علل عدم استجابت دعا

اللّهــم صلّ علــي محمّــد و آل محمّــد و عجّــل فرجــــهم "

يكي از آثار سوء گناه ، سلب توفيق دعا در مرحله ي اول ، و جلوگيري از استجابت آن در مرحله ي دوم است . طبق احاديث و رواياتي كه از ايمه بزرگوار دين رسيده است ، از عوامل مو ثر و خطرناكي كه مي تواند اين نعمت بزرگ را از دست ما بگيرد و ريشه ي ارتباط ما را با خدا قطع كند ، و بخصوص اينكه توفيق دعا و توجه به حق را از ما سلب كند ، گناه است .
ايمه ي اطهار (عليهم السلام ) اين حقيقت را در روايات زيادي بيان فرموده اند؛ از آن جمله ، امام صادق (ع ) از پدر بزرگوار خويش روايت كرده :
قال : كان ابي يقول : ما من شي ء افسد للقلب من خطييته ان القلب ليوقع الخطييته فلا به حتي عليه فتصير اعلاه اسفله .

چيزي بيشتر از گناه ، دل را تباه نمي كند؛ زيرا دل مرتكب گناهي مي شود و بر آن اصرار مي ورزد ، تا وقتي كه گناه بر دل چيره مي شود و وارونه اش مي كند .
و در روايت ديگري فرمود :
اذا اءذنب الرجل خرج في قلبه نكته سوداء فان تاب انمحت و ان زاد زادت حتي تغلب علي قلبه فلا يفلح بعدها ابدا .

هر گاه شخصي گناه كرد ، در دلش لكه ي سياهي برآيد . پس اگر توبه كرد ، آن لكه پاك مي شود ، و اگر بر گناه بيفزايد ، آن سياهي افزايش مي يابد ، تا وقتي كه بر دلش چيره گردد ، و ديگر رستگار نمي شود .
قال علي (ع ) :
و ايم الله ما كان قوم قط في غض نعمه من عيش فزال عنهم الا بذنوب اجترحوها لان الله ليس بظالم للعبيد .

به خدا سوگند هيچ جمعيتي غرق نعمت نشدند و سپس آن نعمت از آنها سلب نگرديد ، مگر به خاطر گناهاني كه مرتكب شده بودند . سپس امام به قول خداي متعال استناد كرده كه ، در قرآن كريم فرمود : لان الله ليس بظالم للعبيد؛ زيرا خدا به بندگان خود ستم نمي كند و از افراد شايسته سلب نعمت نمي نمايد . يكي از بزرگترين نعمت خدا بر بندگانش ، دعا و نيايش است .
جاء رجل اميرالمومنين (ع ) فقال يا اميرالمومنين (ع ) اني قد حرمت الصلوه بالليل قال : اميرالمومنين (ع ) انت رجل قد قيدتك ذنوبك .

مردي خدمت اميرالمومنين شرفياب شد و عرض كرد : من از خواندن نماز شب محروم هستم . حضرت فرمود : تو مردي هستي كه گناهانت تو را گرفتار و مقيد ساخته ، و از اين رو موفق به نماز شب نمي شوي .
عن ابي عبدالله (ع ) قال : ان الرجل يذنب فبحرم صلاه الليل و ان العمل السي ء اءسرع في صاحبه من السكين في اللحم .

امام صادق (ع ) فرمود : به راستي كه شخص مرتكب گناهي مي شود ، و بر اثر آن ، از نماز شب محروم مي گردد . و تاءثير كار بد در صاحبش ، از تاءثير كار بد در صاحبش ، از تاءثير كارد در گوشت بيشتر است .
و الذين اذا فعلوا فاحشه او ظلموا انفسهم ذكروا الله فاستغفروا الذنوبهم و من يغفر الذنوب الا الله . . . .

