تحلیل محتوای کتاب هدیه های آسمانی پایه سوم ابتدایی

دروس ابتدایی

بسمه تعالی

موضوع :

نام ونام خانوادگی: ستاره یاراحمدی

فهرست :

تحلیل کتاب هدیه آسمانی پایه سوم.......................................................................................................3

ساختار کتاب هدیه آسمان.......................................................................................................................3

نحوه ارزشیابی...........................................................................................................................................5

تحلیل تصویر روی جلد.............................................................................................................................5

بخش اول خداشناسی................................................................................................................................6

تحلیل بخش اول........................................................................................................................................7

بخش دوم نبوت.........................................................................................................................................7

تحلیل بخش دوم.......................................................................................................................................8

بخش سوم امامت......................................................................................................................................10

تحلیل بخش سوم.....................................................................................................................................10

بخش چهارم معاد......................................................................................................................................11

تحلیل بخش چهارم.................................................................................................................................12

نمونه ای از طرح درس هدیه آسمانی پایه سوم.....................................................................................13

ارایه درس.................................................................................................................................................14

تحلیل کتاب هدیه آسمان پایه سوم:

درتحلیل این کتاب سعی می شود،که درحدتوان اهداف،محتواوروشهای تدریس دردرس هدیه های آسمان سوم موردبررسی قرار گیرد.قبل ازپرداختن به این موضوع به یک سوال مهم پاسخ می دهیم.چراکتاب دینی تغییرکرد؟

١) زمان تغییر کرده است.2) بچه های امروزی با بچه های قبل فرق دارند.3)والدین بچه ها عوض شده اند.4)دین گریزی ودین ستیزی زیاد شده است.5)پیشرفت علم و تکنولوژی.دلایل تغییر نام تعلیمات دینی به هدیه های آسمان: 1) هدیه ملموس و محسوس است و با دنیای شناختی کودکان همخوانی دارد2)هدیه برای کودکان وبزرگسالان خوشایندودوست داشتنی است3)هدیه جنبه ی کاربردی داردودرزندگی کودکان قابل لمس است4)آسمان مظهر زیبایی و آرامش است ودیدوسیع ورو به بالاراتقویت می کند5) نعمتهای خداوند از آسمان نازل می شود6)تفکرکودکان دبستانی عینی ومحسوس است.مفهوم دین ودینی انتزاعی وذهنی هستندوبرای کودکان قابل فهم نمی باشد. تأکید مولفین : نگوییدهدیه های آسمانی،چون آسمانی امری معنوی والهی است و جنبه ی انتزاعی دارد. بگویید هدیه های آسمان ، چون جنبه ی عینی دارد و مفهوم آسمان برایشان قابل لمس و خوشایند است .

ساختار کتاب هدیه های آسمان :

هدیه های آسمان در دوره ی دبستان شامل : (عنوان - متن - تصویر - فعالیت - برای خواندن - کتاب کار )است. محتوای درس شامل :1)کتاب هدیه های آسمان 2)کتاب کار.

اصول عنوان : ارائه ی پیام درس به صورت غیر مستقیم ، ایجاد انگیزه و تفکر ، ایجاد حس خوشایند . حس کارکرد عنوان : ایجاد انگیزه برای یادگیری ، ایجاد آمادگی برای یادگیری ، تحریک کنجکاوی . اصول متن :واژه ها از آسان به مشکل ، کوتاه بودن متن ، داستانهای شیرین و جذاب ، با اتمام متن ، یادگیری پایان نمی پذیرد . و متنها به صورت واگرا هستند .

کارکرد متن : وسیله ای برای ارزشیابی و جمع بندی درس ، تهیه ی اهداف درس ، شروع درس ، راهنمای فراگیر برای رسیدن به نتیجه .

اصول تصویر : جذاب بودن ، ارائه ی پیام درس به صورت غیر مستقیم ، هدفمند بودن ، توجه به اصول کتاب کودک . ( تصویر گری و روانشناسی رنگها )

کارکرد تصویر : مکمل تدریس ، ایجاد انگیزه ، زیباسازی کتاب ، شروع تدریس با تصویر ، جمع بندی و نتیجه گیری درس ، تحریک خلاقیت و نوآوری .

اصول فعالیتها : برانگیختن حس تفکر و کنجکاوی .

کارکرد فعالیت : وسیله ای برای ارزشیابی ، ارتباط بین کتاب هدیه ها و کتاب کار ، ایجاد زمینه ی بحث و گفتگو ، جمع بندی مطالب ، کمک به تعمیق مطالب .

اصول کتاب کار : استفاده از فعالیتهای مورد علاقه ی بچه ها مانند : قصه ، شعر ، خاطره ف جمله نویسی و رنگ آمیزی ، کمک به ارزشیلبی ، تنوع در فعالیتها ، توجه به تفاوتهای فردی .

کارکردهای کتاب کار : ایجاد انگیزه برذای تدریس ، مکمل تدریس ، تثبیت یادگیری ، ارتباط بین خانواده و مدرسه ، تشویق به دقت در مشاهدات ، مرور تجربه ها ، افکار و آرزوها .

موضوعات کتاب : هدیه های آسمان شامل 6 بخش یا 6 موضوع است .1)خداشناسی2)پیامبری3)امامت4)آداب واخلاق اسلامی5)احکام اسلامی6)معاد.

