12- مشاغل خانگی (سوزن دوزی)

سوزن دوزي

رودوزي پارچه از روزگاران گذشته، در قسمت هاي مختلف ايران رونق و رواجي شايسته داشته و در هر زماني از تاريخ، به نحوي پارچه هاي دستباف ساده با كمك نخ هاي رنگي و ابزار و وسايل ساده منقش مي شده است. در بقاياي كاخ تخت جمشيد و كاشي هاي مكشوفه در شوش، لباس هاي درباريان و محافظان به صورت برجسته مشخص شده است. بسياري از كارشناسان، برجستگي نقوش لباس ها را ناشي از تزئين آنها با گلدوزي دانسته اند. علاوه براين تعداد زيادي مجسمه سنگي كه از قسمت هاي مختلف ايران بدست آمده انسان هايي را با لباس هاي فاخر و تزئين شده نشان مي دهد كه تاحدودي مؤيد وجود نوعي رودوزي در ايران عصر هخامنشي است. قديمي ترين نمونه گلدوزي ايراني كه هم اينك موجود است، به دوره سلجوقيان تعلق دارد. در اين نمونه، تاثير طراحي با تكنيك چيني به خوبي مشهود است. پيشرفت رودوزي در ايران در عصر صفويه به اندازه اي سريع و همه جانبه بود كه نه تنها باعث قطع نفوذ هنر چيني شد، بلكه رقيب توليدات خود چيني ها نيز به حساب آمد. هم اينك عليرغم وجود انواع پارچه هاي نقش دار، گوشه هايي از كشورمان هنوز مركز توليد و تهيه گونه هايي از محصولات رودوزي شده است كه اغلب زنان و دختران باذوق، با صبر و حوصله اي در خور ستايش با استفاده از سوزن و نخ هاي رنگي ابريشم، الياف مصنوعي و نخ هايي با روكش فلزي بديعترين نقش ها را بر انواع پارچه مي دوزند. به همين دليل سوزن دوزي ايران، همانند ديگر رشته هاي صنايع دستي در موزه هاي كشور يافت مي شود. (مليحه پناهيان پور، 1370،16)

شرح شغل:‌

هنر سوزن دوزي را بر روي محصولاتي مانند سجاده، جا قرآني، پرده، رويه كوسن، روتختي، كلاهك آباژور، قاب عكس، سرويس هاي روميزي و... تكميل مي كنند. به همين دليل جهت افزايش كيفيت كار لازم است ظرافت و دقت بسياري بكار برده شود. فعاليت هاي انجام شده در اين كار عبارتست از: ابتدا الگوي مورد نظر را روي پارچه گذاشته و كاغذ كپي بين آن دو قرار داده و شكل را روي پارچه منتقل نموده سپس پارچه را بين كارگاه قرار داده و با نخ هاي رنگي شكل طراحي شده را مانند الگوي اصلي دوخته و تكميل مي كنند. دوخت هاي متفاوتي كه در سوزن دوزي به كار مي رود عبارتند از: شلال ساده، شلال پيچ، شلال مارپيچ، شلال مستقيم، بخيه ساده، بخيه تزئيني، دوخت بست، ساقه دوزي و طرح ساقه، توپري دوزي كوتاه و بلند و ... .

الزامات يا مقدمات مورد نياز جهت راه اندازي شغل:

وسايل كار سوزن دوزي عبارتست از:

1- پارچه مناسب با نوع دوخت (كتان، چلوار، تريكال، مخمل، ساتن و غيره)؛

2- نخ (معمولاً‌ از نخ دمسه و نخ عمامه اي استفاده مي شود)؛

3- كارگاه: كارگاه وسيله اي است كه براي صاف كردن، كشيدن و از بين بردن چين خوردگي هاي پارچه به كار مي رود و به شكل هاي گوناگون در بازار وجود دارد (پلاستيكي، چوبي). كارگاه دو دايره چوبي است كه يكي از آنها داخل دايره بزرگتر قرار مي گيرد و پارچه بين آن دو محكم مي شود تا صاف شده و دوخت راحت تر صورت گيرد؛

4- سوزن، نخ، انگشتانه، قيچي ظريف، كاغذ كپي.

