تاریخچه هواشناسی در ایران

خودی واحد كوچك هواشناسی دایر كردند كه نیازهــــای هواشناسی بخش هواپیمایی آنها را تامین می كرد در ایــــن زمان بنگاه مستقل آبیاری وزارت كشاورزی اقدام به تربیت یك گروه دیده بان هواشناس نمود كه این دیده بانان در سال ۱۳۲۷ فارغ التحصیل و در ایستگاه های هواشناسی مشغول به كار شدند . هواپیمایی كشوری نیز به علت نیاز به اطلاعات جوی در فرودگاههای كشور اقدام به تاسیس ایستگاههای هواشناسی كرد . در اثر نیاز شدید برنامه ریزان به آمار و اطلاعات اقلیمی از نواحی مختلف كشور و ناهماهنگی در تاسیس ایستگاههای هواشناسی كه توسط بخشهای مختلف ایجاد می شد مسؤولان وقت ، تاسیس یك واحد هواشناسی مستقل در كشور را ضروری دانسته و در سال ۱۳۳۴ شمسی اداره كل هواشناسی كشور وابسته به وزارت راه تاسیس شد . این اداره كل بعدها بصورت سازمانی مستقل زیر نظر وزارت جنگ قرار گرفت كه بعد از انقلاب اسلامی مجدداً زیر نظارت وزارت راه و ترابری درآمد در هنگام تشكیل اداره كل هواشناسی در سال ۱۳۳۴ تمامی ایستگاههای هواشناسی كه توسط بخشهای مختلف تاسیس شده بودند به این اداره كل واگذار شد . ایستگاههای واگذارشده از نوع سینوپتیك ، اقلیم شناسی و باران سنجی بودند كه هریك دیده بانی های مربوط بخود را انجام می دادند . در آن زمان تعداد ایستگاههای سینوپتیك ۳۴ و اقلیم شناسی ۱۰۷ و باران سنجی ۱۶۰ بود . گسترش ایستگاههای هواشناسی و توسعه شبكه آن پس از انقلاب اسلامی شتاب بیشتری پیدا كرده است . در سال ۱۳۳۸ هوا شناسی ایران بعنوان یكصد و سومین عضو سازمان هواشناسی جهانی به عضویت این سازمان جهانی درآمد.

سازمان هواشناسی كشور قبل از انقلاب ببیشتر درخدمت حمل و نقل هوایی و صنعت هواپیمایی بود و به مسائل هواشناسی كاربردی كمتر توجه می شد ولی پس از انقلاب اسلامی و با تعیین كشاورزی بعنوان محور اصلی فعالیتهای اقتصادی كشور ، این سازمان نیز خدمات خود را به سمت كشاورزی متوجه كرد و امروزه توسعه ایستگاهها و بهبود سیستم آمار هواشناسی كشور در جهت ارائه خدمات به بخشهای تحقیقاتی كشاورزی ، دامداری ، آبیاری و غیره گرایش دارد . امر تحقیقات بعنوان بخشی از فعالیتهای مستمر این سازمان بدون استفاده از كامپیوتر و اصلاح روشهای جمع آوری و بایگانی آمار میسر نبوده و لذا از سال ۱۳۶۲ سعی شد با تجهیز مركز كامپیوتر سازمان به یكی از پیشرفته ترین كامپیوترهای موجود در جهان و با تبدیل نقشه ها و گرافها بصورت میكروفیلم ، مجموعه این مدارك بتواند پژوهشگران را در دسترسی سریع به اطلاعات یاری كند .

همچنین مراكز تحقیقاتی سازمان با تشویق كارشناسان و محققان هواشناسی توانسته است مجموعه ای از ۱۳۲ اثر از ترجمه و تالیف ارائه نماید كه به تدریج چاپ و منتشر می گردد ، با توجه اهمیت ارتباطات در هواشناسی ، شبكه ایستگاههای سینوپتیك كشور با مجهز شدن به دستگاههای بی سیم S S B ( اس – اس – بی ) و برقراری خطوط تلكس در مراكز مناطق تقویت شد و كلیه اطلاعات جوی از ۱۶۰ ایستگاه سینوپتیك به طور همزمان ساعت به ساعت در مركز مخابرات تهران جمع آوری می شود بصورت بلادرنگ و یا بصورت آمار در اختیار مركز پیش بینی و مركز خدمات كامـپیوتری سـازمان قرار می گیرد . كارشناسان مركز كامـپیوتر بـا توجــــه به دستورالعملهـــا و اسـتانداردهــــای بین المللی در چند مرحله كار كنترل كیفی و كمی اطلاعات رسیده را به صورت دستی و كامپیوتری انجام می دهند و نتایج را روی نوار و دیسك های كامپیوتری منتقل می كنند .

