عروسی و عزا درشهر خواف

مطالب مقاله در زمینه نحوه برگزاری مراسم های عروسی و عزا در شهرستان خواف می باشد

بسمه تعالی

نحوه برگزاری عروسی وعزا در شهر خواف خراسان رضوی

درس:جامعه شناسی

تهیه و تنظیم: .................رودی

دانشگاه پیام نور مازندارن--مرکز نکا 1390

در این مقاله علاوه برمطالعات بیابانی از مطالب بلاگهای همشهریان نیز بهره برداری شده است

ازدواج درخواف

با توجه به توصیه اسلام و پیامبر در مورد تشكیل خانواده که می فر ما یند از د واج سنت من است هر کس از سنت من د ور ی کند از من نیست مردم خواف نیزبه این امر توجه داشته ومسایل مذهبی ، اقتصادی ، اجتماعی ، درمورد ازدواج تأثیر می پذ یرد

خواستگاری

انتخاب همسر با آگاهی زوج از زوجه و خانواده وی و یا با شناخت بستگان زوج از زوجه و خانواده وی صورت می گرفته و می گیرد البته والدین نقش اصلی را در تعیین عروس و داماد دارند. بدین صورت كه یكی از بستگان زوج موضوع را محرمانه با بستگان زوجه مطرح كرده وخانواده زوج هدیه ای (نشانی) ( شامل یک کله قند – پارچه چادری – روسری ویک قطعه طلا) رابه خانه زوجه برده وپس از مدتی که مورد قبول واقع گردد .پس از توافق نسبی نسبت به دعوت از یک نفر عاقد که اغلب پیشنماز یا روحانی مسجد محل زوج می باشد به خانه زوج رفته اقوام و بزرگان زوجین در خصوص تعیین مهریه – و شرایط ازدواج گفتگو می نمایند که به آن طلبش میگویند و شامل شرایط ازدواج ازقبیل درخواست زمین . آب جاری – یا ساختمان یا سکه طلا و غیره می باشد را مطرح می نمایند که خانواده زوج با توجه به توانایی و وسع خود نسبت به کم یا زیاد کردن مطالبه های خانواده زوجه اقدام می نمایند یکی از رسومی که درگذشته بوده است حتما باید یک اطاقی برای زوجه ثبت میکردند تااگه یک زمان اختلافی افتاد زوجه دارای سرپناه باشدودر زبان محلی شب عقد را شب الله اکبر گفته و بعداز عقد مقداری شیرینی و دستمالی به رسم یادبود بین حاضرین تقسیم می کنند و از طرفی افرادی که به نوعی در لیست مهمانان اولیه نبوده خانواده زوج و زوجه به آشنایان افراد باقیمانده مقداری شیرینی را می فرستند.بعد از چند روزعروس وداماد برای خرید لباس وزیور الات

دوران نامزدی

زوجین به همراه بستگان درجه خود به بازار رفته هدایایی مثل لباس – زیورآلات برای زوجه خریداری می نمایند . هدایای مذكور داخل بسته بندی های درون مجمع و سینی گذاشته طی مراسمی همراه با دایره زدن و موسیقی سنتی توسط اقوام و همسایه ها به خانه زوجه برده می شود ( به این عمل رخت کشون می گویند ). كه خانواده‏ی زوجه در مقابل به رسم یادبود و تشكر بعد از تحویل گرفتن هدایا ، دستمال و مقداری شیرینی به میهمانان هدیه می نماید . و جشنی همراه با رقص محلی و موسیقی سنتی و صرف شیرینی برگزار می نمایند از طرفی خانواه زوج نیز کادویی را به عنوان هدیه به داماد می دهند درطول دوران نامزدی زوجین و خانواده های آنها با همدیگر رفت و آمد داشته از همدیگر دعوت بعمل می آورند و روابط آنها روز بروز نزدیكتر و خودمانی تر می شود .البته در رسم است که خانواده داماد در ایام اعیاد اسلامی فطر وقربان هدیه ای برای خانواده عروس می برند. که اکثرا گوسفند را برای عید قربانی به عروس هدیه می کنند

مراسم عروسی

مراسم عروسی آداب خاصی دارد : بدین ترتیب كه بعد از گذشت مدتی از دوران نامزدی و شناخت بیشتر زوجین از همدیگر خانواده زوج با خانواده زوجه به این صورت که بزرگان داماد اعم ازپدر بزرگ . پدر .عمو ودایی به خانواده زوجه رفته ودر مورد عروسی و تاریخ و مراسم آن گفتگو نموده بعد از توافق ، زوجین و خانواده آنها جهت خرید جهیزیه و لوازم زندگی و لباس و زیورآلات عروسی به بازار رفته آنها را به خانه زوجه منتقل می كنند .

