فواید آب بازی

بازی با آب یکی از بهترین، اساسی ترین و لذتبخش ترین کارهایی است که کودکان می توانند انجام دهند. آب جذبه ای سحرآمیز برای بچه ها دارد. بچه های خردسال ساعت ها از وقتشان را صرف آب بازی می کنند و از بازی کردن خسته نمی شوند. به آسانی می توانند با آب بازی کنند، عروسک ها و ظرف های خود را در آن بشویند و یا آب را به هم بزنند، بپاشند، شلپ شلپ کنند و موج درست کنند. آب را در دست خود نگه دارند، با آب و صابون حباب درست کنند و ظروف مختلف را از با پر و خالی نمایند.

آب بازی باعث تسکین عصبانیت های کودک می شود و کودک، با آب بازی، از ناراحتی ها، فشارها و تنش ها رهایی می یابد و احساس آرامش می کند.

رشد توانایی ها و مهارت های مختلف کودکان به وسیله ی آب بازی

الف) رشد خلاقیت و ابتکار

آب بازی کمک می کند تا بچه ها افکار خلاقشان را رشد بدهند. آب جذابیت بسیار قوی برای کودکان دارد. آنان ساعت ها وقتشان را صرف آب بازی می کنند، در یک لگن کف آلود آب را می پاشند، حباب ها را فشار می دهند و می کنند، و از بین می برند، اسفنج ها (اَبر) را فشار می دهند، اشیایی را که بر روی آب می مانند، به زیر آب فرو می برند و آنها را رها می کنند . پدران و مادران و یا مربیان می توانند به وسیله ی بازی های متنوع که برای کودکان ایجاد می کنند و با طرح پرسش های مختلف، تفکر خلاق را در کودکان پرورش دهند.

* بعضی از پرسش ها که می تواند سبب پرورش تفکر خلاق در کودکان شود عبارت اند از:

- آیا شما می توانید یک آبپاش برای گیاهان بسازید؟

- آن چیزهایی که می توانید از آنها آب بگیرید ( به دست آورید) نام ببرید؟

- آیا می توانیم باران را جمع آوری کنیم؟ چطور؟

- چطور باران در آسمان شکل می گیرد؟

- بعضی چیزها را که می شود با آب پخت نام ببرید؟

- چه چیزهایی در آب شناورند و چه چیزهایی زیر آب می روند؟

* چند نمونه از بازی هایی که می تواند تفکر خلاق کودکان را پرورش دهد عبارت از:

1- بازی در وان حمام . وان و یا ظرفی بزرگ و پر از آب را به نحوی که موجب آسیب دیدگی و خفگی کودک نشود، در اختیار کودک می گذاریم. کودک می تواند آب را به اطراف بپاشد یا به هم بزند. اگر صابون هم به آن اضافه کنیم، در این صورت آنان می توانند با آب و صابون کف درست کنند و ساعت ها مشغول بازی شوند و لذت ببرند. آنان همان طور که از ترسیم و خلق منظره ای زیبا یا ساختمان و... احساس لذت می کنند، از آب بازی هم لذت می برند.

قدری صابون به بدن کودک بمالید به جای آن را فوراً با آب بشویید، درباره ی آن با او حرف بزنید: «اوه، خیلی لیز است!» نشان دهید چگونه اسباب بازی پلاستیکی از دستش لیز می خورد، زیرا صابون لیز است. صابون را به دست هایتان بمالید تا کف درست شود، سپس قدری از آن را کف دست کودک بمالید و به او نشان دهد چگونه آن را فوت کند. قدری از آن را هم روی آب قرار دهید و به کودک نشان دهید چگونه حباب ها بر روی آب شناور می شوند.

به کودک نشان دهید که وقتی یکی از شیرها را باز می کنید، آب گرم می آید. بگذارید آب داغ را حس کند؛ اما نه آن قدر داغ که موجب ناراحتی شود و بداند از شیر دیگر آب سرد می آید و به این ترتیب مفهوم سرد و گرم را به طور علمی به کودک آموزش دهید.

هربار اشیای متفاوتی به کودک بدهید که آن را داخل آب فرو ببرد تا ببیند آیا فرو می رود یا بر روی آب شناور می ماند و درباره ی آن صحبت کنید: «چه اتفاقی می افتد؟»، «اوه، نگاه کن! روی آب ایستاده است، دارد شنا می کند»، «نگاه کن! آن یکی پایین رفت، زیر آب قرار گرفت.»

