آداب عروسی در منطقه ی خفر

عروسی

سنت ها و آداب زندگی جوامع بشری را می توان یکی از معتبر ترین معیار های تشخیص طوایف دانست . از آنجایی که زندگی مجموعه ای است از سنجش و ارزیابی و انتخاب ،لذا آداب و سنن ،موید وجود گونه های مختلف زیست محیطی محسوب می شود.

آداب ورسوم دارای دو گونه بارز ملی و مذهبی ،از جمله مراسم چهارشنبه سوری ،جشن نوروز باستانی و برپایی مراسم جشن های مذهبی و ...که هر کدام یادگاری از نیاکان پاک نهاد ما می باشد ،تداعی کننده اصول اعتقادی و میهنی ماست .

فرهنگ مردم در واقع به مجموعه ای از آداب و رسوم ،اصطلاحات ،اشعار عامیانه ،می شود و اصطلاح امروزی زبان ما یک لغت مرکب انگلیسی که از دو واژه FOLK به معنی مردم و LOVE به معنی علم می باشد .

رسم عروسی

در گذشته ازدواج در منطقه خفر بیشتر بصورت فامیلی یا درون طایفه ای بوده است و بندرت دختری را به غریبه شوهر می دادند . اغلب دختر عمو ها برای پسر عموها ،دختر خاله ها برای پسر خاله ها یا پسر دایی ها و دختر عمه ها برای پسر دایی ها در بدو تولد "ناف بر" می شدند .

" ناف بر شدن " دختر برای پسر که هنوز هم در بعضی روستا های بخش خفر بندرت وجود دارد ،آداب بخصوصی دارد .بدین ترتیب که وقتی در خانواده ای دختری متولد می شود و مادری که با دختر متولد شده نسبتی دارد و پسر دو سه ساله ای دارد می گوید نافش را برای پسر من ببرید و در صورت موافقت این امر صورت می گیرد و چند روز پس از تولد مادر پسر یک جفت النگو یا گوشواره و ... را به عنوان نشانه همراه با مقداری پول برای ماما به خانه مادر دختر می برد .علا رغم این پیمانها در بعضی مواقع به دلایل مختلف این مسئله جور دیگری جلوه می کند و قضیه ناف بری منتفی می شود .

خواستگاری در منطقه خفر از قدیم و ندیم شب هنگام انجام می گرفته است .بنابراین طبق وعده ای که پدر و مادر دختر گذاشته اند خانواده به خانه عروس می روند و از آنجا پس از تعارفات معمول ابتدا پدر پسر شروع به صحبت می نماید و با استناد به قول و سخنان خداوند و ائمه اطهار (ع) بتدریج وارد بحث خواستگاری می شوند و بعد پدر عروس سخنانی مطرح می کند وبعد از آن شیرینی یا میوه می خورند و جلسه را به وقت دیگری برای مشخص نمودن مهریه و شیر بها و زمان عقد و ازدواج موکول می کنند و با خوش و خرمی خانه عروس را ترک می کنند .

در قدیم معمولا مهریه ملک و اموال غیر منقول مثل خانه ،باغ ،زمین و وسایل زندگی مثل ظروف مسی همراه با یک جلد کلام الله مجید ،طلا ،لباس و ... می باشد . اجناس تعیین شده در دو نسخه فهرست می شود که یک برگ نزد خانواه عروس و یکی از آن نزد پدر داماد می ماند ،زمان نامزدی تا عروسی بستگی به نظر طرفین دارد .

نومزادی ( Numzadi نامزدی )

ابتدا از طرف خانواده داماد قاصدی جهت خواستگاری دختر مورد نظر به خانه پدر دختر روانه می کنند تا مقدمات اولیه نامزدی را فراهم نماید . که معمولا این کار را بعهده فردی ریش سفید و با تجربه و کار دان می گذارند و اغلب رسم بر این است که قاصد می گوید : من از خانواده فلانی آمده ام تا فرزندشان را به غلامی قبول بفرمایید .