آنان كه چون كار ناشايستي كردند يا به خويشتن ستم نمودند ، خدا را ياد كنند و براي گناهان خود آمرزش بخواهند ، پاداش آنها آمرزش از پروردگارشان است .
وقتي اين آيه نازل شد ، ابليس بالاي يكي از كوه هاي مكه كه نامش ثور بود . رفت و به فرياد بلند شياطين خود را طلبيد . همگي گردش جمع شده ، گفتند : براي چه ما را خواستي ؟ گفت : اين آيه نازل شده . اكنون كداميك از شما مي توانيد در برابر آن قيام كنيد ؟ يكي از آنها گفت : من چنين و چنان مي كنم . گفت : تو اهلش نيستي . ديگري برخاسته ، گفت : من به چنين و چنان كنم . گفت تو اهلش نيستي . تا بالاخره ، وسواس الخناس برخاست و گفت : من ابليس گفت : با چه وسيله يي و چه گونه ؟ گفت : من به آنها وعده مي دهم و آرزومندشان مي كنم ، تا گناه كنند ، و چون گناه كردند ، استغفار را از يادشان مي برم . ابليسان گفت : تو اهل اين كار هستي . و او را تا روز قيامت به همين كار گمارد .

اما در قسمت دوم بحث كه اگر توفيق دعا و نيايش هم به انسان دست بدهد ، چه گونه مانع استجابت دعا مي شود ، از بزرگان دين سخنان بسياري در اين زمينه رسيده است . در دعاي كميل مي خوانيم : اللهم اغفرلي الذنوب التي تحبس الدعاء . يعني : خدايا ! بيامرز گناهاني كه از دعا را جلوگيري مي كند : فاسيلك بعزتك اءن لايحجب عنك دعايي سوء عملي و فعالي . خدايا ! از تو مي خواهم به عزت خودت ، كه بدي كردار و رفتارم مانع دعاي من به درگاه تو نگردد .
قال علي (ع ) : المعصيه تمنع الاءجابه : علي (ع ) فرمود : گناه از اجابت دعا جلوگيري مي كند .

عن محمد بن مسلم عن اءبي جعفر (ع ) قال : ان العبد يسيل الله الحاجه فيكون من شاءنه قضاوها الي اءجل قريب او الي وقت بطي ء فيذنب دنبا فيقول الله تبارك و تعالي للملك : لاتفض حاجته و اءحرمه اياها فانه تعرض لسخطي و استوجب الحرمان مني .

محمد بن مسلم از امام (ع ) روايت مي كند كه آن حضرت فرمود : بنده يي حاجت خود را از خدا مي خواهد ، خداوند هم در نظر دارد كه دير يا زود حاجتش را برآورد ، اما هنوز حاجت او برآورده نشده ، اين بنده گناهي مي كند؛ در اين صورت ، خداوند به ملايكه دستور مي دهد كه : حاجتش را بر نياوريد و از حاجت خود محرومش كنيد؛ چون خود را در معرض خشم من قرار داد و شايسته ي محروميت از فيض من شد .
امير المو منين علي (ع ) در روز جمعه خطبه ي بليغي ايراد فرمود ، و در پايان آن خطبه گفت :
يا ايها الناس سبع مصايب نعوذ بالله منها عالم زل و عابد مل و مو من خل و مو تمن غل و غني اقل و عزيز ذل و فقيرا عتل .
اي مردم ! هفت مصيبت است كه ما از آنها به خدا پناه مي بريم : 1 . عالمي كه بلغزد؛ 2 . عابدي كه از عبادت ملول و خسته گردد؛ 3 . مو مني كه فقير شود؛ 4 . اميني كه خيانت كند؛ 5 . توانگري كه ندار و بي چيز شود؛ 6 . عزيزي كه خوار گردد؛ 7 . بي نوايي كه بيمار گردد .
در اين وقت ، مردي برخاست و پس از تمجيد آن حضرت گفت : سو الي درباره ي گفتار خداي تعالي دارم ، كه فرمود : ادعوني استجب لكم . يعني : مرا بخوانيد ، تا دعايتان را اجابت كنم . پس چه گونه است كه ما دعا مي كنيم ، ولي اجابت نمي شود ؟ حضرت علي (ع ) در در پاسخش فرمود : ان قلوبكم خان بثمان خصال . يعني : دل هاي شما در هشت مورد خيانت و بي وفايي كرد :
اولهما : انكم عرفتم الله فلم تو دوا حقه كما اوجب عليكم فما اغنت عنكم معرفتكم شييا .
و الثانيه : انكم آمنتم برسوله ثم خالفتم سنته و امتم شريعته فاين ثمره ايمانكم ؟
و الثالثه : انكم قراءتم كتابه المنزل عليكم فلم تعملوابه ، و قلتم سمعنا و اطعنا ثم خالفتم ؟
و الرابعه : انكم قلتم تخافون من النار و انتم في كل وقت تقدمون اليها بمعا صيكم فاين خوفكم ؟
و الخامسه : انكم قلتم ترغبون في الجنه و انتم في كل وقت تفعلون ما يباعد كم منها فاين رغبتكم فيما ؟
السادسه : انكم اكلتم نعمه الله المولي فلم تشكروا عليها ؟
السابعه : ان الله امركم بعد اوه الشيطان و قال ان الشيطان لكم عدو فاتخذوا عدوا فعاديتموه بلاقول و اليتموه بلا مخالفه .
الثامنه : انكم جعلتم عيوب الناس تصب اعينكم و عيوبكم و راء ظهور كم تلومون من انتم احق باللوم منه فاي دعاء يستجاب لكم مع هذا و قد سددتم ابوابه و طرقه ؟
فاتقوا الله و اصلحوا اعمالكم و اخلصوا سراير كم و اءمر و ابالمعروف و انهوا عن المنكر فيستجيب لكم دعايكم .