- دو ظرف هم حجم با شکل ظاهری متفاوت انتخاب کنید، یکی از ظرف ها را پر از آب کنید و آب آن را در ظرف دیگر بریزید تا کودک متوجه حجم یکسان دو ظرف بشود. در ضمن، می توانید آب ظرف ها را به نوبت در یک ظرف مدرج بریزید تا کودک مسئله حجم یکسان را بهتر درک کند.

- چند تکه یخ در کاسه ای بریزید تا کودکان، آب شدن تدریجی یخ و کوچک شدن آن را به چشم خود ببینند.

- به هر بچه یک بطری شیر نوزاد بدهید و به آنان بگویید که شیشه ها را تا نصف آن آب کنند، آن گاه در نیمه ی باقی مانده روغن مایع و چند قطره رنگ خوراکی بریزید، سرشیشه را محکم ببندید و بگذارید بچه ها شیشه ها را تکان بدهند و ببینند که آیا آب با روغن مخلوط می شود یا نه. وقتی کودکان این بازی را انجام بدهند، به خاصیت آب و روغن پی خواهند برد.

- ماهیتابه را نصف آن آب کنید، قطره چکان های بزرگ، متوسط و کوچک و یا بطری های شامپو بچه، مایه ظرفشویی و یا سِرمُ های کوچک را تمیز و سر بطری ها را باز کنید و در داخل ماهیتابه ی آب نگه دارید تا پر آب شود، سپس با دو دست به بدنه ی بطری فشار وارد آورید تا آب با فشار بیرون آید. کودکان ضمن این که از این کار لذت می برند، از مفاهیمی همچون حجم، اندازه، فشار، قطره، چکه آگاه خواهند شد.

- کودکان از بازی کردن با آبپاشی که بر سر آن لوله ای وصل شده باشد و آب با فشار از آن بیرون می آید، لذت می برند. کودکان، وقتی انگشتانشان را روی آب پخش کن می گذارند، از این کار به مفاهیمی پی می برند؛ آنان می فهمند فشار باعث می شود آب از لوله به بیرون بیاید. آنان با پاشیدن آب به هوا، باران درست می کنند. آنان از صداهای مختلف ناشی از برخورد اشیا با آب لذت می برند و تجربه ای جدید کسب می کنند.

ب) رشد شناختی

کودکان، بر اثر کسب تجربه با آب بازی، یاد می گیرند که بعضی از اشیا در آب فرو می روند و بعضی از اشیا بر روی آب قرار می گیرند (سنگ، چوب، فلز، پلاستیک، چوب پنبه، ...) بعضی از اجسام، مانند اسفنج، پارچه و کاغذ آب را به خود جذب می کنند و بعضی اجسام، هر قدر در آب بمانند، آب را به خود جذب نمی کنند؛ مانند پلاستیک. آب را در هر ظرفی بریزیم، به همان شکل در می آید. آب رنگ ندارد؛ رنگ ظرف به هر رنگی که باشد آب نیز به همان رنگ به نظر می رسد. حجم های مختلف را از طریق ظروف مختلف که پر از آب هستند می توانید به کودکان یاد دهید. بعضی از اجسام در آب حل می شوند، مانند شکر، قند، نمک و... و بعضی از اجسام در آب حل نمی شوند، مانند روغن. کودک با منابع آب، مثل چشمه، قنات، چاه عمیق، رود، دریا و باران آشنا می شود.

ج) رشد عاطفی و هیجانی

کودکان عاشق آب بازی هستند. زمانی را نخواهید دید که آنان از آب بازی خسته شوند. در آب بازی، کودکان تنش های خود را کاهش می دهند و آرامش می یابند. در آب بازی به آنان احساس قدرت دست می دهد. آب بازی کنجکاوی آنان را برمی انگیزد و از نظر عاطفی برایشان ارضا کننده است، زیرا به آنان اجازه می دهد در زمینه ی قابل قبولی شلوغ کاری کنند، مثلاً شِلپ شِلپ کردن در آب، قطره قطره ریختن آب، تکان دادن آب با انگشتان دست ها و پاها. همه ی این حرکات در افزایش تجارب کودکان نقشی مهم دارند. در آب بازی دختری عروسکش را تمیز می کند و خوشحال می شود. پسری که دارای حالت های ترس و نفرت است، برای به دست آوردن، آرامش، پی در پی آب را در پنجه ی خود می فشارد و ... آنان دوست دارند به طور مکرر با آب آزمایش هایی را انجام دهند و به طور کامل ارضا شوند.

د) رشد گویایی و افزایش منبع لغات

زبان جزئی از وجود هر شخص به شمار می آید. برای این که کودک خردسال بتواند در جامعه نقش مؤثری ایفا کند، باید قادر به درک معانی مشترک کلمات و ساخت زبان باشد ، تا نیاز زبانی خود را برآورده سازد.