شب قبل از عروسی مراسم حنابندی (حناحنا) برگزار می گردد . اقوام و همسایه ها مقداری حنا در ظرفی ساخته ابتدا عروس و داماد كف دست یكدیگر را حنا نموده در حین حنا داماد هدیه ای به عروس می دهد ، سپس سایرین دست خود را حنا می نمایند كه این مراسم همراه با چای و شیرینی و احتمالاً صرف شام از طرف زوج برگزار می شود .

روز عروسی اقوام – بستگان – همسایه ها و بزرگان طرفین از طرف داماد برای صرف نهار و یا شام دعوت می شوند . بعد از ختم مجلس داماد طی مراسم خاص به حمام رفته لباس دامادی پوشیده نزدیك منزل عروس با جمعیت شركت كننده در مراسم توقف نموده منتظر بیرون آمدن عروس می مانند . آخر شب بعد از صرف شام پدربزرگ یا پدر یا برادر بزرگ یا عمو یا دائی چادر عروس را بر سر عروس گذاشته ، عروس را از منزل بیرون آورده دركنار داماد قرار می گیرد و مراسم دست به دست شروع می شود . این مراسم همراه با رباعی و پخش پول و شیرینی بر سر داماد و عروس تو سط اقوام و نزدیكان انجام می گیرد . عروس و داماد همراه جمعیت پیاده مسیر منزل عروس تا داماد را با موسیقی و رقص محلی طی نموده وارد منزل داماد می شوند و اطرافیان داماد جلوی پای عروس فرشی بصورت هدیه می اندازند. عروس و داماد از زیر قرآن عبور كرده وارد خانه بخت می گردند .

لازم به ذكر است كه بستگان داماد قبل از اینكه عروس را از خانه بیرون ببرند یك ظرف و یا اسبابی از لوازم خانگی را از خانه عروس پنهانی به خانه داماد می برند و می گویند ( عقل عروس را بردیم ) .

پس از عروسی

روز بعد از زفاف اقوام – همسایه ها مراسم تخت جمع كن ( پاتخت ) را در خانه داماد همراه با چای وشیرینی برگزار می كنند و وسایل و جهیزیه عروس در خانه داماد چیده می شود . همسایه ها – اقوام – به دیدن عروس رفته هدایا و پاتختی تقدیم نموده تخت عروس را جمع می نمایند . با ختم مراسم تخت جمع كنی داماد اقوام و بستگان عروس را دعوت می كند و سپس اقوام اقدام به دعوت كردن زوجین و بستگان آنها نموده عروس و داماد به خانه آنها برای صرف نهار – شام رفته هدیه به آنها داده می شد .

تحولات عروسی درخواف درعرصه زمانی

البته ناگفته نمایند که مراسمات عروسی تابع شرایط اقتصادی زمان نیز تغییراتی یافته است که مثلادر حدود چهل و پنجاه سال قبل مراسم عروسی یک هفته بوده است که شامل مراسم هیزم کشی . تامین وسایل و تجهیزات عروسی و ... حتی پس از عروسی که از طرف دو خانواده ادامه داشته است بوده در حدود بیست سال قبل مراسم هیزم کشی با آمدن نانوایی های امروزی از بین رفت بنحوی که ده الی پانزده سال قبل روز عروسی دو روز بود که یک روز کارمهیا سازی وسایل و لوازم بود و تا پاسی از شب برنامه رقص و موسیقی بود و در صبح روز بعد برنامه تهیه و تدارک دیگ ها و اشپزی و .. بود و بعد از مراسم نهار و .. به شرح فوق اقدام می کردند اما باز هم وضعیت اقتصادی تغییر کرد به صورتی که الان نیز این مراسمات رگ و روی خود را باخته و به صورتی شده است که در شب عروسی یک سفره در یکی از اتاقها پهن کرده و ضمن دعوت افرادبه خانه یک پیشدست (ظرف ) شامل یک عدد موز یا آب میوه و شیرینی و ... را به مدعوین داده و پذیرایی می نمایند و آخر شب نیز عروس رابه خانه زوج برده و درنهایت حدود دو سه شب بعد خانواده داماد اقوام درجه یک عروس و داماد را دعوت نموده و پذیرایی مختصری می نمایند .