1 . خدا را شناختيد ، ولي حقش را آن طور كه بر شما واجب بود ، به جا نياوريد؛ و از اين رو ، آن معرفت به كار شما نيامد .
2 . به پيغمبر خدا ايمان آورديد ، آن گاه با سنت و روش او مخالفت كرديد و شريعت او را از بين برديد . پس ثمره ي ايمان شما چه شد ؟
3 . كتاب خدا را كه بر شما فرود آمده ، خوانديد ، ولي بدان عمل نكرديد و گفتيد : به گوش و دل مي پذيريم ؛ ولي با آن مخالفت برخاستيد .
4 . گفتيد : ما از آتش دوزخ مي ترسيم ؛ ولي در همه حالات به واسطه ي گناهان و معاصي خود به سوي دوزخ مي رويد . پس اين ترس شما نسبت به دوزخ كجا رفت ؟
5 . گفتيد : ما راغب بهشت هستيم ؛ ولي در تمام حالات كارهايي انجام مي دهيد كه شما را از بهشت دور مي سازد . پس از اين رغبت و شوق شما نسبت به بهشت كجاست ؟
6 . نعمت خداي خود را خورديد ، ولي سپاسگذاري نكرديد ؟
7 . خداوند شما را به دشمني با شيطان دستور داده و فرمود : ان الشيطان لكم عدو فاتخذوا عدوا . يعني : شيطان دشمن شماست ، شما نيز او را دشمن بگيريد . ولي به زبان با او دشمني كرديد ، ليكن در عمل به دوستي با او برخاستيد .
8 . عيب هاي مردم را برابر ديدگانتان قرار داديد و عيب هاي خود را پشت سر انداختيد و ناديده گرفتيد ، و در نتيجه كسي را ملامت مي كنيد كه خود به ملامت ، سزاوارتر از وي هستيد .
با اين وضع ، چه دعايي از شما مستجاب گردد ، در صورتي كه شما درهاي دعا و راه هاي آن را بسته ايد ؟ پس ، از خداوند بترسيد و كارهايتان را اصلاح كنيد و امر به معروف و نهي از منكر نماييد ، تا خدا دعايتان را مستجاب كند .
قال علي بن الحسين (ع ) سوء النيه و خبث السريره و النفاق مع الاءخوان و ترك الصديق بالاءجابه و تاءخير الصلوات المفروضات حتي تذهب اوقاتها و ترك التقرب الي الله عزوجل بالبر و الصدقه و استعمال البداء و الفحش في القول .امام سجاد (ع ) فرمود : آن گناهاني كه دعا را باز مي گردانند ، عبارتند از :
1 . بد دلي و بدطينتي .
2 . نفاق با برادران ايماني .
3 . باور نداشتن اجابت دعا .
4 . تاءخير نمازهاي واجب ، تا آنكه وقت آن بگذرد .
5 . نزديك نشدن به خداي عزوجل ، به وسيله ي نيكي و صدقه .
6 . بدزباني و فحش در گفتار .
عن جميل عن اءبي عبدالله (ع ) قال : قال له رجل : جعلت فداك ان الله يقول ادعوني اءستجب لكم فاءنا ندعو فلا يستجاب لنا قال : لانكم لاتفون لله بعهده و ان الله يقول : اءوفوا بعهدي اءوف بعهدكم ، و الله لو و فيتم لله لو في الله لكم . جميل مي گويد : مردي به امام صادق (ع ) گفت : فدايت شوم ! خداوند مي فرمايد : دعا كنيد ، مستجاب مي كنم . با اين حال ، هر چه دعا مي كنيم ، ابدا مستجاب نمي شود . سرش چيست ؟ حضرت فرمود : چون شما به عهد خدا وفا نمي كنيد . خداوند در جاي ديگر قرآن مي فرمايد : اگر به عهد من وفا كرديد ، من هم به عهدي كه با شما كردم ، وفا مي كنم . سپس امام عليه السلام افزودند : والله ! اگر شما به عهد خدا وفا كنيد ، هر آينه حتما خدا نيز به عهد خود وفا خواهد كرد .