کتاب هدیه های آسمان در دوره ی ابتدایی دارای 22 تا 25 درس می باشد .با توجه به اینکه تقریباً 28 هفته ی مفید آموزشی داریم . پس در هر هفته یک درس تدریس می شود . در هر پایه در طول هفته 2 ساعت هدیه های آسمان داریم . می توان یک جلسه تدریس کرد و یک جلسه کتاب کار را انجام داد. یا می توان هر دو کتاب را در دو جلسه کار کرد . بستگی به نظر معلم دارد .درس های خدا شناسی حتماً پشت سر هم تدریس شود ولی بقیه درسهارا می توان به صورت پیمانه ای تدریس کرد . مثلاً درس کلاس پنجم درس میراث پیامبر که در مورد عید غدیر است را می توان همزمان با عید غدیر تدریس کرد.در کتاب هدیه ها شروع درس ها با سلام است ودرسی متناسب با توانا ودرک فراگیران درباره ی سلام آورده شده است.فعل های انتخاب شده مضارع هستند به این دلیل فراگیر را در متن درس قرار دهد وبه عبارت دیگر فراگیر احساس کند که در حال وهوای داستان ئ یا متن درس قرار دارد.

بحث خداشناسی در پایه ی سوم:آشنایی با بخشندگی خداوند.

روند آموزش نماز در پایه ی سوم:آموزش نماز چهار رکعتی .

روند آشنایی با امامان در پایه ی سوم: امام سجاد (ع) و امام محمد باقر(ع) ، امام جعفر صادق (ع) . در تمام پایه ها به زندگی حضرت امام مهدی عج اشاره ای شده است اما آشنایی کامل در پایه ی پنجم است در پایه های دوم و سوم و چهارم به صورت غیر مستقیم ومتناسب با درک وفهم در مورد حضرت مهدی (عج) مطالبی آورده شده. کتاب کار:کتاب کار در واقع مکمل هدیه های آسمان است و لازم است همزمان با کتاب درسی تدریس شود. حتی می توان تدریس درسها را ازکتاب کار شروع کرد.تمرینات کتاب کار باید توسط دانش آموزان و با نظارت و هدایت معلم در کلاس انجام شود و یا قسمتی از آن در خانه انجام شود.سؤالات کتاب کار بیشتر به صورت واگرا است و لزومی ندارد همه به صورت یکسان پاسخ دهند هر دانش آموز به تناسب آموخته ها و درک و فهمش پاسخ می دهد .رنگ آمیزی کتاب کار جنبه ی التذاذی دارد.اجباری نیست رنگ آمیزی تصاویربنا به سلیقه ی بچه هاست ودرارزشیابی ملاک نیست .در کتاب کار الزامی در نوشتن پاسخ ها نیست اگر به صورت شفاهی هم بیان کنند کافی است می توانند فعالیتها را به صورت فردی یا گروهی انجام دهند.مهارتهایی که درکتاب کاربه کار می برند عبارت است از: قضاوت کردن،ارائه ی پیشنهاد،انتقاد،تعمیم دادن، پیش بینی کردن،ادامه نویسی یک واقعه استفاده از تخیل.کتاب کار در واقع ابزاری مناسب برای توسعه و تکمیل یادگیری و بروز خلاقیت و ابتکار می باشد.فعالیت های کار را می توان به عنوان فعالیت خارج از کلاس تلقی کرد. و حتماً باید خودشان انجام دهند.

فعالیتهای کتاب کار:1) اطلاعات بچه ها را توسعه می دهد و طبقه بندی می کند.2)بچه ها را به تلاش و پویایی وا می دارد.3) به فراگیران انگیزه و شادی می بخشد و آنها را برای یادگیری بیشتر و بهتر آماده می کند.4) ابزاری مناسب برای ارزشیابی از کار بچه ها است .5)نتیجه ی کار هر یک از بچه ها می تواند به طور محسوس با سایرین متفاوت باشد.

آنچه درکتاب مهم است،تلاش فکری عملی است که فراگیرازخودنشان می دهد.نه صرفاً زیبایی ظاهر و انجام تکالیف. مهمترین نقش اولیا: تشویق و دلگرمی بچه ها در انجام تمرینات کتاب کار است.

نحوه ی ارزشیابی : ارزشیابی به دو صورت انجام می شود:1)نتیجه مدار: نتیجه ی کار و درستی پاسخ مهم است نه تلاش فراگیر.2)فرایند مدار:تلاش فکری و عملی فراگیر اهمیت دارد و نه نتیجه ی کار.روش ارزشیابی دردرس هدیه های آسمان مشاهده ی رفتار است.ابزارارزشیابی دردرس هدیه ها آسمان چک لیست یا جدول ثبت مشاهدات آموزگار است.بنابر نظر مؤلفین کتاب هدیه های آسمان بر جنبه های نگرشی تأکید دارد و به دنبال این نیست که صرفاً محفوظات و اطلاعات دانش آموزان را توسعه دهد. بنابراین امتحان پایانی از درس دینی باید حذف شود . و ملاک قضاوت و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دانش آموز، با توجه به مجموعه ی نمراتی است که درطول تحصیلی کسب کرده است. این نمرات را معلم با مشاهده ی رفتاردانش آموز به او می دهد. چه بسا نمره ی فردی درامتحان پایانی 20 است ولی از نظر دینداری و اخلاق و رفتار بسیار پایین است و بالعکس.پس باید رفتار و نگرش های بچه ها را مشاهده کرد ودر جدول ثبت مشاهدات نوشت .در پایه های دوم، سوم،و چهارم حداقل 5 بار در 5 درس مختلف در هر نیم سال دانش آموز ارزشیابی می شود. ودر پایه ی پنجم حداقل 4 بار در هر نیم سال. و نمره ی پایانی دانش آموز، میانگین نمرات او در سال تحصیلی است.

