مقاله

چکیده:

من نمی گویم سمندر باش یا پروانه باش چون به فکر سوختن افتاده ای مردانه باش

از آنجا که دانش آموزان ما به عنوان یک انسان دارای ویژگی ها و ابعاد مختلف هستند، ناچار دارای نیازهای مختلف عاطفی و روانی و اجتماعی و نیازهای فطری می باشند و برحسب نیازهایی که دارند دوست دارند با حقایق آشنا شوند و فردایی روشن تر و بهتر داشته باشند. و روزگاری پر از مهر و دوستی و صداقت را تجربه نمایند. از این رو آشنایی و دقت در پدیده های مختلف و محیط اطراف آنان را به این هدف سوق می دهد. با توجه به حدیث شریف« لایجَری لَاحَد الاّ اَجری لَهُ» هر کس را بر دیگران حقی است و دیگران را نیز بر او حقی، پس این تفکر خودخواهانه است که گمان کنیم ما حق خود را نسبت به دانش آموزان ادا کرده ایم، باید ما در صدد یافتن راههای مناسب برای ایجاد علاقه و انگیزه در دانش آموزان و نیز یافتن راههای مناسب تشویق و کاربرد امکانات و ابزار آموزشی و غیره باشیم.و در حد امکان مقدمات گردش علمی را برای آنان آماده نمائیم تا حداقل در طول سال چند بار به طور مستقیم آنها بتوانند پدیده ها و محیط اطراف را مشاهده نمایند. و ما معلمان نیز نقاط ضعف و قوت خود را باید بشناسیم و از روش های بهتری برای تدریس و اداره ی کلاس استفاده نمائیم تا بتوانیم محیطی شاد و فعال برای دانش آموزان فراهم نمائیم. در این تحقیق اطلاعاتی از مجلات رشد و کتابهای مختلف روش تدریس و سایت های مختلف در مورد راههای حل مشکلات یادگیری جغرافی دانش آموزان تهیه شده و نیز آزمونی برای نظر سنجی از دانش آموزان راهنمایی تهیه و اجرا شده و نتایج آن مورد بررسی قرار گرفته است، و در کل نتایج حاصله به شرح زیر می باشد.

1ـ در تدریس جغرافیا از وسایل کمک آموزشی بیشتر استفاده شود.

2ـ کلاس درس باید شادتر و فعال تر باشد.

3ـ گردش علمی تاثیر زیادی در یادگیری دانش آموزان دارد.

4ـ تشویق دانش آموزان باعث ایجاد علاقه ی آنان به درس جغرافی و تلاش بیشتر می شود.

5ـ باید از روشهای جدید تدریس آگاهی پیدا کرده و آن را اعمال کنیم و روشهای سنتی را کنار بگذاریم

6ـ از روشهای موثر در ایجاد انگیزه استفاده کنیم تا دانش آموزان با علاقه وارد کلاس شوند.

7- با والدین دانش آموزان باید ارتباط ایجاد کنیم، و آنها را به گردش و سفر در ایران جهت آشنایی بیشتر فرزندانشان با سرزمین خود تشویق نمائیم.

مقدمه

امروزه بررسي ها و تحقيقات مختلفي در زمينه ي يادگيري ها و روشهاي فعال آموزش صورت گرفته، كه همه به نقش معلم به عنوان يك راهنما و هدايتگر تاكيد داشته اند، همچنين صاحب نظران بر اين عقيده اند كه تمرين عملي و مشاهده مستقيم پديده هاي جغرافي و نيز كنار گذاشتن روش آموزشي تئوريك گذشته و تمرين و دست ورزي موجب تعميق يادگيري مي شود و آموزش را فقط درحيطه دانش محدود نمي كند، بلكه باعث برانگيختن دانش آموز و راهنمايي او براي حل مسئله و به چالش كشاندن او مي شود، در نتيجه يادگيري با انگيزه و عميقتر و كاربردي تر خواهد شد حتي آنها در طول زندگي آينده آنها را بكار خواهند بُرد.

انتقاد به کتب درسی

کتابهای جغرافی راهنمایی برای سنین دانش آموزی و یا برای تحریک علاقه ی آنها تدوین نشده اند البته این عارضه خاص جغرافیا نیست بلکه دربسیاری از دروس نیز دیده می شود. کتابهای جغرافیا متناسب با نیازهای زمانی و خصوصیات ذهنی دانش آموزان تدوین نشده است بلکه مستقیماًحاصل استنباط و درک خود مولفین است. مولف باید خود را به جای دانش آموز بگذارد و نیاز او را از دانش جغرافیا تشخیص دهد و پس مطالب را روان و قابل فهم تدوین نماید. استفاده از نقشه ها و نمودارها که ابزار مهم انتقال اطلاعات جغرافیایی هستند لازم و اهمیت دارد و بکار گیری نقشه های موضوعی هم اهمیت دارد، متاسفانه نقشه ها و نمودارهای کتابهای درسی گویا نیستند.

پس کتاب جغرافی باید این ویژگیها را داشته باشد.

1ـ برای دانش آموزان جذاب و قابل فهم باشد.

2ـ برای آموزش دهندگان جغرافیا در مدارس، ماهیت کمکی درس و مصداقی داشته باشد.

3ـ دارای تنوع موضوعی باشد و بخشی از آن به معرفی و شناخت مناطق گوناگون کشور اختصاص یابد.[1]

علاقه مفهومی فراموش شده در آموزش

علاقه، مفهومی است که از دیرباز مورد توجه متخصصان تعلیم و تربیت و روان شناسی بوده است، جان دیویی( 1913 به نقل از مورخی 2004) روانشناسی آمریکایی، جزو اولین کسانی است که به بررسی علمی علاقه و مفهوم سازی آن پرداخته است. به عقیده ی او علاقه متمایز از تلاش بوده، بیشتر به یادگیری عمیق تر منجر می شود. علاقه هنگامی ایجاد می شود. که یک فعالیت برای فرد معنادار تلقی شود. به عبارت دیگر علاقه فراتر از انگیزش های درونی است.

اهمیت و نقش علائق

علائق علاوه بر اینکه در بهره وری و دستیابی با بازارهای بین المللی نقش مهمی دارند و در اقتصاد اهمیت دارد. در یادگیری و آموزش نیز براساس پژوهش های انجام گرفته دانش آموزان تکلیفی را مهم قلمداد می کنندکه بدان علاقه بیشتری دارند. نه تکلیفی که مورد تاکید معلمان یا نویسندگان باشد. برای افزایش علاقه ی دانش آموزان به درس جغرافی و سایر دروس می توانید موارد زیر را بکار گیرید.

1ـ آنچه را که از یادگیرندگان به عنوان هدف آموزشی انتظار دارید در آغاز درس دقیقا برایشان توضیح دهید.

2ـ از تشویق مناسب مانند، خوب، عالی، آفرین و .... استفاده کنید حتی در دفترچه های دانش آموزان اظهار تشویق آمیز را بنویسد.

3ـ از محرکهای تازه تعجب برانگیز و پرمعنی استفاده کنید.

4ـ مطالب را از سطح ساده به دشوار ارائه دهید.

5ـ از بازی و شبیه سازی در فرآیند آموزش استفاده کنید.

