سیمای مختصر و آماری از شهرستان باشت
1-4ویژگیهای جغرافیایی - طبیعی
باشت يكي از شهرستان هاي استان كهگيلويه و بويراحمد است كه در نيمه اول سال 1370 با 5665 نفرجمعیت به عنوان منطقه شهري زير نظر فرمانداري شهرستان گچساران اداره می شده است. سرزمين باشت وبابويي با مساحتي بالغ بر 1055 کیلومتر مربع بخش کوچکی از جنوب شرقی استان را به خود اختصاص داده است. اراضى 3 ايل چَرام در شمال، بوير احمد گرمسيري در شمال غربى و غرب، رستم مَمَسَنى در شمال شرق و شرق، و سرانجام رودخانة زهره در جنوب منطقة باويها را احاطه كرده است. سرزمين باويها را كوه خامى به دو منطقة پشتكوه و زيركوه تقسيم مى‌كند كه پشتكوه شامل باشت و كوهمره و زيركوه شامل پشت بند و زيربند است.
این شهرستان از نظر موقعيت آب و هوايي به سه منطقه سردسيري ، معتدل و گرمسيري تقسيم مي شود که پشتكوه از مناطق سردسير و معتدل و زير كوه از مناطق گرمسيري منطقه به حساب می ایند.[4] به لحاظ جغرافیایی نیز شهرستان باشت در 30 درجه و 21 دقيقه عرض جغرافيايي و 50 درجه و 9 دقيقه طول جغرافيايي و 792 متر ارتفاع از سطح دريا قرار دارد. مجموع این شرایط و ویژگیهای طبیعی- جغرافیایی منطقه مذکور را از نظر میزان بارش و نزولات اسمانی به یکی از مستعدترین نقاط استان و حتی کشور بدل ساخته است که در حال حاضر نیزاز قطب های مهم گردشگری و کشاورزی استان محسوب می شود.
1-5 تقسيمات و پراكندگى ایل باوی
در گزارشهاي دوبد (1257ق)، فتاح خان گرمرودي (1261ق) و ميرزا حسن فسايى (1313ق) به تقسيمات ایل باوی اشاره ای نشده است و طبقه بندی بندی براساس تحقيقاتى كه در طول نيم قرن گذشته صورت گرفته مشخص شده است. بنابر تقسيمات سنتى، ايل باوي از 6 تيرة بزرگ: شيخ جليل، گشين، دولياري، عاليشى، سادات و مستقل و 15 تيرة كوچك تشكيل شده است. تيره‌هاي بزرگ هر يك داراي چند طايفه، و تيره‌هاي كوچك فاقد طايفه هستند. تيرة شيخ جليل در كوهمرة پشتكوه، دولياري در كوهمره و باشت پشتكوه و شماري هم در زيركوه، عاليشاهى در زيركوه، و گشين در باشت و كوهمره زندگى مى‌كنند. تيره‌هاي كوچك در دو منطقة پشتكوه و زير كوه پراكنده‌اند. تيره ها و طوايف مستقل ايل بابوئي به شرح زير است :
1– تيره عاليشاهي :اين تيره ازشش طايفه زير تشكيل ميشود : يوسفي ، عبدالملكي ، قايد گيوي ، بساقي ، نارك ، گناوه .
2– تيره شيخ جليل : شامل طايفه هاي : شاه بهرام ، گورو(شادگان) ، كوهسرك ، لار ، تل چگاه
3– تيره گشين : طايفه هاي اين تيره عبارتند از : شياس ، باميشيخي ، سرتنگي ، ظفري ، كاحسنعلي .
4– تيره دولياري : این تيره داراي طايفه هاي : پيچ آبي ، چاله كوني، ملاي تمي ،اولاد ميرزا ، اولاد هادي می باشد.
5– تيره سادات : اين تيره از ۹ طايفه به شرح زير تشكيل ميشود : سادات سيدفخرالدين احمد ، سادات سيد شمس الدين ، سادات بحريني ، سادات مير زينعلي ، سادات سلطان محمود شاه ، سادات شاه زين العابدين ، سادات سيد محمد ، سادات شاهزاده محمد ، سادات شاه نظر مومن .