درتحلیل این کتاب من به صورت مجزا و بخش به بخش در مورد محتوا روشهای تدریس مؤثر واهداف آن نوشته ام.

قبل از پرداختن به محتوای کتاب ،نگاهی کوتاه دارم به تصویر روی جلد:این تصویر دختری را با چادر نماز نشان می دهد که با توجه به اینکه این عکس روی جلد کتاب پایه ی سوم چاپ شده است و دختران در همین سن وسال به سن تکلیف می رسنددلیل انتخاب این عکس مشخص و قابل توجیه است.تصویرکتاب کارنیزبخش های مختلف کتاب را پوشش داده و بر فصل یا فصول خاصی تاکید نکرده و تمامی آنها را دارای اهمیتی برابر می داند. بخش اول خداشناسی:

کلیات:هدف غایی تعلیم و تربیت دینی رشد معنوی کودکان است.رشد معنوی در واقع فراگیری ارزش هاو رویکردی اندیشمندانه به زندگی است.وصل شدن به کسی یاچیزی برترازخوداست احساس رشد یابنده ای است که زندگی را ازتولدتامرگ دارای معناومفهوم میسازداحساس وجودرازی دردرون زندگی است.رشدمعنوی نگرش همراه بااحترام فزاینده به دیگرموجودات ودریک کلام یادگیری برخورداری ازایمان است ایمان به خداوند.چنین احساسی و نیز واکنش نسبت به آن ازجمله اساسی ترین مسایل دینی است که درشکل والاترآن به عنوان احساس ماورای طبیعی ومقدسی تلقی می شود.بدون چنین احساسی پاسخ های دین به پدیده های عالم حیات وروابط آنها قایل درک نخواهدبود.آموزش درباره ی خداوسایرمفاهیم دینی بادیگراموری که بین معلم وکودک روی می دهدتفاوت آشکاری دارد.این نوع آموزش درواقع اموختن زندگی به نوعی دیگروبرخورداری اززیستنی همراه بامعناامیدتعهدات ارزشمندو تصمیم گیری مبتنی براندیشه و اراده است.

نکاتی در مورد اموزش های مربوط به مبحث خداشناسی:گرچه کودک ممکن است خداارابالاترازهرکس وهر چیزدیگری بداندامادرعین حال ممکن است اورابه صورت یک انسان نیزتصورکندودرباره ی اوتفسیری خودمحورانه و عینی ارائه دهد.ممکن است کودک خدارامادی ومانندانسان دارای دست وپاورفتارهای انسانی تلقی کندیادرخیالهای خوداورادرخانه ای بامهمانهای زیادببیندوتلقیی اش چنین باشدکه مثل انسانهاغذابخوردوبخوابد.به طورکلی تصوربچه هادرباره ی خداامیخته ای ازتخیل وتجسم است.امابه هرحال این تصورات خدارابرای کودک واقعی ترساخته و باعث میشودکه بتواندبااورابطه برقرارکند. تذکری به معلمان:کودک نمی تواند به طور کامل از خداوند تصوری غیرمادی داشته باشد.بنابراین به هیچ وجه نباید درصدد تلقین این مفهوم به وی بود وتوضیحات بیشتر به وی باعث شکل گیری تصوری مبهم تر میگردد. پس بهتر است بیشتر درباره ی زیبایی مخلوقات او مهربانی و دوست داشتنی بودنش صحبت کرد.در پایه سوم تاکید برنامه ریزان بر ایجاد احساسی خوشایند در دانش اموز نسبت به خداوند مهربان به عنوان بخشنده ی همه ی نعمت ها و تقویت احساس و علاقه ومحبت نسبت به او میباشد.

بخش اول کتاب هدیه های آسمان پایه ی سوم: شامل4درس 1)سایه وسارا2)مدرسه ی ده آفتاب3)مهربانترین دوست4)همیشه با من ویک شعر با مضمون خداشناسی است که دارای اهداف زیر میباشند:

دانش آموز :1)به مهربانی و زیبادوستی خدا پی ببرد.2)درباره ی احساس رضایت خود پس از رفع نیازهایش توضیح دهد.3)فهرستی از نیازهای خود تهیه کند.4)برخی از نعمت های خدا را برشمارد.5)احساس خود را نسبت به خدا بیان کند.6)راههای تشکر از خداوند را بیان کند.7)با مفهوم دعا آشنایی پیدا کند.

تحلیل بخش اول :

در مجموع متون انتخاب شده مناسب با پایه وسن فراگیران بوده و تصاویر انتخاب شده برای دروس متناسب است فعالیت برایم بگو در پایان هردرس آموخته های دانش آموز را از درس جدید می سنجد واو را در ذهن خودش مسلط بر موضوع جلوه می دهد.

تمرین (اکنون می توانی)نیز دانش اموز را توانا بر انجام اعمال حسنه ای میکند که هدف درس بوده است وبرای او ایجاد انگیزه و علاقه نسبت به انجام ان کار است.