البته ناگفته نماند هنوز اکثر خانواده ها به دو روز بودن عروسی و دادن خرج و خیرات عروسی را جزه ءاولویتها دانسته و آنرا برکت خانواده می دانند

مراسم عزاداری

درشهرخواف

مراسم عزاداری به سبک وروش ذیل است پس از اینکه فرد در حین جان دادن است بربالین سرش اقدام به قرائت قران بویژه سوره یاسین را می نمایند و پس از فوت میت را به غسالخانه برده و کار غسل و کفن را انجام می دهند و در همین میان نزدیکان درجه یک و همسایگان برای وداع بر بالین میت حاضرمی شوند

کارهای مختلف بین افراد تقسیم میشود یک نفر مسئول پیگیری کندن قبر و پیداکردن کارگر و تهیه خشت و سایر تجهیرات مربوطه است

چند نفر مسئول اطلاع رسانی به اقوام درجه دو و همسایه ها هستند

یک نفر دنبال برنامه مساجد وحوزه علمیه است دراولین فرصت موضوع فوت رابه حوزه علمیه شهرستان اطلاع داده تا برنامه ریزی و هماهنگی نماز و ... انجام گیرد

از طرفی چند تا از بلندگوهای مساجد شهر پویژه مسجد جامع و مسجد محل زندگی متوفی نسبت به اطلاع رسانی بصورت عمومی اقدام می نمایند که به صورت این متن اعلام می نمایند انا الله واناالیه راجعون به مناسبت این آیه شریفه که هر نفس چشنده مرگ است و بازگشت همگی به خداست حال باتوجه به وضعیت طرف بقیه مطالب را بیان می نمایند

1- اگر فرد مذکر باشدو دارای وجه اجتماعی بالاتری اسم و مشخصات خودش رابیان می نمایند

2- اگر فرد مذکر باشدو از نظر سنی و اجتماعی دارای آنچنان جایگاهی نباشد به صورت مرحوم .....فرزند .....بیان می نمایند

3- گاها نیز زمانی که فرزند دارای جایگاه اجتماعی باشد می گویند مرحوم............والد ...............

4- اگر فرد مونث باشد و دارای همسر باشد ضمن بیان نام و نام خانوادگی می گویند مرحومه ........همسر.....

5- اگر فرد مونث باشد و مجرد باشد ضمن بیان نام و نام خانوادگی میگویند مرحومه .....قرزند ......

6- اگر فرد مونث باشد و دارای فرزند باشد ضمن بیان نام و نام خانوادگی می گویند مرحومه .......والده ......

به رحمت ایزدی پیوسته است لذا مراسم تشیع و نماز جنازه در محل مسجد غسالخانه راس ساعت حال اگر صبح خواسته باشند دفن کنند اکثرا ساعت 10 رااعلام می کنند اگر موقع ظهر خواسته باشند دفن کنند بعد از صلوات ظهر و اگر عصر باشد بعد از نماز عصر اعلام می کنند در موقع نماز اکثر مردم اعم ازاینکه آشنا باشند یا غریبه برای ادای نماز حضور می یابند بعد از آنکه نماز تمام شد یکی از افراد که نزدیک علما هست اعلام می دارد که مراسم ختم فردا در محل مسجد ( محله مورد زندگی فرد) رااعلام می نمایند

شکل قبر(از کناره )

شماره 1: خاک و کاهگل اضافه ای اس که برای جلوگیری از نفوذ باران به محل دفن می ریزند البته بعضی ها سنگ و سیمان می کنند که بنابه توضیح علما مشکلاتی دارد