اصولا در جلسه نخست قاصد جواب مثبت یا منفی دریافت نمی دارد و نتیجه آن را به چند روز بعد می شود .در اینجا خانواده عروس با بستگان نزدیک خود جهت تصمیم گیری به بحث و تبادل نظر می پردازند و بعد از شور و مشورت کافی در این مورد نتیجه را در موعد مقرر به قاصد اعلام می نمایند .بعد از انکه خانواده عروس قبول کردند مادر داماد یک حلقه به عنوان نشانه برای عروس می برند . قابل ذکر است که عروس و داماد تا شبی که می خواستند به حجله بروند همدیگر را نمی دیدند .

باشلق ( شیر بهاء )

برای تعیین شیربها مراسم جشن مختصری در خانه پدر عروس برگذار می شود و در این مراسم تعداد اندکی از این بستگان عروس و داماد حضور دارند و داماد وظیفه دارد مقداری برنج ،یک رأس بره و شیرینی و تنقلات همراه خود به خانه عروس ببرد .

گفتنی است در فرهنگ ازدواج خفری ها مرسوم است که تهیه برنج ،گوشت ،سیگار ،قند و چای بر عهده داماد می باشد و عروس و خانواده وی وظیفه دارند در قبال پولی که از داماد دریافت داشته اند برای داماد حلقه و ساعت بگیرند و در جلسه بعدی از داماد دعوت نمایند و حلقه و ساعت را تقدیم کنند .

حنا بندون ( Hanabandun حنا بندان )

حنا بندان عروس و داماد رسمی است پایدار که در بیشتر عروسی های منطقه صورت می پذیرد و شرح آن بدین قرار است که خانواده داماد به پاس احترام عروس وظیفه خود می داند که ابتدا به خانه عروس بروند و طی جشن مختصری عروس را حنا ببندند و بعد از آن به خانه داماد برمی گردند و با حضور عده ای از قوم و خویشان مراسم حنا بندان داماد را به عمل می آورند .

حنا بندان در همه روستا های منطقه خفر در شب اول عروسی برگزار می گردد ،این مراسم در نیمه های شب صورت می گیرد. در این هنگام تعدادی از جوانان به خاطر احترام داماد دست و پای خود را حنا می بندند .عصر فردای آن شبی که عروس و داماد را حنا بسته اند ،نوبت به خلعت پوشاندن داماد می رسدکه این کار با حضور جمع مدعوین و ملأ عام برگزار می شود .

در طرف داماد اطرافیان و خویشاوندان چه از زن و مرد و بچه و پیر و جوان شادی می کنند و می رقصند و با صدای بلند " آی شاباش " را تکرار می کنند .در بعضی از روستاها ساز و نقاره و بعضی دیگر ارگستر باعث گرمی جشن عروسی ها در این منطقه می گردد .

شربت خورون ( شربت خوران )

بعد از مراسم پوشیدن خلعت همگی به اتفاق هم به خانه عروس راهی می شوند و در خانه پدر عروس گرد هم جمع می آیند و جشن شربت خوردن برگزار می نمایند .

فردا از طرف خانواده عروس یک سینی محتوی شیرینی و حلقه و ساعت و شربت نزد داماد می آورند و از او پذیرایی می کنند و حلقه و ساعت را به دست داماد می کنند .و بعد از ان از مدعوین پذیرایی می کنند .در اکثر روستاهای بخش خفر عروسی در طول دو شبانه روز انجام می گیرد .در نقاط روستایی اکثرا زن و مرد ها مختلط می باشند و مراسم حنا بندان ،خلعت پوشان و ... را با هم انجام می دهند .

پا گشا ( Pavakanun پاواکنون )

در زمان های گذشته این مراسم ماه ها و گاهی شاید یکسال طول می کشید .بنابراین رسم از زمانی که عروسی تمام می شود عروس خانم حق ندارد به خانه پدری خود برود تا این مراسم از سوی خانواده داماد برگزار گردد .اما چنین روشی دیگر از بین رفته است و بعد از چند روز عروس و داماد به خانه پدر عروس می روند .