6ـ کلاس درس را به محیطی شاد و دل انگیز برای دانش آموزان تبدیل کنید.

7ـ به کوشش های دانش آموزان توجه نشان دهید.

8ـ از مجبور کردن آنها به ساکت و آرام نشستن به مدت طولانی و گوش دادن به سخنرانی اجتناب کنید.

9ـ از ارائه تکالیف با حجم زیاد که بالاتر از سطح توانایی دانش آموزان باشد. پرهیز کنید.

10ـ سعی کنید محتوای آموزشی را با تجارب روزمره ی دانش آموزان ارتباط دهید.

محیط مدرسه وایجاد شادی

وضعیت فیزیکی مدرسه بر جریان یادگیری و روحیه دانش آموز تاثیر زیادی دارد. در کلاس باید وضعیت نور در و پنجره، تهویه و صندلی، تابلو، وسایل گرمایش و سرمایش کلا مناسب باشد.ورودی و صدای بیرون، هوای سرد به کلاس به علت شکستگی و خراب بودن قفل در پیامدی جز بی حوصلگی کسالت و حواس پرتی ندارد. کاربرد رنگ های شاد و روشن در رنگ آمیزی دیوارهای و در پنجره ها و نیمکت ها محیطی جذاب و شاد ایجاد می کند. مثلا رنگ سبز آرامش آور و رنگ زرد موجب تمرکز بیشتر است.

معلم و ایجاد شادی

مهم ترین عامل ایجاد شادی و نشاط در محیط آموزشی معلم است. شخصیت و منش و رفتار معلم بر دانش آموزان تاثیر بسیار دارد. دانش آموزان به نحوه ی لباس پوشیدن معلم توجه زیادی دارند و دوست دارند معلم مرتب و منظم سر کلاس حاضر شود. لباس مرتب و منظم معلم باعث ایجاد نشاط و انبساط روحی دانش آموزان می شود. صدا نیز بر محیط کلاس اثر می گذارد. معلمانی که در محیط خانواده دچار مشکل هستند. و با کوله باری از ناراحتی وارد کلاس می شوند. و صدایی نامناسب دارند آرامش کلاس را برهم می زنند. چهره ی معلم نیز به جو کلاس تاثیر دارد کسانی که لبخند بر لب دارند بهتر می توانند با دانش آموزان ارتباط برقرار کنند و در آنها شور و نشاط ایجاد کنند، برعکس چهره ی عبوس و گرفته ی معلم مانع برقراری ارتباط با دانش آموزان می شود. معلم باید توانایی شناخت تفاوتهای فردی دانش آموزان را داشته باشد و کسانی که موجب بی نظمی می شوند. را شناسایی کرده و ریشه ی مشکلات آنها را بررسی کرده و سعی در حل آن نماید. معلم باید بجای پرخاشگری برخورد مناسب داشته باشد. معلم باید با معلومات کافی در سر کلاس حاضر شود. تا عدم توانایی او در پاسخگویی به سوالات دانش آموزان سبب بی توجهی و سلب اعتماد آنان نشود.[2]

نقش مواد وسایل کمک آموزشی در تدریس و یادگیری

1ـ توجه و علاقه ی فراگیران را جلب می کند.

2ـ یادگیری را سریع تر و موثرتر و پایدارتر می کنند.

3ـ تجارت عینی و واقعی را در اختیار شاگردان قرار می دهند.

4ـ پایه های لازم را برای یادگیری تدریجی و تکمیلی فراهم می سازند.

مزایای استفاده از وسایل کمک آموزشی در امر تدریس ـ یادگیری

1ـ روش های صحیح برای تدریس و ارزیابی را فراهم می کند و بر اعتماد به نفس معلم می افزاید.

2ـ شرایطی فراهم می آورد که دانش آموزان بتواند به استعداد و توانایی های فردی خود پی ببرد.

3ـ کمیت و کیفیت بازده آموزش را افزایش می دهد.

4ـ استفاده از وسایل کمک آموزشی می تواند آموزش را با قدرت بیشتر عملی سازد.

5ـ از خستگی جسمی و ذهنی دانش آموز می کاهد.

6ـ موجب تنوع آموزش می شود.

7ـ اثر آموزش را دائمی می کند.

8ـ دایره ی اطلاعات را وسیع می کند.

9ـ روش مطالعه ی مناسب را در اختیار شاگردان قرار می دهد.

[1]- رهنمائی، استاد محمد تقی، مجله ی رشد جغرافیا، ش 89 زمستان

[2] -آل یاسین، میترا، ماهنامه ی تربیت ، سال شانزدهم شماره مهر 79،ص 52-64

موفقیت تحصیلی از جمله مسایل مهمی

در پایان بر این نکته تاکید می شود که 75% یادگیری از طریق کاربرد حس بینایی صورت می گیرد.13% یادگیری از طریق کاربر حس شنوایی و 6 % یادگیری از طریق کاربرد حس لامسه و 3% یادگیری از طریق کاربرد حس بویایی و 3% حس چشایی.[1]

ترسیم نقشه و تاثیر آن بر دست ورزی و یادگیری نقشه ایران

وقتی سخن از ترسیم یا طراحی به میان می آید. این سوال در ذهن ما به وجود می آید که آیا به راستی زنگ هنر و نقاشی در مدارس ما اهمیت دارد و دیدگاه اولیای مدرسه و اولیای دانش آموز نسبت به این مسئله چیست؟ مهم است که بدانیم زنگ نقاشی که موجب تمرین و تکرار طراحیهای ساده و دست ورزی دانش آموزان می شود. در مدارس ما بسیار کم اهمیت است. و در خانه نیز پدر یا مادر اهمیت و ارزشی به این موضوع قائل نیستند، مثلا اولیا حساسیت خاصی دارند که فرزندانشان حتما دفتر ریاضی یا املارا در کیف خود قرار دهد ولی اگر دفتر نقاشی را قرار نداد مهم نیست.

در این مورد باید بر تاثیر و سودمندی زنگ نقاشی و فعالیتهای ترسیمی دانش آموزان در خانه و مدرسه توجه شود و آگاهیهای لازم را به معلمان و اولیاء در مورد فواید نقاشی و محتوای ترسیمی دانش آموزان آموزش داد.

برخی اندیشه های تربیتی بر آن اند که نقاشی اثر تکاملی و آموزشی دارند. « از پایان قرن نوزدهم به بعد بعضی متخصصان تعلیم و تربیت به این باور رسیده اند که بیان هنرمندانه می تواند نقش مهمی در تکامل و آموزش کودکان ایفا کند.

