تاریخچه کشتی در ایران

در دوران صفویه و زندیه، کشتی و ورزش باستانی و پهلوانی رونق بی‌سابقه‌ای در ایران یافت به طوری که در هر شهر صدها پهلوان بنام وجود داشته است. در دواران قاجاریه علاقه به این ورزش چنان زیاد شد که در دوران ناصرالدین‌ شاه برای اولین بار شخصی به نام صاحب الدوله مأمور توسعه کار ورزش کشتی شد و به زودی کشتی چنان رواج پیدا نمود که در تمامی روزهای تعطیل پهلوانان در میادین شهر به کشتی گرفتن می‌پرداختند. مسابقات کشتی پهوانی برای انتخاب پهلوان پایتخت نیز از همین ایام آغاز شد و بعدها به صورت یک سنت جاری همه ساله درآمد. برای انتخاب پهلوان پایتخت رسم براین بودکه پهلوانان را در روز مشخصی مصادف با یک روز از عید یا یک روز تعطیل در میدانی جمع می‌کردند و کشتی گرفتن و اجرای مراسم را برپا می‌نمودند و سرآمد پهلوانان را به عنوان «پهلوان پایتخت» معرفی می‌نمودند. آقا محمد صادق بلورفروش، ابراهیم یزدی معروف به یزدی بزرگ،‌پهلوان اکبر خراسانی، حسین یوزباشی، سیدحسن رزاز، سیداسماعیل کالسکه ساز و ... از کشتی‌گیران و پهلوانان معروف آن زمان بودند.

از زمان رضا شاه زورخانه با فرهنگ جدید رونق بیشتری گرفت و در کنار زورخانه‌ها، باشگاهها و ورزشگاهها هم شکل گرفتند. با تأسیس اداره تربیت بدنی و اجباری شدن ورزش در مدارس و پادگان‌های نظامی، جوانان کشتی‌گیر از زورخانه‌ها روی به میدان‌های ورزش نهادند و با اصول جدید و تحت تعلیم پهلوانان و مربیان قدیم و جدید به تمرین پرداختند.

مسابقات کشتی تا سال 1318 به صورت پهلوانی با رسم و رسوم خاص ایرانی ادامه داشت، اما از این سال به بعد با مطرح شدن مقررات بین‌الملل، تغییر و تحولاتی در شیوه‌ کشتی گرفتن وطرز لبای پوشیدن کشتی‌گیران پدیدار گشت.

ورزش کشتی با شرایط و خصوصیات و قوانین خاص هر ناحیه و منطقه از کشور انجام می‌شده است و قواعد و آداب و رسوم محلی هر منطقه در این رشته ورزشی تأثیر فراوانی داشته است. از مشهورترین کشتی‌های مناطق ایران می‌توان به کشتی‌های زیر اشاره کرد:

1- کشتی لوچو: از ورزش های محبوب روستاهای مازندران است و چون جایزه کشتی‌گیران را بر نوک یک چوب در وسط میدان آویزان می‌کنند به آن لوچو گویند. جایزه؛ قواره پارچه، شال و ترمه و گاهی گاو یا گوسفند است که به همان چوب وسط میدان بسته می‌شود.
2- کشتی با چوخه: این کشتی در سراسر خراسان به ویژه قوچان، فریمان و اسفراین، رواج دارد و در فضای آزاد به اجرا در می‌آید.
3- کشتی گیله مردی: این کشتی چند صد سال است که در استان گیلان رواج دارد. در این کشتی هر جای بدن حریف با زمین تماس پیدا کند شکست خورده است. در این کشتی، علاوه بر کشتی گرفتن، ضربات با مشت نیز وجود دارد و کشتی گیران گیله مرد تنها یک شلوار تنگ استفاده می کنند و جایزه آن گاو، گوسفند، پارچه و... است و بعد از افتادن حریف، برنده به طرف تماشاچیان می‌رود و با پریدن به بالا از تماشاچیان طلب پاداش می کند.
4- کشتی زوران پاتوله در کردستان
5- کشتی لری در لرستان
6- کشتی جنگ (یا زوران) در منطقه الیگودرز
7- کشتی بغل به بغل در قزوین
8 - کشتی آشیرما در آذربایجان شرقی
9- کشتی گرش در مناطق ترکمن نشین
10- کشتی عربی در میان ایلات و عشایر خوزستان
11- کشتی کمربندی در اصفهان
12- کشتی لشکرکشی در یزد
13- کشتی کج گردان در سیستان و بلوچستان به ویژه در روستاهای شهرستان زابل
14- کشتی دسته بغل در استان فارس یه ویژه منطقه ارسنجان
همگی این کشتی های محلی زمینه‌ساز این ورزش است که در زندگی و سنت‌های ما ایرانیان به قدری ریشه دوانیده که تبدیل به یک ورزش ملی شده است.