درجه ی تناسب تمرین کتاب کار و متن درس اول همخوانی چندانی ندارد.به عبارت بهتر تمرین ارائه شده بسیار پیش پا افتاده وآسان است.تناسب در سایر دروس مناسب می باشد.

روشهای تدریس: با توجه به اینکه دانش اموزان این پایه سال قبل درس هدیه های اسمان را گذرانده اند و با روشهای تدریس در این درس اشنایی نسبی دارند اجرای روشها مشکل نیست.تجربه های عینی و شخصی معلم ودانش اموزان در تدریس بسیار حائز اهمیت میباشد. دردرس سایه وسارا میتوان از روش قصه گویی بهره برد وپس از پایان قصه هر دانش اموز یک قسمت از قصه را نقاشی کند.روش پرسش وپاسخ نیز می تواند جزء جدایی ناپذیر تمامی تدریس ها باشد.یکی دیگر از روشهای مؤثر شیوه ی تدریس گروهی است.مثلا در این بخش میتوان افراد را به گروه های مختلف تصادفی تقسیم کرد و گروهی در مورد خداوند ونعمتهایش بحث کرد وپس از گفت وگودر گروه وارائه ی نتایج هم اندیشی اعضا توسط رابطین به سایر گروهها به مقایسه ی پاسخها پرداخت و بازخورد لازم را داد.گردش علمی و جمع اوری لیستی از افریده ها ونعمتها نیز در تدریس دروس این بخش خالی از لطف نیست.با توجه به ارتباط معنایی مفهومی تمامی دروس این بخش در تدریس میتوان از دروس تدریس شده استفاده کرد.

تمرینات درس هدیه های اسمان دو گونه است:1-سوال یافعالیت (برایم بگو)در کتاب هدیه ها 2-تمرینات کتاب کار .

برای ارزشیابی دروس این بخش باید به انچه از خلال کلمات متن تصاویر ان ونکاتی که معلم حین تدریس به بچه ها گفته است ونکاتی که ضمن فعالیت های کلاسی به ذهن بچه ها منتقل شده توجه شود.همچنین معلم میتواند برای سنجش تمامی ابعاد شناختی عاطفی ومهارتی اموزش مواردی را مد نظر قرار داده وبعنوان ابزار ارزش یابی بکار بگیرد.شکر گذاری دانش اموز از نعمت های خدا نمونه ی بسیار خوبی برای سنجش بعد مهارتی است.

بخش دوم نبوت:

کلیات:استنباط کودکان از مفهوم پیامبری از یک تلقی خام آغازشده به تدریج به سوی برداشتی پیشرفته سوق پیدا می کند. تجربه نشان داده که تا حدود نه سالگی تصویر بچه ها از پیامبر دین خود مغشوش وپراکنده است اما به هر حال تلقی انها این است که وی انسانی خوب مهربان و مفید بوده است.این نگاه درباره ی امامان نیز وجود داردالبته کودکان ایرانی با توجه به اموزش های غیر رسمی بیشتری که میبینندجزئیات بیشتری را می دانندوبابرخی ازائمه (ع) همچون امام حسین وامیر المومنین (علیهما السلام)آشنایی دقیقتری دارند.دراین سنین می توان تلاش فراوانی کرد تا بچه ها به اولیای دین علاقه مند شوند.ذکر داستانهای ساده وشیرین ازرابطه ی آنهاباکودکان مهربانی آنهابامردم وحتی حیوانات وقصه هایی درباره ی کودکان آنهابرای بچه بسیارمفیداست وازآن مفیدترشرکت درمراسم جشن و پایکوبی برای ولادت آنهاست.

نکته:مفهوم معجزه نیزدرذهن کودکان عبارت است ازدخالت فیزیکی ومادی خداونددرامور.بدین ترتیب معجزه چیزی شبیه تردستی است وبطورکلی دراین باره عنصرتخیل وتوجیهات افسانه ای بسیارغالب است.به همین جهت توصیه میشود برای تقویت ایمان بچه ها به خدا و پیامبران از مفهوم معجزه استفاده نشود وبه هنگام ذکر قصه هایی از زندگی پیامبران نیز بر روی این گونه موارد تاکید نشود.مبحث پیامبری در هدیه های آسمان پایه ی سوم ابتدایی صرفابه بحث درخصوص ویژگی های رفتاری و اخلاقی پیامبر اسلام در دوره ی کودکی ونیز ویژگی های رفتاری حضرت ابراهیم (ع) در دوره ی نوجوانی اختصاص دارد.این مبحث به دور از هر گونه مفهوم انتزاعی نظیر وحی معجزه و یا عصمت با ارائه ی تصویری ملموس و انسانی از پیامبران خدا درباره ی شخصیت ممتاز و ارزنده ی آنها گفت و گو می کند. بخش دوم کتاب هدیه های آسمان پایه ی سوم:شامل5درس است:1)کودک با برکت2)برادرانم3)نان تازه4) لبخند پیامبر5)دیدار پدر،است که دارای اهداف زیرمیباشند:

دانش آموز :1)با رسول الله بعنوان پیشوای دین اسلام آشنایی پیدا می کند.2)به ارزش یاران پیامبر که خدمات شایانی انجام داده اند پی ببرد.3)نسبت به پیامبران بزرگ الهی ادای احترام کند.4)احساس خود را نسبت به پیامبر بیان کند5)با حضرت ابراهیم (ع) آشنایی پیدا کند.6)از رفتار پیامبران خدا الگو بگیرد.7)از ذکر صلوات در اعمال خود استفاده کند.8) وضعیت قبل وبعد از حضور پیامبر در خانه حلیمه را مقایسه کند.9)برداشت خود را از داستان بت شکنی حضرت ابراهیم بیان کند.

