مديريت پرستاري در بخش هاي دياليز

مديريت پرستاري در بخش هاي دياليز

ناصر طبخي - كارشناس پرستاري سازمان تامين اجتماعي

     با نگاهي به اين دنياي پهناور در مي يابيم كه در عصر ما كارآيي و بهره وري والاترين هدف و ارزش مندترين مقصد همه مديران است. همه در جست و جوي كار آيي بيشتر اثر بخشي بالاتر و بهره وري افزون تر هستند، و تلاشهايشان در اين راستا شكل مي گيرد. در اين دوره پر از تغيير و تحول براي نيل به اين مهم، مسئوليت مديران سنگين تر،‌كارشان تخصصي تر و نقش آنان در هماهنگي و اداره سازمان ها حساس تر مي شود.
به طور كلي براي داشتن مديريتي مناسب بايستي مدير از قابليت هايي به صورت عام برخوردار باشد:
- توانايي پيش بيني آينده و برنامه ريزي طبق آن(هم چنان كه به اداره امور روزمره مي پردازد بايد براي آينده هم برنامه ريزي كند )‌.
- قدرت ايجاد و پذيرش انديشه هاي جديد و خلاق
- تمايل به پذيرش خطرات ناشي از قبول و اجراي فكرهاي جديد
- توانايي ايجاد هماهنگي موازنه و هم كاري سازمان دهي تخصيص منابع و نظارت بر آن
- قدرت تجزيه و تحليل، تركيب و يك پارچه كردن اطلاعات گوناگون
- حس برابري بي طرفي و عدالت اجتماعي
- دانش، ‌مهارت و تجربه
- توانايي تفويض اختيار، استفاده موثر از وقت خود وكساني كه با او كار مي كنند .
- داشتن انگيزه كافي و توانايي برانگيختن و پرورش انگيزه كساني كه با او كار مي كنند.
- توانايي تجديد نظر ارزيابي و اعمال اصلاحات در صورت لزوم
به هر حال يكي از مسئوليت هاي اصلي مديري با شرايط فوق برنامه ريزي است.

برنامه ريزي عبارت است از:
       نظر افكندن به آينده، تعيين اهداف، انتخاب بهترين راه حل بر حسب شرايط، تهيه جدول زمان بندي و انجام كار در زمان معين.
برنامه ريزي به كارگيري بهتر منابع و صرفه جويي بيشتر در اجرا را تضمين مي كند. در برنامه ريزي به سوالات چه؟ چرا؟ كي؟ چه موقع؟ چه كسي؟ چه گونه؟ و نيز چه قدر؟ پاسخ داده خواهد شد.
برنامه ريزي فرايندي مستمر و مداوم است ،‌كه به بهبود خدمات و بر طرف كردن مشكلاتي كه با آن روبه رو هستيم يا احتمالا با آن مواجه خواهيم شد، ‌منجر مي شود. گفته مي شود، ‌كه برخي در برنامه ريزي قوي ولي در اجرا ضعيف هستند اما بايد دانست كه اجراي ضعيف تا حد زيادي ناشي از برنامه ريزي ضعيف مي باشد.
انواع برنامه ريزي:
      برنامه ريزي بر دو نوع است :    1- ‌استراتژيك       2- عملياتي
در برنامه ريزي استراتژيك سعي مي شود كه اهداف بلند مدت در نظر گرفته و در راه رسيدن به آن ها تلاش شود در حالي كه برنامه ريزي عملياتي در واقع به اجراي برنامه استراتژيك كمك مي كند در برنامه عملياتي مشخص مي شود كه چه چيز؟ چه گونه؟ بايد در زمان معين و با توجه به منابع در دسترس انجام شود در واقع در اين نوع برنامه ريزي برنامه استرات‍‍ژيك تفسير مي شود و به اجرا در مي آيد.