در سال 1317 حمید محمودپور که دارای تحصیلات عالی تربیت بدنی از دانشگاه ترکیه بود به تعلیم کشتی در ایران پرداخت. وی اولین تشک کشتی ازجنس اسفنج را در دانشسرای تربیت بدنی واقع در دروازه دولت تهران پهن نمود و فنون کشتی آزاد و فرنگی را آموزش داد. در زمان‌های گذشته تشک کشتی وجود نداشته و به جز گود زورخانه، ‌کشتی روی زمین و خاک نرمی که روی آن می‌پاشیدند انجام می‌گرفت. محمودپور قبل از اینکه از تشک کشتی استفاده کند در ورزشگاه امجدیه روی چاله پرش ارتفاع برزنت می‌انداخت و فنون کشتی کلاسیک را آموزش می‌داد. در سال 1318 اولین دوره مسابقات کشتی آزاد قهرمانی کشور در ورزشگاه امجدیه تهران برگزار شد. نخستین باشگاه کشتی، باشگاه سلیمان خان پایین خیابان شاهپور سابق بود. اولین تیم کشتی خارجی، ترکیه بود که در سال 1326 به ایران آمد.

نخستین حضور بین المللی کشتی ایران در المپیک 1948 بود که مرحوم منصور رئیسی به مقام چهارم رسید. با آشنایی بیشتر کشتی‌گیران با فنون کشتی، افتخارات زیادی نصیب کشتی ایران شد و بسیاری از قهرمانان ایران بر سکوهای جهانی قرار گرفتند. عبدالله موحد، غلامرضا تختی، ابراهیم جوادی، امامعلی حبیبی، منصور مهدیزاده، محمد ابراهیم سیف‌پور، رسول خادم و.... از قهرمانان بنام جهان کشتی بودندکه افتخارات فراوانی در مسابقات المپیک و جهانی برای ورزش ایران به دست آوردند.