در قدیم مراسم عروسی در منطقه خفر گاهی یک هفته طول می کشید ؛ زن های اقوام گرداگرد هم می نشستند و مشغول آماده سازی جشن عروسی می شدند .تعدادی مشغول پاک کردن برنج ،تعدادی مشغول خورد کردن و پاک کردن سبزی و ... می شدند ،بعضی ها مشغول آب و جارو کردن حیاط می شدند و در عین انجام دادن این فعالیتها غزل ها و شعرهای شاد را زمزمه می کردند و " کل " می زدند و ابراز شادی می کردند .

در اکثر روستا های منطقه خفر در قدیم " ماما " آرایش عروس خانم ها را متقبل می شدند ،وسایل آرایشی آن زمان بسیار ساده بود و از چند قلم بیشتر تجاوز نمی کرد .مثل سورمه ،ریستمانی که صورت عروس را با آن آرایش می کردند .قابل ذکر است که تمام این مراسم در خانه پدر عروس انجام می شد .

حجله کنون ( حجله کنان )

در این زمانها اتاق مخصوص را که به آن حجله می گویند را گاهی چند ماه یا چند هفته برپا می کنند . اما در ادوار گذشته در بخش خفر غالبا حجله را در شب دوم عروسی در ساعات اولیه شب برپا می کنند . الان از انواع کاغذ رنگی و لامپ های رنگی بهره می برند و لیکن در قدیم تنها از پارچه های زیبا استفاده می کردند که زیبایی و شکوه خاصی را به اتاق می داد . اقوام نزدیک عروس و داماد به حجله می آیند عکس میگیرند،می رقصند و ابراز شادمانی می نمایند .در کف اتاق حجله غالبا از ترکه مورد (Murd) که درخچه ای همیشه سبز و خوش بو است در کناره مرداب ها سبز می شود می ریزند .

شبی که عروس را به خانه داماد می برند جلو پای عروس حیوانی مثل بره و کهره سر می برند تا عروس پاهایش را با خون آن حیوان رنگین سازد قابل ذکر است که در زمانهای قدیم در منطقه خفر تا اینکه پدر عروس از پدر داماد ( پاندازون ) نمی گرفت اجازه نمی داد تا عروس وارد حجله شود مقصود از پاندازون این بود که از پدر داماد قول می گرفتند که چند درخت نخل یا یک قطعه باغ به عروس هدیه بدهند در این زمان شعری که اقوام عروس می خواندند این بود :

" تا ندهید پا اندازون عروس نمی دیم بهتون "

در گذشته در این بخش رسم بود که بعد از اتمام عروسی خواهر یا مادر عروس تا یک هفته برای عروس و داماد شام ،نهار ،صبحانه می آوردند .قریب 5 الی 10 سال عروس و داماد در خانه پدر داماد زندگی می کردند و همگی با خرمی و سادگی و شادی هرچه تمام تر در کنار هم زندگی می نمودند .

واسونک ها یا آسینکها

منظور از واسونک ها اصطلاحاتی است محلی و بمعنی خواندن شعرهایی که با ریتمی تند و گرم و گاهی حزن انگیز .

یکی دیگر از فرهنگ های مردم ،خواندن واسونک ها به هنگام عروسی است که اجرا و ترویج آن بیشتر به عهده زنان بوده است . این واسونک ها انواعی دارد که هر نوع آن با توجه به مناسبت های مراحل مختلف عروسی صورت می پذیرد . واسونک ها با شور و هلهله همراه با همراهی مدعوین خوانده می شود .

اما متاسفانه هجوم فرهنگ های بیگانه و متنوع جایی برای این واسونک های محلی باقی نگذارده است و هم اکنون کمتر و بندرت آنها را از زبان زنان و مردان می شنویم . شایان ذکراست که واسونک ها بیشتر تک بیتی است و به ندرت بصورت دو بیتی یا بیشتر خوانده می شود . طریقه خواندن آن بصورت تک خوانی و اغلب از سوی زنان و به نوبت اجرا می گردد و بقیه فقط کف می زنند .زمانی که می خواهند عروس و داماد را حنا بندان کند و واسونک های تک بیتی . ذیل را می خوانند :

ای حنا بند ای حنا بند،یه حنای خوبی ببند داغ فرزندت نبینی ،مورد بیار حجلش ببند

و خطاب به خواهر شوهر در مواظبت عروس واسونک های زیر را از طرف خانواده عروس می خوانند :