مراحل برنامه ريزي
      برنامه ريزي واقعي و عقلاني داراي مراحل معيني است كه عبارتند از:
1- تجزيه و تحليل وضعيت:(وضعيت فعلي چه گونه است؟ مشكلي كه بايد رفع شود چيست؟ فرصت هاي در اختيار كدامند؟ )‌
2- تعيين(دسته بندي ) ‌اولويت ها ،‌مقاصد و هدف ها(به چه چيز بايد دست يابيم؟ اهداف و مقاصد كدامند؟ آيا عملي هستند؟)
3- ارزيابي راه هاي مختلف بر اساس مشكل ، فرصت ،‌هزينه / اثر بخشي و ديگر موانع آن
4- انتخاب بهترين راه حل ممكن
5- برنامه ريزي راه حل منتخب
6- اجرا
7- ارزشيابي
هر مديري براي برنامه ريزي در محيط خود نياز دارد كه هدف سازمان را بداند در بخش دياليز هدف خدمت رساني بهينه به بيماران دياليزي با كيفيت مناسب مي باشد به اين منظور بايستي سرپرستار يا مدير بخش دياليز دانش، ‌مهارت و تجربه در همه حوزه هاي مديريت را داشته باشد مدير بخش دياليز به غير از قابليت هاي عام بايد داراي خصوصياتي خاص باشد مثل: تحمل و بردباري، ‌شناخت ويژه از نيازهاي روحي بيماران و پرسنل بخش دياليز و توانايي برخورد با شرايط خاص.
از آن جا كه بخش دياليز يك بخش كاملا تخصصي و فني مي باشد فردي كه مديريت بخش را به عهده مي گيرد بايستي حداقل 80 % تبحر فني و تكنيكي و 20 درصد توانايي مديريتي را دارا باشد. در مواردي ديده شده در بعضي مراكز براي تصدي مسئوليت بخش دياليز فردي را انتخاب كرده اند كه قبلا در بخش دياليز كار نكرده است و انتظار دارند كه با يك دوره يك ماهه وي توانايي اداره بخش را پيدا كند. اين روش بسيار اشتباه است چرا كه او حتي 10 درصد تبحر فني بخش را هم نخواهد داشت.
همان طور كه مي دانيد خدمات بخش دياليز در 80 درصد موارد به بيماران مزمني ارائه ميگردد كه به صورت سرپائي مراجعه مي نمايند اين وضعيت باعث آشنايي بيش از حد معمول و در كنار آن توقع بيش تر در روابط پرستار و بيمار مي گردد كه در بعضي جنبه هاي كاري باعث اختلال در روند كار مي شود در واقع مديريت جوّ رواني بخش دياليز يكي از مشكلات مسوولين اين بخش ها است كه با ساير بخش ها متفاوت مي باشد.
به طور كلي در رابطه با وظايف مدير بخش دياليز كه در ايران به طور معمول سرپرستار بخش مي باشد، مطالب زير قابل ذكر است:(كه در رابطه با هر كدام توضيح داده خواهد شد).
الف- برنامه ريزي نيروي انساني (انتخاب و آموزش نيروي انساني )‌
ب- برنامه ريزي براي بيماران(‌نحوه پذيرش، چيدمان بخش، ‌آموزش و ...)
ج- تهيه امكانات و تجهيزات
د- ‌برنامه ريزي درمان(‌ويزيت پزشك، پروتكل هاي استاندارد، ‌پيگيري و نظارت بر درمان و ...)
ه- برنامه ريزي جهت كنترل عفونت
و - هماهنگي و تغيير شكل ظاهري بخش جهت بهبود روحيه بيمار و پرستار

