هرس درختان مرکبات

اصولا دو نوع هرس وجود دارد

1) هرس زمستانه

2) هرس سبز

هرس زمستانه

به این نوع هرس معمولا هرس سیاه یا Winter pruning گفته می شود که چنانچه این هرس منجر به قطع تعداد زیادی شاخه ها و خصوصا در جوان کردن درختان پیر به قطع دو سوم از شاخه ها منجر می شود ، به این نوع هرس ، هرس سنگین Hard pruning و در صورتی که فقط به سرزنی و حذف چند شاخه محدود منتهی شود هرس سبک یا Light pruning می گویند .

اصولا زمان هرس زمستانه پس از ریزش برگ ها شروع و در اواخر زمستان با شروع جریان یافتن شیره گیاهی و پف کردن شکوفه ها خاتمه می یابد .در این محدوده زمانی بر حسب نوع گیاه با وضع آب و هوای منطقه ، امکانات باغدار ، سرمای بهاره و چند عامل ریز دیگر ، ظریف کاری هایی هم وجود دارد که باید آن ها را رعایت کرد .

به طور خلاصه باید بیان کرد که هر چه هرس در بعضی از درختان در فصل غیر فعال ( پاییز و زمستان ) زودتر صورت گیرد در فصل بهار جوانه ها زودتر شروع به باز شدن می کنند ( البته اگر کلیه شرایط دیگر از نظر تامین احتیاجات سرمایی و ... فراهم باشد ) .

اما گاهی جوانه ها زودتر و در اواخر زمستان شکوفا می شود که اگر سرمای بهاره برسد باید منتظر سرمازدگی شکوفه ها بود که معمولا اگر سرما شدید باشد باید دوباره هرس نمود تا شاخه ها جان دوباره ای بگیرند. به همین جهت معمولا توصیه می شود هرس را تا اواخر زمستان به تاخیر انداخته شود .

پس اگر کسی از شما سوال کرد باید چه زمانی هرس زمستانه را شروع کنم باید 5 سوال اصلی را از او بپرسید

1. چه درختی

2. با چه سنی

3. در کجا

4. برای باغ چه کسی ( کاربرد باغ)

5. به چه منظور

هرس سبز

اگر هرس در فصل رشد بهار یا تابستان صورت گیرد هرس سبز می گویند که هرس سبز در مورد مرکبات کمتر انجام شده و بیشتر بر روی درخت چه های زینتی بعد از اتمام دوره گلدهی مانند به ژاپنی معمول تر است . اما در درختان میوه برای افزایش کربوهیدرات ها در داخل شاخه و تعیین سرنوشت جوانه در اواخر تابستان به نفع تولید جوانه گل هرس تابستانه نیز در برخی از درختان مرکبات انجام می شود .

با شروع فصل رشد جوانه ها باز شده و شاخ و برگ ها را به وجود می آورند . این شاخ و برگ ها در ابتدای رشد از مواد کربوهیدرونه موجود در بافت شاخه ها استفاده کرده تا تبدیل به عضو کربن گیری کننده شوند ، آن زمان است که فعالیت آن ها و مواد غذایی تولید شده مازاد بر مصرف است و به ریشه ها و سایر اندام ها برمیگردانند . به طور کلی تشکیل شاخه های بارده با ذخیره مواد غذایی در درخت رابطه مستقیم دارد . تنک کردن شاخه ها در اوایل فصل رشد خصوصا در اوایل فصل در تشکیل شاخه های بارده اثر مطلوبی دارد .

حال اگر قبل از رشد آن ها کامل شوند و عامل تولید محسوب شوند باید آن ها را حذف کرد . این عمل عامل بسیار مهمی در کم کردن تاج درخت می گردند که در حد هرس زمستانه عمل می کنند و به طور کلی هرس سبز به علت ذخیره سازی مواد غذایی و رشد شاخه های جدید ، تشکیل جوانه گل روی شاخه های بارور و بالا رفتن کیفیت میوه تاثیر شدید دارند .

اما این بحث علمی می باشد و در عمل و بدون در نظر گرفتن شرایط محیطی و گونه عمل گردد موجب ضعف عمومی درخت می گردد و به همین جهت کارشناسان به باغداران توصیه نمی کنند .

امایی دیگر : اگر باغدار شاخه نرک ( شاخه ای که میوه نداده و فقط دارای برگ می باشد ) و عوامل مصرفی را از عوامل تولید تشخیص و تمیز دهد می تواند مسیر ریشه خام را به طرف شاخه های مولد و میوه زا منحرف و از مصرف آن در شاخه های بی مصرف جلوگیری کند ، خصوصاً شاخه ها و برگ ها چنان زیاد باشند که با سایه انداختن روی بقیه عامل جلوگیری از فتوسنتز گردند .

هرس سبز در ماه های آخر فصل رشد عامل بسیار مهمی در بالا بردن کیفیت میوه خواهد بود زیرا رشد جدیدی برای به مصرف رسانیدن مواد غذایی وجود ندارد و رسیدن نور به بقیه شاخه ها سبب افزایش محصول خواهد شد .

خلاصه کلام

اگر هرس سبز بدون ظریف کاری ها انجام شود نه تنها نتیجه ی مطلوبی به باغدار نمی رسد بلکه ممکن است در تولید سال های آتی تاثیر منفی داشته باشد و این عمل به مانند انداختن تیر در تاریکی بیشتر شباهت دارد اما اگر عاقلانه و با رعایت نکات ریز و حساس آن انجام شود حتما شیرینی آن چشیده خواهد شد .

