعد مقرر خودتان، در محل سخنرانی حاضر شوید تا از موضوع و محتوای سخنان او و بویژه مثلا مرثیه ای که در پایان سخنرانی اش می خواند، آگاه شوید . با این کار، هم به این سخنران احترام گذاشته اید، و هم از تکرار موضوع و مرثیه برای شنوندگان خود دوری جسته اید .

· برای آرامش بیشتر در سخنرانی، پیش از سخن گفتن چند نفس عمیق بکشید .

· پیش از سخنرانی صدای بلندگو را آزمایش و تنظیم نمایید و فاصله مناسب خود با آن را در نظر بگیرید و تلاش کنید تا صدای نابهنجار و یا سوت دلخراش از آن تولید نشود، مثلا دهان خود را به میکروفون نچسبانید .

· در صورت امکان، از بانیان و برگزارکنندگان مجلس سخنرانی خود بخواهید که هنگام سخنرانی شما از دادن آب، چای، خرما، حلوا، شیرینی و مانند آن، به شرکت کنندگان خودداری ورزند تا تمرکز حواس شما و آنان از بین نرود و کنترل مجلس نیز به هم نخورد .

نکات آغاز سخنرانی

· سخنرانی خود را با نام و حمد خدا و درود و سلام بر پیامبر محبوب خدا (صلی الله علیه وآله) و خاندان او و به ویژه امام زمان (عج) و نفرین بر دشمنان آنان آغاز کنید . مثلا چنین بگویید: «بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله رب العالمین، ثم الصلوة و السلام علی سیدنا و نبینا ابی القاسم محمد و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین سیما بقیة الله فی الارضین و لعنة الله علی اعدآئهم اجمعین من الآن الی قیام یوم الدین » .

· می توانید پس از یادکرد نام و ستایش خدا و درود بر پیامبر (صلی الله علیه وآله) و خاندان او (علیهم السلام)، آیه و یا حدیث و یا شعری را که با محتوای سخن شما ارتباط و تناسب دارد، در آغاز سخنرانی خود بخوانید . مثلا اگر موضوع و محتوای سخنتان درباره «دعا» است، می توانید این آیه را بخوانید: «و قال ربکم ادعونی استجب لکم . . .» ; پروردگارتان گفت: شما بخوانید مرا، من هم اجابت می کنم شما را .

· شایسته است که در آغاز سخنرانی تان، موضوع و طرح و چارچوب بحث و سخن خود را برای شنوندگان بیان کنید . مثلا چنین بگویید: «بحث امروز ما درباره اخلاص است که عنوانهای آن عبارتند از: تعریف اخلاص، ارزش و اهمیت اخلاص، آثار و فوایداخلاص، اقسام اخلاص، مراحل اخلاص، ویژگیهای مخلصان و . . . .»

· گاهی با خواندن یک یا چند بیت زیبای شعر، در آغاز سخنرانی تان، می توانید جذابیت خاصی به سخنرانی خود بدهید . مثلا اگر در مجلسی برای «جانبازان » و «خانواده » های آنان سخن می گویید، می توانید زبان حال آنان را این گونه بازگو کنید:

اگر داغ دل بود ما دیده ایم

اگر خون دل بود ما خورده ایم

اگر دل دلیل است آورده ایم

اگر داغ شرط است ما برده ایم (1)

· برای آغاز سخنرانی خود، عبارات و جملات مناسب و زیبایی انتخاب کنید . مثلا چنانچه موضوع سخنرانی شما درباره «شهادت » است، می توانید این جمله را بگویید: «خون جامه را ناپاک، اما جامعه را پاک می کند .»

· گاهی بیان یک داستان جالب و زیبا در آغاز سخنرانی، بسیار مؤثر خواهد بود و جلب توجه خواهد نمود . به طور نمونه، چنانچه موضوع سخنرانی شما «استفاده از روش غیر مستقیم در تعلیم و تربیت » است، می توانید داستان وضوگرفتن امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) را، در حضور پیرمردی که اشتباه وضو می گرفت، بیان کنید .