الف- برنامه ريزي نيروي انساني
1- انتخاب نيروي انساني
      مدير بخش دياليز بايد در زمان انتخاب پرسنل با درايت كامل عمل نمايد، ‌چرا كه به خاطر خصوصيات خاص اين بخش پرستاران آن بايد توان روحي بالايي داشته باشند تا به توانند فشار روحي ناشي از تماس با بيماران مزمن را تحمل كرده و خودشان باري بر شرايط روحي بخش وارد ننمايند.
پيشنهاد مي گردد كه پرستاران بخش دياليز نه از افرادي انتخاب شوند كه در ابتداي سال هاي كاري باشند و نه افراد نزديك به زمان بازنشستگي چرا كه افراد تازه كار، از آنجا كه تجربه پرستاري عمومي را ندارند. از دانش و مهارت كافي برخوردار نيستند و افرادي كه سابقه خيلي بالا دارند و نزديك به بازنشستگي هستند از آنجا كه مدت طولاني صرف آموزش آن ها مي گردد و تا رسيدن به تبحر مورد نياز چند سال طول خواهد كشيد، به طور معمول كارآيي لازم را نخواهند داشت.
2- آموزش نيروي انساني
     تامين وآموزش نيروي انساني در بخش دياليز نياز به تفكر دراز مدت دارد چرا كه آموزش افراد براي كار در اين بخش نياز به حداقل سه ماه زمان دارد و رسيدن فرد به تبحر حداقل نيازمند دو سال كار مداوم در كنار افراد با تجربه مي باشد در دوره سه ماهه لازم است :
1- تمامي موارد تئوري و تمام كارهاي تكنيكي به صورت عملي آموزش داده شود .
2- هر فرد حداقل با دو مدل دستگاه در طي دوره آموزشي آشنايي كامل پيدا كند .
3- توانايي اداره جلسات دياليز اورژانس و مزمن را پيدا نمايد .
4- در طي دوره در كنار دروس تئوري و عملي ذكر شده بايد فرد را از نظر روحي براي مراقبت از بيماران دياليزي به صورتي آماده نمود كه بدون وابستگي عاطفي بتواند بهترين خدمات پرستاري را ارائه نمايد .
5- به تر است اين آموزش ها طبق طرح درس مدون تهيه شده و توسط مركز مديريت پيوند و بيماري هاي خاص و در مراكز مورد تاييد آن سازمان اجرا شود.
در مورد افرادي كه قبلا در بخش هاي دياليز زير نظر مركز مديريت پيوند و بيماري هاي خاص دوره دياليز را گذرانده اند در صورتي كه بيش از دو سال از دوره آن ها نگذشته باشد نياز به دوره كامل نيست ولي افرادي كه در ساير بخش ها كار كرده اند و يا دوره مدون فوق را طي نكرده اند نياز به دوره يك ماهه تكميلي دارند كه در طي اين دوره بايستي آنها از نظر تئوري و عملي با اطلاعات و روش هاي جديد آشنا شوند . و هم زمان در صورتي كه دانيته هاي آن ها با معيارهاي علمي فاصله دارد ،‌تصحيح گردد.
بسيار مهم است كه اين افراد در طي دوره از نظر علمي دقيقا كنترل گردند تاتمامي اعمال غير علمي آن ها حذف و نحوه عملكرد صحيح جانشين آن شود توصيه مي شودكه در حد امكان پرسنل بخش دياليز در همايش هايي كه به صورت ساليانه برگذار مي گردد شركت نمايند. گذشته از لزوم فراگيري دياليز به صورت علمي، پرستاران بخش دياليز بايستي آگاهي وسيعي در مورد داروها داشته باشند چون ضرورتا بايد توانايي اطلاع رساني به بيماران و آموزش آنها را داشته باشند از موارد ضروري ديگر برنامه ريزي جهت آموزش CPR(احياء قلبي- ريوي)به پرسنل به روش هاي مختلف مي باشد تا در شرايط اورژانس آمادگي لازم را داشته باشند.