آنچه از شواهد برمی‌آید کشتی از گذشته های دور با زندگی انسان عجین بوده است. اولین نشانه در کشتی مربوط به کشور پهلوان خیز ایران و یا تمدن سومریان است که حدود 6 هزار سال پیش در قسمت جنوبی بین‌النهرین می زیسته‌اند. در طی سالیان دراز این ورزش در اثر عوامل مختلف اشکال متفاوتی به خود گرفته است. در عصر پارسیان و هخامنشیان فنون کشتی تکامل بیشتری پیدا کرد و پهلوانان در نزد پادشاهان دارای قرب و احترام خاص بودند. در دوران سلطنت اردشیر دوم، برای نخستین بار جمعی از جوانان دلیر یونانی برای امر سپاهیگری در ارتش ایران اجیر شدند و آنان که تجربه‌هایی در المپیک باستان داشتند، در ایران نیز به انجام مسابقات پرداختند که کشتی گرفتن یکی از آنها بود. در مصر باستان هم کشتی از احترام خاصی برخوردار بود. قدیمی‌ترین شرح کشتی در مصر مربوط به نقش‌هایی است که در یک مقبره از سلسله پنجم (2320 تا 2470 قبل از میلاد) با شکل‌هایی از شش زوج کودک نقاشی شده است که در حال کشتی گرفتن هستند. قدیمی‌ترین مدرکی که به دست آمده است در سال 1938 به وسیله دکتر اسپیر نماینده دانشگاه پنسیلوانیا و همراهانش بوده که در هنگام کاوش در ویرانه‌های معبد گیاناجه نزدیک بغداد کشف شده است. این مدرک شامل دو لوح بود که یکی از سنگ و دارای دو شکل برجسته از انسان در حال مبارزه و دیگری از برنز که صورت دو نفر کشتی‌گیر را نشان می‌داد که هر یک کمر دیگری را گرفته است. این آثار متعلق به سومریان است که در حدود شش هزار سال قبل می‌زیسته‌اند. کشتی یکی از رشته‌های ورزشی المپیک باستان در یونان بود و یونانیان به قهرمانان خود احترام فراوانی می‌گذاشتند.در قرن‌های متمادی کشتی پهلوانی در ایران رواج فراوانی داشته است. در شاهنامه فردوسی حماسه‌سرای بزرگ ایران اشعار فراوانی در این مورد وجود دارد. با پیدایش فرهنگ و تمدن اسلام، فرهنگ پهلوانی، دلیری و سلحشوری نقش بسیاری در این ورزش ایفا نمود. اسلام ارزش ورزش کشتی را در تزکیه نفس و خودسازی خلاصه می‌کرد که می‌توان آن را در زورخانه‌ها جستجو کرد. بدین ترتیب قرن‌ها پهلوانان فراوانی در ایران زمین ظهور کردند، از پوریای ولی تا سیدحسن رزاز و ورزش کشتی با زندگی مردم این سرزمین عجین شده است.کشتی امروزه یکی از شایع‌ترین ورزش‌ها در دنیا محسوب می‌شود زیرا از سنن و آیین ملی نشأت می‌گیرد. کشتی آماتور (غیرحرفه‌ای) در اولین دوره بازی‌های المپیک نوین در آتن به سال 1896 احیا شد. در آن دوره مسابقه کشتی هیچ محدوده زمانی نداشت و تا هنگامی که برنده مشخص شود، مسابقه ادامه می‌یافت. برای پیروز شدن هر کشتی‌گیرمی‌بایست حریفش را سه با ربه زمین می‌زد. در اولین دوره المپیک تنها کشتی فرنگی حضور داشت و مسابقات در دسته بی‌وزن انجام شد. کشتی فرنگی پس از انقلاب فرانسه توسط فرانسویان در اروپای غربی رواج یافت. مسابقات کشتی آزاد نخستین بار در المپیک 1904 سنت لوئیز به بازیهای المپیک وارد شد. مسابقات جهانی کشتی فرنگی از دهه 1930 و کشتی آزاد نخستین باردر سال 1951 برگزار شده است. روسیه، ایران، ترکیه، بلغارستان، و ایالات متحده بیش از سایرین در این رشته ورزشی موفق بوده‌اند.