مركز پیش بینی تهران با دریافت اطلاعات ساعت به ساعت جوّی كلیه كشورهای خاورمیانه ، اروپا و آسیا و جمع آوری همزمان اطلاعات از ایستگاههای هواشناسی سینوپتیك داخل كشور روزانه چندین نقشه هواشناسی در سطوح مختلف جوّ تهیه و پیش بینی های لازم را صادر می كند . مركز اخطاریه های ویژه پیش بینی تهران كه از چند سال قبل دایر شده است پیش آگهی و اخطاریه های لازم را در مورد وقوع طوفان ، سیل ، سرمای شدید و ناگهانی ، بروز آفات كشاورزی و غیره تهیه می كند و به سازمانها و نهادهای ذیربط ارسال می دارد .

در كنار فعالیتهای تحقیقاتی سازمان ، مركز آموزش عالی هواشناسی و علوم جوّ توانسته است در پنج سال گذشته در ۱۴ دوره آموزشی دانشجویان و كارمندان را در سطوح فوق دیپلم ، لیسانس و بالاتر آموزش دهد كه این آموزشها چه بصورت بازآموزی و چه بشكل دوره های تخصصی دیپلمه ها و لیسانسیه های تازه استخدام توانسته است در بالابردن كیفیت علمی امور هواشناسی مؤثر باشد .

از نظر آموزشهای بین المللی و شركت در سمینارها و اجلاسیه های تخصصی ، سازمان بسیار فعال بوده و در چند سال اخیر تعداد زیادی از كارشناسان سازمان برای شركت در دوره ها و سمینارهای آموزشی به خارج از كشور مسافرت كرده اند . در این راستا تعداد زیادی از متخصصان هواشناسی تا كنون در دوره های آموزشی كه در سایر كشورها توسط سازمان هواشناسی ترتیب داده شده است شركت كرده اند .

كتابخانه سازمان هواشناسی كشور با حدود ده هزار جلد كتاب و ۶۲ عنوان مجله علمی و تخصصی ، كتب منتشره سازمان هواشناسی جهانی را مرتباً دریافت می كند و در دسترس كارشناسان خود قرار می دهد .

هواشناسی کشاورزی

هوا شناسی كشاورزی یكی از علوم هواشناسی است،این علم از تاثیر متقابل عوامل هواشناسی و كشاورزی اعم از باغبانی و دامپروری بحث می نماید.هدٿ این علم كشٿ و تعریت اثرها و لذا كاربرد دانش جو در استٿاده از كشاورزی عملی است.

هوا شناسی كشاورزی یكی از علوم هواشناسی است،این علم از تاثیر متقابل عوامل هواشناسی و كشاورزی اعم از باغبانی و دامپروری بحث می نماید.هدٿ این علم كشٿ و تعریٿ اثرها و لذا كاربرد دانش جو در استٿاده از كشاورزی عملی است.میدان عمل این علم از پایین ترین لایه ی خاك كه ریشه ی گیاه درآن قرار دارد تا لایه ی هوایی كه در نزدیكی سطح زمین است و در آن محصولات زراعی و درختان میوه می رویند و حیوانات زندگی می كنند و دارای بالاترین اهمیت از نظر بیولوژی كشاورزی است ، گسترش می یابد.

اهداف هواشناسی كشاورزی:

· هواشناسی كشاورزی و رابطه ی آن با سایر علوم

· اهمیت وضع جوی و آب وهوایی و تولیدات كشاورزی نوین

· لزوم تنظیم سیستم زراعی با عوامل محیطی هواشناسی كشاورزی و وضع خاك

· اهمیت آمار وضع جوی و آب وهوا در تعیین نیازهای آبیاری محصولات كشاورزی به تاریخ

كشت آنها ،كود دادن،كنترل آٿات و بیماری های گیاهی

وظیٿه ی هواشناسی كشاورزی:

وظیٿ اصلی هواشناسی كشاورزی عبارت است ازتقویت تولیدات كشاورزی و حیوانی به منظور تطبیق كلیه عملیات زراعی با ویژگی های شرایط جوی و در نتیجه استٿاده از منابع اقلیمی به بهترین وجه می باشد.