6– طوايف مستقل : طوايف مستقل ايل بابوئي عبارتند از: نارگ موسايي ، نيمدور ، فتح ، گوهرگاني .(برگرفته از سایت علیرضا حبیبی مدرس دانشگاه و کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی).
1-6 جمعیت شهرستان
شهرستان نوپای باشت در سال 1389 به سایر شهرستان های استان اضافه و تا قبل از این تاریخ به عنوان یکی از بخش های شهرستان گچساران محسوب می شد. دربحث جمعیت سعی شده تا در قالب چند جدول جداگانه و به تفکیک، علاوه بر موضوع تعداد جمعيت وخانوار شهرستان برحسب آخرین تقسیمات کشوری سال1390، به بررسی تطبیقی تحولات وروند افزایش و کاهش جمعیت شهرستان در نیم قرن اخیر بپردازیم.
جمعيت ايل باوی در سال ۱۳۴۷ حدود ۳۰۹۹ نفر، در سال ۱۳۶۰، دوهزار چهارصد شصت خانوار( ۱۳۲۱۰ نفر )؛ و براساس سرشماری آبان 65 جمعيت بخش باشت 27662 نفر بوده که در سرشماری 10 سال بعد یعنی سال 75 به24329 نفر کاهش یافته است. همچنین در سرشماری نفوس و مسکن سال 85، بخش مذکور دارای تعداد 22437 نفرجمعیت و 4315 خانوار و بر اساس آخرین سرشماری انجام شده توسط مرکز آمار ایران در سال 1390، شهرستان باشت دارای 5022 خانوار و 20699 نفر جمعیت بوده است. از اين تعداد 9266 نفر ساکن در مناطق شهري،11433 نفر در مناطق روستايي وبقيه غير ساکن بوده اند. نسبت جنسي نشان مي دهد که به ازاي هر 100نفر زن 96 نفر مرد وجود داشته است. بر عکس مناطق روستایی شهرستان که 24 روستا کاملا خالی از سکنه و اغلب مهاجر فرست بوده اند؛ شهر باشت به عنوان مرکز شهرستان روند افزایش جمعیت بسیار جزئی و نامحسوسی داشته است؛ بطوریکه در طول بیش از 30 سال جمعیت این شهر از 4254در سال 1365 به 9266 نفر در سال 1390 رسیده است.
1-7 نظام اجتماعى - سياسى
ايل باوي همانند ديگر ايلات ايران از گروههاي متعدد و پدر تبار تشكيل شده است. در رده‌بندي واحدهاي اجتماعى - سياسى اين ايل، تيره مقدم بر طايفه است. رده بندي ايل از كوچك‌ترين تا بزرگ‌ترين رده به اين شرح بوده است: حونه (خانواده يا خانوار)،اولاد ، طايفه ، تيره ، ايل. در گذشته، خانواده در ايل به عنوان يك واحد توليد و مصرف عمل مى‌كرد و اكنون هم دربارة بسياري از خانواده‌ها صادق است. خانوادة ساده (هسته‌اي) رايج ترين نوع خانواده است و پس از آن خانوادة گسترده قرار دارد. سرپرستى خانواده معمولاً با مرد است. هر خانواده عضوي از واحدهاي پدر تبارِ اولاد، طايفه و تيره است. هر يك از طايفه‌ها و تيره‌هاي ايل از تبار جداگانه‌اند و ارتباط نَسبى با هم ندارند. هر يك از واحدهاي پدر تبار ايل داراي نام، سرزمين و رهبر خاص خود بود كه با عنوان ريش سفيد و كدخدا شناخته مى‌شدند. عامل پيوند دهندة اين واحدها كلانتر و نظام رهبري بود كه آنها را به صورت يك واحد منسجم به نام ايل درآورده بود. منصب كلانتري ارثى بود و كلانتر كه قدرت خاصى داشت، بالاترين مرجع تصميم‌گيري در امور به شمار مى‌آمد. قدرت كلانتر ناشى از مالكيت مراتع و اراضى كشاورزي، شمار تفنگچيان و كارگزاران و پيوندهاي سياسى با سران ديگر ايلات از طريق ازدواج بود. كلانتر، از يك سو به حل و فصل امور داخلى ايل مى‌پرداخت و از ديگر سو، به عنوان نمايندة ايل با دولت و گروههاي خارج از ايل ارتباط داشت. آخرين كلانتر اين ايل ملك منصور خان باشتى بود كه اجداد او حدود 10 نسل اين منصب را عهده‌دار بودند. پس از انحلال نظام خانى - كلانتري و اجراي اصلاحات ارضى، ساختار سياسى ايل باوي چون ديگر ايلات از هم پاشيده و اكنون هر يك از واحدها به طور مستقل راه خود را ادامه مى‌دهند. با انقلاب اسلامى و اعدام آخرين كلانتر ايل، مناسبات سیاسی- اجتماعی بکلی دگرگون و دهیاران و شوراهاي اسلامى و سایر نهادهای انقلابی و مردمی به جاي كدخدايان و ريش سفيدان تشكيل گرديدند.