محتوای زبانی، نه تنها برای ارتباط، بلکه برای کمک به تفکر فرد مهم است. از آن جا که جریان های رشد تفکر، هم از نظر ساخت و هم به لحاظ محتوا، ارتباطی بسیار نزدیک با زبان دارند، پیشرفت کودک در امر زبان باعث تقویت رشد فکری وی نیز می شود. کودکان، از طریق آب بازی، با واژه های جدیدی آشنا می شود و با به کار بردن واژه ها دایره لغاتشان بالا می رود و مفاهیم زیادی مانند شنا کردن، ریختن، شناور شدن، زیر آب رفتن، روی آب ماندن، چکاندن، جریان داشتن، زلال، گوارا، موج، برف، تگرگ، یخ، نهر، رودخانه، دریا، چشمه، چاه، سد، آبشار، قطره، خشک، تر و ... را یاد می گیرند.

هـ) ایجاد هماهنگی بدنی

کودک می آموزد که در هنگام پر کردن دو ظرف از آب، هماهنگی چشم و دست لازم است. تسلط بر حرکات ظریف در یادگیری برای ریختن، فشار دادن، تعادل و... از ویژگی های آب بازی است.

و) رشد اجتماعی

کودکان به هنگام آب بازی یاد می گیرند که چطور با دیگران رابطه برقرار کنند و به وسیله ی آب بازی حس تعاون، همکاری، مشارکت، اطاعت از مقررات و قوانین بازی، رعایت نوبت و انعطاف پذیری را یاد می گیرند.

وسایل مورد نیازِ آب بازی

برای آب بازی کودکان وسایل زیر را تهیه کنید:

1- طشت بزرگی پر از آب.

2- انواع بطری های خالی پلاستیکی، مانند بطری شامپو و مایه ظرفشویی، یک عروسک پلاستیکی، یک قوری پلاستیکی و... (وسایلی که وقتی در داخل آب قرار می گیرند، حباب ایجاد می کنند).

3- نی نوشابه خوری، آبپاش، لوله، قیف، آبکش و چند حلقه ی فلزی (وسایلی که آب در آنها نمی ماند).

4- شیلنگ و لوله های پلاستیکی که آب را از منبعی به منبع دیگر منتقل می کنند.

5- اسفنج، دستمال کاغذی ، قرقره، قاشق، ملاقه و انواع اسباب بازی هایی که برخی بر روی آب می مانند و برخی در آب فرو می روند.

6- فنجان ها و لیوان های پلاستیکی در اندازه های مختلف برای پر کردن و ریختن آب، قایق و چوب پنبه برای فرو رفتن و شناور شدن، سیفون برای تخلیه ی آب.

7- عروسک، لباس، پارچه برای شست و شو و چگونگی شستن و نظافت اعضای بدن.

8- همزن های پلاستیکی، سرنگ های پلاستیکی بدون سر سوزن، قطره چکان های اضافی که داروی آن استفاده شده است، رنگ های خوراکی که قابل مخلوط کردن است، به منظور تغییر ظاهر آب.

9- صابون و پودر صابون و یا مایع ظرفشویی برای درست کردن حباب.

مکان آب بازی

آب بازی را می توان در فضای باز و یا داخل اتاق انجام داد. بازی در فضای باز راحت تر است، در غیر این صورت، در فضای بسته باید کفپوش مناسبی مورد استفاده قرار گیرد. موزائیک یا آسفالت و یا کاشی مشبک می تواند مفید باشد.

زیرا در صورت خیس شدن می توان به آسانی آن را خشک کرد.

محل بازی با آب باید در جایی انتخاب شود که مقدار آب ریخته شده از ظرف به داخل چاه فاضلاب برود. کف اتاق باید چاه فاضلاب داشته باشد و آب بازی نزدیک یا روی آن انجام گیرد. ظروف مخصوص آب بازی حتی الامکان باید در کنار لوله های آب قرار گیرد تا برداشتن آب آسان تر باشد. اگر آب بازی به صورت شنا یا دست و پا زدن در آب نباشد، پیش بندهای پلاستیکی برای محافظت لباس کودکان بهترین وسیله است. بهتر است پیراهن کودک آستین کوتاه باشد تا کودک راحت تر بتواند بازی کند.