علوم مرتبط با هواشناسی:

· ٿنولوژی: كه مراحل رویشی گیاه و نمو سیكلها یا چرخه بیولوژیكی محصولات زراعی -آٿات-بیولوژی كشاورزی :كه عكس العمل گیاهان نسبت به شرایط ٿیزیكی محیط است.

· آگرونومی : نقش ٿنون كشاورزی در اصلاح شرایط رویشی و اكولوژی بحث می كند.

· پدولوژی: كه از رژیم هیدروترمال (آبی و حرارتی)خاك بحث می شود

· جغراٿیای كشاورزی: كه ناحه بندی اقلیمی استٿاده از داده ههای هواشناسی بحث می كند

اهمیت آمار وضع جوی آب وهوا در تعیین نیازهای آبیاری:تعداد دٿعات آبیاری ومیزان آنها بستگی به نیازهای اكولوژی و ٿیزیولوژیكی محصولات دارد. نیازهای آبیاری را در ٿصول مختلٿ را می توان با اندازه گیری تبخیر و تعرق بلقوه ارتباط دارد تعیین نمود.آبیاری برای تنظیم دمای سطح خاك و دمای لایه ی هوای بالای آن و برای اجتناب از گرم شدن بیش از اندازه ی ریشه ها و برگ ها استٿاده می شود، آبیاری باید زمانی انجام شود كه هوا نسبتا آرام بوده و اغلب در هنگام شب انجام می شود زیرا هوای گرم و حركت شدید و متلاطم هوا و تشعشع شدید ،اتلاٿ آب را از طریق تبخیر تشدید می نماید.ثبت دقیق پارامترهای هواشناسی در طی دوره های قبل از آبیاری و همچنین در ٿواصل بین آبیاری ها صورت گیرد.تاثیر وضع جوی بر روی تاریخ كاشت:دوره های بحرانی یك نوع گیاه ،توزیع ناحیه ای آن نوع را تعیین می نمیاید. هر یك از گیاهان در كد ژنتیك خود دارای آستانه های تحمل نسبت به مقادیر گرمایی انتهایی و ابتدایی مقدار معینی از رطوبت می باشند. اپتیمم بیولوژیكی بین این مقدار ابتدایی و انتهایی قرار دارد. رژیم حرارتی و رطوبتی خاك ها در طی دوره برداشت محصول و تكامل مراحل اولیه ٿنولوژیكی بر روی قدرت حیاتی گیاه در تمام دوره ی رویشی تاثیر می گذارد.پژوهش ها تحت شرایط مصنوعی یا طبیعی در مورد پیش بینی رشد و نمو اندام ها ، تحت تاثیر درجات مختلٿ استرس انجام شده توسط عوامل هواشناسی و همچنین اثرات جمعی وضع جوی بر رشد و نمو و قابلیت محصول دهی نباتات و قدرت تولیدی حیوانات متمركز بوده اند. با در نظر گرٿتن اثر شدید عوامل اقلیمی بر گیاهان و حیوانات انتظار می رود كه كشاورزی نوین بتواند ارقام جدید گیاهان و نژادهاای انتخابی حیوانات را به بهترین وجهی كه با محیط مطابقت داشته باشند تولید كند.تاثیر بارندگی –وضع دائمی خاك و وجود آٿتها در آن-ارزیابی سال های بارانی و خشك همه تحت تاثیر مستقیم غیر مستقیم اقلیم هستند.

لزوم تنظیم سیستم زراعی با عوامل محیطی هواشناسی كشاورزی و وضع خاك

تحقیقات هواشناسی ،انجام ارزیابی های كیٿی و كمی درباره ی تغییرات اقلیمی مربوط به ٿعالیت های بشر و لذا بررسی و كنترل ٿرآیند تلٿیقی سیستم های اكولوژیكی و كشاورزی در محیط طبیعی بر مبنای علمی و در نتیجه اجتناب از مقادیر و ناهماهنگی های بسیار مضر می باشد. از بین بردن جنگل ها تعادل طبیعت و آب و هوا را از بین می برد.عواقب خشكسالی ،سیلاب،از بین بردن حیوانات،ٿرسایش و غیره از نظر اكولوژیكی كشاورزی ،به طور كلی سبب منتها درجه تسهیل در ایجاد سیستم اگولوژی می گردد. تنوع انواع نژادهای جدید محصولات زراعی و دامی كشت یك نوع محصول سبب وارد آوردن زیان های شدید می گردد.وجود اینورژنهای(وارونگی دما) درجه حرارت در زمین های پست اهمیت زیادی در توزیع گیاهان در این نوع حوزه ها و نیز پراكنده گی عمومی گیاهان روی دانه ها می باشد كه ممكن است در ته گودال ها در زمستان موجب سرمازدگی گردد لذاكاشتن محصولات زراعی مقاوم مؤثر است.