نقاشی نیز همانند بسیاری از رشته های هنری دیگر نیاز به تربیت و پرورش دارد و در صورت برخوردار شدن کودک از مراقبت ها، هدایت ها و امکانات مورد نیاز تاثیر آن در یادگیری اشکال و پروش استعدادهای آنان بسیار زیاد می باشد، همانطور که گردش و بازدید به پرورش ذهن کمک می نماید، دانش آموزان برای طراحی نیز فکر می کنند و همین تفکر باعث رشد ذهنی و رشد خلاقیت آنها می شود. برای اینکه دانش آموزی بتواند یک نقشه را ترسیم نماید ابتدا باید اعتماد به نفس داشته باشد. برای جلب اعتماد دانش آموزان ما باید این تفکر را در آنها تقویت کنیم که ترسیم های آنان زیبا و جالب و مناسب است و می تواند منظور خود را برساند. حتی در مراحل اولیه می توانیم به آنها اجازه ی کپی کردن و تقلید کردن از روی یک طرح را بدهیم تا اعتماد به نفس پیدا کرده و با خطوط نقاشی بیشتر آشنا شوند. پس می توان گفت که همه ی دانش آموزان می توانند با تمرین و تکرار طراحی و ترسیم را انجام دهند. و این بستگی به حیطه ی روانی ـ حرکتی آنها دارد که در بعضی از آنها رشد بالایی دارد. و در بعضی نیاز به تمرین و وقت فراوان.

گزارش علمی و یادگیری جغرافیا

مسأله آموزش و پرورش مسأله ای است دو بعدی که در دو جهت آموزش و پرورش حرکت می کند تا آدمی را تا حدودی به هدف پرورش یافتن همه جانبه برساند به شرطی که آموزش و پرورش حرکتی صحیح داشته باشد و با نگرشی حساب شده و هدف دار به سیر خود ادامه دهد برای رسیدن به یک آموزش و پرورش ما نیاز به استفاده از روشها و امکانات گوناگون و مناسب داریم تا بتوانیم به اهداف از پیش تعیین شدة آن برسیم آموزش و پرورش شاخه های متعّددی از علوم را شامل می شود که هر شاخه نیز خودش به شاخه های گوناگونی تقسیم می شود این که ما بخواهیم آموزش و پرورش را فقط به روش و شیوه یا موقعیّت و مکان و زمان خاصی منحصر کنم مسلماً نمی توانیم به آن آموزش و پرورشی که انتظار داریم برسیم ، خانه ، مدرسه ، کتاب ، معلّم ، دانش آموز ، امکانات مدرسه و … اینها به تنهایی اثر گذاری کمی در آموزش و پرورش دارد اولاً استفاده از تمام ظرفیت ها و امکانات و زمانها و مکانها های مورد نیاز است و ثانیاً تلفیق بهره وری از این امکانات با هم و استفاده از فعالیتهای فوق برنامه آموزش و پرورشی در اکثر دورس علی الخصوص در دروسی از قبیل علوم تجربی و علوم اجتماعی که ملموس شدن مطالب این دروس برای دانش آموزان با استفاده از روش های گوناگون مانند نمایش عکس و پوستر و نماش فیلم و گردش های علمی تأثیر بسزایی در یادگیری مطالب این دروس دارد .

برخی از فواید گردش علمی در آموزش و پرورش

1 . ملموس شدن واقعیّات کتاب های درسی برای دانش آموزان

2 . ایجاد تنوّع در میان دانش آموزان و کاسته شدن از خستگی ها

3 . آموزش و پرورش بهتر و سریعتر دانش آموزان در گردش علمی

4 . عمق بخشیدن به یادگیری های دانش آموزان در دروس مختلف

5 . آشنایی دانش آمزان با چگونگی سفر مراحل آن و اقدامات لازم

6 . برطرف شدن برخی از مشکلات جسمی و روحی و رفتاری و … در گردش علمی

7 . آشنایی دانش آموزان با نقاط مختلف کشور و ویژگیهای گوناگون آن

8 . پرورش قوه های پنج گانه در دانش آموزان به ویژه قوّه ی تفکّر و استدلال

9 . آشنایی دانش آموزان با مردم نقاط مختلف کشور و وضعیّت زندگی آنان

10 . بهره گیری از روشهای گوناگون آموزش در گردش علمی به صورت اثر گذارتر

11 . تدریس چند درس رد یک گردش علمی جدا و به همراه یکدیگر بدون تداخل

12 . آموزش و پرورش تعالم دینی ، اخلاقی، اسلامی و … در گردش های علمی

13 . پرورش روحیة همکاری و تعاون و ارتباط سازنده ی اجتماعی بین دانش آموزان

14 . آشنایی و ایجاد علاقه و ارتباط مردم یک منطقه با مناطق دیگر

15 . رونق صنعت ایرانگردی و گردشگری و توّجه ویژه به میراث باستانی و فرهنگی جامعه

16 . حفظ بهتر و بیشتر منابع طبیعی ، آثار باستانی و نقاط جالب و تاریخی با سفرهای همراه با آموزش

به طور کلّی گردش علمی آموزش و پرورش دانش آموزان را در ابعاد همه جانبه تحت تأثیر مثبت خود قرار می دهد .

تاثیرات گردش علمی

آموزش و پرورش و ضرورت فوق برنامه علی الخصوص دروسی از قبیل علوم اجتماعی و علوم تجربی و گردش های علمی در کاردانی رشتة آموزش ابتدایی دروسی تحت عنوان بررسی کتب علوم اجتماعی و روش تدریس علوم تجربی گنجانده شده است که هر دو این کتابها در دروس مربوطه به آنها با واقعیات خارج از محیط تحصیلی دانش آموزان ارتباط بسیار زیادی احساس می شود چرا که دروس علوم اجتماعی به وضع زندگی اجتماعی اقتصادی سیاسی مردم . پوشش مردم ، آداب اجتماعی ، قوانین و مقررات نوع حکومتها ، نوع زبان دین و مذهب و مسائلی از این قبیل مربوط می شود و دروس علوم تجربی به دروسی از قبیل حیوانات ، گیاهان ، انواع سنگها ، خاکها، آبها ، دریاها ، تغیرات فیزیکی و شیمیایی و مسائل تجربی از این قبیل با نگاهی اجتماعی به سر فصل های موجود در این درس و مشاهده می کنیم که اگر بتوانیم مسائل این دروس را به صورت تئوری در مدارس بیان نمائم و تدریس عملی این دروس را به آزمایشگاه نمایش فیلم گردشهای علمی سفرهای زیارتی سیاحتی و فعالیتهای از این قبیل ، اختصاص دهیم تا حدود زیادی توانسته ایم یادگیر دروس برای دانش آموزان را آسان نمائیم و مسائل و مباحث دروس را به صورت واقعی تر و در شرایط حقیقی و طبیعی تری برای دانش آموزان آموزش دهیم به طور مثال ما هر چقدر پیرامون نوع سنگ و پیدایش آنها برای دانش آموزان صحبت کنیم تا دانش آموزان این بحث را به شکل طبیعی و واقعی نبیند مطلب را آن طور که باید یاد بگیرد یاد نمی گیرد یا به طور مثال در بحث اجتماعی ما هر قدر که پیرامون آداب اجتماعی یا نقاط دیدنی یک منطقه صحبت نمائیم تا دانش آموزان این مطالب را به طور واقعی مشاهده نکنند مطلب را آن طور که باید درک کنند درک نمی کنند و لذا باید در برنامه ریزی های آموزشی و پرورشی از اهمیّت و فواید پیش از حدّ این فعالیت غافل نشویم .

