بر خشت‏های کهن و به یاد کرسی مادربزرگ

نگاهی به مهمانسرای سنتی خالومیرزا در شهر کویری عقدا

بر خشت‏های کهن و به یاد کرسی مادربزرگ

پا به پای خودباختگان و دلدادگان فناوری‏های نوین، جوانان بلند همتی پیدا می‏شوند که به جای رویکرد به بهشت غرب، رو به خشت کرنش می‏کنند تا نشان دهند همه چیز دود و ماشین و سرعت بالا نیست و اگر قرار است بنی آدم دمی در این جهان خاکی بیاسایند، لزوماً در خانه‏های شیشه‏ای نخواهد بود و خانه‏های خشتی ایران باستان می‏توانند رقیب بزرگی برای هتل‏های لوکس امروزی باشند.

اگر اندکی شناختی از بافت شهری مناطق کویر و حاشیه کویر همچون اصفهان، کاشان و یزد داشته باشید، حتماً نمونه‏ای از اقامت‏گاه‏های سنتی را دیده و یا سخن آن را شنیده‏اید. مکان‏هایی که شباهت چندانی به هتل‏های امروزی ندارند ولی در عوض آن قدر جذاب‏اند که هم گردشگران داخلی و هم خارجی، نمی‏توانند از تجربه کردنش بپرهیزند.

نخستین اقامتگاه سنتی عصر حاضر که به منظور ارائه خدمات نوین هتلداری در یک فضای کاملاًَ ایرانی شکل گرفت، بازسازی کاروانسرای «مادرشاه» در خیابان آمادگاه اصفهان بود که با مشاوره خارجی تبدیل به مهمانسرای عباسی شد و کم‏کم به عنوان گران‏ترین هتل ایرانی عرض اندام کرد. این رویداد در اوان دهه پنجاه خورشیدی رخ داد. پس از آن برای سال‏های پی در پی، دغدغه ایرانیان همه چیز بود به جز فرهنگ و سنت تا کم‏کم موج نوین بازگشت به اقامت‏گاه‏های سنتی جانی دوباره گرفت و شهرهای یزد و کاشان وارد رقابتی سخت شدند که هم اینک به نظر می‏رسد یزدی‏ها با شتاب بیشتری توانستند ده‏ها نمونه از این مکان‏های دیدنی و ستودنی را برآرند.

در این جا خیال ندارم نام و نشان تک تک این مکان‏ها را بیاورم که آن از جنس بازار و بازرگانی است و مرا به این مقولات راهی نیست. نمونه متفاوتی که در شهر عقدا دیدم، به نظرم یک جهش بزرگ در نگاه نوستالژیک به پیشینه اجتماعی و فرهنگی سرزمین ماست. دیدن اتاق‏هایی با نمای خانه‏های قدیمی و در عین حال تر و تمیز که پاسخگوی نیاز امروزین شهروندان شهری شده کشورمان باشد، ناخودآگاه افسار قلم را از من ستاند تا آن گونه که خود می‏خواهد براند.

امروزه گرم کردن یک اتاق در هر جای ایران کار دشواری نیست ولی تجربه زیر کرسی خوابیدن با توجه به تغییر شیوه زندگی که واقعاً تکرارش در شهری چون تهران و اصفهان و تبریز و مشهد ناشدنی است، برای نسل نوی ایرانی بیشتر به یک رویا می‏ماند. بیشتر بچه‏های امروزی شنیده‏اند که پدربزرگ و مادربزرگ‏شان زیر کرسی زیسته‏اند ولی هیچ درکی از این کرسی ندارند.

اقامتگاهی همچون هتل سنتی خالومیرزا در شهر کوچک عقدا (100 کیلومتری شمال غرب یزد) به نسل نو و همچنین جهانگردان خارجی چنین امکانی می‏دهد تا چند شبی را در زیر کرسی و خانه‏های سرتاسر کاهگلی با دکوراسیون کاملاً ایرانی بگذرانند. شاید در آینده نزدیک عروس و دامادهایی نیز پیدا شوند که نخستین شب زندگی خویش را به شیوه نیاکان برگزار کنند. البته خبری از دود و منقل نیست که نسل نو را با آن میانه‏ای نباشد. به جایش یک گرماده برقی نهاده‏اند که چون دیده نمی‏شود، آسیبی به نمای خانه وارد نمی‏کند. در چنین خانه‏هایی البته گریزی از ابزار امروزی همچون یخچال و تلویزیون نیست. ضمن این که اینترنت بی‏سیم هم در همه اتاق‏ها جاری است. چیزهایی که در دسترس نیاکان ما نبود. بنابراین شبیه‏سازی زندگی سنتی، عملاً با برخی عناصر نوین گره خورده است که شاید خیلی بیراه نباشد.

تختخوابی در کار نیست. همانند پیشینیان رختخواب‏ها را در گوشه اتاق بدین صورت می‏چینند

ورودی خانه‏های اشرافی در گذشته یک هشت ضلعی داشت که به اختصار هشتی می‏گویند. محمدرضا امامی جوان کوشای عقدایی بنا دارد، در اصلی هتل نوسازش را با تعمیر اساسی این خرابه بنبان نهد. هم اکنون از یک در فرعی در ضلع جنوبی بهره می‏برد. هشتی کهن بازمانده از دوران ایلخانی (مغول‏ها) به زودی به یک لابی زیبای شرقی تبدیل خواهد شد که نظیرش را هیچ یک از هتل‏های جهان ندارند.

این هم نمای ورودی از ضلع شمالی که توسط محلی‏ها به طویله تبدیل شده و با همت یک ایرانی خودباور به زودی دروازه ورود جهانگردان خارجی خواهد شد. آنان که از اقامت در بلورهای شیشه‏ای و قفس‏های بتنی خسته شده‏اند. علاقه‏مندان برای دریافت اطلاعات بیشتر می‏توانند به پایگاه اینترنتی هتل سنتی خالومیرزا بروند.

مطالب مرتبط:

گشتی در زیارتگاه‏های زرتشتیان استان یزد

گشتی در روستای فهرج – استان یزد

گشتی در ویرانه‏های زمین‏لرزه طبس

جنگل شادی

سفر به روستای کهن کندوان در آذربایجان شرقی

دژ الموت؛ پیوند طبیعت و تاریخ

کول فرح؛ یادگار تمدن زاگرس‏نشینان

شهر اولین‏های ایران

دیده‏بان تنگه هرمز

قشم؛ مروارید خلیج فارس

کیش؛ نگین خلیج فارس