اهمیت وضع جوی و آب و هوایی در تولیدات كشاورزی نوین

یكی از وسائل مهم اٿزایش محصولات كشاورزی ، انطباق تكنولوژی با پارامترهای اقلیمی خاص در نواحی كشت می باشد.دانستن وضع جوی و اقلیمی و تغییرات دوره ای سالانه و چند ساله پدیده های هواشناسی و انحراٿات آنها از مقدار عادی از جمله نیازهای عمده در كشاورزی مدرن است. در هر مرحله از رشد ونمو و توسعه، موجودات زنده تحت تاثیرشرایط محیط قرار می گیرند. وضع جوی بر روی محصولات كشاورزی قبل و بعد از كشت و در دوره ی رشد و نمو و دوره ی رسیدن و زمان برداشت محصول و حتی در مدت انبار كردن تاثیر می نماید. عملیات بعد از عملیات محصول از قبیل خشك كردن بذرهای میوه ها سبزیجات و سایر محصولات كشاورزی انبار شده تحت تاثیر وضع جوی قرار می گیرد.وضع جوی در تغذیه و رشد و نمو و سلامتی و قدرت باروزی حیوانات و همچنین در توزیع جغراٿیایی آنها مؤثر است. وضع جوی علاوه بر اثر مستقیم بر روی حیوانات به طور غیر مستقیم از طریق علٿ هایی كه حیوانات تغذیه می كنند و خاكی كه روی آن زیست می كنند بر روی آنها تاثیر دارند. شرایط جوی نه نتها در سیكل یا دوره ی توسعه و رشد ونمو آٿات وبیماری ها اثر دارد بلكه در اقدامات كنترل كننده آنها نیز مؤثرند. بدین ترتیب پراكندگی آٿت كش ها و حشره كش ها بستگی به تشعشع خورشید و بارندگی و باد و... دارد.توزیع منطقه ای و برنامه ریزی و احداث ساختمان هایی كه برای حیوانات وگیاهان طرح ریزی شده یا برای ذخیره ی تولیدات كشاورزی در نظر گرٿته شده است بایستی هماهنگی كامل با شرایط اقلیمی داشته باشد . در پاییزهای خشك بدون باران،هر نوع تاخیر در كاشت گندم متحمل خسارات كمتری در مقایسه با وضع اپتیمم نسبت به خسارتی كه احتمالا در پاییزهای سرد و مرطوب به محصول وارد می شود دارد.كاشت گندم بعد از برداشت محصول ذرت های دیررس هیبرید در پاییزهای تؤام با بارندگی های ٿراوان باعث تنزل قابل ملاحظه ی عملكرد وحتی از بین رٿتن كامل آن خواهد شد.

هواشناسی سینوپتیكی

در پدیده‌های هواشناسی كه در مقیاس سینوپتیكی رخ می‌دهد، بررسی وضعیت جوی مناطق خیلی وسیعی كه حتی در بعضی حالات تمام نیمكره زمین را در بر می‌گیرد لازم و ضروری است.

در پدیده‌های هواشناسی كه در مقیاس سینوپتیكی رخ می‌دهد، بررسی وضعیت جوی مناطق خیلی وسیعی كه حتی در بعضی حالات تمام نیمكره زمین را در بر می‌گیرد لازم و ضروری است. در این زمینه از هواشناسی بیشترین بهره گیری از نقشه‌های سینوپتیكی انجام می‌شود.

● شبكه ایستگاههای دیده بانی

برای رفع احتیاجات پیش بینی هواشناسی ، شبكه ایستگاههای دیده بانی تأسیس شده است، كه قسمتهای زیادی از سطح زمین را در بر می‌گیرد. برای مطالعه وضعیت جوی در مقیاس سینوپتیكی لازم است كه دیده بانیهای از ایستگاههای هواشناسی به تعداد زیاد ، بطور همزمان و در فواصل زمانی منظم دریافت شوند. این ایستگاهها ممكن است در روی خشكی بیش از ۱۰۰ كیلومتر از همدیگر فاصله داشته باشند، ولی در روی اقیانوسها این فاصله به مراتب خیلی بیشتر است. با روش سینوپتیكی تنها الگوهای كلی بدست می‌آیند، ولی بیشتر الگوهایی كه مورد توجه است از فواصل بین ایستگاهها به مراتب بزرگتر است. موفقیت این روش به مهارت دیده بانان در تهیه گزارشات به موقع و معرف شرایط دقیق جوی بستگی دارد.