تاريخچه كشتي
ورزش كشتي يكي از باسابقه ترين رشته هاي ورزشي است كه در نزد ملل گيتي از دوران باستان به شكل هاي مختلف برگزار مي شده و تقريباً در هيچ ايل و قبيله و روستا و شهري نيست كه اين ورزش براي مردم آشنا نباشد . با اطمينان مي توان گفت كه زور آزمايي و كشتي گرفتن از دورانهاي نخستين ظهور انسان بر روي كره زمين مورد توجه بوده و در اوغات فراقت يا در جنگها و نزاعها به شكلي طبيعي و غريزي اجرا مي شده است .
انسان شايد نخستين درس راه و رسم كشتي گرفتن و زورآزمايي كردن را از حيوانات آموخته باشد . وقتي انسان نخستين دريافت كه به كمك قدرت بدني و زوربازوي خود ميتواند بهتر بر حريفان و حيوانات مهاجم چيره شود بيشتر به اهميت كشتي پي برد . بنابراين بخشي از اوغات فراغت انسانهاي اوليه با كشتي گرفتن سپري مي شد تا مهارت و آمادگي لازم را در اين فن پيدا كنند و در وقت نياز بكار ببرند .
كشتي در طول تاريخ
بسياري از كتيبه هايي كه از روزگاران قديم و در حدود پنج هزار سال پيش به جاي مانده و توسط باستان شناسان كشف شده است ثابت ميكند كه كشتي در ميان مصريان و آشوريان رواج بسيار داشته و داراي قاعده و مقررات مخصوصي بوده است .
از بين النهرين و مصر فنون كشتي به مناطق دور و نزديك آسيا و روم و يونان راه پيدا كرد و در هر جا گسترش و تكامل بيشتري يافت . مربيان كشتي در يونان باستان مراحل اجراي هر فن كشتي را به صورت چند نقاشي در حالات مختلف بر روي صفحات كاغذ پاپيروس نقاشي مي كردند و به كمك آنها شاگردان خود را تعليم مي دادند .
با رواج كشتي در يونان مسابقات مربوط به آن نيز از سال 704 قبل از ميلاد به مواد پنجگانه بازيهاي المپيك باستان افزوده شد . مسابقات پنجگانه در بازيهاي المپيك يونان باستان كه پنتاتلون گفته مي شد عبارت بود از دويدن – پريدن – پرتاب نيزه – پرتاب ديسك و كشتي گرفتن .
قوانين اوليه كشتي در يونان باستان چنين بود كه هر كسي سه بار زمين بخورد مغلوب به حساب مي آيد . ولي در بيشتر كشتيهاي باستاني رسم بر اين بود كه اگر هر قسمت از بدن البته به جز كف پاها با زمين تماس پيدا كند آن كشتي گير بازنده اعلام شود .
از مشهورترين پهلوانان و كشتي گيران يونان در قرن ششم پيش از ميلاد پهلواني بود به نام ميلو از اهالي كروتون . در 6 دوره پياپي از بازيهاي المپيك به مقام قهرماني رسيد و در 32 مسابقه بزرگ پهلواني هم حريفان خود را شكست داد تا بلند آوازه ترين كشتي گير زمان خود باشد .
در قاره پهناور آسيا ورزش كشتي در ميان قبايل و ايلات و عشاير همواره رايج بوده و محبوبيت بسيار داشته است اما رواج اين ورزش در مغولستان – ژاپن – ايران و هندوستان بيشتر از ديگر مناطق آسيا بوده و هنوز هم هست .
كشتي در ايران
در ايران قديم كشتي گرفتن و زور آزمايي كردن اهميت بسيار داشته است و اين ورزش در زندگي و سنتهاي ما ايرانيان به قدري ريشه دوانده كه تبديل به يك ورزش ملي شده است .
درباره كلمه كشتي بايد گفت كه زرتشتيان و پارسيان باستان هنگام غروب آفتاب بندي به كمر خود مي بستند و در برابر كانون آتش به دعا خواندن مي پرداختند . آن كمربند كستي ناميده مي شد و كشتي گرفتن هم از اين كلمه آمده به معني كمر يكديگر را گرفتن . البته واژه كستي هم در طي زمان تبديل به كشتي شده است و امروزه براي ناميدن اين ورزش كه زورگري و زور آزمايي است به كار ميرود .
تاريخ پهلواني ايران سرشار از نامهاي آشنايي است كه قدرت بدني و نيروي خود را در راه مبارزه با بي عدالتي و دفاع از مظلومان بكار برده اند . از پهلوانان قديم پورياي ولي – عبدالرزاق – مفرد قلندر – فيله همداني – شمس محمد – محمد مالاني و يوسف ساوي شهرت و محبوبيت بيشتر دارند و از پهلوانان دوره معاصر ميتوان به نامهاي مشهوري همچون ابراهيم يزدي – اكبر خراساني – حاج محمد صادق بلور فروش و حاج سيد حسن رزاز اشاره كرد .