· گاهی می توانید سخنرانی خود را با طرح یک سؤال آغاز نمایید تا هم توجه شنوندگان را به سخنان خود جلب کنید و هم آنان را در سخنرانی تان شریک سازید . مثلا چنانچه موضوع سخنرانی شما درباره «توبه » است، می توانید در آغاز آن، این سؤال را مطرح نمایید: «توبه و شرایط آن چیست و آیا توبه در آخر عمر پذیرفته می شود یا نه؟»

· در ابتدای سخنرانی خود، ارزش و اهمیت موضوع سخنرانی تان را برای شنوندگان خویش بیان کنید تا به آن علاقه مند شوند و به سخنان شما تا پایان سخنرانی تان گوش فرا دهند . به طور مثال، چنانچه موضوع سخنرانی شما درباره «تقوا» است، در آغاز سخنرانی خود، به ارزش و اهمیت «تقوا» ازنظر قرآن، از نظر معصومان (علیهم السلام)، از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری - مدظله العالی - و علما و دانشمندان بپردازید .

· سعی کنید در همان آغاز، بر مجلس سخنرانی تان مسلط شوید . گاه با خواستن یک یا چند صلوات از جمعیت شنوندگان، می توانید این کار را انجام دهید .

· گاهی در آغاز برخی از سخنرانیها، خوشامدگویی به شنوندگان لازم است . به طور نمونه، می توانید چنین بگویید: «به همه حضاری که به این مجلس تشریف آورده اند، عرض سلام و خوشامدگویی دارم . امیدوارم ثوابی از این مجلس، در پرونده اعمال ما و شما ثبت و ضبط شود .»

· باید در کیفیت و کمیت مقدمه سخنرانی خود دقت نمایید . مثلا کمیت مقدمه سخنرانی تان نباید آن قدر طولانی شود که فرصت چندانی برای بیان اصل سخنرانی تان باقی نماند .

· همه قوای خود را در مقدمه سخنرانی تان به کار نبرید، بلکه برای بقیه سخنرانی خود نیز ذخیره نگاه دارید . از این رو، در مقدمه سخنرانی خویش باید از حدت و حرارت به خرج دادن خودداری کنید تا برای ادامه سخنرانی، با خستگی روبه رو نشوید و حنجره شما توانایی سخن گفتن را نیز داشته باشد .

· در آغاز سخنرانی، از مطالبی که مورد قبول و توافق میان شما و شنوندگان تان است، استفاده کنید تا آنان، در همان آغاز، نسبت به شما و محتوای سخنرانی تان علاقه مند شوند و موضعگیری منفی نکنند . مثلا اگر برای کسانی سخن می گویید که «ولایت فقیه » را قبول دارند، اما درباره «حدود و اختیارات ولی فقیه » سؤالات و شبهاتی دارند، شما در آغاز سخنان خود، از «ارزش و اهمیت ولایت فقیه » و سپس از «آثار و فواید ولایت فقیه » و آن گاه از «شرایط ولی فقیه » و در پایان سخنانتان، از «حدود و اختیارات ولی فقیه » سخن بگویید .

سخنرانی آیینی دارد

اغلب سخنرانان درصدد جلب و جذب مخاطب به منظور تبیین موضوع سخنرانی هستند. همین امر باعث می شود به موضوع سخنرانی با دقت و وسواس بپردازند و به سایر ملزومات آیین سخنرانی توجه کمتری نمایند. در یک سخنرانی خوب و گیرا عوامل زیادی دخالت دارند مثل: سخرانی نباید از 20 دقیقه تجاوز کند. شاید بیان این مطلب کمی دور از ذهن و قبول آن مشکل باشد اما واقعیتی است که به شکل علمی اثبات و تجربه شده است. باید قبول کرد که استفاده از تلویزیون، ذائقه مردم را در کسب اطلاع و خبر تغییر داده است. امروزه مردم خلاصه اخبار تلویزیونی را که معمولاً از30 دقیقه تجاوز نکند ترجیح می دهند. دنیای دسترسی به اطلاعات امکان بهره مندی از موضوعات را به شکل کاملاً ساده و تلگرافی مهیا کرده و این امکان، راه هر نوع تدبیر ما را برای مهیا ساختن یک سخنرانی طولانی سد می کند. به خاطر داشته باشیم که فرصت اندک و حجم مبادله اطلاعات به فرد امکان می دهد زمانی را که صرف سخنرانی شما می کند، در محیطی مناسب تر و به شیوه اي بهتر در راه کسب اطلاعات مصرف کند.