● انواع نقشه‌های سینوپتیكی

تنها راه پیگیری وضعیت جوی در روی مناطق بسیار وسیع از سطح كره زمین ثبت این اطلاعت در روی نقشه‌ای خلاصه می‌باشد. بعضی از عوامل وضعیت جوی را می‌توان با مقادیر عددی بیان كرد و آنها را بصورت اعداد پلات نمود. این عوامل شامل فشار ، درجه حرارت ، درجه حرارت نقطه اشباع و غیره است. برای سایر عوامل جوی نظیر ابر و انواع ریزشهای جوی علائم قراردادی بكار می‌رود. چنین نقشه‌ای برای زمان و منطقه مشخصی "نقشه سینوپتیك" نامیده می‌شود. این نقشه‌ها در سطح زمین بر مبنای دیده‌بانیهای هواشناسی دیده‌بانان در سطح زمین با استفاده از ادوات سطح زمین پایه گذاری می‌شود.

● توده‌های هوا

معمولا نقشه‌های سینوپتیكی مناطق وسیعی مشخص می‌كند كه در آنها هوا دارای خصوصیات مشابهی است. چنین جرمی از هوا سطح به سطح از نظر درجه حرارت و محتوای رطوبت در فواصل افقی زیادی یكسان است، این جرم عظیم از هوا را توده هوا می‌نامند. قسمتی از سطح كره زمین كه در آن توده هوایی استقرار می‌یابد و به تدریج خصوصیات ویژه آن سطح را دریافت می‌دارد، منبع توده هوا نامیده می‌شود.

● جبهه‌ها

در فاصله بین دو توده هوا منطقه‌ای بنام منطقه انتقال وجود دارد. در این منطقه مشخصه‌های یك توده هوا بتدریج به مشخصه‌های توده دیگر تغییر می‌یابد. این ناحیه را منطقه جبهه‌ای می‌نامند. اغلب كلمه جبهه برای توصیف چنین ناحیه‌ای بر روی نقشه‌های سینوپتیك بكار می‌رود. هیچ دو جبهه‌ای كاملا شبیه به هم نیستند.

● كم فشارهای جبهه‌ای

قطاع گرم مختلط در كم فشارها از مشخصه‌های نسبتا عادی نقشه‌های سینوپتیكی در نواحی برون حاره‌ای می‌باشد. لكن موج كم فشار ایده آل بایستی صرفا به عنوان مدل در نظر گرفته شود. در عمل هیچ دو كم فشار جبهه‌ای دقیقا مشابه یكدیگر نیستند، اگر چه اكثرا آنها دارای بعضی از خصوصیات این نوع مدل هستند.

● اثرات كوهستان بر روی كم فشارهای جبهه‌ای

جبهه‌های همراه با كم فشارهای جبهه ای ممكن است بطور قابل ملاحظه‌ای توسط تاثیر كوهستانها تعدیل شوند. به ویژه تمایل به ضعیف شدن بادها و صافی آسمان وضعیتی است كه در پشت موانع كوهستانی باعث تعدیل توده‌های هوا می‌شود. بنابراین در فصل تابستان هوا در طرف پشت كوهستان تمایل دارد گرمتر از هوای نواحی مجاور خود باشد. برعكس در فصل زمستان در همین ناحیه هوا نسبت به هوای اطراف خود سردتر است. بدین ترتیب توده‌های هوایی جدید و محلی بدین شكل بوجود می‌آیند. به هر صورت هر مانع كوهستانی بر حركت جبهه اثر می‌گذارد.

● كم فشارهای بدون جبهه

كم فشارهای بدون جبهه بطور اصلی بر دو نوع كم فشارهای حرارتی و كم فشارهای كوهستانی تقسیم می‌شوند. كم فشارهای حرارتی همراه با گرم شدن سطح زمین یا ناپایداری عمودی می‌باشند و حال آنكه كم فشارهای كوهستانی در پشت دامنه‌های كوهستانی تشكیل می‌شوند. لایه‌های جو نزدیك سطح زمین در معرض نامساوی گرم شدن قرار می‌گیرند، این موضوع به مقدار زیاد به توزیع نواحی خشكی و دریا مربوط می‌شود و در نتیجه نواحی گرمتر تمایل دارند جزء مناطق كم فشار باشند.

