چگونگي تشكيل هيماليا

چگونگي تشكيل هيماليا<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

دويست و پنجاه ميليون سال قبل شبه جزيره هندوستان قسمت كوچكي از خشكي عظيم " گندوانا " بود. گندوانا شامل خشكي هاي امروزي نيمكره جنوبي از جمله : آمريكاي جنوبي ، آفريقا ، قاره جنوبگان ، استراليا و شبه جزيره هند بود. حدود يكصد ميليون سال قبل اين خشكي عظيم به تدريج به قطعات كوچكتري تقسيم شد كه يكي از آنها هندوستان بود.

هندوستان حركت تكتونيكي خود را به سوي خشكي " اروپا-آسيا " شروع كرد. اين حركت كه در حدود ده سانتي متر در سال ( تقريبا چهار برابر رشد ناخن ) بود در مقياس علوم زمين شناسي سرعت زيادي محسوب مي شود.

زماني كه حاشيه شمالي خشكي هندوستان به حاشيه جنوبي خشكي " اروپا-آسيا " رسيد سرعت آن اندكي كم شد ولي متوقف نشد. اين برخورد به نام "تصادم قاره اي اروپا-آسيا وهندوستان " ناميده ميشود.

هندوستان طي پنجاه ميلين سال اين فشار را به ناحيه جنوبي "اروپا-آسيا" ادامه و از سرعت آن كاسته نشد. كوه هاي هيماليا آثار ظاهري و سطحي اين برخورد هستند. گوئي ديوار حائلي است كه نمايانگر آثار عمقي از جمله : چين خوردگي ، ايجاد شكاف ، خم شدگي و خوردشدگي هايي است كه در آن ناحيه ايجاد شده است .

فشار عظيم برخورد اين دو خشكي بزرگ سبب ايجاد تغييرات چشمگيري در نواحي مجاور شده است. ازجمله فلات تبت و اندكي شمالي تر از آن رشته برجستگي هايي را ايجاد كرده است مثل كوههاي مرتفع " تيان شان " و عميق ترين درياچه زمين " بايكال " و دومين درياچه عميق زمين " تورفان". سرزميني كه بين اين نواحي قرار گرفته است، بستري از حوادث طبيعي است.

ادامه فشارهاي حاصل از آن برخورد سبب ايجاد مهيب ترين زمين لرزه هاست كه در برخي از آنها بيش از صدهزار نفر كشته شده اند.

اندكي قبل از اين برخورد كف اقيانوس در ناحيه شمال شبه قاره هند به زير خشكي "اروپا-آسيا" سُر خورد .سنگ هاي آن منطقه شامل سنگ هاي لايه خارجي و مياني رسوبات كف اقيانوس هند و شبه جزيره هندوستان را به آن سمت هدايت كردند.هنگامي كه اين برخورد اتفاق افتاد،شبه قاره هند به زير " گودال عميق دريايي" در جنوب خشكي "اروپا-آسيا" خم شد و در ادامه حركت آن كف اقيانوس به زير خشكي "اروپا-آسيا" سُر خورد.شايد اين جريان تدريجي و بدون حادثه بود ولي دو اثر مهم از خود برجاي گذاشت :

1- پوسته زمين نسبتا سبك است و حالت شناور دارد و به همين علت در لايه هاي زيرين فرو نمي رود.بنابراين با مقاومتي كه حاشيه شبه قاره هند از خود نشان داد ، به سمت شمال كشيده شد و در اثر آن حاشيه جنوبي "اروپا-آسيا" ضخيم و سنگين شد. قسمت اعظم ضخامت لايه ها باعث بالا آمدن و ارتفاع ناحيه اي شد كه امروزه فلات تبت خوانده مي شود.

2- سنگ هاي بلورين پوشش زمين سنگين تر و مقاوم تر از سنگ هاي شيميائي هستند. در لايه هاي زيرين زمين كه درجه حرارت بالاست ، سنگ هاي لايه مياني ميتوانند مقاومت نشان دهند ولي سنگ هاي سطحي خرد مي شوند و گاه هم جابه جا مي شوند. بنابراين زماني كه شبه قاره هند به "اروپا-آسيا" نفوذ كرد، برخي لايه هاي سطحي آن خرد شدو بر روي لايه هاي عقبي در پشت ريخته شدند، در حالي كه سنگ هاي مياني همچنان به طرف شمال به حركت خود ادامه دادند و همانطور كه به جنوب "اروپا-آسيا" فشار مي آورد در شبه قاره هندوستان خرد شدن و انباشته شدن سنگ ها ادامه داشت كه به سمت شمال رانده مي شدند و اين انباشته هاي حجيم وچشمگير در حقيقت هيماليا را تشكيل دادند.

