قدر زباله‌هایتان را بدانید

درصدبالای متان در بیوگاز، آن را به منبع عالی و ممتاز انرژی‌های تجدیدپذیربرای جانشینی گاز طبیعی و دیگر سوخت‌های فسیلی تبدیل کرده است. امروزه ازبیوگاز در گرم کردن دیگ‌های بخار کارخانه‌ها، موتور ژنراتورها برای تولیدبرق، گرم کردن خانه‌ها و پخت‌وپز استفاده می‌شود. استفاده از فناوری تولیدبیوگاز در ایران تاکنون کاربرد عمومی نیافته، درحالی که در کشورهای اروپایغربی، جنوب شرقی آسیا و به ویژه چین و هندوستان این فناوری بسیار قابلتوجه است و این کشورها با بهره‌گیری از این فناوری تا حد قابل توجهی نیازخود را به سوخت برطرف کرده‌اند. راه‌اندازی نیروگاه زباله‌سوز مشهد گامیاست به سوی استفاده از بیوگاز برای تولید انرژی. گفت‌وگویی داشته‌ایم بامهندس حمیدرضا فهام، مدیرعامل شرکت پیشگامان صنعت و نیرو.

به چه گازهایی می‌گوییم بیوگاز؟
بیوگاز بر اثرواکنش‌های تجزیه‌ای بی‌هوازی میکروارگانیسم‌های زنده در محیطی که مواد آلیوجود دارد، تولید می‌شود. از این قبیل محیط‌ها می‌توان به باتلاق‌ها ومرداب‌ها اشاره کرد و به همین دلیل گازی که در این محیط‌ها تولید می‌شود،به گاز مرداب معروف است. دلیل نام‌گذاری این گاز به بیوگاز این است که براثر تجزیه بی‌هوازی مواد آلی و بیولوژیک به وسیله میکروارگانیسم‌های زندهتولید می‌شود. در دفنگاه‌های زباله هم زباله‌های دفن شده زیر زمین با گذشتزمان به وسیله باکتری‌ها پوسانده و تجزیه می‌شوند و از فرایند تجزیه آنهابیوگاز بوجود می آید که به طبیعت آسیب می‌رسانند و موجب آلودگی محیط زیستمی‌شوند.

به دفن زباله‌ها اشاره کردید. چه زباله‌هایی دفن می‌شوند. پس بازیافت چه نقشی دارد؟
بخشیاز زباله‌های شهری که خشک و به صورت چوب، پلاستیک، شیشه و فلزات هستد قابلبازیافت و استفاده مجدد است ولی همیشه بخش مهمی‌از زباله‌های شهری رازباله‌های تر تشکیل می‌دهد. گرچه قسمتی از این زباله‌های تر که معمولازائدات میوه و غذا هستند می‌تواند به کود آلی تبدیل شود ولی باز هم مقدارزیادی از این زباله‌ها باقی می‌ماند که تنها راه چاره دفن کردن آنهاست.

درباره ترکیب شیمیایی بیوگاز حاصل از دفن زباله‌ها بگویید.
ازفرایند تجزیه زباله‌ها گازهایی مثل متان، سولفید هیدروژن، دی‌اکسیدکربن واکسیدهای مختلف نیتروژن به وجود می‌آید. در برابر گازهای تولید شده 2 راهوجود دارد؛ یکی این که آن‌ها را بسوزانیم تا وارد طبیعت نشوند و دوم اینکه به انرژی مورد نیاز تبدیل کنیم.

همه بیوگاز حاصل از تجزیه زباله‌ها برای تولید انرژی مناسب است؟
مهمترین فرآورده جانبی در فرآیند پوسیدن زباله‌ها گاز متان است که به گازمرداب شهرت دارد و بوی بد آن را همه می‌شناسند. در پروژه نیروگاه زبالهسوز مشهد تلاش پژوهشگران روی این گاز متمرکز شده است. این روزها دیگر درسایت دفن زباله‌های شهری مشهد اثری از بوی بد نیست و دیگر هیچ شباهتی بهدفنگاه زباله‌ها ندارد.

گاز متان چطور جمع‌آوری می‌شود؟
گام اوللوله‌کشی میان زباله‌هاست. در این پروژه یک شبکه لوله‌کشی مشبک در محل دفنزباله‌ها ایجاد شده که این لوله‌های مشبک از لابه‌لای زباله‌های دفن شدهمی‌گذرد. حدود 1700 متر لوله در این شبکه به کار رفته و همه لوله‌هامشبک‌اند تا امکان نفوذ گازهای حاصل از پوسیدن زباله‌ها به درون شبکهلوله‌کشی وجود داشته باشد.