هواشناسى ژئوفيزيک

آژانس هواشناسى و ژئوفيزيک مسئول بررسى مسائل هواشناسى و ژئوفيزيک است. در سال ۱۹۹۳ مجموعاً ۱۱۴ ايستگاه هواشناسي، ۲۸ ايستگاه بررسى‌هاى ژئوفيزيک، ۱۶ واحد بررسى‌هاى آب و هواشناسي، ۵۰۳۸ پست اندازه‌گيرى باران، ۱۷۳ واحد بررسى تبخير آب و نيز ۱۵ ايستگاه سنجش آلودگى محيط زيست، در اندونزى فعال بوده است.

دشواری های هواشناسی

هواشناسی تاریخچه ای طولانی دارد ولی نخستین كنگره سازمان بین المللی هواشناسی در سال ۱۸۷۹ تشكیل شد تا آغازی باشد بر پیش بینی مدرن آنچه زمین و آسمان در روزهای آینده آبستن هستند.

● گفت وگو با مهندس افسانه تقی پور رئیس بانك اطلاعات سازمان هواشناسی كشور

بشر اولیه باید هوا را می شناخت تا بداند زمان شخم زمین چه موقع فرا می رسد یا باید باد را می شناخت تا بتواند بر پهنه دریا، بادبان برافرازد. اما انسان امروز علاوه بر این دغدغه ها، برای هزاران دغدغه دیگر باید هوا را بشناسد تا حداقل خفه نشود از بی هوایی.

هواشناسی تاریخچه ای طولانی دارد ولی نخستین كنگره سازمان بین المللی هواشناسی در سال ۱۸۷۹ تشكیل شد تا آغازی باشد بر پیش بینی مدرن آنچه زمین و آسمان در روزهای آینده آبستن هستند. ایران نیز در سال ۱۳۰۸ خورشیدی تاریخ واقعی هواشناسی نوین خود را آغاز كرده، هر چند پیش از آن فعالیت هایی صورت گرفته بود ولی این مدرسه عالی فلاحت بود كه به نخستین ایستگاه هواشناسی مجهز تبدیل شد و در سال ،۱۳۳۱ سازمان هواشناسی كشور با تصویب هیأت دولت وقت به وجود آمد.

دكتر پرامانیك، رئیس سابق تشكیلات هواشناسی هندوستان اولین كارشناسی بود كه در سال ۱۳۳۴ وارد ایران شد تا ما نیز به این جرگه جهانی بپیوندیم. هر چند قرن ها پیش افرادی چون بوعلی سینا و خیام در بررسی وضعیت ابرها و آسمان تبحر داشتند و امروز نسلی جدید... .

شاید باورش سخت باشد ولی واقعیتی وجود دارد كه نمی توان آن را انكار كرد. افسانه تقی پور روزهایی را به خاطر می آورد كه در اوج ۸ سال دفاع مقدس چگونه او و دوستانش با دستان خالی تلاش كردند تا آخرین پیش بینی وضعیت آب و هوا را در اختیار فرماندهان جنگ برای طراحی ایده های تدافعی یا تهاجمی قرار دهند.

● امكانات در حد صفر بود ولی این جدال نابرابر باید به نوعی هدایت می شد او می گوید: «روزهای سختی بود... ولی گذشت.» اولین سؤالم بازگشت به گذشته است. در زمان جنگ چه اتفاقاتی افتاد كه احساس می كنید پس از آن حرفه ا ی تر شدید؟!

روزهای عجیبی بود. قبل از انقلاب، آمریكا تجهیزاتی برای رصد كردن ماهواره ها در ایران در اختیار داشت ولی با پیروزی انقلاب و رفتن آنها این دستگاه ها عملاً بلااستفاده ماند. با شروع جنگ از ما دعوت كردند تا تصاویر ماهواره ای را تحلیل كنیم چون برای اتاق جنگ بسیار مهم بود كه از وضعیت جوی اطلاع داشته باشد. پیش بینی شرایطی چون انواع توفان ها و باران با برنامه ریزی طرح ها و حملات نظامی ارتباط مستقیم داشت.

