مدینه محمود 4

مدينه فاضله افلاطون

كتاب معروف جمهوري افلاطون ، عدالت حقيقي را به وسيله تصوير يك كشور غايت آمال و شرح يك دولت ايده آل يا مدينه فاضله جستجو و مجسم مي نمايد .« مدينه فاضله افلاطون شامل فرومانروايان ، ياوران ، جنگاوران و پاسداران و توده مردم است . در مدينه فاضله جداي از عدل ، افلاطون سه فضيلت فرزانگی (خرد و رحمت ) ، دليري (شجاعت ) و خويشتن داري يا انضباط (عفت و اعتدال )را خاص گروه معيني در مدينه فاضله مي داند به اين شرح كه فرزانگي از آن فرمانروايان ، دليري از آن ياوران و سپاهيان و خويشتن داري و انضباط از آن توده مردم است . افلاطون اولين كسي است كه به ضرورت داشتن تخصص و پيشه واحد اشاره دارد و زيان چندكارگي را بيان مي كند ، او مي گويد تمدن فضيلتي است كه در پرتو آن هر يك از 3 گروه فقط به كار ويژه خويش مشغول هستند .»[1]

زندگي پاسداران در مدينه فاضله افلاطون به صورت اشتراكي است ،آنان احتياجات ساليانه خود را بصورت مقرري از مردم مي گيرند ، آنان طلا و جواهر ، خانه ، دكان و عمارت شخصي ندارند ، آنان در چادر و خوابگاههاي مشترك زندگي مي كنند . پاسداران داراي زنان مشترك هستند و فرزندان آنان از بدو تولد از مادران گرفته شده بصورت دسته جمعي و اشتراكي تربيت مي شوند ، پاسداران با افراد ديگر جامعه به چشم خواهر ، برادر ، پدر ، مادر ، پسر ، دختر و در مجموع به چشم والدين مي نگرند.

در اين تقسيم بندي ، طبقه دانشمندان و متفكران (فرمانروايان ) به منزله فهم و ادراك جامعه ، طبقه سپاهيان (جنگاوران ) نماينده جرات و شجاعت يعني نيروي محرك و بالاخره طبقه كشاورزان و كارگران (پيشه وران ) عهده دار توليدات صنعتي و كشاورزي هستند .

یوتوپياي توماس مور

« این اصطلاح که از کتاب توماس مور در سال 1516 به عاریت گرفته شده است به معنای بهشت موعود انسانی است که اندیشه بشری خالق آن است.اصطلاح مذکور،از لحاظ لغوی به مفهوم هیچستان و یا به زبان سهروردی ناکجاآباد است . مور در کتاب اول خود به جامعه و نظام عدالت آن (و بیدادهای بنیادی آن)می پردازد و در کتاب دوم است که (شیوه زندگانی جامعه آرمانی خود را شرح می دهد،که نه تنها خوشترین بنیاد را برای جامعه متمدن می گذارد،بلکه جامعه ای است که تا بشر برقرار است پایدار خواهد ماند.) یوتوپیای مور افسانه بهشت زمینی نیست بلکه بهانه ای است برای خرده گیری از جامعه خویش. جزیره یوتوپیا پیش از آن که غایتی عملی باشد،مانند جمهوری افلاطون،رویایی است تامل انگیز.آرمانشهر مور را تفسیرهای گوناگون کرده اند،برخی چون کارل کائوتسکی [نظریه پرداز آلمانی] وی را پدر انقلاب روسیه خوانده است.تاریخ دانان آرمانشهر را قالبی برای امپریالیسم بریتانیا و اومانیستها آن را مانیفستی برای اصلاحات کلی در رنسانس مسیحی دانسته اند.» (فرهنگ روابط بین الملل،غلامرضا علی بابایی،ص364-365)

« در مدينه فاضله(یوتوپیای) توماس مور نيز مانند مدينه فاضله جمهوري افلاطون بسياري از چيزها اشتراكي است ، در یوتوپياي او 54 شهر وجود دارد كه همه از روي يك نقشه ساخته شده اند ، همه خيابانها 20 پا عرض دارند و خانه ها شبيه به هم هست يك درب به خيابان و يك درب به باغ باز مي شود ، هر 2 سال يكبار مردم خانه ها را با هم عوض مي كنند ، همه يك طور لباس مي پوشند لباس مجردها و متاهل با هم فرق مي كند ، هر دست لباس كار 7 سال كار مي كند و هر روز 6 ساعت كار مي كند . برخلاف افلاطون ، مقام خانواده و ازدواج در یوتوپياي توماس مور محفوظ مي باشد. در یوتوپياي مور كارهاي بي مصرف مثل مزدوري ، راهزني ، نوكري ، بانكداري و موجري وجود نداشت . سخت گيري ديني و جسارت به اديان ممنوع بود .»[2]