خواهر شوهر یاری کن ،با ما وفا داری کن یه گلی از ما گرفتی ،خوب نگه داری کن

گاهی اوقات در مراسم عروسی در روستا های بخش خفر طایفه عروس و داماد به یکدیگر فخر می فروشند البته به شوخی :

سر ما سنگین تر ،سفره ما رنگین تره به عروستون ننازین ،داماد ما بهتره

در جواب اطرافیان عروس می گویند :

چول داریم چولو داریم عروس کوچولو داریم

شمع داریم ، لاله داریم ، داماد 20ساله داریم

زبان واسونک عروس :

ننه جون آی ننه جون آخر منو کردی جدا من نمی رفتم به غربت تو فرستادی مرا

زمانی که عروس و داماد همدیگر را می بوسند این واسونک را می خوانند :

کاسه چینی بر تاقچه بنگ بلبل می زنه

خوش به حال شازده داماد ،بوسه بر گل می زنه

و ارزش عروس به داماد را گوش زد می کند :

گل گرونه ای دوماد ،گلدون گرونه ای دوماد

قدر خانمت بدون که زن گرونه ای دوماد

آن زمانهای گذشته که عروس و داماد به حمام های عمومی می رفتند گروهی آنها را مشایعت می کردند ،این واسونک را دروصف داماد می خواندند :

قالیجه نیمه تموم ،بردند سر بینه حموم

شازده داماد روش نشسته با صد و پنجاه جون

زمانی که عروس به حد مطلوبی آرایش کرده باشد ،این واسونک را در وصف زیبای عروس و کار آرایشگر می خوانند :

زیر تهرون پشت تهرون تعریف حسن تو کرد

دست اون استاد بنازم سرمه بر چشم تو کرد و خطاب به فرد حمومی می گفتند :

ای حمومی ای حمومی آب حموم تازه کن

شازده داماد میاد حموم شربتش آماده کن

و یا خطاب به عروس :من که دادم خبرت امشب میان می برنت

با اجازه پدرت قران ببندم کمرت

این واسونک را برای حسودان و دشمنان را به باد و بد و بیراه می گرفتند :

راه بوشهر دور دور وآب بوشهر شور شور

ما میریم عروس بیاریم چشم دشمن کور کور

این واسونک را مادر داماد می خواند :

زلف بور خانم عروس من خودم فر می زنم

دم حجله که رسیدم من خودم کل می زنم

این واسونک را برای دعا و راحتی عروس و داماد و اطرافیان می خوانند :

خانم عروس روی تخت و شازده داماد پای تخت

زنده باشید هر دوتاتون گل بچینم از درخت

این واسونک را می خوانند که از عروس مراقبت کنند :

کوچه ها جارو کنید ،فرش اتاق قالی کنید

گل میاد خونه شما خوب نگه داریش کنید

واسونک زیر گاهی که طایفه با طایفه غریبی وصلت می نمودند ،می خواندند :

صبری کردیم ،شکری کردیم بد ندیدیم از خدا

دختر غریب گرفتیم بعض قوم بی وفا

واسونک ها در روستا ها در معرض شدیدترین آسیب ها قرار گرفته و دچار سیر نزولی شدند و می روند تا کم کم به فراموشی بگرایند .ای کاش اهل فن کمر همت را می بست و رنج گرد آوری این واسونک ها که سهم عظیمی در فرهنگ اصیل مردم دارد و بخش مهمی از هنر ملی ما محسوب می شود به خود هموار می ساخت .

آداب عروسی در منطقه ی خفر

مطالب مشابه :

بهترين جملات در وصف دوست (توصيف دوستان)

جملات و اشعار بزرگان در مورد دوست و دوستي به ترتيب حروف الفبا

لبیک یاخامنه ای...

اس ام اس های بسیار زیبا در مورد تنهایی | اس ام اس عاشقانه

آداب عروسی در منطقه ی خفر

آداب عروسی در منطقه ی خفر

متن ادبي به مناسبت روز معلم تقديم به استاد بزرگوارم و همه اساتيد و معلمان گرامي

سوالات مسابقه بزرگ یکصد سوال معصومه شناسی