قالب شعر ترکی
نگاهی گذرا بر اهمیت ادبیات و موسیقی در قشقایی
بدون شک شعر و موسیقی از ارکان عمده زندگی ایلی بوده و توجه به آواز یعنی تلاقی این دو هنردر زمزمه زبان همه اقشار جامعه ایلی از جمله سابانان عاشیق ها، مادران و فرزندان و حتی خوانین ایل ارزش و اعتبار ادبیات و موسیقی در میان مردمان ایل را بیش هرچیز روشن می سازد .
((...بسیاری از کلانتران مقتدر نه فقط در عروسی فرزندان بلکه در شادکامی
خدمتگزاران وزیردستان به تب و تاب می افتادند.بیوه های سیه پوش ایل بیوه هایی که در غم هجران از دست رفته عمری دراز در تنهایی به سر می بردند در عروسی های عزیزان به صف رقصندگان ایل می پیوستند.مادران دست به دست دختران و پدران پا به پای پسران میچرخیدند.رقص در ایل با آیین های کهن ایل بستگی وپیوستگی داشت...))محمد بهمن بیگی(بخارای من ایل من)
ایل زندگی خودرا قبل از طلوع آفتاب با موسیقی آغاز میکرد، شبانان با شعر و
موسیقی گله های خود را به چرا می بردند.مادران با شعر و موسیقی مشک های ماست را از چاتمه ها آویزان میکردند شروه میگفتند و می خواندند و یا با مضراب کرکیت های خود بر تارهای قالی بلبل ها و گلهای بی جان و نقش های بی نقش را وادار به تکرار ریتم زندگی می نمودند.
بره چران آواز می خواند مهتر و مال چران آوازمی خواند، مسرور و غمگسار، شاد و ناشاد آواز می خواند. خواب ایل نیز همراه با شعر و موسیقی بود مرگ هم درایل موسیقی داشت.
پس توجه به ادبیات شفاهی و فولکلوریک ایل قشقایی می تواند کمک شایانی به تقویت زبان شعری هر شاعر ایلی نماید.
واسونکهای ایل بیشترین عناصر شعری را در خویش گنجانده اند ولی چون با این ترانه ها زاده شده ایم و روزی صد بار آنها را میشنویم به آن عادت کرده ایم و متأسفانه درک زیباییشان برایمان مقدور نمی باشد.آیا از این بهتر می توان سرود :
کهر آتینگ قولونو
مخمل ائدینگ جولونو
بیز گلمیشگ آپاراگ
سیزینگ باغینگ گولونو
ویا:
تئللرینگ خرمن خرمن
عالم اسیر نه بیر من
گل عالمی باغیشلا
تا بیر قالام اسیر من
آیا تا به حال به چیستانهای ایل که به گورستان فراموشی سپرده شده اند توجه کرده اید؟
دوم دوملار هئیوا چالار نار اوینار
طبال میکوبد به مینوازد و انار پای کوبی میکند
و آیا این شعر نیست؟ سازنده چیستان چقدر متفکرانه به دنیای اطراف خویش می نگرد، طبال که میکوبد صدای مشک است به که مینوازد زنی است که مشک را به صدا در می آورد، و اناری که میرقصد سینه های آن زن است.
ویا:
اوستو شبدر بیچمه لی آلتی گلاب ایچمه لی
رویش را مثل شبدر می توان چید و زیرش را همانند گلاب میتوان نوشید.(گوسفند)
شعر قشقایی سروده های نغز بسیار و ناسروده های بسیارتر دارد، می توان این ناسروده ها بکر را در بوته ذوق شاعری پروراند و ادبیات ایل را جهانی نمود.
وزن وقالبهای شعر قشقایی
انواع وزن شعر در زبانهای گوناگون به شرح ذیل می باشد:
-وزن عددی: شعرهای فرانسوی، ایتالیایی، اسپانیایی، و اشعار ترکی بر این وزنند.
-وزن تکیه ای: وزن اشعار انگلیسی و آلمانی
-وزن کمی: وزن اشعار فارسی، عربی، سنسکریت، یونان باستان از این گونه اند.
-شعر نواختی: وزن شعرهای چینی و ویتنامی
براین اساس شعر قشقایی و اکثر ملل ترک زبان بر وزن عددی یعنی شمارش تعداد هجاهای یک مصرع استوار است.