امام سجاد (ع ) در حديثي ديگر فرمود : و الذنوب التي ترد الدعاء و تظلم الهواء : عقوق الوالدين . ( يعني : آن گناهاني كه دعا را باز مي گرداند و هوا را تاريك مي كند ، نافرماني و رنجاندن پدر و مادر است .
مرحوم طبرسي در احتجاج از حضرت صادق (ع ) چنين نقل مي كند :
انه سيل اليس يقول الله ادعوني استجب لكم ؟ و قدتري المضطر يدعوه و لايجاب له و المظلوم يستنصره علي عدوه فلا ينصره قال ويحك ما يدعوه احد الا استجاب له اما الظالم فدعايه مردود الي ان يتوب و اما المحق فاذا دعا استجاب له و صرف عنه البلاء من حيث لا يعلمه او اذخرله ثوابا جزيلا ليوم حاجته اليه و ان لكم يكن الاءمر الذي سيل العبد خيرا له ان اعطاه امسك عنه . (از آن حضرت سو ال كردند : آيا خداوند نمي فرمايد دعا كنيد ، تا براي شما اجابت كنم ؟ در حالي كه افراد مضطري را مي بينيم كه دعا مي كنند و به اجابت نمي رسد ، و مظلوماني را مي بينيم كه از خدا پيروزي بر دشمن مي طلبند ، ولي آنها را ياري نمي كند . امام فرمود : واي بر تو ! هيچ كس او را نمي خواند ، مگر اينكه اجابت مي كند؛ اما ظالم دعاي او مردود است ، تا توبه كند ، و اما صاحب حق هنگامي كه دعا كند ، اجابت مي فرمايد و بلا را از او برطرف مي سازد ، و به طوري كه خود او نمي داند و يا آن را به صورت ثواب فراوان براي روز نيازش به آن (روز قيامت ) ذخيره مي كند؛ و هر گاه چيزي را كه بندگان تقاضا كنند ، مصلحت آنها نباشد ، خودداري مي فرمايد .
امام صادق (ع ) فرمود : مردي از بني اسراييل مدت سي و سه سال دعا مي كند و از خداي خود فرزند پسري مي خواست . همين كه ديد دعايش مستجاب نمي شود ، خطاب به خداوند نموده و گفت : يا رب اءبعيد انامنك فلا تسمعني اءم قريب فلا تجيبني .
يعني : خدايا ! نمي دانم من از تو خيلي دورم كه صداي مرا نمي شنوي ، يا اينكه نزديكي و مي شنوي ، و در عين حال به من پاسخ نمي دهي ؟ در اين هنگام كسي به خواب او آمد و گفت : سر مستجاب نشدن دعايت اين است كه بد زباني مي كني و در حال دعا قلبت آشفته و ناپاك است ، و نيتت ناشايسته و ناجور . اگر مي خواهي دعايت مستجاب شود ، اين هر سه عيب را از خود دور كن ؛ يعني خوش زبان باشي و قلبت را پاك و پاكيزه نموده و قلبا از خدا بترس و بپرهيز و نيتت را سالم نما (خوشبين و اميدوار به رحمت خدا باش ) . پس از اين جريان ، آن مرد تصميم گرفت به سفارش ها عمل كند . اتفاقا در نتيجه ي عمل به آن دستورها ، خداوند پسري به او مرحمت نمود .

منبع.کتاب كليد سعادت

علل عدم استجابت دعا

مطالب مشابه :

آموزش دهن به جوجه سهره

آرشیو مطالب استاد محمد رضا شجریان

موسیقی نواحی ایران در قاب تلویزیون

موسیقی سنتی ایرانی

مجله كاشان شناخت

علل عدم استجابت دعا

حكيم افضل الدين مرقي كاشاني فیلسوفی معنوی

تکثیر ونگهداری فنچ+مهد و زادگاه فنچ ها+گونه های فنچ