گفتید لوله‌ها بصورت شبکه است و از لابه‌لای زباله‌ها می‌گذرد. این لوله‌گذاری چطور انجام شده است؟
لوله‌گذاریدر این محل از حدود 4 سال پیش توسط سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداریمشهد همراه با دفن زباله‌ها آغاز شده. لوله‌ها در بعضی قسمت‌ها به صورتافقی نصب می‌شوند و در بعضی قسمت‌های دیگر، چاه‌های عمودی هستند تا امکاندسترسی به همه گازی که توسط زباله‌ها تولید می‌شود وجود داشته باشد. درانتهای انشعابات لوله‌ها یک دستگاه مکنده (کمپرسور) داخل یک کانتینر قراردارد و گازها را درون کانتینر -که در واقع واحد تصفیه گاز است- می‌کشد.

یعنی گاز پیش از اینکه سوزانده شود نیاز به تصفیه دارد؟
دراین واحد توسط دستگاه رطوبت گیر، رطوبت گاز حذف می شود. در طرف دیگرکانتینر گازی که با مکش از شبکه لوله‌کشی گرفته شده و رطوبت آن از بینرفته با فشار از کانتینر بیرون می‌رود. در واقع کانتینر گاز را جمع‌آوری وسپس فشاردار می‌کند. چون گازی که در محل دفن زباله تولید می‌شود، فشارندارد و باید فشار لازم به آن داده شود. در واقع واحد تصفیه اتاقکی است کهدر فرایند تولید برق از زباله‌ها 3 مسئولیت به عهده دارد؛ حذف رطوبت ازگاز، فشاردار کردن آن و اندازه گیری میزان اکسیژن و متان در مخلوط گازهایحاصل. گاز اکسیژن نباید در ترکیب ما وجود داشته باشد. چون خطرناک است. بنابراین پیش از آن‌که گاز برای سوختن در نیروگاه آماده شود باید مطمئنشویم که در آن اکسیژن وجود ندارد. اگر دستگاه اندازه‌گیری اکسیژن نشان دهدباید عیب‌یابی کنیم.

اکسیژن هم جزو گازهای حاصل از تجزیه زباله‌هاست؟
درفرآیند پوسیدن زباله توسط باکتری‌ها اکسیژن تولید نمی‌شود ولی ممکن استاین گاز از بیرون به داخل شبکه نفوذ کند. در واقع اگر پوشش روی لوله‌هامناسب نباشد به محض مکش توسط دستگاه مکنده، اکسیژن موجود در محیط واردسیستم می‌شود. برای جلوگیری از بروز چنین مشکلی باید سطح پوشش روی محل دفنو لوله گذاری فشرده و بدون نفوذ باشد. پوشش مورد استفاده خاک رس به قطرحدود یک متر است.

برق چطور تولید می شود؟
در مرحله بعد گاز فشارداربه سوله مجاور کانتینر که همان نیروگاه کوچک تولید برق است انتقال می‌یابدو وارد مولد می‌شود. از سوختن گاز، برق بدست می‌آید و وارد شبکه توزیعمی‌شود. برقی که حاصل احتراق گاز است و برای تولید آن نیازی به سوخت‌هایفسیلی نیست.

آیا میزان گاز تولیدی زباله‌ها و ترکیب درصد گازها قابل محاسبه و پیش‌بینی است؟
نمی‌شودمحاسبه کرد. ترکیب گازها بستگی به ترکیب زباله‌ها دارد و ترکیب زباله‌هاهم ثابت نیست. چون با نوع مصرف شهروندان تغییر می‌کند. در حقیقت فرهنگمصرفی مردم تعیین کننده نوع زباله است و ترکیب زباله تعیین کننده ترکیبگازهای حاصل. بسیاری از کارشناسان معتقدند زباله‌های ما برای تولید برقبسیار مناسب است و در مقایسه با کشورهای اروپایی زباله بهتری داریم. تفاوت‌هایی که الگوی مصرف جامعه ما نسبت به بسیاری جوامع دیگر دارد، باعثشده میزان زباله تر بیشتر باشد. در کشورهای اروپایی بیشتر مصرف مردم موادغذایی آماده است و حجم عمده زباله‌های خانگی را ظروف کاغذی و پلاستیکیبسته‌بندی تشکیل می‌دهد. خرید میوه و سبزیجات بیش از حد نیاز که متاسفانهدر بسیاری از خانواده‌ها مرسوم است و روش‌های سنتی تهیه و طبخ غذا باعثمی‌شود زباله تر در ترکیب زباله شهری ما درصد بالایی را تشکیل دهد و زبالهتر بیشتر برابر است با بیوگاز بیشتر و در نتیجه امکان بهتر برای تولید برقاز زباله.