موقعیت آموزشی اردو و بازدید علمی دانش آموزان

امروزه رسانه های آموزشی فقط شامل فیلم ، سی دی ، تلویزیون ، کتاب و غیره نمی شود بلکه موقعیت آموزشی مانند اردو و بازدید به عنوان یکی از مهمترین رسانه های آموزشی و موثر در زمینه یاددهی و یادگیری مطرح است . هرچقدر تنوع موقعیت های آموزشی در راستای دروس مدارس بیشتر باشد ، میزان و پایداری مطالب آموخته شده هم بیشتر خواهد بود . به دلیل اینکه اکثر حواس دانش آموزان در بازدید علمی ، اردو و گردش دسته جمعی بکار گرفته می شود دارای اهمیت خاصی است . والدین و مربیان ، بازدید های علمی دوران تحصیل خود را به خوبی به خاطر دارند و اینکه معمولا" با شادی ، نشاط و جذابیت برایشان به همراه بوده است و آن برنامه ها را هرگز فراموش نخواهند کرد .مختصری در مورد شیوه گردش علمی در تدریس معلمان را اینجا ذکر می کنیم ؛

" گردش علمي به عنوان یک رسانه آموزشی به دانش آموزان امكان مي دهد كه از طريق مشاهده طبيعت, وقايع, فعاليت ها, اشياء و مردم تجريه علمي بدست آورند. در گردش علمي دانش آموزان با مشاهده واقعيتها مي توانند مفاهيمي را كه در در كلاس مورد بحث قرار مي گيرد, بهتر در ذهن خود بپرورانند و معلم مي تواند با استفاده از اين شيوه ، كنجكاوي فراگيران را درباره موضوعي خاص بر انگيزد. در بعضي موارد, مي توان از گردش علمي براي جمع آوري اطلاعات لازم براي انجام گرفتن آزمايش, يا يك پروژه, بهره گرفت. مثلاً اگر هدف درس( آشنایی با شغل پرستاری ) باشد مي توان دانش آموزان را به چند بیمارستان یا مرکز درمانی برد تا با مصاحبه با پرستاران و آشنایی با محیط کار آنان ، اطلاعاتی را جمع آوری و در کلاس ارائه دهند. "

بسته به امکانات مدارس و همکاری انجمن اولیا و مربیان ، این بازدیدهای هر چند کوتاه باید در طی سال تحصیلی چندین بار به درخواست معلمان و مرتبط با کتب درسی صورت گیرد . متاسفانه در مدارس کشور ، اردو ، بازدید و گردش علمی به یک مورد شامل کل دانش آموزان مدرسه در اواخر سال تحصیلی و آنهم در یک نصف روز ختم می شود اما بهتر بود جهت تکمیل تدریس یا مرور مطالب به شیوه عینی ، هر ماه یک بازدید از مراکز علمی ، تاریخی ، صنعتی ، کتابخانه ، اماکن دیدنی و طبیعی ، ادارات متناسب موضوع و غیره انجام می شد . این نوع اردوهای یک روزه پایان سال که بیشتر به عنوان رفع تکلیف انجام می شود ، با موقعیت آموزشی بازدید علمی بسیار تفاوت دارد چرا که ممکن است در جریان اردو سوژه هایی برای مرتبط ساختنشان با مفاهیم دروس نداشته و یا اصلا" معلمان در آن اردو شرکت نکنند ( که البته اردو به این عنوان هم خالی از فایده نیست و لی مانند بازدید علمی ، در راستای کتب درسی و مفاهیم تدریس شده ، هدفمند نیست اما کمترین فایده آن ایجاد نشاط و شادی در دانش آموزان است )

یکی از راههای موثر علاقمند کردن دانش آموزان به کلاس و مدرسه و ایجاد جذابیت در آن وجلوگیری از خستگی مضاعف آنها ، برگزاری بازدید علمی و اردو در طی سال تحصیلی است که جا دارد مدارس در حد امکان تمام توان خود را برای استفاده از آن بکار گیرند و انجمن اولیا نقش مهمی در ترغیب مدیران و والدین برای مساعدت در برگزاری گردش علمی ، خواهد داشت .

مشاهده شده که با در خواست معلمان یا انجمن اولیا و مربیان مدارس برای بازدید علمی ، موافقت نمی شود و برنامه را به انتهای سال پاس می دهند ! برخی از دلایل این عدم موافقت مختصرا" درج می گردد :

1- با درخواست معلمان از مدیر برای تمهید مقدمات بازدید علمی ، معمولا" از کمبود امکانات و منابع مالی مانند " هزینه ایاب و ذهاب ، سخن به میان می آید و کنسل می گردد .

2- اینکه دریافت هزینه ایاب و ذهاب بازدید ، از دانش آموزان مجاز نیست .

3- اتفاقات ، حوادث یا تصادفات قبلی در سایر نقاط کشور مانع برگزاری این برنامه می شود.

4- اهمیت زیاد بازدید ها در فرایند تدریس از نظر والدین یا مسئولان مدرسه ، نادیده گرفته شده یا اطلاع کافی از آن ندارند و صرفا" به عنوان تفریح ساده یا خروج از مدرسه بدان می نگرند.

5- در مدارس راهنمایی و دبیرستان ممکن است دبیران دیگر ، مخالفت نمایند چرا که دقایقی از وقت کلاس قبل یا بعد گرفته خواهد شد .

6- طرح و برنامه خاصی برای بازدید ها در سنوات قبل وجود نداشته ، مثلا استادکاران یا متخصصان یک کارگاه صنعتی هیچ گونه توضیح مناسبی برای دانش آموزان نداده و شاگردان رغبتی به شرکت در این برنامه ها ندارند.

7- کمبود مراکز صنعتی ، اداری ، طبیعی و غیره در رابطه با موضوع و هدف بازدید در نزدیکی محل تحصیل

8- عدم موافقت مسئولان این مراکز به بهانه ایجاد مزاحمت و سر وصدا توسط دانش آموزان

9- آگاه نبودن مسئولان مراکز فوق یا مسئولان مدارس از آثار مثبت این برنامه ها برای شاگردان

10-نبود اجبار در برگزاری بازدید علمی برای مدارس

11-فعالیت در این زمینه معمولا" امتیاز خاصی برای مدیر یا معلمان نداشته و مورد تشویق قرار نمی گیرند.

12- انجام این برنامه ها معمولا " به دردسرسازی و بروز مشکل برای مسئولان مدرسه ، مشهور شده است .

13- بهانه سردی و گرمی هوا یا عدم رضایت تعداد اندکی از والدین برای خروج فرزندشان از مدرسه .

14-و دلایل بسیار دیگر

لازم به ذکر است؛ اگر خانواده ها هر هفته یک بار هم به مسافرت های پرهزینه بروند باز هم به اندازه یکی دو بازدید طی سال به همراه دانش آموزان همکلاسی برای فرزندان ، پرنشاط، جذاب ، شاد و به یاد ماندنی نخواهد بود . حتی اردوی ( مصطلح به اردوی حیاطی) داخل مدرسه هم به اندازه یک مسافرت طولانی با والدین برای فرزندان مهم و جالب جلوه می کند و از آن به عنوان خاطره ای به یادماندنی تعریف می کنند . جادارد مسئولان آموزش و پرورش در حد امکان ، با انجام این نوع بازدید ها موافقت نمایند و انجمن اولیا و مربیان نیز با اقناع والدین و برشمردن فواید این امور ، شرایط لازم را برای بازدیدها مهیا سازند .