منابع و مآخذ
1- سكندر امان الهي، قوم لر، تهران، انتشارات آگاه ، چتپ دوم، 1374.
2- صفی نژاد، جواد، عشایر مرکزی ایران( 1368)، تهران، نشر امیرکبیر، ص 36.
3- حسینی فسایی، حاج میرزا حسین، فارسنامه ناصری(1367)،تهران، نشر امیر کبیر، ص 73
4- آذر پیوند، الله بخش، تحولات سیاسی کشور و جنگ گجستان()، یاسوج، انتشارات چویل.
5- افضل مقيمي، بررسي گويش بويراحمدي، انتشارات نويد شيراز، چاپ اول، 1373.
6- ابوذر همتي، فرهنگ تطبيقي واژگان گويش لري ممسني با واژگان فارسي نو و ميانه، پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه شيراز، 1370.
7- مركز آمار ايران، سرشماري های عمومي نفوس و مسكن سالهاي1390- 1335، تهران.
8- مركز آمار ايران، شناسنامه آبادیهای کشور(سالهای35 تا90)، استان کهگیلویه و بویر احمد.شهرستان باشت.
9- اسناد و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان سالهای 1365 تا 1390.
10- اسناد و اطلاعات سایت استانداری استان کهگیلویه و بویراحمد.
11- اسناد و اطلاعات فرمانداری شهرستان های گچساران، باشت.
12- اسناد و اطلاعات بخشداری بوستان و بخش مرکزی شهرستان باشت.
13- اسناد و اطلاعات تمامی سازمان ها و ادارات شهرستان باشت.
14- جغرافياي استان كهگيلويه و بويراحمد ، گروه تأليف و كتب درسي، 1379.
15- وب سایت فرمانداری شهرستان باشت به آدرس http://farmandaribasht.ir/
16- وب سایت غلام تاجگردون به ادرس http://www.tajgardoun.com/
17- وبلاگ و دست نوشته های سید ابراهیم یوسفی به ادرس « http://ebisehpal.blogfa.com
18- اطلاعات سایت و دست نوشته های علیرضا حبیبی در وبلاگhttp://www.habibibasht.blogfa.com/
19- اسناد و اطلاعات و دست نوشته های سید ابولحسن حسینی نیک
مطالب مشابه :
درباره جايزان
شناسنامة آبادیهای کشور استان خوزستان شناسنامة بخشهای کشور کل کشور تهران 1378 ش
گذر واژه جاپلق و چگونگی پیدایش
شناسنامة آبادیهای کشور استان لرستان شناسنامة بخشهای کشور کل کشور تهران 1378 ش
روستا شناسی
در زمینه قدمت روستای گدللو به مانند بسیاری از روستاهای کشور شناسنامه آبادیهای کشور
ثَلاث باباجانی
شناسنامة آبادیهای کشور، استان کرمانشاه ، شهرستان جوانرود ، تهران 1376 ش الف ؛ همو
سیمای مختصر و آماری از شهرستان باشت
گفتمان درد - سیمای مختصر و آماری از شهرستان باشت - متنوع - گفتمان درد
برچسب :
شناسنامه ابادیهای کشور