رعایت نکات ایمنی در آب بازی کودکان

* کودکان خردسال ممکن است در آبی به عمق چند انگشت هم غرق شوند؛ به ویژه بچه های خردسال بیشتر در معرض این خطر هستند. نخستین واکنش بچه های کوچک، وقتی متوجه می شوند که در آب گیر افتاده اند و نمی توانند از آن بیرون بیایند، به جای آن که تلاش برای بیرون آمدن از آب و رساندن خود به جایی که هوا موجود است باشد، این است که معمولاً فریاد می زنند و تقاضای کمک می کنند. لحظاتی پرارزش و گاه حتی جان ارزشمند آنان به این ترتیب از دست رفته است. وقتی بچه های کوچک در کنار هر نوع آب، از وان حمام گرفته تا حوض، از جوی آب و کانال ها تا استخر و حتی در کنار آکواریوم هستند، باید دقیقاً زیرنظر باشند.

* وقتی بچه های خردسال آب بازی می کنند، بسیار مراقبشان باشید. در این سن هرگز اجازه ندهید بچه ها به تنهایی آب بازی کنند. بلافاصله پس از آن که بازی بچه ها تمام شد، حوض یا ظروف بزرگ مخصوص را خالی کنید.

* داخل وان حتماً از یک اسباب بازی بادی، مثل تشک های کوچک بادی استفاده کنید، و هرگز نگذارید کودک بدون بغل کردن آن داخل وان برود.

* شنا کردن را، تا آن جا که ممکن است، زودتر به بچه ها بیاموزید؛ ولی به یاد داشته باشید که کمربندهای نجات و حلقه های بادی و این گونه وسایل الزاماً جلوی غرق شدن کودک را نمی گیرند. برای مثال، ممکن است کودک وارونه شود و پاهایش بالای آب و سرش در زیر آب قرار گیرد.

* از ظروف نشکن برای آب بازی استفاده کنید، هرگز ظروفی با جنس شیشه، سرامیک، اشیای لعابی، سفال، چینی و سایر مواد شکننده به کار نبردید.

* فهرستی از اشیای مناسب برای آب بازی بنویسید و وسایل را پیش از بازی برای کودکان تهیه کنید.

* به یاد داشته باشید که شنا در استخر آب گرم یا شنا در آب سرد نهر یا رودخانه بسیار متفاوت است. اجازه ندهید بچه های کوچک در چنین نقاطی شنا کنند.

* برای نگهداری و مراقبت از بچه های خردسال هرگز به کودکان بزرگ تر اعتماد نکنید.

* هیچ کودک زیر هشت سالی نباید بدون حضور یک بزرگ تر وارد آب شود.

* حتی بهترین شناگران خردسال نیز ممکن است دچار گرفتگی عضلانی شوند، از این رو، نکات احتیاطی را رعایت کنید و مراقبت آنان باشید تا دچار حادثه نشوند.

* آب رودخانه ممکن است خیلی سرد و یا با سرعتی بیش از حد جریان داشته باشد و در بعضی جاها گرداب ایجاد کند که برای کودکان خطرناک است.

* به کودکان هشدار دهید که روی یخی که بر روی بعضی از دریاچه ها و استخرها می بندد بازی نکنند؛ زیرا لایه ی یخ ممکن است بسیار نازک باشد و وزن بچه ها را تحمل نکند.

* در کنار سواحل دریا مراقب بازی کودکان باشید. حتی اگر شناگران ماهری هستند به آنان اجازه ندهید با تشک های بادی از کنار ساحل دور شوند و یا در حال استراحت بسیار دور بروند. از نزدیک مراقب آنان باشید و یا با آنان همراه شوید.

* در تعطیلات شاید وسوسه شوید که بیشتر استراحت کنید و کم تر به اطراف توجه نشان دهید. زمانی که کودک خردسال به همراه دارید، با هشیاری و دقت زیاد مراقب آنان باشید تا، خدای ناخواسته، حادثه ای برایشان رخ ندهد.

چند نکته پایانی :

*آب را آلوده نکنند و در آن آشغال نریزند.

* در هنگام بازی آب را به سر و صورت و گوش یکدیگر نپاشند.

* اشیای شکننده و نوک تیز را داخل آب نیندازند.

*یکدیگر را در هنگام آب بازی هل ندهند.

* در صورت بروز هر گونه حادثه ای، مربی و پدر و مادر را خبر کنند.

فواید آب بازی

وسایل مورد نیازِ آب بازی

مکان آب بازی

رعایت نکات ایمنی در آب بازی کودکان

مطالب مشابه :

آب بازی و جاذبه سحرآمیز آن برای کودکان

فواید آب بازی

مراقبت های نوزادی

سلامت نوزاد تازه رسیده