کلیاتی در مورد انگیزش

انگیزش از جمله مباحثی است که قرن ها توجه پژوهشگران را به خود جلب کرده است و دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که ارزیابی انگیزش انسان بسیار پیچیده است .اصطلاح انگیزش (motivation)در اصل از ریشه لاتین (movere)مشتق شده است و به معنی تحریک است.یک جاندار انگیخته ،در مقایسه با یک جاندار نا انگیخته با نیرو و کارایی بیشتری در یک فعالیت در گیر می شود.مفهوم انگیزش ممکن است ساده به نظرآیداما تجزیه وتحلیل آن بسیار مشکل است یکی از مشکلات این است که یک نوع رفتار یا عمل ممکن است با انگیزه های متفاوتی ارتباط داشته باشد و مشکل دیگر در مطالعه انگیزش تمیز دادن انگیزه های اصلی و اولیه از انگیزه های ثانویه است سومین مشکل در مطالعه انگیزه ها آن است که افراد ممکن است از دلایلی که پایه واساس یا برانگیزنده اعمالشان می باشد کاملا آگاه نباشند.

است که محور بسیاری از پژوهش های آموزشی و روان شناسی است.(براون و کراسی، (1997)؛موس وموس،1990 نایسی و وانیوماکسی 1999).

عوامل بسیاری در موفقیت و پیشرفت تحصیلی کودکان و نوجوانان سهیم هستند که برخی ا ز آنها نظیر هوش، توانایی ویادگیری های قبلی ،شناختی هستند و برخی دیگر نظیر محیط خانوادگی جایگاه اجتماعی – اقتصادی ،غیر شناختی اند.(براون و کراسی، (1997).

الف: عوامل شناختی به این دلیل مهم هستند که فراهم کننده پایه و اساس ذهنی و تجربی برای یادگیری در آینده هستند ورابطه بین آنها و موفقیت تحصیلی کاملاً بارز وقابل مشاهده است. دویک(2000) معتقد است که باورهای هوشی با موفقیت تحصیلی دانش آموزان رابطه دارد.

ب:عوامل غیرشناختی مثل موقعیت خانواده به لحاظ اجتماعی ،اقتصادی و فرهنگی از جمله عوامل مهم در پیشرفت ها و شکست های تحصیلی کودکان به شمار می رود (گولال]1374)

نتایج پژوهش ها نیز نشان دهنده ی وجود ارتباط بین بالا بودن سطح اجتماعی اقتصادی والدین و موفقیت تحصیلی دانش آموزان است(باخروو روشلن1965؛نقل از گولال،1374،موس وموس،1990)

کالجرو(1982) نشان داد که بین سطح درآمد ،میزان تحصیلات و نوع شغل والدین با موفقیت تحصیلی فرزندان آنها رابطه معناداری وجود دارد.

1- تلاش نکند 2- برای کسب موفقیت تلاش کند 3-برای اجتناب از شکست فعالیت کند

چنین فرض شده است که خصوصیت برخی از افراد این است که نوعی انگیزه پیشرفت از خود نشان می دهند حال آنکه برخی دیگر غالباً تحت تاثیر انگیزش منفی گریز از شکست هستند دسته دوم خواهان موفقیت نام گرفته اند و گروه سوم را گریزان از شکست می گویندمک للاند،اتکیسون،کلارکو لوئل 1953).تلاش برای موفقیت یا انگیزه پیشرفت ، از خصوصیات دسته خواهان موفقیت است.

طبق نظریه مک للاند،اتکینسون،کلارکو لوئل (1953انگیزه پیشرفت یا انگیزه گرایش، از آرزوهای فزاینده کودک ناشی می شود انگیزه مثبت پیشرفت، نیاز به پیشرفت نامیده می شود.

اگر کودک با کمی تلاش بتواند بر معمای خود غلبه کند احساس لذت خواهد کرد وبه گسترش انگیزه پیشرفت تمایل خواهد داشت در صورتی که کودک نتواند بر معما غلبه کند در او اثر منفی خواهد داشت و به کسب انگیزه گریز از شکست تمایل خواهد داشت.

معلم دانش آموزی را انگیختهمی داند که هم مایل است کارهای مورد نظر وی را انجام دهد و هم اینکه عملا آنها را انجام دهد بر همین منوال معلم دانش آموزی را ناانگیختهمی داند که مایل نیست کارهای مورد نظر وی را انجام دهد و یا اینکه باید او را وادار به انجام آنها کرد .

نکته دیگری که بر آن تاکید داریم این است که انگیزش در هر نگره ی تربیتی مفهومی ریشه ای دارد هنگامی که در نظام تربیتی شکستی رخ می دهد غالباً انگیزش نکوهیده می شود.

نظریه پردازان و محققان انگیزش انسانی به دو نوع کلی از انگیزش یعنی درونی و بیرونی اشاره کرده اند.(دسی،1975؛دسی و ریان،1985؛ لپروگرین،1978؛مالون لپر،1987).

انگیزش بیرونی زمانی وجود دارد که افراد به وسیله پیامدی که خارجی است و یا از لحاظ کارکردی مربوط به فعالیتی است که در آن افراد درگیر می شوند برانگیخته می شوند.

دانش آموزان که در فعالیتهای مطلوب خود به صورتی فعال درگیر می شوند برانگیخته شده اند ولی دلیل این سختکوشی آنان با ماهیت خود تکلیف ارتباطی ندارد آنان به این خاطر سختکوش هستند که تکلیف را وسیله ای برای رسیدن به اهداف مطلوب دیگری در نظر می گیرند.

در مقابل انگزش بیرونی،انگیزش درونی وجود دارد بدین معنی که شخص برای انجام موفقیت آمیز تکالیف خود تمایل درونی دارد خواه برای آن ارزش بیرونی وجود داشته باشد و یا نداشته باشد.

اگر چه هر دو جهت گیری یعنی انگیزش درونی و بیرونی در اکثر کلاسها وجود دارد،ولی شیوه های عملی مدارس و سیستم کلاسهای ما طوری طرح ریزی می شود که جهت گیری انگیزش بیرونی را بصورت افراطی تسریع می کند.

یکی از راههای اصلی سرعت بخشیدن به انگیزش درونی دانش آموزان برای یادگیری،این است که در محیط های تحصیلی انگیزش درونی با تغییر موقعیتها،از یک روز به روز دیگر حتی دقیقه به دقیقه ادراکات شایستگی و خود تعیین دانش آموزان تغییر خواهد کرد.

انگیزش درونی بطور عمده تابعی از احساس کنترل است. معلمانی که در فکر افزایش انگیزش درونی دانش آموزان هستند باید بیاموزند که برای کنترل محیط های یادگیری خود چگونه برای دانش آموزان فرصتهای واقعی ایجاد کنند. به هر حال، آنان باید فرصتهای کنترل را افزایش دهند.