ب- برنامه ريزي براي بيماران
1- تعيين ظرفيت بخش و نحوه پذيرش
      با توجه به مسائل اقتصادي كه كشور و به تبع آن مراكز درماني با آن دست به گريبان هستند از يك طرف ،‌و نياز روز افزون به درمان همودياليز از طرف ديگر مدير بايد ديد درستي از اقتصاد درمان داشته باشد واز تمام توان بخش براي انجام دياليز استفاده نمايد تا بتواند بهره وري مناسب را داشته باشد به اين معني كه نبايستي بيش از 5 درصد ظرفيت بخش در روز بدون استفاده بماند.
با توجه به شيفت كاري و بسته به نوع بيمارستاني كه بخش در آن واقع است ظرفيت دياليز بخش در ماه به صورت زير محاسبه مي گردد:
تعداد دياليز ماهانه هر بخش مساوي است با:
تعداد روزهاي فعال ماه كه كمتر از 25 نمي باشد × تعداد شيفت × تعداد دستگاه فعال
تعداد دياليز روزانه = تعداد شيفت × تعداد دستگاه فعال
از اين تعداد درصدي به بيماران مزمن و درصدي ديگر به بيماران اورژانس اختصاص داده مي‌شود.
در مورد بخش هايي كه در بيمارستان هايي با بخش نفرولوژي فعال قرار دارند بايد(90- 85 %) ظرفيت روزانه بخش به بيماران مزمن اختصاص يابد و(15-10%) براي بيماران اورژانس در نظر گرفته شود . ولي در مراكزي كه بخش نفرولوژي ندارند براي سرويس دهي به بيماران اورژانس حداكثر 5% ظرفيت روزانه خالي نگه داشته مي شود.
سرپرستار بايد با سليقه خاص و با در نظر گرفتن تمامي جوانب از جمله شرايط بيمار شرايط پرسنلي و شرايط اجتماعي جامعه به تقسيم بيمار بپردازد و هميشه ذهن خود را در اين زمينه باز بگذارد وامكان تغيير شيفت را براي خود و بيمار از همان ابتدا روشن نمايد بيمار بايد بداند كه به دلايل مختلف ممكن است تغيير در برنامه ايجاد شود و وي تابع بخش مي باشد در عين حال كه بخش در صورت امكان با وي همكاري خواهد نمود.
بيماران بايستي طوري در برنامه بخش قرار گيرند كه بيماران بد حال تر و مسن تا حد امكان در شيفت صبح و يا در نهايت عصر قرار گيرند، و بيماران فعال از نظر زندگي اجتماعي و با حال عمومي بهتر در شيفت شب دياليز شوند كه اين به دو علت است:
1- در شيفت صبح پرسنل فعال تر هستند و از سطح هوشياري بالاتري برخوردارند و اكثر پزشكان حضور دارند.
2- بيماران جوان امكان فعاليت اجتماعي پيدا كنند و در طول روز زمان فعال اجتماع را از دست نمي دهند.
2- برنامه ريزي آموزشي براي بيماران:
      در برنامه ريزي براي بيماران ، آموزش بيمار يكي از اركان است كه متاسفانه كم تر به آن توجه مي شود .
بسته به وضعيت اقتصادي هر مركز بايد برنامه اي مدون داشته باشد كه در هر حال شامل دو مرحله خواهد بود:
1- مرحله پذيرش- كه در اين مرحله بايد اطلاعات كلي ، واضح و روشن در رابطه با مشكلاتي كه ممكن است بيمار با آن مواجه شود، ‌داده شود بهتر است از دادن اطلاعاتي كه باعث اضطراب بيمار مي شود اجتناب گردد .
2- مرحله درمان- در اين مرحله كه بهتر است آموزش ها بر بالين بيمار صورت گيرد مي توان اطلاعات جزئي تر را بسته به شرايط او در اختيارش قرار داد ولي در هر حال بايد اطلاعات كاملا علمي هم به صورت رو در رو و هم با استفاده از بروشورهاي آموزشي به زبان ساده باشد از مهم ترين مطالب مورد نياز براي آموزش مي توان موارد زير را نام برد : تغذيه ،‌مخافظت از راه دستيابي عروقي ، نحوه مصرف داروها و ...
3- پذيرش بيمار:
       در رابطه با پذيرش بيماران مزمن بايد پرونده بيمار بر اساس پروتكل سازمان تهيه شود .
بايد توجه داشت كه نوع بيمه بيمار مورد قبول مركز باشد يك سري مدارك در ماني حتما بايستي همراه بيمار باشد .
1- معرفي نامه معتبر          2- دفترچه بيمه معتبر           3- جواب آزمايش هپاتيت B
پس از پذيرش بيمار لازم است مدارك زير براي تكميل پرونده جمع آوري شود :
1- راديو گرافي ريه                                                           2- ECG حداكثر سه ماه قبل
3- در صورتي كه قبلا در مركز ديگري دياليز شده است آخرين اطلاعات دياليز بيمار درمركز قبلي
4- جواب آزمايش هاي بيوشيمي، CBC، هياتپت C و ايدز          5-كارت واكسيناسيون(در صورت تزريق واكسن )‌
در اين مرحله بايد فرم پذيرش حتما با مشخصات بيمار تكميل شود.
بيمار بايد با مقررات بخش به صورت كامل آشنا شود بهتر است فرم مقررات به بيمار داده شود تا مطالعه نمايد.
برنامه دياليز بايد كاملا با بيمار چك شود و در صورت امكان شرايط زندگي بيمار در نظر گرفته شود.
بهتر است دفتري با تمام موارد فوق وجود داشته باشد كه در صورت تهيه هر كدام از مدارك و يا آموزشي خاص در آن ثبت شود، كه مسئول بخش بتواند به راحتي وضعيت پذيرش بيمار را بررسي كند.