پیش از اجرای این طرح زباله‌های تر شهروندان درمشهد چه می‌شد؟
زباله‌هایتر پس از حمل به خارج شهر در همین محل دفن می‌شد و در شرایط غیرهوازی پساز فرایند تخمیر، گازهای متان و سولفید هیدروژن را تولید می‌کرد. تا کنوندر محل دفن زباله مشهد گازهای حاصل در 24 چاه جمع‌آوری و بدون استفادهسوزانده می‌شد ولی الان با لوله گذاری‌هایی که انجام گرفته و نصب تجهیزاتلازم، گاز حاصل قابل جمع‌آوری است و می‌تواند به تولید برق کمک کند. هرنیم متر مکعب گاز زباله می‌تواند یک حدود کیلووات برق تولید کند.

چقدر طول می‌کشد تا زباله‌ها تجزیه و بیوگاز تولید شود؟
بهطور طبیعی از زمان دفن زباله باید حدود 3 سال گذشته باشد تا سرعت و مقدارتولید گاز برای چنین کاری مناسب باشد، ولی در روش‌های روز دنیا با استفادهاز روش هم زدن زباله تولید گاز را سرعت می‌بخشند. موضوع دیگری که امروزهدر کشورهای پیشرفته مورد توجه قرار گرفته فضولات دامی‌و فاضلاب‌های شهریاست. چون فرایند پوسیدن این زائدات هم گاز متان تولید می‌کند. با گسترشچنین طرح‌هایی شاید این امکان فراهم شود که در روستاها و مناطق دورافتاده -که باید به سختی و با هزینه بسیار شبکه انتقال نیرو کشیده شود- ازفاضلاب‌های انسانی و فضولات دامی‌برای تولید برق درمحل استفاده شود.

از سایر مزایای این طرح بگویید؟ نقشی که چنین پروژه‌ای می‌تواند در حفظ محیط زیست داشته باشد.
دفعزباله و مواد زاید همواره یکی از دغدغه‌های اصلی جوامع بشری بوده و اینموضوع با توجه به افزایش جمعیت و گسترش روزافزون شهرنشینی اهمیت بیشتریپیدا می‌کند. قدیمی‌ترین و مرسوم‌ترین روش دفع زباله، دفن آن زیر خاک استو امروزه باتوجه به تحقیقات وسیعی که روی محل‌های دفن زباله و تاثیر آنهابر محیط زیست، خاک و آب‌های زیرزمینی انجام گرفته، مشخص شده است این روش،روش مناسبی برای دفع زباله بخصوص زباله‌های جامد شهری نیست. بنابر آمارموجود به ازای هر تن زباله دفن شده 3/1 تن آلاینده‌های گازهای گلخانه‌ایآزاد و منتشر می‌شود. گاز متان که مهم‌ترین بیوگاز در محل‌های دفن زبالهاست، ۲۴ برابر دی‌اکسید کربن پدیده گلخانه ای‌را تشدید می‌کند و مهم‌ترینتولید گازی زباله‌های تر است. سولفید هیدروژن هم گاز مهم دیگری است که دردفنگاه‌های زباله بالای ۲۰۰ پی.پی.ام آلودگی دارد و عامل بوی مشمئزکنندهدر محل دفن زباله است. به این ترتیب مهم‌ترین مزیت این طرح از بین بردنگازهای مضر برای طبیعت و حفظ محیط زیست است. ضمن اینکه در کنار آن امکانتولید برق، این انرژی مفید و پرمصرف نیز وجود دارد.

تهيه وتنظيم:www.Environment En.com

قدر زباله‌هایتان را بدانید

مطالب مشابه :

روش و زمان نامناسب در جمع آوری زباله در جهرم

چگونه می‌توان یک سیستم بازیافت خانگی ساخت؟ ورمی کمپوستی شیوه ای برای بازیافت سبز

شوتینگ زباله

بوی بد اشپز خانه

عکس های جدید از زباله دانی کلاردشت

چه کسی مسئول است ؟

مطالبی در مورد زباله ها

قدر زباله‌هایتان را بدانید

شوتینگ زباله