بررسی تطبیقی جنبش حروفیه و نهضت رنسانس
به نام خدا و سلام<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
ماه رمضان بر همگی بزرگان و دوستان مبارک. طاعات و عبادات شما قبول حق و التماس دعا. چند وقتی است که در حال مطالعه بر روی جنبش حروفیه می باشم. که در این حین متوجه شدم که از بعضی لحاظ این جنبش با رنسانس اروپا شباهت دارد:«هم در نحوه ی پیدایی و هم در تفکرات.» بر آن شدم که این نکته را بسط دهم و طی چند پست در این وبلاگ آن را شرح دهم. از بزرگوارانی چون رجب بذر افشان و برزو علی پور و احسان مهدیان و... خواهش می کنم که ایرادات و اشکالاتی را که بر این مطلب وارد است را بدون هر گونه ملاحظه ای بیان کنند تا این مطلب پر بار تر شود.
جنبش حروفیه در زمان تیمور پا به عرصه ی وجود نهاد. ایرانیان که تازه از شر جانورانی وحشی همچون مغولان رسته بودند باز دچار یک جانوری دیگر از نژاد همانان شدند. در این زمان بود که تصوف نیز رواج پیدا کرد و بعضی از آخوندان و صوفیان آن موقع ( که البته تعدادی نیز با حاکمان یک کاسه بودند) با این تفکر که مغولان و بعد از آن تیمور عذاب خداوندی هستند مردم را از ایستادگی بر حذر داشتند و نیز آنان را به سمت خانقاه های متعدد خود فرا می خواندند و به جای ایستادگی در برابر آن جانوران مردم را به انتظار کمک غیبی از باری تعالی می نشاندند و به جای اسلحه و خوی مقاومت به آنان ذکر و خرقه و کشکول می دادند. در این شرایط بود که حروفیه پا به عرصه ی وجود نهاد.
درست به مانند مغرب زمین که مسیحیت و کلیسا ده قرن بر آنان فرمان راندند و دوران سیاه قرون وسطی را بر جای نهادند. دورانی که با هرگونه علم و دانش مخالفت شد. هرگونه مخالفی را می سوزاندند . هنر نقاشی محدود به دیوارنگاره های کلیسا و در زمینه ی تئاتر محدود به دو نمایش میستری و میراکل ( میستری:نمایش راز و رمز کلیسا و سرگشت اندوهناک مسیح. میراکل:نمایشتوانمندی های ورای انسانی مسیح)شد که البته این ها نیز در انحصار کلیسا بود و باقی نمایش ها ممنوع شد. در نقاشی و هنرهای ظریفه ی دیگر مسیح در هیئتی پر از رمز و راز به تصویر در آمد که خصلت های فرا مادی اش بیشتر از خصلت های انسانی اش بود.
حروفیه در قرن هشتم هجری توسط فضل الله استر آبادی« نعیمی» به وجود آمد. او از پیشه وران روشنفکر بود که از طریق طاقیه دوزی امرار معاش می کرد( طاقیه نوعی کلاه است). می توان گفت هدف اصلی حروفیه مبارزه با حکومت فئودال تیموری بود . اوضاع اقتصادی ایران بعد از حمله ی مغول بسیار فلاکت بار بود. کشاورزی رو به زوال گذاشت و کم کم از بین رفت و مردم گرسنه می ماندند . با حمله تیمور اوضاع بسیار وخیم تر شد. تیمور برای محکم کردن پایه های سیاسی و اجتماعی خود تظاهر به دین داری می کرد و در این بین داستانی وجود دارد که او حافظ کل قرآن بود و حتی می توانست قرآن را از آیه ی انتهایی آن به آیه ی ابتدایی آن بخواند.بگذریم؛ با وخیم شدن اوضاع اقتصادی و در نتیجه کمبود نقدینگی ( مر دم چیزی نداشتند که به عنوان مالیات بپردازند) تیمور رو به بازرگانی آورد و باعث رونق هر چه بیشتر بازرگانی و تجارت شد و مراودات تجاری با بازرگانان سایر دیار ها از جمله ونیز، اسپانیا و فرانسه باعث رشد صنایع مختلف گردید. که این امر باعث پیدایش اصناف متعدد و سندیکای صاحبان حرفه و فن شد. رشد و تکامل پیشه وری و صنعت در این عصر از نظر اقتصادی و سیاسی البته با یک مانع بزرگ هم روبرو بود و آن فئودالیسم متزلزل خان ها و سران تیموری بود که در عین حال منابع و مواد اولیه صنعت و پیشه وری را در اختیار خود داشتند.
یک فرضیه به جهت چرایی معروفیت اینان به حروفیه :
تشدید و تحمیل مالیات های جدید بر صنعت گران خرده پا و انحصار منابع اولیه ی صنعتی در دست فئودال ها باعث نارضایتی طبقه ی اصناف جدید شد و سازمان های مخفی پیشه وران و صنعت گران و صاحبان حرفه و فن تشکیل شد و تحت یک مرام و مسلک به مبارزه ی سیاسی_ فلسفی با حکوت تیموری پرداخت. اعضای این سازمان که از صنعت گران و صاحبان حرفه های مختلف بودند به حروفیه معروف گردیدند و همان طور که گفتیم فضل الله استر آبادی صاحب حرفه ی طاقیه دوزی بود.
فرضیه ایی دیگر:
دکتر عبد الله رازی در کتاب تاریخ کامل ایران می نویسد: « فضل الله استر آبادی در زمان تیمور مذهبی آورد که به واسطه ی تاویل حروف الفبا موسوم به آیین حروفی گردید و تیمور را به آیین خود دعوت نمود ، ولی نه فقط آن فاتح دعوت او را رد کرد بلکه کمر قتل او را به میان بست»...
ادامه دارد...
قطعه ایی از یک شعر فضل الله استر آبادی « نعیمی »
ای گشته دلم ، محیط اشیا ای خوب و بد آفریده ی ما
فرمانبر ما ، بود کمینه از تخت ثرا تا ثریا
ماییم و به غیر ما کسی نیست در شیب و فراز و زیر و بالا
منابع و مآخذ در آخرین پست این مقاله خواهد آمد.
مطالب مشابه :
جدول زمان بندی
آشنایی با رودوزیهای سنتی-گلدوزی رشت –پوستین دوزی مشهد –پنبه دکمه دوزی-رنسانس دوزی
سوزن دوزی
آموزش رودوزی سنتی و امروزی - سوزن دوزی - سوزندوزی یکی از صنایع دستی و هنرهای ایرانی است که
بررسی تطبیقی جنبش حروفیه و نهضت رنسانس
شعر و اندیشه - بررسی تطبیقی جنبش حروفیه و نهضت رنسانس, ,
روبان دوزی به شکل گل آفتابگردان
داستان كافه رنسانس. خبری-شیعه لوازم موردنیاز برای روبان دوزی گل آفتابگردان :
برچسب :
رنسانس دوزی