ج- تهيه امكانات و تجهيزات
       مواد مصرفي و محلول دياليز از مهم ترين مواد مورد نياز بخش دياليز است سرپرستار بايد ارتباط صحيحي با مديريت و تداركات داشته باشد و مسئولين را توجيه كند كه بايد حداقل به اندازه مصرف يك ماه و صافي ذخيره وجود داشته باشد.
اين ميزان به جز مصرف ماهانه بايد در نظر گرفته شود تا در صورت ايجاد مشكل در سيستم توزيع، فرصت براي تهيه و رفع مشكل وجود داشته باشد سرپرستار بايد آمار دقيقي از مصرف انواع صافي به تفكيك داشته باشد، تا صافي مناسب با وضعيت بيمار تهيه گردد و گذشته از آن دقت زيادي به تاريخ انقضا وسايل مصرفي داشته باشد.
از نظر تجهيزات لازم است وسايلي در بخش وجود داشته باشد مثلا به ازاي هر 10 تخت دياليز بهتر است يك ترالي اورژانس داشته باشد وجود دفيبريلاتور در بخش دياليز ضروري است در صورت امكان بهتر است يك دستگاه ECG وجود داشته باشد. بسيار مناسب است كه به ازاي هر 10 تخت يك عدد مانيتور قلبي وجود داشته باشد تا در طي دياليز بيماران قلبي مانيتور شوند.
از آنجا كه بخش دياليز وسايل وتجهيزات پزشكي زيادي دارد بايد سرپرستار از روش هاي درست كار كرد با دستگاه ها اطلاعات جامعي داشته باشد و اين اطلاعات را كاملا به پرسنل خود منتقل كند همه دستگاه ها روزانه بايد از نظر نحوه كاركرد كنترل گردند بهتر است به ازاي هر 5 دستگاه دياليز حداقل يك دستگاه رزرو وجود داشته باشد لازم است كه دستگاه جايگزين حتي اگر به علت سالم بودن ساير دستگاه ها استفاده هم نمي شود حداقل هفته اي يك بار شستشو و تست شود در مورد سيستم R-O بايد به صورت ماهانه آب خروجي از نظر غلظت مواد و ميكروب شناسي مورد آزمايش قرار گيرد، ‌تا در صورت وجود مشكل در جهت رفع سريع آن قبل از آنكه براي بيماران مشكلي ايجاد شود اقدام لازم صورت گيرد.

د- برنامه ريزي روند كارهاي درماني بخش
1- ويزيت پزشك:
     بايستي همه بيماران پس از انجام آزمايش ماهانه توسط نفرولوژيست با متخصص داخلي كه دوره دياليز را گذرانده است ويزيت شوند بهتر است تاريخ ويزيت بيش از يك هفته با انجام آزمايش فاصله نداشته باشد.
ويزيت بايد توسط پزشك همراه با پرستار مسوول انجام شود. توضيحات توسط پزشك به بيمار داده مي شود .
ولي از آنجا كه بيمار در موقع ويزيت ممكن است متوجه بعضي توصيه ها نشود پس از اتمام ويزيت پرستار موظف است كه نظرات پزشك و توصيه هاي وي را كاملا براي بيمار شرح دهد در صورت عدم توانايي بيمار در درك و اجراي دستورات حتما بايد به همراه او توضيح داده شود و موارد لازم به صورت كتبي در اختيارشان قرار گيرد در امريكا اخيرا روش جديدي طرح شده است كه در آن به ازاي هر 10 بيمار يك پرستار دوره يك ساله نفرولوژي را مي گذراند و موظف است كه آزمايش هاي بيماران خود را به صورت ماهانه بررسي و زير نظر پزشك بيماران را هدايت نمايد در اين روش از آنجا كه پرستار فوق وقت بيشتري دارد به تر مي‌تواند به سوالات بيمار جواب دهد براي ويزيت بيماران دو روش وجود دارد:
- بر بالين بيمار در طي دياليز
- خارج از زمان دياليز و در اطاق معاينه
هر كدام از دو روش فوق داراي فوايد ومعايبي به شرح زير هستند:
ويزيت بر بالين بيمار
فوايد :
1- وقت بيمار گرفت نمي شود، نياز به وقت گرفتن وانتظار نوبت ندارد.
2- پرستاران بخش حضور دارند و مي توانند مشكلات بيمار را به پزشك گزارش نمايند و خودشان نيز از تمام مشكلات بيمار مطلع گردند.
3- مشاهده حالات جسماني بيمار توسط پزشك در حين دياليز
4- انجام سريع دستورات
معايب :
1- عدم راحتي پزشك
2- محيط نامناسب جهت معاينات
3- عدم احساس راحتي بيمار در رابطه با بيان مشكلات (عدم وجود محيط خصوصي )‌
4- وجود سر و صدا وعدم تمركز پزشك
5- به علت شرايط جسمي بيمار احتمال دارد دقيقا متوجه توضيحات پزشك نشود.
ويزيت در اطاق معاينه
فوايد :
1- محيط راحت براي بيمار و پزشك
2- محيط مناسب براي معاينات و ايجاد محيط خصوصي براي بيمار
3- تمركز پزشك
معايب :
1- ‌بايد وقت اضافه براي ويزيت در نظر بگيرد
2- عدم حضور پرستار بخش
3- تاخير در انجام دستورات