مدینه های فاضله فارابی ، نظام الملک، غزالی و دیگران

« ابو نصر فارابی در مقام ارائه راه حل پیرامون بحرانی که خلافت اسماعیلیان را متزلزل کرده بود ، طرح خود را از مدینه فاضله می آراید و به طور تلویحی تمایلات خود را مطرح می کند...فارابی دو مورد بنیانی در نظام سیاسی ، یعنی اداره امور جامعه و رابطه میان شهروندان ، را مورد بررسی قرار می دهد. به بیانی دیگر فارابی روشهای اصلاح ، تلفیق اندیشه ها با عینیات و مفاهیمی مانند سعادت و مصلحت عمومی را تجویز می کند تا صاحبان اقتدار بدانها توجه کنند و وضع موجود را تغییر دهند.

ابو علی حسن ملقب به خواجه نظام الملک نویسنده سیاست نامه یا سیر الملوک از دیگر دانشمندان ایرانی است که در کتاب خود به باید ها توجه می کند و پیشنهاد هایی برای رفتار و کردار دولتمردان و روش های عرافت "مملکت داری" ارائه می دهد. ملکشاه سلجوقی در اواخرسلطنت خود از چند تن از وزیران درخواست کرد تا در باب کشورداری و آداب و رسوم پادشاهان گذشته آل سلجوق و ارزیابی وضعیت زمان و بررسی کمبودها ، تاملات خود را عرضه کنند تا پادشاه در آنها نظر کند و نقایص را در یابند و اصلاحات لازم را به مرحله اجر برسانند ، ملکشاه از میان مکتوبات وزیران خود نوشته نظام الملک را پسندید و او را مامور به اتمام آن کرد...چه در در کتاب اندیشه های اهل مدینه فاضله فارابی و چه در سیاست نامه خواجه نظام الملک بحث عدالت به میان آمده و مفهومی که بیشترین همت و توجه اندیشمندان واحد سیاسی و نظام بین الملل را چه در عصر قدیم و چه در دوره جدید به خود معطوف داشته است همین موضوع است...محور اصلی تحلیل نظام الملک فرمانروا است و راه و رسم فرمانروایی را نشان می دهد و در این راستا تمامی ساختهای دیگر حیات اجتماعی را در خدمت قدرت سیاسی قرار می دهد.

ابو حامد محمد غزالی در کتاب نصیحه الملوک به ترسیم جامعه آرمانی خود مبادرت می ورزد و روش سنت گرایی را آن گونه که ما می شناسیم در متون سیاسی خود به نمایش می گذارد ، او و فارابی شرایط دوران عباسیان و سلجوقیان را مورد ارزیابی قرار می دهند و با دیدی نقادانه به تصحیح اوضاع می پردازند...غزالی اندیشمندی در حاشیه وقایع و حوادث سیاسی و تاریخی نیست بلکه اهل عملی در کانون اتحادیه ها و انشعابها است و اندیشه سیاسی وی نیز متغیری است که منطق متغیر حوادث و جریانات سیاسی و تاریخی را باز تاب می دهد و در واکنش به اوضاع زمان قلم تجویز و اصلاح را انتخاب می کند و جامعه را آن گونه که باید باشد به تصویر می کشد.»(دکتر محمود سریع القلم ، روش تحقیق در علوم سیاسی و روابط بین الملل، چاپ الوان، 1387، صص 172تا 174)

اگر چه این سه دانشمند عمدتا پیرامون شرایط یک واحد سیاسی به طرح مدینه فاضله و شیوه های عرافت پرداخته اند و بحث روابط بین الدولی و بین الملل را به صورتی که امروز متداول است را مد نظر نداشته و یا لااقل بسیار محدود است، اما مهم این نکته است که از دیر باز و در مشرق زمین این تفکر وجود داشته بر خلاف عده ای که فکر می کنند این دیدگاه صرفا غربی و خاستگاه آن غرب است، این متفکران هم با روشی مشابه و با انگیزه هایی که از هم فاصله چندانی ندارند به تدوین متون سیاسی و حکومتی و اداره امور جامعه پرداخته اند.