شماره 2 : دیواره بالای قبر است که جهت حفاظت استفاده میشود

شماره 3 : خشتهایی است که توسط افراد ماهر گذاشته می شود

شماره4 :فضایی است که جنازه در آن قرار میگیرد

شماره 5 طرف دیگر دیواره قبر است

پس از اتمام نماز اقوام نزدیک و همسایه ها و افرادی که مایل باشند به سر قبر فرد متوفی رفته و در آنجا پس از اینکه قبر اماده بود فرد را درداخل قبر گذاشته فرد در یک فضایی به اندازه 60*60*200سانتمتری قرارداده وافرادی در امر چیدن خشت ها تخصص داشته نسبت به پوشیدن روی جسد اقدام نموده و پس از اتمام چیدن خشتها اعلم ترین علما ویا روحانی محل اقدام به سخنرانی می کند و پس ازاینکه قرآن و دعا خوانده شد ادامه خاکریزی را انجام داده و دست آخر مقداری کاه گل درست کرده و بروی مزارکشیده می شود و شب چند نفر از افراد خانواده بویژه جوانان جهت روشن کردن آتش کاه و دود جهت جلوگیری از بیرون آوردن جسد توسط حیوانات نظیر کورکن اقدام مینمایند البته بعدا باتوجه به خصوصیات خانواده اقدام به سیمان یاسنگ کردن مینمایند ویابه همان صورت معمولی رهامی نمایند و افراد به خانه هایشان مراجعه می نمایند و خانواده متوفی و افراد نزدیک نیز به خانه خود متوفی درصورت مرتب بودن رفته و درغیر این صورت به خانواده یکی از فرزندانش که امکان پذیرایی بیشتر باشد می روند و از زمان دفن افراد اکثرا بعد از نمازهای یومیه مثل ظهر . عصر .مغرب و عشاء برای عرض تسلیت و تسلی خاطر بازماندگان به خانه متوفی رفته در شروع شب و تا صبح روز بعد که مراسم ختم اصلی در مسجد برگذار می گرددکه اکثر از ساعت حدود هفت صبح شروع شده و افردا قبل ازاینکه به محل کار خویش بروند به مسجد محل زندگی متوفی رفته و پس از خواندن فاتحه و قرآن و ... نسبت به عرض تسلیت به خانواده متوفی اعلام می نمایند البته از یاعت حدود هشت یک نفر روحانی که عموما خود روحانی محل است اقدام به سخنرانی اقدام مینماید تا ساعت نه که مراسم تمام شده و افراد فامیل به خانواده متوفی رفته و پس از پذیرایی مختصر مراسم را ترک می نمایند و (البته تا چند سال پیش مراسم سه روز ادامه داشت یعنی هرروز صبح خانواده متوفی به درب مسجد رفته و ادامه داشت ظهر و شام و پذیرایی از افراد نیز بود که باتدبیر حوزه علمیه این سه روز به یک روز خلاصه شد

در ابدا مبالغی را به عنوان خیرات و ذکات و ... را به افراد مستنمد و نیازمند می دهند مبلغی را برای مساجد و حوزه علمیه وسایر درنظر می گیرند که توزیع می نمایند در روز سوم فوت مراسم پذیرایی کلی برگذار می نمایند و افراد به خانه های خودشان می روند که البته رسم این است که برای زنان خانم های همسایه مادر شوهر و خواهر شوهر و اقوام نزدیک شوهر به خانواده متوفی رفته و عروس شان را می برند و مردها نیز که شاغل یا کسبه اند تعدادی از همکاران و همسایه ها نیز نامبرده را به محل کارو زندگی اش همراهی می کنند

حال اگر خانواده متوفی خواسته باشند روز هفتم نیز مراسم پذیرایی برگزار می کنند و درهر سال باتوجه به اهمیتی که به شب نیمه شعبان که به شب برات خوانده می شود می دهند خوانده برسر قبر متوفی رفته و پذیرایی از مهمانان اقدام می نمایند

البته فرزندان شب های جمعه و اعیاد نیز بر سر مزار حاضر شده و نسبت به خواندن قران ودعا اقدام می نمایند

در مراسم عزاداری در شهر خواف تابع پوشیدن البسه مشکی نیست و منتهی لباس باید مرتب و منظم باشد و گاها نیز لباس سفید تن اعضائ درجه یک خانواده است و البته جدیدا نوشتن پارچه نوشته تسلیت رسم شده است که البته هزینه اضافی می باشد و علما تاکید بر عدم این کار ها دارند

نتیجه گیری جامعه خواف جامعه متقیدی است به نحوی که تمام مسئل زندگیشان اعم از ازدواج .تولد و طلاق و فوت همه به مرکز علم و علما حوزه علمیه و روحانیت ختم می شود و این مرکز نقش عمده در زندگی فردی و اجتماعی افراد دارد بطوری که اگر هرگونه اختلاف ومشکلی بین افراد مطرح گردداعم ازاینکه مادی . خانوادگی و برسر زمین و ارث و ... باشد به حوزه علمیه ختم می شود و چنانچه یک نفر به رای حوزه معترض بود به دادگاه مراجعه که اکثرا دادگاه نیز رای صادره توسط حوزه را تائید و گاها افراد رابه آنجا ارجاع می دهد

انشاءاله تا باشد شادی ها باشد

سایت های خواف

قسمتی از مقاله (درمورد عروسی) از وب سایت دیار ماندگار گرفته و با با اضافه و کم کردن مطالب به صورت متندر آمده است

کار تحقیقات میدانی

عروسی و عزا درشهر خواف

مطالب مشابه :

عروسی در ایلام

عروسی و عزا درشهر خواف

آموزش رایگان ساخت تاج های ژله ای

آداب و رسوم فولکوریک عروسي‌ ترکهای خراسان

آدم و حوا

گزارشهای تصویری برنامه در شهر شبکه5 ---

آداب و رسوم عروسی ترکان

مسکن زلزله زدگان روستای درشهر در انتظار برق رسانی