2- پروتكل هاي استاندارد
بهتر است روش هاي درماني به صورت پروتكل هاي استاندارد در بخش وجود داشته باشد، ‌تا كيفيت و هم آهنگي روند درمان را تضمين نمايد پروتكل هاي درماني بايستي توسط نفرولوگ‌هاي بخش در يك جلسه بررسي و يكسان سازي گردند اين پروتكل ها ممكن است درماني و يا اجرايي باشند مثل پروتكل مورد نظر در پذيرش بيماران آنتي ژن مثبت و يا پروتكل دياليز بيماران با ادم حاد ريه ، هايپركالمي و يا اسيدوز متابوليك و يا پروتكل استفاده از انواع محلول دياليز با غلظت هاي متفاوت پتاسيم، ‌البته اين پروتكل ها توسط مركز مديريت پيوند و بيماري هاي خاص تهيه شده و در دسترس مي باشد، مثل پروتكل آزمايش هاي روتين كه در زير آمده است:
آزمايش هاي روتين به سه دسته تقسيم مي گردند :
1- ‌آزمايش هاي ماهانه شامل:                                اوره قبل و بعد از دياليز FBS,Crt,Na,K,Ca,P,CBC,(Kt/v)
2- آزمايش هاي سه ماهه شامل: Ferritin serum Iron. TIBC, ALkp, SGPT, SGOT, Bil(t,d), Chol, Uric Acid, TG
3- آزمايش هاي شش ماهه شامل:                                                      HbsAg, HbsAb, HcvAb, HIVAB

3- تقسيم كار و بيمار
لازم است در بخش دياليز مدير پرستاري حتما تقسيم كار انجام دهد تقسيم كار در اين بخش بسته به نوع كار يا به صورت Case Method و يا TEAM Work انجام گيرد به اين معنا كه كار با بيمار بايستي به صورت Case Method و مسوليت انجام دياليز هر بيمار به پرستار مشخص سپرده شود در عين حال كه همه پرستاران در مقابل همه بيماران بايد احساس مسئوليت نمايند. اما در بخش دياليز يك سري وظايف عمومي مثل كنترل ترالي اورژانس، ‌كنترل داروهاي بخش، ‌كنترل وسايل مصرفي موجود در انبار و برآورد نيازها و يا كنترل عفونت نيز وجود دارد كه بايد به صورت تقسيم وظايف مشخص گردد. اين وظايف بايد به صورت چرخشي و با زمان بندي مناسب تغيير يابد تا:
1- همه پرسنل نسبت به بخش احساس مسئوليت نمايند .
2- همه پرسنل آمادگي انجام كار را در همه شرايط داشته باشند. براي مثال در صورتي كه ترالي اورژانس به صورت روزانه توسط هر نفر با چك ليست استاندارد كنترل گردد و نواقص آن بر طرف شود پرسنل با چيدمان وسايل داخل ترالي آشنا مي شوند و در مواقع ضروري بهتر از آن ها استفاده مي نمايند.
3- همه پرسنل در جريان امور بخش قرار بگيرند.
در همه موارد فوق مدير بخش دياليز بايستي نظارت مستقيم بر روند كار داشته باشد اين روش كمك مي نمايد كه سرپرستار وقت بيشتري براي ساير وظايفش مثل برنامه ريزي ،‌ارزش يابي ، و آموزش داشته باشد.
در مورد تقسيم بيماران و پرستاران توصيه مي شود كه در همه شيفت ها پرستار زن و مرد حضور داشته باشند تا جواب گوي سوالات و مشكلات بيماران باشند و بيمار بتواند با توجه به اعتقادات ديني ،‌فرهنگي و اجتماعي خود به راحتي با پرستار صحبت نمايد البته اين به آن معنا نيست كه ضرورتا پرستار زن از بيمار زن و پرستار مرد از بيمار مرد مراقبت نمايد.
بهتر است تا حد امكان ودر صورت استفاده از دستگاه UFC نسبت 3 بيمار به 1 پرستار در مورد بيماران مزمن رعايت گردد البته بايد دقت كرد كه در صورت بد حال بودن بيمار قابل تغيير مي باشد.
بر اساس منابع موجود در مورد كودكان زير 12 كيلوگرم مراقبت پرستاري از اين كودكان در حين دياليز در شرايط بحراني عينا مانند پرستاري از كوكان در NICU مي باشد كه لازم است حتي در صورت لزوم با نظر تيم پزشكي و پرستاري نسبت دو پرستار به يك بيمار رعايت شود.
برنامه ريزي روزانه جهت گرفتن بيماران در بخش بايستي از روز قبل انجام گيرد . و در فرم مخصوص ثبت گردد ، تا وقتي بيمار وارد بخش مي شود تخت وي با شماره مشخص باشد و هر بيمار روي تختي كه فكر مي كند خالي است يا دوست دارد قرار نگيرد . متاسفانه در بعضي مراكز مشاهده شده كه اين روش اجرا مي شود اما باعث بروز مشكلاتي بين بيماران مي شود بهتر است اين برنامه ريزي چرخشي باشد تا علاوه بر عدم وابستگي رواني بيمار به يك تخت خاص احساس تبعيض بين بيماران ايجاد نگردد. به علاوه از تمام امكانات بخش همه بيماران به يك اندازه بهره مند شوند
در صورتي كه بخش از دو نوع دياليز استات و بيكربنات استفاده مي كند، بهتر است از دياليز بيكربنات با نظر پزشك بخش براي بيماراني كه تحمل دياليز استات را ندارند استفاده كرد. در غير اين صورت از روش چرخشي استفاده شود تا همه بيماران از مزاياي دياليز بيكربنات بهره‌‌مند گردند.