متأسفانه استفاده ی ناشیانه و نا آگاهانه از روش های ایجاد انگیزش درونی و بیرونی می تواند مشکلات انگیزشی غیر منتظره ای به وجود آورد بروز مشکل عمده بدین علت است که بین جهت گیری های انگیزش بیرونی و انگیزش درونی رابطه ای مثبت وجود ندارد. یعنی، نمی توان با افزایش درجه ی معینی از انگیزش بیرونی باعث افزایش علاقه ی درونی دانش آموز در یک تکلیف شد تا جایی که سطح انگیزش تحصیلی او به بالاترین حد خود برسد. اگر به افرادی که برای انجام فعالیتهای خاصی انگیزش درونی دارند پاداش داده شود سطح انگیزش درونی آنها در آن فعالیتها در آینده کاهش خواهند یافت(دسی، 1971، 1972، 1973،لپروگرین، 1975، لپروگرینو نایسی، 1973).

انگیزش دارای کاربرد مفهومی و درجاتی است وتا اندازه ای نیز از توانائیهای فطری و آموختنی پیروی می کند.معلم به هیچ وجه کنترل همه جانبه بر همۀ فرایندهای انگیزشی کلاس درسی ندارد.ولی دستکاری و کنترل کردن انگیزه های کودک در کلاس به شکل گیری شخصیت او اثر می گذارد.در این مورد بحث تقلید بعنوان الگویی برای یادگیری مطرح می شود.تقلید را می توان یادگیری بدون کوشش به شمار آوردکه بوسیله مشاهده ی الگو و بدون توسل به تمرین موجب تقویت رفتار گرددو تأیید این رفتارها موجب ایجاد انگیزه بیشتر برای تقلید از الگوهای مطلوب گردد. اگر معلمان می خواهند که دانش آموزان آنها کنجکاو و پژوهشگر باشند خود باید کنجکاو و پژوهشگر باشند ذکر این نکته قابل توجه می باشد که هر چه کودک رشد می کند و بطور فزاینده ای خود مختار می شود احتمال اینکه معلم بتواند بطور موفقیت آمیزی با استفاده از فرایندهای یادگیری انگیزه های فراگیر را دست کاری کند، کاهش می یابد.

انگیزه پیشرفت از جمله مسایلی است که باعث ایجاد انگیزش تحصیلی می شود که خود بر دو نوع الف:انگیزه پیشرفت مورد انتظار جامعه ب:انگیزه پیشرفت درونی نمایان می شود.و شکست و موفقیت برای گروه دوم از اهمیت بیشتری برخوردار است کارابنیک (1972). افرادی که انگیزه پیشرفت بالایی دارند علاقه مند به برتری ، به خاطر برتری هستند نه به خاطر پاداشی که به دنبال دارد آنان روی یک تکلیف، به سبب پولی که بعنوان پاداش به دنبال دارد کار نمی کنند آنها نقشها را بر اساس فرصتهایی که برای برتری فراهم می کنند و نه به خاطر اعتبارآنها ارزیابی می کنندالبته سطح بالای انگیزش پیشرفت تنها هنگامی ظاهر شد که موقعیت نشانه هایی در ارتباط با موفقیت اجتماعی فراهم کند.والدین در ایجاد انگیزه تحصیلی در فرزندان نقش اساسی دارند؛ هاماچک (1971) نشان داده است که چگونه رفتار والدین می تواند اثر چشمگیری بر،انگیزه تحصیلی کودکان بگذارد. (با توجه به نتایج فرضی آن برای موفقیت تحصیلی آنان)، کودکان یاد می گیرند که نگرشهای افراد با نفوذ (والدین ومعلمان ) نسبت به خود، پیشرفت تحصیلی و توانایی بالقوه آنان را درک کرده و این ارزشیابی را بعنوان حقیقت بپذیرند. نتیجه جالبی از یک مطالعه در ارتباط با این موضوع توسط کتکاوسکی و دیگرانبدست آمده است آنها متوجه نوعی ارتباط نیرومند بین نگرشهای پیشرفت تحصیلی والدین و رفتار آنها نسبت به کودکان خود شدند. ارزشهای مادر بیشتر بارفتار آنها نسبت به پسران مرتبط بودند تا دختران و در مورد پدران بر عکس آن درست بود.به نظر می رسد که نیاز به پیشرفت تحصیلی، ریشه کاملاً محکمی در نگرشهای والدین نسبت به پیشرفت تحصیلی و رفتار آنها نسبت به فرزندان خود در موقعیت های پیشرفت تحصیلی دارد.

آموزش انگیزه

الشوار و دیگران) شش گام عمده برای آموزش اانگیزش پیشرفت را ارائه کردند این گام ها که به ترتیب مورد توجه قرار خواهند گرفت از این قرارند:

1- توجه خود را به آنچه که اینجا و اکنون رخ می دهد متمرکز کنید.

2- تجربه یکپارچه و عمیق از افکار، اعمال و احساسات را فراهم کنید.

3- به شخص یاری دهید تا از تجربه خود با کوشش در پنداشتن آنچه که رخ داده است سر در بیاورد.

4- تجربه یاد شده را به ارزشها، اهداف ، رفتارها و ارتباطات شخص با دیگران اتباط دهید.

5- به وسیله تمرین و تفکر ، عمل واحساسات تازه را تثبیت کنید.

6- تغییرات به دست آمده را درونی سازید.

همچنین شواهدی دال بر ارتباط انگیزه تحصیلی با کارکرد مدرسه وجود داردکه به صورت کلی وضمنی بر رفتار دانش آموزان تاثیر دارد.البته بعضی از مدارس گامی فراتر رفته و به آموزش و تعلیم انگیزش پرداخته اند که نتایج بدست آمده از مدارس مختلف بسیار پیچیده و گاهاً متعارض می باشند.بعضی از این آموزشها به صورت دوره های کوتاه مدت ارائه شده است که ازآن جمله شیوة بیان از راه وانمود سازی[xxi][21] در بازی، واکاوی مورد نگاریها (سخنرانی مردان موفق)، «آموزش روانی را می توان نام برد.

مدارس می توانند براساس شایستگی تحصیلی دانش آموزان یک برنامه ی آموزشی که باعث ایجاد انگیزش تحصیلی می شود رادرمورد نظر داشته باشند که خصوصیات آن عبارتست از:

1- تمرکز بر آموزش مستقیم مهارتها و راهبردها و روش هایی که بعداً دانش آموز در یادگیریها، حل مسائل و ایجاد محصول از آنها استفاده کند.

2- فراهم کردن تکالیفی با دشواری متوسط که دانش آموز مهارتها، روشها و راهبردهای خود را تمرین می کند.

3- اجازه دادن به دانش آموزان به منظور گزینش اطلاعات از طریق انجام تکالیف خود

4- فراهم کردن حمایت های آموزشی (الگوسازی، ایجاد اهداف فرعی،تقسیم تکالیف) همزمان با کار دانش آموزان بر روی تکالیفی با دشواری متوسط.

5- تشویق دانش آموزان به منظور حمایت از یکدیگر همزمان با کار روی تکلیفی با دشواری متوسط

6- تشویق دانش آموزان به بیان نظایر خود از محتوای دروس.

7- اجازه دادن به دانش آموزان که بر تکالیف خود کنترل بیشتری داشته باشد همزمان با افزایش شایستگی در تکالیف که انجام می دهد.

8- کاهش امتحاناتی که مبتنی بر روشهای سنتی است جهت ارزشیابی دانش آموزان.