تحلیل بخش دوم:

2درس«کودک بابرکت»و«برادرانم» مربوط به دوران کودکی پیامبر(ص)است که بازبانی متناسب باسن دانش آموزان بیان شده است.تصاویردرس خودگویای داستان است وایجادانگیزه ای بسیارخوب رادراختیارمعلم قرارمیدهد.این دروس برای بچه هاملموسترمی باشدچون پیامبرراهمسن خودمی دانندوهضم اعمال ورفتارایشان برایشان امری پیچیده ونامفهوم نیست.سوالات(حالابرایم بگو)بدلیل اینکه تمامی درس راپوشش داده اندزمانی پاسخ مناسب ازسوی دانش آموزبه آنهاداده میشودکه مفهوم درس کاملاانتقال داده شده باشد.تمرین کتاب کار نیزبچه را به تحلیل رفتارپیامبر با اقشار،گروه هاوسنین مختلف وا میداردودانش آموزرابه الگوگیری ازاوعلاقه مند میکند. تمرین(اکنون می توانی...)دانش آموزرابه یادگیری مطالب بیشتردرباره ی پیامبروتحقیق پیرامون ایشان سوق میدهد. والدین می توانندداستانهایی متناسب باسن فرزندان برایشان تعریف کنندکه نتیجه ی آن علاقه به پیامبر(ص)می باشد. درس«نان تازه »مفهوم احسان به والدین رابه دانش آموز می آموزدواطلاعاتی مختصردرموردحضرت فاطمه زهرا(س)به دانش آموزان انتقال میدهد.لبخندپیامبرهم مهربانی باآفریدگان را مدنظرقرارداده است.باتوجه به اینکه دانش آموزان پایه ی سوم درسال قبل درکتاب قرآن درموردحضرت ابراهیم (ع)مطالبی رایادگرفته انددرس«دیدارپدر»درجهت تکمیل دانسته هایشان بسیار حائزاهمیت می باشد.تمرین(حالابرایم بگو)نیزیادآوری پیش دانسته های قبلی است.نکته جالب دراین درس این است که درس ناتمام است وچون دانش آموز اطلاعاتی دراین باره داردمی تواندبه نحواحسن ازپس پاسخگویی به تمرین(اکنون می توانی...)برآیدوداستان درس راادامه دهد.تمرین کتاب کار هم برپیش دانسته های دانش آموز صحه می گذارد.‌‍

روشهای تدریس:در تدریس دروس مربوط به این بخش میتوان ازروشهای نمایشی وایفای نقش استفاده کرد.فیلم های کارتونی وانیمیشن های موجوددربازارکه دسترسی به آنهابسیارراحت است درامرتدریس گره گشای کارمعلمان شده است ومفاهیم موردنظررادرذهن دانش آموزماندگارمیکند.ایفای نقش وبه عهده گرفتن مسئولیت همیشه برای کودکان لذت بخش بوده است.این روش برای بچه ها غریبه نیست چون آنهادربازیهای خود،دائم نقشی راایفامی کنند.همچنین برای به فعالیت واداشتن افرادکمروروشی مؤثرمیباشد.روش دیگربسیارکارآمد«قصه گویی »است. درتدریس این دروس میتوان ازداستانهای حاشیه ای ومرتبط استفاده کرد که البته برای دانش آموز قابل درک باشد.اگرمعلم دسترسی به نقاشی یاپوستری درزمینه موضوع درس دارد،می تواند ازآن استفاده کند.تهیه ی قصه ی دیواری نیزبسیارمناسب است.می توان ازقبل بچه هارابه خواندن قصه و تهیه یاکشیدن نقاشی برای آن تشویق کرد. نقاشی بچه هاابزارخوبی برای قصه گویی معلم یا خودبچه هاخواهد بود.

متن درس«دیدارپدر»که درموردحضرت ابراهیم خلیل الله(ع)میباشدپیام چندانی دربرندارد،بلکه صرفابرای اینکار مناسب است که بچه ها توسط آن به مطالعه درباره ی حضرت ابراهیم بپردازند.بنابراین،بهترین شیوه برای آموزش مطالبی درباره ی حضرت ابراهیم(ع)،تشکیل گروههایی برای تحقیق دراین باره است. برای ارزشیابی دروس این بخش بیش ازهرچیزبایدبراحساسات بچه ها وتلقی وجهت گیری آنان توجه کرد.البته این کاری دشواراست اما،معلم بایدروشهای مناسبی رابرای ارزشیابی احساسات وعواطف بچه ها ونیزتلقی آنان نسبت به رفتارپیامبراکرم(ص)در کودکی ،بیابد.تمرینات کتاب کار نیز برایجادعلاقه و انگیزه در بچه ها تاکید دارد.