4- پيگيري امور درماني بيماران:
1- لازم است سرپرستار برنامه ريزي دقيقي در رابطه با انجام مرتب آزمايش هاي ماهانه و ويزيت بيماران توسط پزشك انجام دهد. و جواب آزمايش ها در فرم هاي مخصوص ثبت شود، تا در صورت نياز بتواند نتايج آزمايش هاي چندين ماه را مقايسه نمايد. بهتر است كه بيماران را بين چند پرستار علاقه مند و با اطلاعات علمي مناسب تقسيم نمود تا جواب آزمايش ها را كنترل و در پروند ه ها ثبت و مشخص(علامت گذاري) نمايند.
2- در برنامه آزمايش ها، ماهانه و يا حداكثر سه ماه يك بار با انجام آزمايش اوره قبل و بعد ازدياليز، ‌كفايت دياليز بيماران را محاسبه كرده و در صورت پايين بودن ميزان آن بر اساس پروتكل مربوط به اصلاح وضعيت كفايت دياليز مثل تغيير صافي، افزايش زمان يا ميزان جريان خون و بررسي A.R كفايت را به حد مطلوب برساند و تمامي اين اطلاعات را به صورت مرتب در پرونده بيمار در فرم مخصوص ثبت نمايد.
3- لازم است در برنامه ريزي بررسي وضعيت بيماران از نظر وضعيت قلبي، روي با انجام گرافي ECG و ساير روش هاي تشخيصي با نظر پزشك انجام شده و در پرونده بيمار ثبت و گنجانده شود .
4- با توجه به عدم دقت و آگاهي بسياري از بيماران از برنامه دارويي و تنوع داروهاي مصرفي خود بهتر است مسوول بخش علاوه بر اطلاع از تمامي داروهايي كه بيمار مصرف مي نمايد به ويژه داروهايي كه جدا از داروهاي كليوي او مي باشد، ‌با تهيه كاردكس دارويي براي هر بيمار علاوه بر اطلاعات مربوط به داروها به ثبت اطلاعات مربوط به دياليز بيمار به صورت كلي بپردازد. براي مثال بهتر است موارد زير در كاردكس ذكر شود: تعداد دفعات دياليز در هفته، ميزان كفايت دياليز، ‌ميزان هپارين، ‌نوع صافي با اين روش در زمان ويزيت پزشك به راحتي به اطلاعات لازم دسترسي خواهد داشت.
5- وزن خشك بيماران بايد توسط پزشك و يا پرستار مسوول بخش تعيين و كنترل گردد و تغييرات آن در كاردكس بيمار ثبت شود و قبل از شروع دياليز توسط پرستار بيمار مشاهده شود .
6- پرونده بيماران بايد به طوري منظم گردد تا تمامي اطلاعات علاوه بر دست رسي آسان به آن ها براي مدت حداقل شش ماه در آن موجود باشد.
7- وجود دياليز شيت هاي دقيق و منظم در پرونده بسيار مهم است چه ا زنظر دريافت هزينه ها و چه از نظر پيگيري آماري و كنترل دياليزهاي انجام گرفته، بايد بدانيم كه دياليز شيت يك سند است و بايد تمام موارد با دقت ثبت شود و به صورت تصادفي توسط سرپرستار بررسي گردد مطالب مندرج در دياليز شيت بايد حاوي كليه جنبه هاي درماني انجام شده در يك جلسه دياليز باشد و تنها به چند نكته خاص در دياليز بيمار اكتفا نكند چرا كه اين اطلاعات علاوه بر اين كه مي تواند در برنامه ريزي جلسات بعدي دياليز بيمار كمك كننده باشد جهت پژوهش هاي علمي كاربرد خواهد داشت. دياليز شيت كامل و مناسب با بررسي دقيق و مرتب كفايت دياليز انجام آزمايش ها و كنترل مرتب آنها ويزيت مرتب پزشك، موجب بهبود حال بيمار و كاهش عوارض مي شود.
8- در هر شيفت بايستي توسط مسوول شيفت گزارش كاملي از وضعيت بخش، كه داراي تمام شرايط استاندارد باشد نوشته شود . اين گزارش بايد شامل ساعت و تاريخ، تعداد بيمار، نام پرسنل حاضر در بخش، نام و امضاء مسوول بخش باشد گزارش بايد شرح كاملي از حال بيماران خصوصا بيماران بد حال باشد.
در گزارش بايد شرايط و اشكالات دستگاه ها و سيستم R-O به وضوح نوشته شود و نتيجه پيگيري رفع اشكال وارد شود بهتر است گزارش به غير از حالت كتبي، توسط مسوول بخش و مسوول شيفت به صورت شفاهي نيز رد و بدل شود براي گزارش موارد خاص حتما بايد تابلويي در بخش باشد تا اقدامات درماني ضروري را به پرستاران ياد آوري نمايد مثل: تزريق خون در جلسه اي خاص به يك بيمار مشخص كه توسط مسوول شيفت ثبت مي گردد.
9- در هر شيفت مسوول شيفت يا مسوول بخش بايد پس از وصل بيماران نظارتي بر نحوه تنظيم دستگاه ها داشته باشد اين كار باعث مي شود كه در صورت وجود اشكال و يا اشتباه فورا مشكل فوق رفع شود اين بازديد بايد حداكثر تا نيم ساعت بعد از شروع دياليز صورت گيرد ، تا اشكالات در همان ابتدا رفع گردد تكرار اين بازديدها خود به خود باعث افزايش دقت پرسنل در ارائه دياليز مي شود .
10- در مورد بيماران اورژانس بستري در بخش هاي بيمارستان بايستي هم آهنگي صورت گيرد، تا حتما بيماران در هر شرايط جسمي كه باشند، توسط پرستار، و پس اعلام آمادگي توسط بخش دياليز تحويل داده شود در زمان تحول بيمار لازم است حتما پرونده بيمار كه آخرين آزمايش ها در آن ثبت شده و دستور پزشك در آن نوشته شده به همراه بيمار باشد و در صورت نياز آخرين گرافي ريه بيمار به بخش دياليز تحويل داده شود در صورتي كه بيمار سرم يا دارويي دارد كه بايد در حين دياليز دريافت نمايد بايد گزارش آن به صورت كتبي و شفاهي به پرستار دياليز داده شود.