به همین دلیل شرایط كار ما كاملاً حساس بود. در ابتدا دیده بان ها جایگاه را حفظ می كردند و وظیفه داشتند براساس اطلاعات و مشاهدات بصری اوضاع را تحلیل كنند. بعضی ها هم آنقدر مقاومت می كردند و در پایگاه می ماندند تا شهید شوند. اما مشكلی كه وجود داشت فاصله زمانی میان دیده بانی و مخابره اطلاعات بود. در چنین شرایطی تصمیم گرفته شد از تصاویر ماهواره ای كمك بگیریم. در منطقه ای به نام مردآباد، اطراف كرج، ساختمانی قرار داشت كه تپه ها آن را احاطه كرده بودند. از همان جا كار تحلیل و پیش بینی وضعیت جوی را انجام می دادیم و در اختیار فرماندهان می گذاشتیم.»

● در این میان نیروی هوایی هم حتماً باید بر طبق اطلاعاتی كه شما ارائه می كردید وارد مبارزه می شد؟

دقیقاً. الان تكنولوژی باعث شده كه هواپیماها بدون دیدن باند نیز بتوانند فرود آینده ولی مسائل دیگری نیز وجود دارند. به طور مثال ابرهای كومولی فرم كه ابرهای درشت و سفید كلم مانند هستند می توانند برای هواپیماها خطرساز شوند. در این شرایط هواپیما یا باید از زیر ابرها رد شود یا بالای آن. اطلاعاتی كه در اختیار نیروی هوایی می گذاشتیم آنها را در انجام موفق عملیات یاری می كرد. توجه داشته باشید كه امكانات ما در زمان جنگ محدود بود و انواع تحریم ها نیز كار را دشوارتر می كرد. به همین دلیل در بطن مشكلات رشد كرده و توانستیم خود ساخته شویم. جنگ، صنعت هواشناسی ما را به سمت نوعی خوداتكایی سوق داد.

بررسی ها نشان می دهد علاقه مخاطبان به دانستن تغییرات آب و هوایی در روزهای پیش رو افزایش یافته و حتی مردم عادی نیز با دقت آن را پیگیری می كنند.

● اما گاه تناقض هایی در پیش بینی ها با آنچه عملاً اتفاق می افتد دیده می شود كه با توجه به پیشرفت های به دست آمده در این حوزه تعجب برانگیز است؟

نمی شود به همین راحتی قضاوت كرد. بحث تغییرات آب و هوایی دارای گستره وسیع از مقیاس های كوچك تا جهانی است و همچنین اثرات بسیاری، از تأثیرات بر زندگی روزمره بشر گرفته تا روابط جهانی را شامل می شود. به همین دلیل همیشه نظرات متعدد و متفاوتی از سوی منابع كارشناسی ارائه می شود اما اكثراً در مورد پدیده هایی چون تغییر كاربری زمین، انتشار گازهای گلخانه ای، وضعیت لایه ازن، ذوب یخچال ها و ... هم عقیده هستند.

اثرات این عوامل می تواند به صورت های متعدد چون خشكسالی، جاری شدن سیل، توفان های شدید، طغیان آفات نباتی، هجوم ملخ ها و غیره ظاهر شود. برای مثال گازهای گلخانه ای مانند CO۲ و H۲O سبب افزایش دما، به ویژه دماهای كمینه (حداقل) شده و در نهایت ذوب یخچال ها، بالا آمدن سطح آب دریاها و زیر آب رفتن بخشی از جزایر و خشكی ها را به دنبال دارد. البته در این ارتباط پیش بینی هایی نیز انجام می گیرد.

● الان جایگاه ما كجاست؟ چقدر می توان به صحت اطلاعات ارائه شده از سوی مراكز هواشناسی داخلی اطمینان داشت؟

طبق یك اصل جهانی تمام كشورها پیرامون وضعیت هوا با همسایگان خود در ارتباط هستند. طبق استانداردهای جهانی هر منطقه با در نظر گرفتن تمام پارامترهایی كه باید دیده بانی شوند اطلاعات را متمركز می كنند. ایران در منطقه ۲ قرار دارد و به نوعی محور جمع آوری و ارائه اطلاعات كشورهای همسایه است. در زمان جنگ تحمیلی به دلیل مسائل امنیتی اخبار جوی مخابره نمی شد. اكنون اوضاع با گذشته تفاوت كرده. همه از هواشناسی آمار می گیرند. در سدسازی، كشاورزی و حتی آبیاری.

برای مثال مقاومت سد براساس داده های آماری ما از لحاظ وضعیت آب و هوای منطقه طراحی می شود و یا دانستن دمای حداقل با نوع سیمان به كار رفته در ارتباط است. اكنون فعالیت های بسیار خوبی انجام می شود كه مهمترین ویژگی آن گستردگی حوزه های خواهان اطلاعات آب و هوایی در كنار افزایش ضریب اطمینان است.