با توجه به تعریف مذکور از وزن عددی، قالبهای سنتی شعر قشقایی بدین صورت می باشد:
-آساناک:شعری که تعداد هجاهای هر مصرع آن هفت هجا می باشد مانند:
سودا بالیق یان گئدر*
کسمه باغریم قان گئدر*
اوزونگ دؤندر یبر اؤپم
اجل گلمیش جان گئدر*
این قالب اشعار جز ادبیات شفاهی و فولکلوریک ایل بوده و سراینده اکثریت این شعرها مشخص نمی باشد. دربسیاری موارد بعضی از این اشعار در میان سایر ترک زبانان جهان نیز رواج دارد و می توان حدس زد که قدمت بعضی از این آساناک ها می تواند چند هزار ساله نیز باشد.
از مشخصات آساناک ها می توان به دو بیتی بودن و زاییده احساسات آنی و زود گذر آن اشاره کرد که مصرع های اول، دوم و چهارم آن هم قافیه بوده و غالبا"مصراع های اول و دوم دارای مفهوم خاصی نمی باشد و سراینده سعی می کند مفهوم شعر و منظور خویش را در دوبیت آخر بیان نموده و مخاطب خویش را بطور مطلوب ارضا نماید.
-گرایلی:شعری که تعداد هجاهای هر مصرع آن هشت هجا می باشد.مانند:
طبیبه سؤیله‌رم بوگون*
جیگر بندیم یاراسیندان+
چیخدی بیر بؤلوگ آی و گون*
چای چمنلر آراسیندان+
اختیاریم گئتدی الدن =
سوروشدوم بیر اهل_ِی دلدن =
گئد آییر بیرینی گلدن =
سوروش او آی پاراسیندان+
.........................=
...............................=
.........................=
...............................+
قالب گرایلی از قالبهای رایج در میان ادبیات ملل ترک زبان بوده و طبق مثال ذکر شده در بند اول مصراعهای اول با سوم و دوم باچهارم هم قافیه می باشد. و دربندهای بعدی سه مصرع اول باهم و مصرع چهارم با مصرع چهارم بندهای ما قبل هم قافیه است.
درون مایه های این قالب از اشعار بیشتر غنایی می باشد.
_قوشما:شعری که تعداد هجاهای هر مصرع آن یازده هجا می باشد. مانند:
لئیلی یاردان اوره‌گیمده یارا وار*
مجنون اولوب دؤندرمیشم اوز داغا+
درد بیر اولسا داغ بیر اولسا چارا وار*
نئدمگ اولور یوز یارایا یوز داغا+
...........................................=
.........................................=
...........................................=
.........................................+
همانطور که قابل ملاحضه است شکل ظاهری این قالب مانند گرایلی بوده و فقط از نظر تعداد هجاها با همدیگر تفاوت دارند. و از نظر درون مایه های شعری این اشعار بیشتر در مایه های موعظه، حکایات، حماسه، عاشقانه و سایر موارد سروده می شود.
قالب قوشما از نظر ترکیب هجا های یک مصرع بیشتر به صورت سه_سه_سه_دو یا چهار _چهار _سه در بیان شاعران قالب میگیرد.مثال:
چهار _چهار_سه:
لیلی یاردان+اوره گیمده+یاراوار
ویا سه_سه_سه_دو:
روزگار +الینگدن+چوخ گئله+واریم
_شاه ختایی:این قالب منسوب به شاه اسماعیل صفوی بوده و هر مصرع آن دارای پانزده هجا می باشد.همانند:
ای صبا مندن خبر وئر اهل_ی حال یولداشلارا
سؤیلرنگ آیریلماغینگ یار ایندی چاغیدیر گلینگ
که مصرع های زوج با یکدیگر قافیه می باشند.
ارسلان میرزایی
انجمن جوانان ایل بزرگ قشقایی > موسیقی قشقایی > بحث و گفتگو پیرامون موسیقی قشقایی > ارتباط شعر و موسيقي
لینک مرجع
- انجمن جوانان ایل بزرگ قشقایی: http://www.qashqaie.ir/index.php
- :
مطالب مشابه :
جملات زیبا و تکان دهنده
جملات زیبا و شعر عارفانه و عاشقانه - جملات زیبا و تکان دهنده - عاشقانه و عارفانه
جملات عارفانه
تصویر زندگی - جملات عارفانه - تصاویری از زندگی كنار آشيانه ي تو آشيانه مي كنم فضاي آشيانه
اندیشه و فلسفه عرفان در شعر مولانا
عارفانه با شاعران - اندیشه و فلسفه عرفان در شعر مولانا - تو مگو ما را بدان شه بار نیست --- با
قالب شعر ترکی
قشقایی شعري(عاشقانه،عارفانه و ) - قالب شعر ترکی - شعر، دل نوشته و . - قشقایی شعري
برچسب :
شعر عارفانه