« سید جمال الدین اسد آبادی ، محمد عبده و دیگران هم از حدود 100 سال پیش تا قبل از 1950 به وضوح و به همین شیوه در میدان سیاست و روابط بین الملل در ایران و خاورمیانه اندیشه ها و مطالب خود را به رشته تحریر در آورده اند، منظور از طرح مقطع زمانی 1950 این است که تا این زمان روش خاصی بر متون سیاسی و روابط بین الملل حاکم بوده است و از آن به بعد روش رفتار گرایی "علم گرایی" رقیبی برای سنت گرایی پا به عرصه نهاد. از دیگر اندیشمندان که در باب ایجاد مدینه فاضله سخن رانده است کارل مانهایم است که در کتابی تحت عنوان " ایدئولوژی و مدینه فاضله " به بررسی ماهیت دانش سیاسی در زمانی که روش علمی در میان دو جنگ جهانی در شاخه های مختلف علوم انسانی مطرح بود پرداخت ، او اعتقاد داشت که روش علمی زمان که از ریاضیات الهام می گیرد قابل تعمیم به سیاست نیست، او معتقد بود در سیاست داخلی و یا بین المللی دو عنصر از شناخت غیر قابل تفکیک هستند، منافع و انگیزه ها... چون در سیاست منافع و انگیزه ها به نوبه خود تحت تاثیر فلسفه حیات هستند ، بنابراین طبیعی است که سیاست علمی نباشد.» (دکتر محمود سریع القلم ، روش تحقیق در علوم سیاسی و روابط بین الملل، چاپ الوان، 1387، صص174 تا 219)

دلایل نامگذاري مدينه ی محمود

شايد در وهله اول پرسيده شود كه چرا نام نظريه (مدينه ي محمود ) گذارده شده است .

الف : به این دلیل که مدينه به معناي شهر و محمود به معناي پسنديده و ستوده شده است و در كل معناي (شهر ستوده ) را خواهد داد.

ب : به خاطر اينكه اين تحقيق در راستاي ايجاد دولت جهاني حضرت ولي عصر(عجل ا... فرجه شریف) و شهر آرماني زمان ظهور اوست و از طرفي اولين شهرجهان اسلام با ورود حضرت رسول اكرم (ص) به يثرب ايجاد شد و نام مدينه(مدینه النبی) برآن قرار گرفت و از منظری دیگر "محمود" نيز يكي از القاب پيامبراکرم( ص) است وایشان جد گرامی حضرت صاحب الزمان هستند اين شهر آرمانی نیز تحت عنوان نام پيامبر(مدینه محمود) نامگذاري شده است.

ج : بخاطر اينكه نامي از نويسنده در گوشه اي به ثبت برسد ، شهر آرماني را مدينه محمود قرار داده ام ، چون شهري است كه توسط نويسنده (محمود سيف)بصورت یک آرمانشهر در شروع هزاره سوم ترسيم شده است، که میتواند صلح ،آرامش، امنیت، همدلی، مشارکت ،عدالت، آزادی و رفاه را برای مردم جهان به ارمغان بیاورد.

اهداف پژوهش:

هدف نويسنده از ترسيم چنين شهري در محورهاي مختلف قرار دارد . ابتدا اهداف اصلي و بعد از آن اهداف جانبي بیان می گردد.

هدف اصلي نويسنده گنجاندن يك نظريه غير غربي در میان نظریه های روابط بين الملل مي باشد كه بطور خاص نظريه اي آسيايي ، اسلامي ، ايراني خواهد بود . در ضمن چون عموماً نظريه پردازان اين رشته ( روابط بين الملل) ديني غير از اسلام دارند يا لااقل نويسنده بدليل كمي اطلاعات از آن بي خبر است ، قصد داشته كه نظريه اي برگرفته از الگوهاي اسلامي و خصوصاً شيعه مذهب در كنار نظريه ها قرار گيرد . از طرفي به اين خاطر نام نظريه بر اين ادعا گذاشته شده است كه قابل اجرا مي باشد و دور نماي آن با توجه به عصر ارتباطات و تكنولوژي ارتباطي و بسط گسترش رسانه هاي ارتباط جمعي ، ماهواره ها ، اينترنت و فرهنگ سازي آن به سهولت قابل اجرا است . گفتيم كه ريمون آرون در يكي از ديدگاههاي خود در مورد نظريه مي گويد : (برخي نظريه را آينه واقعيت مي دانند و برخي مي گويند نظريه است كه واقعيت را مي سازد و نمي توان مستقل از نظريه واقعيتي را تصور كرد.)