كشتي هاي محلي در ايران
در نقاط مختلف ايران متناسب با شرايط آب و هوايي و آداب و رسوم مردم كشتي هاي مختلف و متنوعي رواج دارد كه مشهورترين آنها عبارتند از :
كشتي پهلواني ( در زور خانه ها ) – كشتي باچوخه ( سراسر استان خراسان ) – كشتي لوچو ( روستاهاي مازندران ) – كشتي گيله مردي ( استان گيلان )– كشتي زوران پاتوله ( كردستان )– كشتي جنگ يا زوران ( اليگودرز و روستاهاي آن ) – كشتي بغل به بغل ( روستاهاي قزوين ) – كشتي آشيرما ( آذربايجان شرقي و روستاهاي اطراف خوي )– كشتي گرش ( مناطق تركمن نشين )– كشتي عربي ( ايلات و عشاير خوزستان ) – كشتي كمر بندي ( اصفهان و روستاهاي فريدن )– كشتي لشكر كشي ( استان يزد ) – كشتي گچ گردان ( سيستان و بلوچستان به ويژه در روستاهاي زابل ) – كشتي دسته بغل ( استان فارس به ويژه منطقه ارسنجان ) و ديگر انواع كشتي در ميان ايلها و عشاير و مناطق روستايي ايران .
موقعيت كشورها
در مسابقات جهاني و بازيهاي المپيك هر بار حدود 500 كشتي گير قوي هيكل و زورمند از سراسر دنيا قدم به ميدان مسابقه مي گذارند كه در آن ميان كشورهاي شوروي – آمريكا – آلمان – بلغارستان و ايران از قدرتهاي برتر كشتي جهان به شمار مي روند .
معروفترين كشتي گيران جهان
جورج هاكن اشميدت معروف به شير روسي . اين پهلوان به مدت 10 سال ( از سال 1898 تا سال 1908 ) از هيچ حريفي شكست نخورد . در سال 1968 در سن 91 سالگي در گذشت .
ياشار دوغو كشتي گير معروف تركيه و فاتح مدال طلاي المپيك 1948 ( در وزن 73 كيلو ) و قهرمان جهان در سال 1951 .
تديا شويلي ( شوروي ) ازبهترين كشتي گيران جهان در دهه 1970 كه در وزنهاي 82 و 90 كيلوگرم كشتي مي گرفت . او در فاصله سالهاي 76 – 1971 تعداد 6 مدال طلا از بازيهاي المپيك و مسابقات قهرماني جهان به گردن آويخت .
حميد كاپلان ( تركيه ) كشتي گير سنگين وزن و قهرمان المپيك 1956 و قهرمان جهان در سال 1958 .
الكساندر مدويد ( شوروي ) برنده مدال طلا در المپيك هاي 1964 – 1968 – 1972 و قهرمان دنيا در سالهاي 1962 – 1963 – 1967 – 1969 – 1970 و 1971 . افتخارات و پيروزمنديهاي او در تاريخ كشتي جهان بي نظير است .
واتانابه ( ژاپن ) تنها كشتي گير بدون شكست جهان و قهرمان المپيك و دنيا در سالهاي 1964 – 1962 . او در طي سالهاي ورزش خود 186 كشتي در ميدانهاي ملي و بين المللي گرفت و در هيچ يك از آنها مغلوب نشد .
كشتي ايران
ورزش كشتي در ايران طرفداران بسيار زياد دارد و ورزش ملي ما محسوب مي شود . اين ورزش از قديم در زورخانه ها رواج داشته است ولي مسابقات كشتي زورخانه اي رفته رفته به خارج از گود زورخانه منتقل شده و به صورت آزاد و فرنگي گسترش يافته است .

ايران از سال 1948 ( المپيك لندن ) قدم به صحنه هاي بين المللي نهاد و به عنوان يك قدرت قابل حساب و درجه اول مطرح شد . درخشانترين پيروزي ايران 2 بار كسب مقام قهرماني جهان در سالهاي 1961 ( يوكوهاما ژاپن ) و 1965 ( منچستر انگلستان ) بوده است . ضمن آنكه در قاره آسيا هم كشتي ايران همواره درخشش داشته و اغلب به مقام قهرماني دست يافته است .

تاریخچه کشتی در ایران

مطالب مشابه :

بازیهای بومی محلی

تاريخچه كشتي باچوخه در خراسان شمالي

تاريخچه كشتي

تاريخچه كشتي

قوانين ومقررات رشته ورزشي بومي ومحلي

تاریخچه ی کشتی

تاریخچه کشتی در ایران

تاریخچه ی فوتبال + قوانین

تاریخچه کشتی...