ويژگي هاي متصدي شغل:

طي كردن دوره آموزشي به مدت 2 ماه (210 ساعت) و داشتن علاقه، دقت و حوصله.

نيازمندي هاي آموزشي شغل:

1- آشنايي مقدماتي با هر يك از دوخت هاي سوزن دوزي به صورت شفاهي به مدت 10 ساعت؛

2- نحوه دوختن مقدماتي و جداگانه هر يك از طرح هاي سوزن دوزي به صورت عملي به مدت 40 ساعت؛

3- نحوه وصل كردن پارچه در كارگاه دستي و انتخاب نوع پارچه متناسب با دوخت جهت دوختن طرح هاي تكميلي به صورت عملي به مدت 20 ساعت؛

4- نحوه تكميل كردن يك طرح به صورت عملي به مدت 140 ساعت.

بررسي قابليت افزايش ظرفيت شغلي:

از آنجا كه سوزن دوزي در ايران،قدمت چندين ساله دارد به همين دليل محصولات آن در بازارهاي داخلي و خارجي در هر شرايط زماني و مكاني به فروش مي رسد. لذا پيش بيني مي شود كه تعداد 20 كارگاه با حدود 100 نفر ظرفيت در نظر گرفته شود (هر كارگاه 5 نفر).

برآورد تعداد فرصتهاي شغلي جديد:

هنر سوزن دوزي را روي انواع پارچه ها و محصولات متفاوتي مانند كيف بغلي، جا كليدي، جامدادي، جا دستمال كاغذي، چكمه، شليته، جلد آلبوم و غيره انجام داد و علاوه بر نخ هاي رنگي مي توان از منجاق، مهره، سنگ، پولك و ... استفاده نمود و يك كار تلفيقي ارائه داد.

همچنين هنر سوزن دوزي به شاخه هاي جديدي تقسيم شده مانند: سوزن دوزي بلوچ، پته دوزي كرمان، سكمه دوزي و قلابدوزي اصفهان، ‌گلابتون دوزي، خوس دوزي، ‌زردوزي، تافته دوزي، ‌نقده دوزي.

برآورد هزينه راه اندازي شغل:

رديف	امكانات مورد نياز	سرمايه ثابت	سرمايه در گردش	قيمت
1	پارچه ، نخهاي رنگي		*	000/400
2	كتاب،كارگاه سوزن دوزي،انگشتانه،سوزن ، قيچي	*		000/100
3	كرايه كارگاهي به مساحت 12 متر	*		000/000/20
4	مزد كارگر ( هر نفر 000/600 ريال ماهانه )		*	000/000/35
5	هزينه هاي پيش بيني نشده «‌ تورم ساليانه »		*	000/500
		جمع (برآورد هزينه در سال ۱۳۸۲)	000/000/56

برآورد مدت زمان مورد نياز براي راه اندازي شغل:

بعد از گذراندن دوره آموزشي (2 ماه) و تهيه وسايل مورد نياز (يك روز)، مي توان بلافاصله اين كار را شروع كرد.

نتايج حاصل از راه اندازي شغل:‌

1- نتايج اقتصادي: مانند بهبود وضع اقتصادي خانواده و محل ايجاد درآمد و همچنين كاهش بيكاري.

2- نتايج فرهنگي: مانند بهبود و ارتقاء سطح فرهنگي و اشاعه فرهنگ.

مراجع ذيربط در رابطه با راه اندازي شغل و نقش هر يك:

1- سازمان فني و حرفه اي و آموزشگاه هاي خصوصي جهت آموزش و ارائه مدرك؛

2- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي جهت برپايي نمايشگاه ها؛

3- مراكز تجاري جهت خريد و فروش وسايل مورد نياز و كالاهاي تكميل شده.

12- مشاغل خانگی (سوزن دوزی)

رديف

نتايج حاصل از راه اندازي شغل:‌

مطالب مشابه :

جالق ساسان

صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان

کتیبه دوزی

معرفي رشته‌هاي صنايع دستي رايج در شهرستانهاي

12- مشاغل خانگی (سوزن دوزی)

مختصري درباره صنايع دستي در ايران

صنایع دستی بومی بلوچستان

نمونه سوالات دروس طراحي دوخت

تولید و بسته بندی کود ارگانیک یکی از عناوین مشاغل خانگی