نقدی بر سوالات آزمون دکتری ادبیات فارسی 94

امسال هم، چون سال های پیشین، آزمون دکتری ادبیات فارسی برگزار شد. داوطلبان عزیز این آزمون با فراغ بال و آسایش و چهره ای گشاده در حالی که گمان می کردند با سوالاتی بسیار ساده رو به رو هستند، صحنه ی این مبارزه را ترک کردند. اما روزی که کلید سوالات آمد، همگان شوکه شدند و تازه متوجه شدند که چنان نیست که آنان گمان می کرده اند. بنده انتقاداتی بر این سوالات دارم و قبل از بیان آن، توجه خوانندگان معزز را به چند نکته جلب می کنم:

اول اینکه بر اساس اعلام سازمان سنجش، این کلیدها پاسخ قطعی نیست و پس از اظهار نظر صاحبانِ نظر کلید اصلی تهیه می شود. پس باید دانست که بسیاری از موارد اصلاح خواهد شد و ای بسا اینکه در تهیه ی کلید نیز سهوی رخ داده باشد یا به علت رعایت چینش قاعده مند پاسخ ها، بین گذاشتن پاسخ درست و چینش استاندارد پاسخ ها، سهوی رخ داده باشد. سخن بنده جهت دفع دخل مقدری گفته شد تا در آینده امکان تبرئه شدنم وجود داشته باشد.

دوم اینکه شاید مواردی که عرض می کنم، نگاه ذوقی بنده باشد و کاملا درست و مستند نباشد. در این صورت از خوانندگان فرهیخته دعوت می کنم با اقامه ی ادله و براهین خود، بنده و دیگران را بهره مند گردانند. من هم یک دانشجوی معمولی و کم سواد هستم و هیچ ادعایی ندارم و به قول معروف: «من آنم که خود دانم»

سوالات دکتری امسال چند مشکل عمده داشت:

برخی از سوالات دارای دو گزینه ی صحیح بود

برخی اصلا گزینه ی صحیح نداشت

برخی سوالات کاملا غلط بود

اما تفصیل و جزئیات سوالات:

سوال 21: این سوال دو گزینه ی درست دارد؛ یعنی گزینه های 3 و 4. اگر هم قرار باشد یک پاسخ درست داشته باشد، گزینه ی 4 یعنی«زیبایی و زیبایی نگاری»است چون تاکید بیت بر زیبایی معشوق است نه بر قدرت صورتگری صانع.

سر قلم قدرت بی چون الهی در روی تو چون روی در آیینه پدید است

1-صفا و پاکدلی 2- رمز و رمزگشایی 3- صورت و صورت گری 4-زیبایی و زیبا نگاری

سوال 30: این سوال دو گزینه ی درست دارد یعنی 1و 4. اما اگر قرار باشد یکی درست تر و ارجح باشد گزینه ی 4 است:

مه جلوه می نماید بر سبز خنگ گردون تا او به سر درآید بر رخش پابگردان

1-کرشمه ای کن و بازار ساحری بشکن2-به غمزه گوی که قلب ستمگری بشکن

3-کلاه گوشه به آیین سروری بشکن 4-به ابروان دوتا قوس مشتری بشکن

معنی بیت بر اساس تفسیر و معنی دکتر جلالیان:

ماه بر پشت اسب سبز رنگ سپهر خودنمايي مي كند، براي اينكه او را از پاي درآوري بر رخش سوار شو.

اما گزینه چهارم نیز مصرعی از حافظ است که از غزلی دیگر انتخاب شده:

به ابـروان دوتا قوس مشتـري بشكن: با ابروهاي خميده ات، كمانِ ستاره مشتري را در هم شكن.

این هر دو مورد یک مفهوم را بیان می کنند: عجز ماه و مشتری در مقابل زیبایی معشوق. اما زیبایی معشوق ربطی به ساحری ندارد مگر اینکه بگوییم ماه ساحر است که البته نیست.

سوال 38: در این سوال دو گزینه ی صحیح وجود دارد اما گزینه ی2 صحیح تر است زیرا با قرینه ی عبارت«دیده ی معنی» و همچنین فحوای کلام و با عنایت به ابیات قبلی این قصیده ی خاقانی، گزینه 2 درست است:

یعقوب هم به دیده ی معنی بود ضریر گر مهر یوسفی به یهودا برافکند

1-عشق کور و کر می کند 2-بصیرت به از بینایی است

3-هر کاری را قاعده ای باید 4-دوستی بی علت شاید دشمنی بی سبب نه

دیده ی معنی می تواند معادل «بصیرت» و«چشم دل» باشد چنانکه عطار می گوید:

درنگر اينجا و کوري دور کن

ديده معني خود پر نور کن

41: پاسخ درست تر این سوال گزینه ی 3 است زیرا با توجه به عبارت«کوری پروانگان»، پروانگان، «خرده بین» بوده اند نه «دون همت» و علت نکوهش پروانگان همین است:

ماه تابان کوری پروانگان را بین که جان بر نتیجه سنگ و موم و ریسمان افشانده اند

1-نابکاران 2-خیره سران 3-خرده بینان 4-دون همتان

همان طور که بیت قبلی چنین است:

آسمان گرید بر آنان کز درش برگشته‌اند پیش غیری جان به طمع نام و نان افشانده‌اند

در واقع خاقانی کسانی را که از ممدوح او گریزانند و دیگران را قبله ی مقصود خود قرار داده اند نکوهش می کند. پس آنان دون همت نیستند بلکه نگاهشان خرد است.«خرده بین» در اصل به معنی نکته سنج و ایراد گیر است اما خود خرده به معنی «ریزه و چیز اندک» نیز است که با توجه به این معنی، خرده بین یعنی کسی که کوچک بین است و بزرگان را نمی بیند. به هر حال، اگر خرده بین قابل توجیه نباشد، دون همت نیز قابل توجیه نیست.