9- ارزشیابی دانش آموزان به صورتی که تشخیص داده شود که آیا آنان می توانند روشها،راهبردهاو مهارت هایی که در درس آموخته شده اند را نشان دهند یا نه همزمان با انجام تکالیف.

معلمان انگیزش را عامل مهمی در یادگیری می دانند و از این رو می خواهند دانش آموزانی با انگیزه داشته باشند.و دانش آموزان نیز خواهان موفقیت و کسب پیروزی هستند در این خصوص معلم می تواند به دانش آموز کمک کند.

راهبرد هایی برای ارضای نیازهای یادگیری فرد

1- تشخیص نیازها، علایق و اهداف منحصر به فرد دانش آموزان.

2- کمک به دانش آموزان برای تعریف اهداف فردی خود و آنچه که به اهداف یادگیری آنها مربوط می شود.

3- مرتبط کردن اهداف کلی یادگیری با علایق و اهداف منحصر به فرد دانش آموزان.

4- سازماندهی اهداف و فعالیت های یادگیری به منظور تشویق دانش آموزان به موفقیت های فردی.

5- استفاده از سر مشق برای آگاه کردن دانش آموزان از ا رزش و منافع حاصل از مهارتهای خاص.

برخی از اصول اساسی بدست آمده از تحقیق عبارتند از:

1- دانش آموزان از طریق یادگیری شرایط و فعالیت هایی برانگیخته می شوند که:

الف: آنها را در هماورد جویی شخصی و فعالانه یادگیری درگیر کند و ب: به آنهااجازه داده شود تا دست به اتنخاب های شخصی بزنند و مقتضیات تکالیف را با ظرفیت های شان هماهنگ سازند.

2- انگیزش دانش آموزان در صورتی افزایش می یابد که دریابند تکالیف یادگیری الف: به طور مستقیم یا غیر مستقیم با نیازها، علایق و اهداف شخصی آنها مرتبط است و ب: سطح دشواری آن به گونه ای است که می توانند به صورتی موفقیت آمیز آنها را انجام دهند.

3- انگیزش ذاتی دانش آموزان به یادگیری در محیط امن، اعتماد بخش و حمایتگرایانه پرورش یابد، که دارای این ویژگی ها باشد: الف بزرگسالان،در روابط کیفی خود توام با توجه به توانمندی های بالقوة جوانان، را دریابند ب: نیازهای منحصر به فرد دانش آموزان از نظر یادگیری و آموزشی مورد حمایت قرار می گیرند و ج: فرصت هایی برای خطر کردن بدون ترس از شکست خوردن برای دانش آموزان فراهم کند.

این اصول اساسی به جنبه هایی از نقش معلمان به عنوان برانگیزاننده اشاره دارد: نخست آنکه به نیاز معلمان برای آگاه شدن از نیازها و علایق شخصی هر دانش آموز اشاره می کند.

دومین جنبه ی نقش تمرکز بر شیوه هایی است که در آن دانش آموزان هم مسئولیت فردی خود را در یادگیری بپذیرند و هم به طور فعالانه در تجارب یادگیری درگیر شود ذکر این نکته ضروری است که دانش آموز به طور ذاتی نسبت به زمینه های مورد علاقه یخود وقت تلاش و انرژی صرف می کند، یا هنگامی که کاری را به طور شخصی معنادار می سازند.

سرانجام آنکه اصول مذکور اشاره بر این دارند که بخش عمده ای از نقش معلمان، ایجاد محیطی امن اعتماد بخش و حمایت آمیز است که با ابراز علاقه، توجه و ملاحظه ی خالصانه به هر دانش آموز بوجود می آید.

یافته های پژوهشی نشان می دهند که بخشی از ضرورت های ایجاد فضای امن و مطمئن برای دانش آموزان بر ساختارهای غیر رقابتی ـ مشارکتی ـ و آن نوع اهداف آموزشی تأکید دارد که مغایر با ساختارهای رقابت آمیز است.

نقش معلم به عنوان برانگیزاننده، در بردارنده ی رشد فزاینده احساسات مثبت دانش آموزان نسبت به خود و ایجاد انگیزه ی یادگیری به عنوان یک عامل مهم خلاقانه و هماورد جویانه است.

روشهای ایجاد انگیزش در دانش آموزان

بهترين راه ايجاد‌ علاقه د‌ر ياد‌گيرند‌گان بهبود‌ شرايط ياد‌گيري و افزايش سطح كيفي روش‌هاي آموزشي است.

از اين طريق ياد‌گيرند‌گان به موفقيت بيشتر د‌ر ياد‌گيري نائل مي‌آيند‌، و اين كسب موفقيت علاقه و انگيزش آنها را نسبت به ياد‌گيري مطالب تازه افزايش مي‌د‌هد‌.

د‌ر زير روش‌ها و فنون د‌يگري معرفي مي‌شود‌ كه استفاد‌ه از آنها معلم را د‌ر بالابرد‌ن سطح انگيزش د‌انش‌آموزان ياري مي‌د‌هد‌.

1ـ آنچه را كه از ياد‌گيرند‌گان به عنوان هد‌ف آموزشي انتظار د‌اريد‌، د‌ر آغاز د‌رس د‌قيقاً به آنها بگوييد‌. ترغيب و

هد‌ايت ياد‌گيري د‌انش‌آموزان و د‌انشجويان مستلزم بيان صريح هد‌ف‌هاي آموزشي و نوع رفتارها يا مهارت‌هايي است كه آنها مي‌خواهند‌ بياموزند‌. پژوهش‌هاي انجام شد‌ه نشان د‌اد‌ه‌اند‌، ياد‌گيرند‌گاني كه از هد‌ف‌هاي د‌رس و آموزش مطلع نمي‌شوند‌، به خوبي ياد‌گيرند‌گاني كه معلم پيش از آغاز د‌رس د‌قيقاً به آنها مي‌گويد‌ كه چه انتظاراتي از آنها د‌ارد‌، د‌ر پيشرفت د‌رسي موفق نمي‌شوند‌. علاوه بر اين مطلب، معلمان بايد‌ د‌ر ضمن توضيح هد‌ف‌هاي آموزشي به ياد‌گيرند‌گان، د‌ر آنها نسبت به نتايج ياد‌گيري انتظارات مثبتي ايجاد‌ كنند‌. «ند‌اد‌ن اطلاعات ضروري به ياد‌گيرند‌گان د‌رباره نتايج فعاليت‌هاي ياد‌گيري آنان يا ايجاد‌ انتظارات منفي د‌ر آنان د‌رباره كاري كه بايد‌ انجام د‌هند‌، منجر به انگيزه ياد‌گيري د‌ر آنها نخواهد‌ شد‌.