بخش سوم امامت:

کلیات:یکی از مهمترین مقاصد تعلیم وتربیت دینی در دوره ی ابتدایی،ایجادعلاقه مندی ومحبت نسبت به اولیای دین است تاازاین طریق،اوامرآنان وراه وروش زندگی یشان درکودک اثرگذارده وشیوه ی زندگی آنان برایش همچون سرمشق تلقی شود.معلم ممکن است بخواهددرمعرفی پیامبران وامامان بیشتربه جنبه ی تقدس واحترام معنوی آنان توجه کندوسعی درشناساندن آنهابه عنوان افرادی برجسته ومرتبط بادستگاه غیب وملکوت داشته باشدوکرامات ومعجزات آنان را بیان کند،امابایدمتذکرشدکه این شیوه،کافی نیست.نبایدفراموش کردکه امامان،پیشوایان مردم برای زندگی هستندویک پیشوا،بایدسرمشق عملی انسانهاباشد.ضمن آنکه باید بخاطرداشت،که ذکرکرامات ومعجزات بزرگان دین،برای این پایه مناسب نیست.بدین ترتیب مناسب است به زندگی روزمره وسیره ی عملی آنان درزندگی،توجه ودراین باره جست وجو شودوازمکارم اخلاق وفضیلت هاوخدمات آنان،متناسب باسن کودک شاهد آوردشود. بازگویی اینکه آنان درزندگی خویش به افرادنیازمند،کمک وراهنمایی میکردندوسعی داشتندمردم راازگرفتاری ها نجات بخشند،اینکه بازیردستان خودمهربان بودند،اینکه داناواهل علم وفضیلت بودند،بامردم برخوردی سازنده وازروی عطوفت ومهرورزی داشتند،اینکه باکودکان مهربان بودند،پرتلاش،فعال وباپشتکاربودندو... همه وهمه می تواند درتلقی کودکان نسبت به ائمه دین، تاثیرمثبت بگذارد.

بخش سوم هدیه های آسمان پایه سوم:مربوط به امامان است که شامل8درس است.1)یاد او2)روز دهم3)بانوی قهرمان4)سجاد وسجاده5)او می آید6)دانا ترین مردم7)عیادت8)میزبان مهربان دروس این بخش راتشکیل می دهند.

اهداف این بخش به شرح زیر است،دانش آموز:1)به ائمه اطهارعلاقه پیداکند.2)اطلاعاتی مختصردرموردسایر امامان بدست بیاورد.3)باحضرت زینب کبری(س)،نماد شجاعت وصبر ،آشنایی پیدا کند.4)راهنما وراهبر دوران،امام عصر(عج) را بشناسد.5)درمورداحساسات خوددرروزعاشوراتوضیحاتی بدهد.6)در مورد نقش حضرت زینب(س) در کربلا تحقیق کند.7) در مورد اعمال ورفتار ائمه اطهار اشاره شده در دروس اطلاعاتی بدست بیاورد.8)به هنگام شنیدن نام امام زمان(عج)،ابراز احترام کند.9)با آداب عیادت آشنایی پیدا کند.10)پیشنهادهایی برای خشنود کردن بیمار ارائه دهد.

تحلیل بخش سوم:

متن درس (یاد او...)به گونه ای است که دانش آموز باخواندن سطراول می تواندمفهوم درس رادریابد.همچنین این درس نمایانگررسوم عزاداری مسلمانان است که دانش آموزان راآماده تربرای حضوردرمراسمات می کند وعلاقه به شرکت کردن دراینگونه اموررادرآنهاتقویت می کند.درس هجدهم دارای متنی بسیارکوتاه درحددو،سه سطراست و اکتفابه این متن دریادگیری تاثیرچندانی ندارد.قابل ذکراست که متن این درس تاحدزیادی تفسیرپذیراست واطلاعات حاشیه ای زیادی رادرخودنهفته داردکه بازگویی آنهاخالی ازلطف نیست.به نظرمی رسد،درس داناترین مردم درصورتی که با اطلاعات خارج ازکتاب همراه شود،برای دانش آموزسنگین باشدودرک آن مستلزم دقتی فراترازفهم آنهاباشد.درس(عیادت)برخلاف درس گذشته دارای متنی ساده وآشنابرای دانش آموزان بوده وزمان زیادی رابرای آموزش و یادگیری ازمعلم وفراگیرنمی گیرد.تعداددروس با متون شبیه به این درس هم دردانش آموزان علاقه ایجادمیکند،هم تدریس راآسان می نماید.تمرینات کتاب کار،برای درسهایی که درموردواقعه ی کربلا طراحی شده است،سه قسمت است که در قسمت اول به چشم ها وگوش ها مربوط است،که مشاهدات بچه هارابه هنگام حضوردر مساجدوعزاداری،دربرمی گیردودرتربیت دینی آنهاهم مؤثراست و.قسمت دوم:یک فعالیت تحقیقی برای دانش آموزان است که ازآنها می خواهدکه ازمراسم عزاداری ونحوه ی برگزاری آن گزارشی تهیه وبه کلاس ارائه دهدقسمت سوم هم باعنوان کاردستی بسازیم،اختصاص دارد به ساخت کاردستی توسط بچه ها.

