گزارش علمی از زلزله بم

زلزله بم

زمينلرزه 5 دي ماه 1382 بم در ساعت 5 : 26 : 26 درشهرتاريخي بم در جنوب شرقي كرمان رخ داد. كانون , براساس اطلاعات كسب شده از لرزه اصلي و پسلرزهها توسط لرزه نگارها و شتابنگارهاي مستقر در بم , در محدوده شهر بم واقع بوده است. براساس بررسيهاي انجام شده بخشي از گسل بم كه از كنار شهر بم عبور ميكند در اين زلزله فعال شده است.

اطلاعات دقيقي از زمان ساخت ارگ بم در دسترس نيست ولي براساس متون تاريخي قدمت آن به بيش از 2000 سال قبل ميرسد. عليرغم اينكه اين بنا چندين بار در طي تاريخ به صورت موضعي تعميرات جزئي شده است ، ولي اين اولين بار بود كه در اثر يك زمينلرزه به اين صورت ويران گرديد .

با مشاهده فاصله كانوني براي هر نگاشت لرزه اي حاصله از لرزه اصلي، و با درنظر گرفتن كانون زمينلرزه ژرفاي كانوني زلزله بم 8 كيلومتر برآورد ميشود. نزديكترين نگاشت لرزه اي بدست آمده در اين زلزله به كانون آن شتابنگاشت حاصله در ايستگاه بم است .

براساس برآورد مساحت پهنه گسيخته شده و ژرفاي كانوني، برآورد گشتاور لرزه اي صورت گرفت. گشتاور لرزه اي در مطالعه حاضربراساسجنبش ثبت شده در بم از لرزه اصلي وبرآورد مساحت پهنه گسيخته شده Mo=0.92´1019 (N-m) نيوتن – متر برآورد مي شود.

براساس تخمين گشتاور لرزه اي، بزرگاي زلزله بم Mw = 6.5 محاسبه گرديد. از سوي ديگر تخمين پارامترهاي جنبش براساس پردازش و بررسي شتابنگاشت حاصله در ايستگاه بم نمايانگر بزرگاي گشتاوري 5/6MW=، شعاع چشمه (با فرض چشمه به صورت دايره اي) در حد 2/6 كيلومتر و افت تنش 480 بار ميباشد. اين برآورد به صورت اوليه و براساس شتابنگاشت حاصله در بم صورت گرفته است.

گسيختگيهاي سطحي ايجاد شده پس از زلزله بم در پيرامون شهر بم و بين شهرهاي بم و بروات مشاهده شد .اين گسيختگيهاي سطحي به صورت فروچاله نيز در شهر بروات قابل مشاهده است. احتمال دارد كه حداقل بخشي از اين فرونشستهاي زمين به فروريزش در مسير قناتها در نزديكي افتگاه گسلي مرتبط باشند.

گسيختگيهاي سطحي حاصل از زلزله بم به صورت ناپيوسته و در قطعات 50 تا 2000 متري از ناحيه بين بروات و بم (در راستاي و پيرامون افتگاه گسل بم) تا شمال و شمال شرق بم ميتوان دنبال نمود. در بعضي از اين قطعات تغييرمكانهاي سطحي به صورت راستالغز راستگرد (شبيه آنچه در سازوكار ژرفي در راستاي صفحه با روند تقريباً شمالي – جنوبي مشخص است) نيز به صورت موضعي قابل مشاهده بود ولي به صورت منظم در تمام قطعات گسيختگي سطح چنين تغييرمكانهايي را نميتوان دنبال نمود. راستاي گسيختگيهاي سطحي در طول كلي حدود 10 كيلومتر از غرب بروات تا شمال شرق بم، به صورت N40E تا N30W ديده ميشوند. بخشي از اين گسيختگيها در جاده بم به بروات، پيش از رسيدن به افتگاه، بريدگيهاي سطحي نيز در جاده ايجاد نموده اند .

دادههاي شتابنگاري از زمينلرزه بم در 23 ايستگاه شبكه ملي شتابنگاري ايران ثبت شده است (وب سايت مركز تحقيقات ساختمان و مسكن). شتابنگاشتدر ايستگاه بم در فاصله كانوني 12 كيلومتري و فاصله سطحي از گسل به ميزان يك كيلومتر بدست آمد. بيشينه شتاب پس از پردازش شتابنگاشت، روي مؤلفه افقيبه ترتيب 775و623 سانتي متر بر مجذور ثانيه روي مؤلفه هاي افقيعمود بر گسلوموازي گسلميباشد. همچنين بيشينه شتاب پس از پردازش992 سانتي متر بر مجذور ثانيهروي مولفه قائماست. يادآوري ميشود كه فيلترهاي باند پهن بين 11/0 و 40 هرتزبراي پردازش شتابنگاشت مذكوربراساس محاسبه نسبت سيگنال به نوفه برآورد گرديد. مشاهدات اوليه جنبش زمين در ايستگاه بم و همچنين بررسي خرابي ها در بم نمايانگر اثر جهت پذيري قائم به دليل قرارگيري در حوضه نزديك گسل است. اين اثر را ميتوان با مشاهده نگاشت مؤلفه قائم و تغيير مكانهاي شديد به سمت بالا و پائين در هنگام لرزه اصلي بم و از سوي ديگر با تغيير مكانهاي شديد در راستاي عمود بر گسل (شرقي – غربي) توجيه نمود. خرابي ساختمانها و ديوار منازل در جهت ياد شده و همچنين اظهارات اهالي و از نوع جنبش و تكانهاي احساس شده نمايانگر چنين اثري ميباشد. در طيف فوريه 3 مؤلفه شتابنگاشت بم محتوي پريود بلند بين حدود 1/0 تا 2/0 هرتز (پريود بين 5 تا 10 ثانيه) در مؤلفه افقي عمود بر گسل ديده ميشود. طيف تشديد H/V نمايانگر چنين مسأله أي ميشود . طيف پاسخ براي ميرايي 5% روي سه مولفه ياد شده نشان مي دهد كه پريود غالب جنبش روي مولفه افقي در حد 2/0 ثانيه و روي مولفه قائم 1/0 ثانيه بوده است . مقدارهاي شتاب طيفي روي مولفه قائم بيشترين مقدارها را نشان داده است. ضمنا مقدارهاي طيفي مولفه افقي عمود بر گسل بيش از مقدارهاي طيفي موازي مولفه گسل است.

شدترو مركز مهلرزه اي زلزله مخرب 5/10/1382 بم، در بم I=IX در مقياس شدت مهلرزه اي EMS98 برآورد ميشود. شدت زلزله در بروات I=VIII و در محدود ارگ جديد و فرودگاه بم در حد I=VI-VIII و در كرمان و ماهان حدود I=IV-V برآورد گرديد. در راستاي عمود بر گسل كاهندگي سريع جنبش شديد زمين و شدت زمينلرزه نمايان است به نحوي كه خرابي ها عمدتاً به ناحيه شهري بم محدود ميگردد.

گزارش علمی از زلزله بم

مطالب مشابه :

چند نمونه از شتابنگاشت زلزله (بم - ناغان - طبس)

دانلود رایگان شتاب نگاشت های زلزله بم با فرمت شبیه به سایت PEER

دانلود نرم افزار پردازش داده های شتاب نگارها SeismoSignal v4.1.2

شتابنگاشتهای زلزله

زلزله بم

گزارش علمی از زلزله بم

فلات ‌ايران ‌زير ‌‌چتر زلزله‌نگارها‌

زلزله بم

بکارگیری آموزه های زلزله بم در ایمن سازی شبکه برق کشور