مرز بين حاشيه قديمي، جنوبي "اروپا-آسيا" و ساحل شمالي شبه قاره هندوستان ( در حقيقت مرز قديمي اين برخورد) با محل رودخانه هاي "ايندوس" و "تسانگپو" مشخص مي شود كه در فلات تبت در شمال و موازي كوه هاي هيماليا جريان دارد. در امتداد بستر اين رودخانه ها ،صخره هاو قطعات بزرگ سنگ هاي رسوبي سبز تيره ديده مي شوند كه زماني در كف اقيانوس هند قرار داشتند.

قطعات و صفحاتي از سنگ هاي سطحي "اروپا-آسيا" كه به علت روراندگي دو خشكي ايجاد شده بودند، سپس به وسيله فلات تبت به سوئي رانده شده و بعد در اعماق 20 تا 30 هزارمتري زمين فرو رفتند. اين تغييرات كه نفوذ آن در كل منطقه قابل رؤيت است در بسياري نقاط با شيب طبقات به سمت شمال بارز مي شود كه شبيه دسته اي از ورقه هاي مقوائي است كه بر روي هم قرار گرفته اند. اين پديده شيب طبقات به سمت شمال در حدود 10 كيلومتر ضخامت دارد در منطقه اي هم به ضخامت 30 كيلومتر در جنوب قلل هيماليا قرار گرفته است. اين طبقات كه بر اثر حرارت لايه هاي روراندگي از سمت هندوستان در لايه هاي زيرين مدفون شده بودند، در اثر حرارت دروني كره زمين دچار دگرگوني گرديده و برخي از آنها به سنگهاي خاراي سفيد تبديل شدند كه در نواحي هيماليا فراوان است. اين سنگ هاي خرد شده، ذوب شده و دگرگون شده حاصل از سنگ هاي درون قاره اي سپس به سطح آمده، در معرض فرسايش باد و باران و عوامل جوي قرار گرفتند و امروزه سنگ هاي قلل و دره هاي هيماليا را تشكيل مي دهند. يك قسمت عظيم و حجيم از اين سنگ ها در قسمت زيرين قله "نوتسه" در جنوب غربي اورست قرار گرفته است. قله ها درهرسال تقريبا چند ميليمترازسنگ هاي زيرين خود بالا مي آيند. گاه گاهي هم بهمن و يا سقوط سنگ ها اندكي از سنگ قله را جابه جا مي كنند و رودخانه ها اين سنگ ها و صخره ها را با خود حمل مي كند.

ممكن است تا مدتي قله اورست هر سال اندكي بر ارتفاعش افزوده شود ولي در نهايت رانش يك صخره و يا ريزش سنگ ها چند مترازارتفاعش مي كاهد و به اين ترتيب به سنگ هاي قديمي اين شانس داده مي شود كه بلندترين نقطه كره زمين باشند و دراين تغييرات جزئي ونامحسوس ارتفاع كلي هيماليا تغيير زيادي نمي كند.

كساني كه عظمت و ابهت كوهستان را تحسين مي كنند شايد بتوانند تجسم كنند كه هنرمند بزرگ تاريخ "ميكل آنژ" براي خلق اثر هنري معروف خود مجسمه سنگي "حضرت داود" چقدر زحمت كشيده است.

يخچال ها و رودخانه ها هم در ايجاد و آفرينش كوه ها رُل مهمي دارند و باعث ايجاد مناظري زيبا و چشمگير مي شوند.

مناظري چشم نواز كه از فرسايش سنگ هاي فلات تبت ايجاد شده اند. در حقيقت اگر دره هاي عميق كه به وسيله جريان دائمي رودخانه ها و فرسايش ايجاد شده اند وجود نداشتند ، قله اي ايجاد نمي شد.

ماخذ : National Geod . Everest

ترجمه : منيژه برزگر

منبع : فصل نامه كوه – شماره 40 – پائيز 1384

چگونگي تشكيل هيماليا

مطالب مشابه :

یخچال فریزر دوقلو 8 هیمالیا کره ای 8 کشو در حد نو فروشی زیر قیمت 212 50 220 قیمت کلا 500,0

یخچالهای کوهستانی

چگونگي تشكيل هيماليا

هم گام با مسافران هيماليا

اسمس های ایرانی

ذوب یخچال ها در جهان شدت گرفته است

تمرين هاي فصل نهم

نمونه سوالات جغرافیای (2)--فصل (3)

بنگلادش ، زندگي درسيل + عکس