ه- برنامه ريزي جهت كنترل عفونت:
       بخش دياليز يكي از مستعدترين بخش ها براي آلودگي مي باشد از آنجا كه بيماران مزمن (ضعف نسبي سيستم ايمني دارند) انتقال آلودگي بسيار سريع مي باشد. بر اساس پروتكل هاي كنترل عفونت، سرپرستار بايد نظارت دقيق بر نحوه شست و شوي دستگاه ها، انجام واكسيناسيون بيماراني كه تا قبل از پذيرش واكسينه نشده اند و هم چنين واكسيناسيون پرسنل و استفاده از وسايل حفاظتي توسط آنها داشته باشد.

و - هم آهنگي و تغيير شكل ظاهري بخش
از آنجا كه بيماران دياليزي مستعد افسردگي هستند بايد در اين بخش از رنگ هاي گرم و تابلوهاي مناسب استفاده نمود و محيط را از يك نواختي خارج نمود از آن جا كه به علت تاسيسات آب و فاضلاب نمي توان در بخش تغيير دكوراسيون داد ،‌بهتر است با تغيير رنگ پرده ها و ملحفه ها و ايجاد هم آهنگي بين آنها و استفاده از موسيقي هاي آرام بخش در محيط آرامش را به بيماران القا نمود. صداي موسيقي بايد توسط تجهيزات خاصي در فضا پخش شود كه تحت هيچ شرايط غالب بر صداي آلارم دستگاه ها نباشد.

مديريت پرستاري در بخش هاي دياليز

مطالب مشابه :

پمفلت هاي آموزش بيماران دياليزي :

Access - دسترسي هاي عروقي :

پرستاری از بیمار دیالیزی

همودیالیز

دسترسی عروقی و عوارض ان در همودیالیز مزمن

داروهای ضد انعقادو کاربرد آن در همودیالیز

مديريت پرستاري در بخش هاي دياليز

پرستاری از بیمار دیالیزی

دیالیز چیست .انواع دستگاههای دیالیز