روشهای تدریس:دروس14،15و16 به وقایع حادثه ی کربلا اختصاص داردومعلم میتواندبه روش پیمایشی این دروس رادرایام الله محرم تدریس نماید.بنابراین دانش آموزان با اصل موضوع بیگانه نیستند.فیلم ها،تئاترها،نمایش هاوتعزیه هایی که درایام محرم ازطریق تلویزیون پخش ویادرشهروروستااجرامیشود،خودرسانه ای برای تدریس معلم می باشند.روش تدریس مناسب برای دروس این بخش،هماننددروس قبلی،قصه گویی است.درقصه گویی رعایت نکاتی الزامی است:معلم فرصت اندکی رابه تعریف داستان ویاخواندن آن اختصاص دهد.فراموش نشودکه درس درقالب یک داستان خوانده شود ،نه یک متن درسی.همچنین معلم درضمن تعریف یاخواندن قصه،حرکات شخصیت های اصلی آن راانجام داده وسخنان آنها راتکرارکند.درتدریس دروس این بخش به مانندبخشهای قبلی می توان ازقصه ی دیواری استفاره کرد.برای تدریس دروس مربوط به امام محمد باقر(ع)وامام جعفرصادق(ع)وایجادعلاقه واحترام نسبت به اعمال ورفتارایشان به بیان نمونه هایی اززندگی واعمال ورفتارایشان پرداخته وضمن معرفی شناسنامه ای آنان ،داستان هایی اززندگی واخلاق ورفتار ونیزخدمات این دو امام بزرگوارذکرمی شود. ارزشیابی از آموزش ارائه شده میتواند فعالیت ها را شامل شود ومعلم توضیحات دانش آموز در مورد حادثه ی کربلا ،گزارش واطلاعات جمع آوری شده توسط دانش آموز،رعایت آداب مهمانی حتی به صورت ایفای نقش،ایجاد علاقه نسبت به ائمه ،احترام به امام عصر(عج)،نقاشی قسمتی از حادثه ی کربلا و... رابرای ارزشیابی در نظر بگیرد.

بخش چهارم معاد:

کلیات:دراین بخش برای اولین باردردوره ی ابتدایی،مفهوم معادمطرح می شود.درک این مفهوم نیز همانند بسیاری ازمفاهیم دینی دیگر،به واسطه ی ماهیت انتزاعی آن، مشکل وطرح برخی ازجوانب وابعادآن،برای این دوره هنوز زود است. اساساهدف ازآموزش معاددردوره ی ابتدایی،تاکیدبرجنبه ی اعتقادی آن نبوده وآنچه مد نظر برنامه ریزان درس تعلیم و تربیت دینی است،تاثیر مثبت این مفهوم بر اعمال و رفتار کودکان می باشد.به همین جهت ،دراین کتاب بیش ازآنکه برمفهوم معاد وتمثیل قیامت تاکید شود،به نیکی و بدی اعمال آدمی وتناسب نتیجه ی اعمال باهمین موضوع پرداخته شده است.بنابراین دراین پایه نبایدبدنبال،ترسیم معاد،تذکرامکان وقوع آن ویا ضرورت آن بود،بلکه این ثمره ی عملی توجه به نتایج مثبت و منفی اعمال آن است که دراین پایه موردتاکید قرارگرفته است.آشنایی بیشتردانش آموزان بانیکیس وبدی اعمال هم ازمقدمات این مبحث است که بایدموردتوجه معلمان محترم قرارگیرد.آگاهی نسبت به خوبی و بدبودن اعمال،دراین دوره می تواند به احساس نسبی درمورد درستی ونادرستی آنها ،بیانجامدو علاقه ی کودک را به انجام کارهای نیک تقویت کند.

بخش چهارم شامل دروس:1)عاقبت کار2)خوش به حال تو3)پاداش نیکی است که زنجیره ای ازمفاهیم میان آنها، ارتباطی معناداربرقرارساخته است.نتیجه ی کارخوب،خوب است ونتیجه ی کاربد،بد،هرکارنتیجه ای دارد،نتایج اعمال مادرآخرت مشخص می شود،خداوندبه اعمال پسندیده ی انسان پادش می دهدو...این مفاهیم راتشکیل می دهند. مهمترین اهداف این بخش به شرح زیراست،دانش آموز:1)بامفهوم پاداش واعمال خوب وبدآشنایی پیداکند2)این مطلب که «هر کاری نتیجه ای دارد» را درک کند.3)به کارهایی که نتایج مثبت دارند ،ابراز علاقه کند.4)درمورد کارهای خوب وبدقضاوت کند.5)چند نمونه از کارهایی که نتایج آن دربلندمدت مشخص می شود،رابرشمارد.6)بهشت وجهنم رادرحدسن خوددرک کند.7)چون به سن تکلیف می رسد،اعمال واجب شده را انجام دهد.

تحلیل بخش چهارم

مؤلف درمتن درس«عاقبت کار»،شادی رانتیجه ی کارخوب میداند،اماشادنبودن وبی نشاطی راثمره ی«بی توجهی».به نظرمی رسدبکار گیری که این اصطلاح بجای کاربد تاحدودی غیرمنطقی بنظربرسد.همچنین مؤلف خنده وگریه ی شخصیت های داستان رانتیجه ی کدام عمل یااعمال میداند؟دانش آموز درپاسخ به سؤال«نظرتودر این باره چیست؟» ،چه چیز را تفسیر کند؟تمرین «اکنون می توانی »هم خطرافتادن ازدزخت را متوجه دانش آموزمی سازد.درس 22 مفهومی عینی وتجربه شده،برای دانش آموزداردوبدلیل اینکه دانش آموزنسبت به نمرات بالادرکارنامه علاقه ی زیادی دارد،این درس برایش لذت بخش خواهدبود.متن «پاداش نیکی» براعمال خوب تکیه کرده وآن رامی ستایدوجهت تاکیدبرآن آیاتی از قرآن کریم راسرلوحه قرارمی دهد.تمرینات کتاب کارهم زاویه ی دیددانش آموزرامدنظرقرارداده است وبیش ازهرچیزبرکارهای نیک وارزش واهمیت آن ونیزبرخی ازکارهای نادرستی که نتایج بدی به همراه دارد تاکید میکند.بنابراین اولین قسمت کتاب کاراین بخش باعنوان«چه اتفاقی»باتاکید برمفهوم نتیجه وعاقبت کاراز کودکان می خواهد که براساس آنچه درتصویرملاحظه میکنند،درباره قبلوبعدآن واتفاقاتی که افتاده یاخواهدافتاد ،قضاوت کنند.تمرین درس بعدی بااتفاقات قبل وبعدکاری نداردوقضاوت رابه خوددانش آموزواگذارمی کند.