● قبل از شروع گفت وگو به نكته ای اشاره كردید و آن نقش سازمان هواشناسی در تصمیم گیری های قضایی بود؟

در این مورد باید با مثال حرف بزنم. فرض كنید دو كارگر در ساختمان نیمه كاره ای خوابیده اند. باد مقطعی وزیدن می گیرد و به اصابت جسمی بر سر یكی از دو كارگر منجر می شود كه در نهایت فوت می كند نفر دوم هیچ شاهدی برای اثبات بی تقصیری خود در این اتفاق ندارد. در چنین شرایطی مراجع قضایی با استعلام از سازمان هواشناسی صحت و سقم وزش باد شدید در خلال ساعت از فلان شب را استعلام می كنند. بدیهی است كه اظهارنظر ما حتی در وضعیت بیمه فرد فوت شده نیز مؤثر است.

یعنی می خواهید ما را متوجه نقش فعالیت حوزه خود در افزایش بهره وری و سلامت جامعه كنید؟

می توانم ثابت كنم هر حركت جامعه در ارتباطی مستقیم با اقلیم شناسی آن جامعه قرار دارد. حركت كشتی ها، وضعیت بنادر، پرواز هواپیماها و ... هواشناسی می تواند در بهینه سازی هر جامعه مؤثر باشد. ما شورای پژوهش داریم كه برای بهبود اوضاع تحقیق می كند. سند ملی داریم و كسی نمی تواند بدون مشورت وارد حوزه ای شود. هر چند پیش بینی كاری دشوار است. تنوع اقلیمی در كشور ما و وجود رشته كوه های مختلف در كنار ۴ فصل بودن محیط فرایند پیش بینی را مشكل می كند ولی با تمام اینها در حد مطلوبی از استانداردهای جهانی به سر می بریم. كشوری مانند انگلستان یا كشورهای اروپایی آب و هوای یكنواختی دارند اما شرایط ما كاملاً متفاوت است.

● شما نماینده بانوان سازمان هواشناسی در وزارت راه و ترابری نیز هستید. آیا تفكری به نام مردانه بودن این كار مانع فعالیت شما و همكارانتان نشده است؟

زنان در سازمان هواشناسی نقش بسیار پررنگی دارند. فعالیت هایی چون تلاش در عرصه های تخصصی و مدیریت پروژه ای و شركت در كنفرانس ها و كارگاه های آموزش داخلی و خارجی از زنان وزنه های قابل اعتنایی در عرصه هواشناسی ساخته. حدود ۳۸ درصد كاركنان سازمان، خانم ها هستند كه ۹۴ نفر آنها در رده های كارشناسی، كارشناسی ارشد و دكترا فعالیت دارند. هفت نفر از ۱۶ نفر هیأت علمی دانشگاهی نیز خانم هستند و ۱۶ نفر از بانوان سرگروه یا نماینده در كمیسیون های مختلف سازمان هواشناسی جهانی هستند.

بهتر است دوباره به تاریخ معاصر نگاه كنیم. در دوران جنگ زنان ایرانی در كنار مردان كاری كردند كه خلأ تكنولوژی مدرن هواشناسی احساس نشود و این یعنی استقلال!

تاریخچه هواشناسی در ایران

مطالب مشابه :

‌اطلاعيه ‌سازمان‌ سنجش‌ آموزش‌ كشور

اسامي پذيرفته شدگان دوره هاي كارشناسي نا پيوسته 88 جامع علمي كاربردي

اطلاعیه شماره:(1)-تاريخ‌ ، محل و نحوه‌ توزيع‌ كارت‌ ورود به‌ جلسه‌ آزمون‌ ورودي‌

تاریخچه هواشناسی در ایران

دومين المپياد ورزشي ايرانيان/ بوكس

لیست بیمارستان های تهران بهمراه آدرس و شماره تلفن

زمان ومدارک ثبت نام پذيرفته شدگان نهايي رشته‌هاي مختلف تحصيلي نيمه‌ متمركز در آزمون سراسري سال 1390

مراحل مصاحبه چند برابر ظرفيت‌ كدرشته‌هاي تحصيلي دانشگاه فرهنگيان

گزارش برگزاری اولین نمایشگاه توانمندیهای آموزشگاه های سوادکوه

اطلاعاتي در مورد 109 موسسه غير انتفايي كشور