45: پاسخ درست گزینه ی 1و 4 یعنی جنگ آوری و«زهر آگینی» است. در مصرع اول«نز سموم آسیب و نز باران بخیلی یافته» با توجه به کلمه ی«باران»، «سَموم» به معنی باد گرم و سوزان درست است نه «سُموم» به معنی سَم. گرچه گزینه 1 پاسخ است اما گزینه چهار نیز از مفهوم بیت دریافت نمی شود، پس سوال ما دو پاسخ دارد:

نز سموم آسیب و نز باران بخیلی یافته نز خفاجه بیم و نز غزیه عصیان دیده اند

1-جنگ آوری 2-راه زنی 3-خشکسالی 4-زهرآگینی

48:این سوال دو گزینه ی درست دارد؛ یعنی گزینه ی 2و3 که دقیقا هر دو یک مفهوم را بیان می کنند.

چون ما که قطبیم در صدر ملکیم و و بر اقبال و جمله ی اولیا به سلامت اند، خلل را زود توان دریافت

1-تا نفس هست جان نیز هست 2-تا ریشه در آب است امید ثمری است

3-تا بنلاد برجاست دیوار برپاست 4-تا پریشان نشود کار به سامان نشود

77: این سوال دو گزینه درست دارد یعنی گزینه 1و2 چون مقاصد مختلف بیت ها دارای هم پوشانی است و گاه چندین مراد و مقصد از بیت قابل استنتاج است. این بیت گرچه در یکی از کتب معانی با همین مقصد یعنی«تخییر»ذکر شده اما معنی تمنی را نیز دربردارد:

ای رفیق آنچ از بلای عشق بر من می رود گر به ترک من نمی گویی به ترک من بگوی

1-تمنی 2-تخییر 3-تهدید 4-تعجیز

84:این سوال نادرست ترین سوال دکتری ادبیات امسال بود. این سوال به این دلیل غلط است که این بیت یک قافیه بیشتر ندارد و با یک قافیه نمی شود عیب قافیه را تشخیص داد. علت آن هم این است که این بیت جزو ابیات میانی قصیده ای از سعدی است با مطلع:

دنيا نيرزد آنکه پريشان کني دلي

زنهار بد مکن که نکردست عاقلي

و در قصیده جز در بیت اول، قافیه ها به صورت طولی و در مصاریع زوج می آید:

گر من سخن درشت نگویم تو نشنوی بی جهد از آینه نبرد رنگ صیقلی

1-سناد 2- اکفا 3- اقوا 4-ایطا

91:در این سوال،«تن» مفعول است اما آن را مسندالیه دانسته اند. مصرع دوم نیز ما را برای رسیدن به این حقیقت کمک می کند:

دل مغز حقيقت است تن(را) پوست ببين. در کسوت روح صورت دوست(را) ببين

1-مسند 2- تمیز 3-مسندالیه 4-مفعول

اما باید گفت، مسندالیه بودن «تن» نیز قابل توجیه است: دل مغز حقیقت است تن پوست است، ببین

اما یک سوال از طراح می پرسم: چرا علم معانی را با دستور آمیخته اید؟!

بخث مسندالیه مربوط به علم معانی است و بحث مفعول مربوط به دستور، و آوردن این هر دو در یک سوال و خواستن نقش کاملا نادرست است. اگر می گفتند نهاد، ما می پذیرفتیم. اما به هر حال هر دو مورد، قابل توجیه است و نکته ی دیگر اینکه به قول یکی از دوستانِ مستغرق در دستور، نباید در نظم و شعر دنبال دستور بود چون شعر تابع دستور نیست بلکه این دستور است که تابع شعر است. در بسیاری از موارد، دستور اشعار، تابع قواعد زبان فارسی نیست پس بحث دستوری کردن در شعر خیلی جالب نیست چون وزن شعر شالوده ی دستوری زبان را برنمی تابد.

94:در این سوال نیز گزینه ی نادرست، درست انگاشته شده است. تعلیمی بودن «معارف» بها ولد را نادرست دانسته حال آنکه معارف ار نظر ژانر، عرفانی و تعلیمی است. زبان ساده دارد و پراکندگی مطالب.گزینه غلط، «مسجع بودن» است که طراح محترم احتمالا به اشتباه، «مسجع نبودن» نوشته است. پس این سوال اصلا گزینه ی درست ندارد:

1-سادگی زبان 2- تعلیمی بودن 3-مسجع نبودن 4-پراکندگی مطالب

من آنچه شرط بلاغ است با تو می گویم تو خواه از سخنم پند گیر خواه ملال

جلال الدین گرگیج/28 اسفند 94

نقدی بر سوالات آزمون دکتری ادبیات فارسی 94

مطالب مشابه :

منابع دکتری زبان و ادبیات فارسی | فروش جزوات دکتری ادبیات فارسی :

منابع آزمون دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد

نقدی بر سوالات آزمون دکتری ادبیات فارسی 94

منابع آزمون دکتری ادبیات

کلید سوالات آزمون زبان و ادبیات فارسی دکتری نیمه متمرکز سال 92 با توجه به دفترچه B

دانلود منابع و سوالات ازمون دکتری زبان و ادبیات فارسی

پذیرش دانشجو دکترای زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه مازندران

افزایش 25درصدی ظرفیت پذیرش در کنکور دکتری/ زمان اعلام نتایج

منابع کنکور کارشناسی ارشد ادبیات فارسی