لذا بهتر است گامي فراتر بگذاریم و به اين نظريه تحت عنوان شهرآرمانی صرف نگاه نشود چون ابزار لازم جهت نهادینه كردن آن وجود دارد. تاكيد نويسنده در خصوص نهادینه کردن بيشتر بر روي فرهنگ سازي از طريق ارتباطات ، وسائل ارتباط جمعي و خصوصاً اينترنت ، ماهواره ها ، شبكه هاي تلويزيوني كشورها ، كتاب ، روزنامه ، مجله و دهها وسيله ارتباطي ديگر است . مخابرات هم مي تواند سهم عمده اي در فراگير كردن اين نظريه ايفاء كند ، حتي مي توان با برگزاري اجلاس ، همايش و با ياري از سازمانهاي بين المللي تحت نظر سازمان ملل اين نظريه را به دنيا شناساند و سازمان فرهنگي يونسكو مي تواند يكي از موثرترين ابزار جهت ياري رساندن به ثبت و ترویج اين نظريه باشد.

انتقال و ترویج اين نظريه از سوي بالاترين مقام اجرايي كشور در محافل بين المللي مي تواند بيشترين ياري را در فرهنگ سازي جهاني به عمل آورد ، چرا كه هر بخش از اين نظريه براحتي قابل اجرا است و مي تواند عملياتي شود . ارتباطات مي تواند كاملترين ، سالمترين و سريع ترين انتقال دهنده اين نظريه به دنيا باشد.

در عصر کهکشان ارتباطات و اطلاعات که موثر ترین عامل در افکار عمومی است و جهان در دستان صاحبان این تکنولوژی گرفتار است و آمریکا در راس این هرم قرار دارد ، بایستی بار دیگر متوجه باشیم که در راستای اشاعه فرهنگ غرب و ارزشهای لیبرال دموکراسی نه تنها کشور ما بلکه تمامی دول جهان در معرض خطری عظیم قرار دارد که مقام معظم رهبری جمهوری اسلامی ایران آقای خامنه ای از آن به عنوان " تهاجم فرهنگی " یاد کرد «همانند سازی فرهنگی که سالهاست در ایالات متحده اجرا می شود ، هم اکنون سراسر جهان را تهدید می کند . موردیکای گورلیک فعال در عرصه هنر در سال 1965 می گوید: عصر ارتباط مجهز و متمرکز از طریق مطبوعات ، رادیو ، سینما و تلویزیون صنفی ، نوعی همسانی آفریده است که در تاریخ بی مثال است...حقیقت و تناقض نمایی عصر حاضر این است که پیشرفت های فنی ارتباطات الکترونیکی به ابزار نفوذ عظیم جهانی کشورهای پیش رفته تبدیل شده اند ، در حالی که تفاوتهای اجتماعی -اقتصادی مورد نیاز تک تک ملتها در این مرحله از توسعه جهانی دست کم حفظ فاصله میان دولتها و نظامها است و رهبری ها در دنیای فقیر ، برای تضمین تمامیت داخلی ، باز آفرینی هویتهای فرهنگی و حفظ فردیت ملی در رویارویی با مقاومت ایجاد شده ملی و بین المللی ، وحشیانه عمل می کنند.] به دلیل سوء مدیریت و عدم توانایی کشور های ضعیف در ساخت و تولید برنامه های متناسب با هویت ، فرهنگ ونیاز واقعی خود[(هربرت شیلر، ترجمه احمد میر عابدینی ، وسایل ارتباط جمعی و امپراتوری آمریکا ،انتشارات سروش ،1377 ،صص 262 و269.) و این در حالی است که رسانه های ارتباطات ازمهمترین نقش خود که نقش آموزشی عموم است فاصله گرفته اند .