· فکر خود را پیرامون یک موضوع متمرکز کنید: در هنگام سخنرانی با توجه به فرصتی که در اختیار دارید، سعی کنید مانند یک معدنچی عمل کنید! به جای این که تمام مراحل استخراج کانی را از دل معدن توضیح دهید اصل طلا را پیش روی مخاطب خود قراردهید. برای این کار لازم است روی اصل موضوع متمرکز شوید و جزئیات و کلیات ما قبل و پیرامون بحث را. که حاشیه تلقی می شود. حذف نمایید.

· کلمات و جملات خود را به دقت برگزینید: تلفظ درست کلمات و جملات به مخاطب کمک می کند درک درستی از مطالب داشته باشد. هنگام سخنرانی به خاطر داشته باشید که تلفظ واژه های یکسان ممکن است از فاصله بیست متری میز خطابه غلط فهمیده شود. گر چه محتوای کلی سخن، مخاطب را از اشتباهات دور می کند اما گاهی انتخاب نادرست واژگان یا حتی جملات، باعث می شود مطلب درست درک نشود و شخص را در اشتباه نگه دارد وظیفه سخنران است که محتوای مورد نظر را به کمک رساترین و فصیح ترین لغات بیان نماید.

· سخنان شما باید اساسی و منطقی باشد: جذب مخاطب برای خطیب و سخنور از اهداف اصلی یک سخنرانی است. سخنران درصدد است که با ادای الفاظ و تبیین معانی، مخاطب خود را مجذوب و با خود همراه کند. بعضی به اشتباه تصور می کنند می توان مخاطب را از طریق تحریک احساسات با خود همراه نمود درحالی که چنین نیست. آن چه سخنرانی را گیرا می کند محتوای خردمندانه و تبیین منطقی آن است. اگر سخنران سعی کند در پایان مقدمه منطقی، از احساسات بهره گیرد و برای تصدیق سخن خود حاضران را با خود همراه نماید موفق نخواهد شد زیرا از آن سخنرانی چنین انتظاری نمی رود.

· شوخ طبعی و بذله گویی چاشنی سخنرانی است: یک سخنران ورزیده و مسلط با شوخ طبعی و بذله گویی، آرامش افراد را فراهم می کند و این پیام را به آن ها می دهد که: «خیال تان راحت باشد! گوش کردن به این سخنرانی دردناک و شاق نیست.» اگر سخنران بذله گو و شوخ طبعی هستید می توانید فی البداهه حضار را به یک لطیفه مهمان کنید. مثلا اگر هنگام سخنرانی شما مسابقه فوتبال بین دو تیم محبوب از تلویزیون پخش می شود، می توانید این زمینه زنده را موضوع لطیفه خود کنید و از منابع و لطایف ممکن استفاده و حکایتی را چاشنی بحث نمایید.

· سپاسگزاری را از یاد نبرید: در قدیم رسم بر این بود که سخنران قبل از سخنرانی از کسانی که وی را فراخوان نموده اند و یا از شنوندگان بحث، سپاسگزاری می کرد ولی در حال حاضر نظر بر این است که این کار باعث خستگی شنوندگان در همان ابتدای کار می شود. بعضی هم معتقدند به زبان آوردن واژه های تشكر آمیز در شروع سخنرانی مفید هم هست. زیرا فرصتی ایجاد می کند تا شنوندگان تمرکز حواس پیدا کنند و سخنان سخنران را با جدیت دنبال کنند. با همه این ها شروع سخنرانی سلیقه ای است و بسته به نوع و سطح مطالب می توان یک شروع خوب ابتکاری داشت. به طور مثال یک سخنران قبل از ورود به اصل مطلب، در مقدمه سخنان خود گفت: «چه خوب بود که الان پدر و مادرم این جا بودند. اطمینان دارم که پدرم از حرف هایم لذت می برد و مادرم آن ها را می پذیرفت».

زیبا سخن بگویید و خطاب كنید، تا جواب زیبا هم بشنوید .

مطالب مشابه :

آغاز با نام خدا در اشعار فارسی

شروط سخنرانی

اشعار برای شروع سخنرانی

زیبا سخن بگویید و خطاب كنید، تا جواب زیبا هم بشنوید .

اصول و آداب سخنرانی

اصول سخنرانی

سخنرانی استاد رائفی پور 12 بهمن (به مناسبت آغاز دهي فجر ساعت 18:30)

نکات پیش از سخنرانی