اسناد تاریخی، موضوع آخرین جلسه اردکان شناسی

ضرورتهای حفاظت از اسناد تاریخی اردکان - نادر پیری اردکانی
اسناد: سند در لغت بمعنای تکیه گاه و جای تکیه زدن(معنای تخت) ما به چیزهایی که جنبه نوشتاری دارند سند می گوییم. در اروپا پیشینه اسناد تاریخچه طولانی دارد اما در کشور ما این چنین نیست. در دوره هخامنشیان اسناد بصورت صحیح آرشیو می کردند اما بعد از آن اهمیت ندادند. سند از جنبه: 1-حقوقی 2-مالی 3-اداری 4-پژهش و تاریخی
هر سندی نمیتواند مستند باشد مثلا سند داریم برای 200 سال پیش اما مهر وامضاء ندارد.
ویژگی نامه و اسناد اداری: 1-تاریخ 2-شماره 3-امضا و مهر اداری
اعتبار اسناد اداری: 1-ده سال نگهداری در ادارات 2-پس از سی الی چهل سال جزء اسناد ملی تلقی میشود
سند از دیدگاه اسناد ملی: 1-تاریخی 2-مالی 3-پژوهشی 4-محرمانه بودن(ارزش مالی داشته باشد وقابل محو نباشد.)
اسناد دادگاه و نیروی انتظامی محرمانه است.
اسناد از نظر درجه و اثر حقوقی:
1-رسمی: اسنادی که در دفترخانه تهیه می شود.
2-غیر رسمی: بطوررسمی بوسیله خود افراد نوشته می شود.
3- لازم الاجراء: اسنادی که ارزش اجرایی در موعود مقرر داشته باشند(چک ها وسفته ها)
آرشیو بمعنای بایگانی است. همه حکومتهای سلطنتی دارای آرشیو بوده اند. شهر راس در سوریه در قرن چهارم قبل از میلاد الواح و مکاتبات سیاسی معاصر حمورابی در شهر مادی در سوریه وآرشیو بابلی در شهر آلالاخ و لارسا و....
انسانها قبل از اختراع کاغذ با مشکلات زیادی روبرو بودند هم از جهت ارتباط هم ازجهت بایگانی کردن لذا وقتی کاغذ اختراع می شود یک تحول بسیار بزرگی برای بشر اتفاق می افتد.
انسانها قبل از اختراع کاغذ: 1- روی دیوار غارها و غیره خطوطی ایجاد میکردند.
۲ -روی پاپیروس (ورقه های نازک گیاه)
اختذاع کاغذ 2000 سال پیش توسط تسایی-لون
تکنیک کاغذسازی بعد از چین به ژاپن و کره منتقل می شود.در سده دوم هجری ایرانی ها صنعت کاغذسازی از اسیران چینی آموختند. از قرن شانزدهم آرشیوهای دولتی در اروپا شکل گرفت.
ایجاد مرکز اسناد دولتی: برای اولین بار در تصویب نامه هیات وزیران مصوب اردیبهشت1390 بوجود آمد اما اجرا نشد. در سالهای 1332-33-34-35-41-42-43 که هیچ کدام به ثمر نرسید. لایحه تشکیل سازمان اسناد ملی سال1343 تهیه و سال وسال1345 تقدیم به دولت شد و در جلسه 29/3/1347 تصویب و در جلسه مورخ 6/9/1348 این لایحه به تصویب مجلس شورای ملی رسید و سرانجام در تاریخ 27/2/1349 به تصویب مجلس شورا رسید و به دولت ابلاغ شد.
وضعیت اسناد از تولید تا آرشیو: سازمان تولید کننده سند- بایگانی سازمان- تولید کننده سند- بایگانی راکد
آرشیو ملی: 1-نقشه ها 2-دفاتر 3-پرونده ها 4-عکس ها 5-ضبط و صوت 6-نمودارها 7-مهرها 8-کلیه اوراق 9-اطلاعات نرم افزاری(اطلاعات نرم افزاری خیلی عمری ندارد.)
ارزشیابی: 1-تعیین میزان ضرورت نگهداری 2-ارزشیابی تجزیه و تحلیل موضوعی اسناد و سوابق آنها 3- دیدگاه ها
دیدگاه ها: 1- نگهداری تمام اسناد 2- نگهداری بخشی از اسناد
عوامل زوال ارزش اسناد دولتی: 1-حفظ اطلاعات مهم 2-عدم دارا بودن آثار مالی و حقوقی 3-وجود نسخ متععد 4-گذشت زمان های قانونی 5-پرداخت حقوق افراد و وصول مطالبات 6-انجام وظیفه تعیین شده ی سند 7-عدم اهمیت در تصمیم گیری های کلی 8-اتمام عملیات اجرایی 9-انجام عملیات حسابرسی معیارهای آرشیو ملی: 1-بعنوان سابقه 2-قابلیت پاسخ گویی 3-مطالعه و بررسی تاریخ 4-وظیفه اسنادی 5-قدمت بیش از 40 سال داشته باشد.
وضعیت اسناد دولتی و مردمی در اردکان:
دولتی: 1-در حال نگهداری 2-در حال نابودی
مردمی: 1-عدم آگاهی مردم 2-خرید و فروش 3-نگهداری توسط افراد خاص 4-پژوهش و تحقییق
اسناد منتشر شده:
۱-اسناد علی سپهری دو جلد                                             به کوشش سید صادق اشکوری
2-گنجینه مهرها واسناد حسین کاکایی                                  به کوشش سید صادق اشکوری
3-به زلالی چشمه(اسناد ومکتوبات اردکان جلد1)                    به کوشش نادر پیری ارکانی
4-اسناد قنوات اردکان جلد2                                           به کوشش نادر پیری اردکانی
۵-فهرست اسناد موقوفات یزد و حومه جلد1 و2                    به کوشش محمدجواد عرفان فر