روشهای تدریس:روش قصه گویی به ماننددروس قبلی شیوه ای کارگشاست.علاوه برآن (مثلا دردرس عاقبت کار) متن دروس کوتاه است،وهیچ اطلاعات خاصی رادراختیاربچه ها نمی گذارد.بنابراین بهترین شیوه برای ارائه درس ،بحث و گفتگوو نظرخواهی ازدانش آموزان است. این گفتگو هابه هیچ عنوان نبایدبه طرح مباحثی درباره ی بهشت و جهنم وکیفیت زندگی درآنهاوخصوصیات زندگی اهل بهشت وجهنم منجرشود.همچنین این مباحث نبایدموجب ترس،ناامیدی ویاناآرامی بچه ها شود.طرح این مباحث صرفا برای آن است که آنان به انجام کارهای نیک بیش ازپیش علاقه مند شوند.این برنامه بخوبی از طریق کارگروهی و شیوه ی قضاوت عملکرد قابل اجرا است.مهمترین مسئله در درس«آن وقت ها»آموزش مسائل مربوط به سن تکلیف است.تشرف به سن تکلیف برای بچه هاامری خوشایندو مطلوب می باشد.متن درس ابزارخوبی برای گفتگومیان بچه هاوانتقال تجربیات ودانش میان آنها است.همچنین دانش آموزان می توانندخاطرات خودرادراین زمینه برای همدیگربازگوکنند.برای جمع آوری اطلاعاتی ازدانش آموزان در مورداعمال خوب و بدو نتایج آنهاتاثیرات روش«پرسش و پاسخ» انکارناپذیراست.برای آموزش نماز چهار وسه رکعتی می توان از نمایش فیلم استفاده یا اینکه معلم خود به صورت عملی،طریقه ی خواندن را به دانش آموزان آموزش دهد.البته چون دانش آموزان نماز جماعت ظهر وعصر را در مدرسه می خوانند،با آن آشنایی نسبی دارند.

جهت ارزشیابی ،همانند فصل قبل می توان فعالیت های عملی دانش آموز نظیر انجام دادن اعمال نیک،خواندن نماز چهار و سه رکعتی،علاقه به شرکت در نماز جماعت و مراسمات دینی،نیکی به همکلاسی و... را مد نظر قرار داد.

نمونه ای از طرح درس هدیه های آسمان پایه سوم:

عنوان:هدیه های آسمان موضوع:عیادت مدت: 50دقیقه

صفحه:66-67 کلاس:سوم نام دبستان:

_____________________________________

هدف کلی :

1-آداب عیادت از مریض 2-امام صادق علیه السلام

______________________________________________

هدفهای جزئی :

1-عبادت به عنوان یکی از خلقیات خوب و زیبای مسلمانان2-برای کمک به دوستان بیمار خود وخوشحال کردن آنان پیشنهادهایی می دهند3-کارهایی که می توان برای خشنودی بیمار انجام داد نام ببرند4-موقعیت هایی را که باید در آن آداب عیادت را رعایت کرد نام ببرند5-به عیادت رفتن دیگران علاقه نشان دهند6-از درس نتیجه گیری کنند .

مفاهیم :مهربانی-خوش رفتاری-با دیگران به خوش رویی برخورد کنیم .

کلید واژه ها : عیادت-امام صادق -هدیه-سلام کردن به دیگران-با خوشرویی با دیگران برخورد کرد

دروس یاددهی یادگیری: پرسش و پاسخ-نمایشی-شیوه کار گروهی-روش تلفیقی

مواد آموزشی : کتاب درسی -کارتهای تصویری-کتاب داستان-کتاب کار

مدل کلاس : 1-میز ها راگردانده و روبه روی هم بنشینند 2-دایره ای

تحلیل محتوای کتاب هدیه های آسمانی پایه سوم ابتدایی

مطالب مشابه :

متن نمایشنامه برای سن دبستان

روش های جدید املا نویسی برای دوره ابتدایی

طرح درس هدیه های آسمان دوره ی ابتدایی

تحلیل محتوای کتاب هدیه های آسمانی پایه سوم ابتدایی

املا و انشا در دوره ابتدایی

هنر دوره ی ابتدایی در یک نگاه

تدریس فارسی کلاس اول

نمایش خلاق

نکات زبانی وادبی دوره ی ابتدایی مقدمه ای برای آموزش نکات زبانی و ادبی دوره ی راهنمایی

آموزش ریاضی دوره ابتدایی با استفاده از فلش