معمار انقلاب در بخشی از وصیت نامه سیاسی الهی خود در مورد اثرات مخرب رسانه ها و تهاجم فرهنگی غرب با هشدار به دولتمردان و مردم و جوانان در این باره فرموده است:« رادیو تلویزیون و مطبوعات و سینما ها و تئاترها از ابزار های موثر تباهی و تخدیر ملتها خصوصا نسل جوان بوده است...فیلمهای تلویریون از فراورده های غرب یا شرق بود که طبقه جوان زن و مرد را از مسیر عادی زندگی و کار و صنعت و تولید و دانش منحرف وبه سوی بی خبری از خویش و شخصیت خود و یا بدبینی و بد گمانی به همه چیز خود و کشور خود حتی فرهنگ و ادب و ماثر پر ارزش که بسیاری از آن با دست خیانتکار سود جویان ، به کتابخانه ها و موزه های غرب و شرق منتقل گردید کشاند.»( امام خمینی ، وصیت نامه سیاسی – الهی ، ناشر مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ، 1368، صص 44 و45.) در این جاست که می طلبد اصحاب هنر و ورسانه ها و وسایل ارتباط جمعی با بهره گیری صحیح از این ابزار هویت از دست رفته ملل را به آنان باز گردانند و بستر لازم را جهت ایجاد همدلی ، همفکری ، مشارکت ،آرامش و صلح و رفاه را در ایجاد جامعه جهانی فراهم آورند و براستی رسالتی سنگین و ستودنی است.

در اهداف فرعی مي توان به مقدمه سازي براي ايجاد دولت جهاني آخرین منجی موعود حضرت مهدي "عج الله .." انديشيد ، اتفاقي كه خواهد افتاد و برمسلمانان و خصوصاً شيعيان است كه مقدمات اين انقلاب بزرگ را فراهم كنند ، دين مبين اسلام با بهره گيري از قرآن كريم و با اشاره به آيه شريفه ( و نريد انمن علي الذين استضعفوا في الارض و نجعلهم ائمه و نجعلهم الوارثين ) (قصص،5 ) وعده به ضعيف نگه داشته شدگان داده است كه روزي آنها را وارثان زمين و سردمداران زمين خواهد نمود ، جاي بسي تاسف است كه معناي مستضعف در برخي مواقع به فقير ، مسكين و .... تعريف شده است در حالي كه بهترين كلمه براي معناي آن شايد همين است كه ضعيف نگه داشته شدگان ، چون هم توانايي ، علم و تمامي پارامتر هاي لازم را داشته اند اما بدليل نداشتن قدرت ، ثروت نتوانسته اند خود را در جايگاهي قرار دهند كه حق واقعي آنان بوده است ، در سياست امروزی حق با كسي است كه قدرت و زور ،پول و زر و رو و تزوير دارد و مهم نيست كه لياقت آن جايگاه را داشته باشد يا نه .

از سوي ديگر آيه ای شريفه در قرآن مجيد هست كه مي فرمايد : ( يا ايها الناس انا خلقناكم من ذكر و انثي و جعلناكم شعوباً و قبايل لتعارفوا ، ان اكرمكم عندالله اتقيكم .) ( حجرات ،13) در آيه قبل خداوند منت بر ضعيف نگه داشته گان در سروري و وراثت زمين داده شده و در اين آيه انسانها را معرفي مي كند كه شما را از يك زن و مرد خلق كرديم ، بصورت شعبات ، قبيله ها ، (دولت ها و ملل) در آورديم كه همديگر را بشناسيد و .... اين بدين معناست كه نژاد شما ، زبان شما ، جنس شما ، دين شما ، فرهنگ شما ، كلام شما ، قانون شما يكي بوده است و به مرور زمان بدينگونه تبديل شده است و چه دستوري بالاتر از اين كه نظريه مدينه محمود برگرفته از نص صريح قرآن بعنوان معجزه قرون باشد .

39- انديشه سياسي ، طاهري ، 29

40 - انديشه سياسي ، طاهري ،206

مدینه محمود 4

مطالب مشابه :

يوتوپيااثر توماس مور(1478-1535)...

قرون وسطی و دوران طلایی (۱۶۶۰ – ۱۴۸۵)

مدینه محمود 4

سیرتحول تهیه طرحهای توسعه شهری در جهان و ایران (حسین میرزایی)

قوتادغو بیلیک کتابی یاییلدی

تاریخچه جایزه معماری پریتزکر (نوبل معماری)

نگاهی به رمان «مامور خاطرات» نوشته لویس لوری ترجمه لیلا نائینی

88- چکیده جزوه درس مبانی نظری (2) : زیبایی شناسی در معماری

59- آشنایی با برجسته ترین کارهای معماران بزرگ