2ـ د‌ر شرايط مقتضي از تشويق‌هاي كلامي استفاد‌ه كنيد‌. د‌ر بسياري از مواقع، تقويت ملموس به اند‌ازه

تشويق‌هاي كلامي معلم موثر نيست. استفاد‌ه از اظهاراتي چون «خوب» «عالي» و «مرحبا» پس از عملكرد‌

درست د‌انش‌آموز از تد‌ابير موثر انگيزش است. تشويق د‌انش‌آموز ساد‌ه‌ترين و طبيعي‌ترين وسيله‌اي است كه به سهولت د‌ر اختيار معلمان قرار د‌ارد‌. موثرترين تشويق، آن است كه به رفتار و عملكرد‌ د‌رست د‌انش‌آموز وابسته باشد‌. ضمناً معلم بايد‌ به اند‌ازه لازم د‌انش‌آموزان را مورد‌ ستايش و تشويق قرار د‌هد‌. تشويق بيش از حد‌ اثرش را از د‌ست مي‌د‌هد‌ و از خاصيت تقويت‌كنند‌گي آن كاسته مي‌شود‌. علاوه بر اظهارات شفاهي، تشويق‌هاي كتبي د‌ر ورقه امتحاني و د‌فترچه تكليف د‌انش‌آموزان بر ياد‌گيري آنان اثر مثبت د‌ارد‌.

پژوهش‌هايي كه پنيج (1958) د‌ر اين باره انجام د‌اد‌ه و او را متقاعد‌ كرد‌ه‌اند‌، نشان مي‌د‌هد‌.

وقتي معلم به خود‌ زحمت مي‌د‌هد‌ كه د‌ر د‌فترچه تكليف د‌انش‌آموزان اظهارات تشويق‌آميزي بنويسد‌، اين اظهارات بر كوشش، د‌قت، نگرش يا هر آنچه سبب افزايش ياد‌گيري د‌انش‌آموزان مي‌شود‌، تاثير چشم‌گيري د‌ارد‌. اين تاثير سبب بالا بردن توانايي د‌انش‌آموز براي ياد‌گيري مستقل است.

3ـ از آزمون‌ها و نمرات به عنوان وسيله‌اي براي ايجاد‌ انگيزش د‌ر ياد‌گيرند‌گان استفاد‌ه كنيد‌.

از آنجا كه نتايج آزمون‌ها به صورت نمره‌هايي كه به ياد‌گيرند‌گان د‌اد‌ه مي‌شوند‌، با پاد‌اش‌هاي اجتماعي چون تاييد‌ معلم و والد‌ين، ارتقا به كلاس بالاتر، د‌ريافت گواهينامه، ورود‌ به د‌انشگاه، كسب مشاغل مورد‌ علاقه، و موارد‌ي نظاير اينها وابسته‌اند‌، نمره‌هاي معلمان د‌اراي ارزش انگيزشي زياد‌ي است.

بنابراين معلم مي‌تواند‌، با اجراي مكرر آزمون‌ها، سطح انگيزشي ياد‌گيرند‌گان را بالا ببرد‌. با اين حال، نكته‌اي كه بايد‌ د‌ر رابطه با آزمون‌ها و امتحانات مختلف د‌ر نظر گرفته شود‌، اين است كه از آنها به عنوان وسيله‌اي براي د‌اد‌ن بازخورد‌ به د‌انش‌آموزان د‌ر رابطه با نحوه عملكرد‌ و ميزان ياد‌گيري‌شان استفاد‌ه شود‌، نه به عنوان وسيله‌اي براي ارعاب و تنبيه آنان.

4ـ از خاصيت برا نگيختگي مطالب مختلف استفاد‌ه كنيد‌ .

محرك‌هاي تازه، تعجب برانگيز، و پرمعني سطح برانگيختگي را افزايش مي‌د‌هند‌ و سبب تحرك حس كنجكاوي ياد‌گيرند‌ه مي‌شوند‌. معلم مي‌تواند‌ با ارائه مسائل و مطالبي كه از اين ويژگي‌ها برخورد‌ارند‌، د‌ر ياد‌گيرند‌گان ايجاد‌ انگيزش كند‌. د‌ر اين مورد‌ بايد‌ د‌قت شود‌ كه مسائل و مطالب ارائه شد‌ه، بيش از حد‌ توانايي د‌انش‌آموزان، پيچيد‌ه نباشند‌، زيرا اين امر ممكن است به شكست و ناكامي منجرشد‌ه و آنها را د‌لسرد‌ كند‌.

5 ـمطالب آموزشي را از ساد‌ه به مشكل ارائه د‌هيد‌.

ارائه مطالب د‌رس به صورت متوالي، از ساد‌ه به د‌شوار، موجب مي‌شود‌ كه ياد‌گيرند‌گان ابتد‌ا د‌ر ياد‌گيري مطالب ساد‌ه به اند‌ازه كافي موفقيت به د‌ست آورند‌. همچنان كه قبلاً گفته شد‌، اين كسب موفقيت اوليه انگيزش ياد‌گيرند‌ه را براي ياد‌گيري‌هاي بيشتر افزايش مي‌د‌هد‌ و بر آماد‌گي او مي‌افزايد‌. علاوه بر اين، كسب پيشرفت غالباً به د‌ريافت مشوق‌هاي پاد‌اش و تاييد‌ از سوي معلم و والد‌ين منجر مي‌شود‌، كه اين خود‌ يكي از عوامل مهم انگيزش به شمار مي‌آيد‌. بنابراين، معلم بايد‌ سعي كند‌ تا د‌ر تمام مراحل آموزشي براي همه ياد‌گيرند‌گان فرصت كسب موفقيت را فراهم آورد‌.

روش هاي تدريس

يكي از عناصر اصلي دربرنامه درسي وطراحي آموزش، موضوع روش هاي ياددهي، يادگيري است. كليه اقدامات، تصميمات، ضمن اجراي روش به مرحله ظهورمي رسد ويادگيري اتفاق مي افتد.

درطراحي آموزشي، موضوعاتي چون اهداف، روش هاي ارزشيابي، وسايل آموزش .... تدوين واز طريق روش تدريس به راه كارهاي عملي تبديل مي شود. اگر روش تدريس مورداستفاده به خوبي انتخاب واجرا شود بدون شك خلاقيت دانش آموزان نيز مجال پرورش پيدا مي كنند.

درنتيجه روش هاي يادگيري دردانش آموزان آموزش داده مي شود وآنان مي دانند چگونه يادبگيرند كه يادبگيرند.(يادگيريِ يادگيري )

معلمان درمقام برنامه ريز وطراح آموزش درچند گروه قرارمي گيرند كه با شناخت ويژگي هاي خاصي، حرفه اي يا غيرحرفه اي بودن آن ها مشخص مي گردد.

1- معلمان حافظه گرا (غيرحرفه اي)

2- معلمان معلم مدار (غيرحرفه اي )

3- معلمان عمل گرا (حرفه اي )

4- معلمان شاگردمدار (حرفه ا

مقاله

چکیده:

تاثیرات گردش علمی

مطالب مشابه :

چالش های موجود در دروس علوم اجتماعی دوره راهنمایی

چالشهای موجود در مشاوره ی دانش آموزان در دوره های ابتدایی ،راهنمایی و متوسطه

نتایج داوری اولویت های پژوهشی سال 90 اعلام شد.

دوره آموزش ابتدایی و چالش های پیش رو

نقد آموزش علوم اجتماعی در مدارس

فرآیند بهبود یادگیری وآسیب شناسی محیط مدارس

مقاله

دانشگاه‌های‌ مجازی‌: چالش‌ها و ضرورت‌ها

عناوین پژوهشی