هرس

در تعریف کلمه هرس معمولاً به دو واژه ی هرس Pruninig و تربیت Training برخورد می کنیم که اگر چه همگی در تعریف از آن ها از هدف واحدی پیروی می کند اما با توجه به تغییر در شرایط زمانی و مکانی و تنوع در گونه های گیاهی مورد هرس و تفاوت در خاصیت ذاتی و روش تولید میوه آن ها و راه های مختلف در تغییر این خاصیت طبیعی و یا اصطلاح علمی عادت در میوه دهی Fruiting habit هنوز هیچ گونه تعریف جامع و مانعی برای آن پیدا نشده و در تعریف علمی مجبور به تشریح عوامل وابسته هستند . به همین علت جواب چرا هرس ، در بعضی موارد خود سایتی جداگانه خواهد شد و هیچ تعریف علمی در باغبانی به اندازه ی هرس دارای تضاد نیست .

شاید خنده دار باشد که سنتی ها هرس را مضر می دانسته اند که شاید چندان انتقادی هم اعتقادی به این افکار هم نباشد زیرا هرس کردن شاخه برای میوه بهتر و تنک کردن میوه برای بالا بردن کیفیت و درشت شدن میوه در باغبانی معشیتی و کم درآمد چندان معنی و مفهومی نداشته است . اما با گستره ی آموزشی جدید و بالا رفتن مطالبات تولید کننده و مصرف کننده و موضوعیت یافتن مسئله ای به نام درجه بندی کیفی محصولات ، رعایت هرس و تربیت صحیح درخت در بین باغداران رواج یافته است .

هدف از هرس کردنچیست؟

1- حذف شاخه های ناخواسته ، بدشکل ، نابجا ، خشک و آلوده به بیماری و آفت.

2- پراکنش و توزیع شاخه ها با فاصله ی مناسب در کلیه ی جهت ها به گونه ای که هوا به خوبی در درخت جریان یابد و کلیه ی قسمت های درخت نور خورشید را به طور یکنواخت دریافت کند .

3- ایجاد تعادل بین اندام هوایی Aerial part یا همان شاخه ها و برگ ها و اندام زمینی Ground part یا ریشه ها به گونه ای که هیچ کدام از این دو قسمت اصلی درخت تقدم و پیشی بر دیگری نداشته باشند .

4- حذف نرک ها Water sprouts ، پاجوش ها ، ریشه جوش ها ، تنه جوش ها ، شاخه های مریض ، خشک ، بدجا و ناخواسته

5- تنک کردن میوه و متعادل کردن بار درخت به گونه ای که درخت به سال آوری یا Alternate bearing دچار نشود .

6- فرم دادن به درخت در سال های اول و پیروی از آن فرم و شکل در سال های اول

7- شکل سازی و فرم دادن به گیاهان زینتی مانند حاشیه ها و شکل دادن به درختان و درختچه های زینتی به اشکال هندسی و غیر هندسی و هنری.

نکته قابل توجه : بدیهی است در سال های اول عمر درخت باید به شکل بندی پرداخته شود . باغدار تا آخر عمر تلخی یا شیرینی فرم دهی غلط یا صحیح سال های اول را زمزمه می کند زیرا همین دوران است که درخت تربیت اولیه خود را می پذیرد و در سال های آتی تلاش باغدار فقط صرف حفظ این تربیت می شود .

هرس و ارتفاع درخت

در باغ های سنتی و قدیمی ، باغدار کسی است که درختان نیرومند و قوی داشته باشد و هنوز هم در بعضی از روستاها این فکر و عادت رواج دارد اما امروزه سهولت حرکت ماشین آلات کاشت ، داشت و برداشت جای تفکر قدیمی را گرفته است ، به گونه ای که از کنار و سطح دیوار هم برای استفاده از کاشت درختان استفاده می شود .

معمولا به درختانی که ارتفاع اولین شاخه 60-90سانتیمتر از خاک باشد درختان پا کوتاه و درختانی که از 90 تا 110 سانتیمتر ارتفاع اولین شاخه از سطح خاک باشد درختان پا بلند گفته می شود .

و اما جرقه ی باغبانی علمی در باغدارانسنتی ایران

زمانی که باغدار ایرانی متوجه گردید که بهره دهی گردو به گونه ای است که ما می کاریم تا دیگران بخورند از گردوی پاکوتاه خارجی که 5 ساله به ثمر می رود و یک چهارم گردوی ایرانی ارتفاع هم ندارد و حدود نصف گردو ها به مصرف کلاغ ها نمی رسد ، از باغداری نوین استقبال کرد و شروع کرد به استفاده از درختان پا کوتاه که از مزایای این درختان علاوه بر آسان بودن عملیات باغی مقاومت بیشتر آن ها در برابر بادهای شدید و در امان بودن از تابش شدید خورشید به علت پوشش طبیعی آن هاست .

منبع: سایت همه چیز درباره مرکبات

هرس درختان مرکبات

مطالب مشابه :

بهترین راه تشخیص عسل طبیعی

1500 هکتار انارستانهای بادرود به گل نشست .

استخدام ناظرین بخش کشاورزی سال ۹۱

هرس درختان مرکبات

باغ های زیبای حهان به روایت تصویر

برداشت محصولات کشاورزي به ويژه هندوانه شب يلدا

پروانه مینوز گوجه فرنگی

آفات و بیماری های مهم مرکبات

جوانه گندم و رفع اختلالات زنانگی